Γιατί νηστεύουμε;

Η καθιέρωση της Μ. Τεσσαρακοστῆς ὡς περιόδου αὐστηρῆς νηστείας καὶ πνευματικῆς προπαρασκευῆς τῶν πιστῶν πρὶν ἀπὸ το σταυραναστάσιμο Πάσχα ὀφείλεται ἀναμφίβολα στὴν ἀνάγκη τῶν πρώτων χριστιανῶν νὰ ἀκολουθήσουν το παράδειγμα του ἴδιου του Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος πρίν ἀρχίσει τὴ δημόσια δράση Του προετοιμάσθηκε στὴν ἔρημο καὶ νήστευσε γιὰ σαράντα ἡμέρες γιὰ νὰ ἀντιμετωπίσει τους πειρασμούς του διαβόλου (Ματθ. δ´ 11).

Γι' αὐτόν τον λόγο οἱ Πατέρες της Ἐκκλησίας παρομοιάζουν την περίοδο της Μ. Τεσσαρακοστῆς ὥς πνευματική ἔρημο, κατά τὴ διάρκεια της ὁποίας ὁ πιστός, ἀκολουθῶντας το παράδειγμα του Κυρίου μας, ὀφείλει νὰ τηρήσει αὐστηρή νηστεία, λατρεύοντας ταυτόχρονα ἀδιάλειπτα τον Τριαδικό Θεό σε πνεῦμα πλήρους ταπείνωσης.

Ὡς περίοδος νηστείας θὰ πρέπει νὰ εἶχε καθιερωθεῖ ἀπὸ τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους, με διαφορές στὶς κατά τόπους ἐκκλησίες, ἀναλόγως τῶν τοπικῶν ἐθίμων. Γιὰ πρώτη φορά ἀναφέρεται στὴν Α΄ Οἰκουμενική Σύνοδο (325), ἐνῶ σε κανόνες μεταγενέστερων τοπικῶν συνόδων κακοφαίνεται καὶ ἡ αὐστηρότητα της νηστείας.

Κατά τὴ διάρκειά της οἱ πιστοί ἀπέχουν ἀπὸ τροφές ἐξ αἵματος (κρέας-ψάρι), ζωικῆς προέλευσης (γαλακτοκομικά προϊόντα-αὐγά) καὶ ἀπὸ την πόση οἴνου. Ἐξαίρεση ἀποτελοῦν ἡ ἡμέρα του Εὐαγγελισμοῦ στὶς 25 Μαρτίου καὶ ἡ Κυριακή των Βαΐων κατά τις ὁποῖες ἐπιτρέπεται ἡ βρώση ψαριῶν. Κάθε Τετάρτη καὶ Παρασκευή ἀπέχουμε καὶ ἀπὸ το λάδι.

Ὅλες οἱ Κυριακές των Νηστειῶν εἶναι ἀφιερωμένες σε μεγάλες ἑορτὲς της Ὀρθοδοξίας. Ἔτσι, ἡ Α΄ Κυριακή των νηστειῶν, εἶναι ἡ Κυριακή της Ὀρθοδοξίας κατά την ὁποία ἑορτάζεται ἡ ἀναστήλωση τῶν εἰκόνων (843).

Η Β΄ Κυριακή των νηστειῶν εἶναι ἀφιερωμένη στὴν μνήμη του Ἁγίου Γρηγορίου του Παλαμᾶ, Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης.

Η Γ΄ Κυριακή τῶν νηστειῶν ὀνομάζεται Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως. Η προσκύνηση του Τίμιου Σταυροῦ προβάλλεται ὡς μέσο γιὰ την ἐνδυνάμωση τῶν πιστῶν.

Η Δ΄ Κυριακή τῶν νηστειῶν εἶναι ἡμέρα ἀφιερωμένη στὴ μνήμη του Ἁγίου Ἰωάννη της «Κλίμακος», του περίφημου ἔργου ποῦ οἱ πιστοί ὀφείλουν νὰ ἔχουν γιὰ βοήθημα στὴν ἀνοδική τους πορεία πρὸς τον Οὐρανό, με πνευματική ἀσκήση.

Η Ε΄ Κυριακή τῶν νηστειῶν, εἶναι ἀφιερωμένη στὴν μνήμη της Ὁσίας Μαρίας της Αἰγύπτιας, ἡ ὁποία μετά ἀπὸ 30 χρόνια ἔκλυτου βίου, βαπτίσθηκε χριστιανή καὶ ἀσκήτεψε.

Το Σάββατο πρὶν τὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα εἶναι του Λαζάρου σε ἀνάμνηση του θαύματος της Ἀνάστασης του Λαζάρου ἀπὸ τον Χριστό. Τελευταία Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστῆς, εἶναι ἡ Κυριακή των Βαΐων, ἀφιερωμένη στὴν θριαμβευτική εἴσοδο του Χριστοῦ στὰ Ἱεροσόλυμα καὶ της θριαμβευτικῆς ὑποδοχῆς ποὺ του ἐπεφύλαξε ο λαός ραίνοντας τον με βάγια.