Ἰφικράτης: ὡς στρατηγὸς τῆς ἀρχαιότητας

                

  

Ἰφικράτης, ένα όνομα που αντηχεί μέσα από τα χρονικά της αρχαίας στρατιωτικής ιστορίας. Υπήρξε εξέχων στρατηγός .    βν

Η τακτική και η ηγεσία του διαμόρφωσαν την πορεία των μαχών και επηρέασαν τις επόμενες γενιές. Σε αυτήν την ανάρτηση,

 θα εξερευνήσουμε την αξιοσημείωτη συμβολή του στον πόλεμο.

 Θα εμβαθύνουμε στις στρατηγικές, τις νίκες και την κληρονομιά που άφησε πίσω του.

 Ελάτε μαζί μας καθώς αποκαλύπτουμε την ιστορία αυτής της θρυλικής φιγούρας και τον αντίκτυπό του στην αρχαία στρατιωτική σκέψη.

Ἀνακαλύψτε τὰ Κορυφαῖα Προϊόντα ποὺ μας Ὑποστηρίζουν

ΑΜΑΖΟΝ.

https://amzn.to/40N3FFR

Ξοδέψτε λιγότερα. Χαμογελάστε περισσότερο.

Ἰφικράτης: Μιὰ στρατιωτικὴ ἰδιοφυΐα τῆς ἀρχαιότητας


Ὁ Ἰφικράτης ἐμφανίστηκε στὸ ἱστορικὸ προσκήνιο κατὰ τὸν Κορινθιακὸ Πόλεμο.

 

Ὁ Ἀθηναῖος στρατηγὸς ποὺ νίκησε τοὺς ἀήττητους ὡς τότε Σπαρτιᾶτες ὁπλῖτες - Ἡ πολύχρονη δράση του Ἰφικράτη, δημιουργοῦ τοῦ σώματος τῶν πελταστών - Ἡ συμβολή του στὴν ἐξέλιξη τῆς πολεμικῆς τέχνη 

Ὁ Ἰφικράτης ἦταν Ἀθηναῖος στρατηγὸς καταγόμενος ἀπὸ πτωχὴ οἰκογένεια, ἐκ τοῦ δήμου Ραμνοῦντος. Ἔζησε στὸ πρῶτο μισὸ τοῦ 4ου π.Χ. αἰῶνα.


Διακρίθηκε ὄχι μόνο γιὰ τὴ γενναιότητά του καὶ τὴν πολεμική του ἱκανότητα, ἀλλὰ πολὺ περισσότερο, γιὰ τὴν ἐπιτυχῆ ἐφαρμογὴ στρατιωτικῶν μεταρρυθμίσεων τακτικῆς καὶ ὁπλισμοῦ, τὶς ὁποῖες ἐπέβαλε ὕστερα ἀπὸ τὴν ἀποκτηθεῖσα ἐμπειρία καὶ ἀνάλυση τῶν διδαγμάτων τοῦ Πελοποννησιακοῦ πολέμου.

 Σὲ πολὺ νεαρὴ ἡλικία, ἔζησε τὴν ὀδυνηρὴ γιὰ τὴν Ἀθήνα κατάληξη τοῦ Πελοποννησιακοῦ Πολέμου καὶ ἴσως ἦταν κι ὁ ἴδιος αὐτόπτης μάρτυρας τοῦ γκρεμίσματος τῶν Μακρῶν Τειχῶν ἀπὸ τὸν νικητή, Σπαρτιάτη Λύσανδρο (404 π.Χ.). Οἱ δημοκρατικοὶ τῆς Ἀθήνας, μὲ ἐπί κεφαλῆς τοὺς Ἐπικράτη καὶ Κέφαλο, ἄρχισαν ἀμέσως μετὰ νὰ ἀναζητοῦν τρόπους γιὰ νὰ ἀποτινάξουν τὴ σπαρτιατικὴ ἡγεμονία. .

Apartment Rentals Near the Sea 

ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ ΚΟΝΤΑ ΣΤΗΝ ΘΑΛΑΣΣΑ

 Κρατήσεις - Booking - Airbnb κ.α 

@ kyriakipetalas@gmail.com

 Patra Hellas

Πάτρα έξω Αγυιά 

Διακοπές Ειδικές προσφορές

Βοιωτικὸς ἢ Κορινθιακὸς πόλεμος (395 – 387 π.Χ.)


Ὁ Ἰφικράτης ἐμφανίστηκε στὸ ἱστορικὸ προσκήνιο κατὰ τὸν Κορινθιακὸ Πόλεμο. Διακρίθηκε ἀρχικὰ στὶς ναυμαχίες στὸ Αἰγαῖο ποὺ εἶχαν ὡς συνέπεια τὴν μερικὴ ἀποκατάσταση τῆς ἀθηναϊκῆς ναυτικῆς ἰσχύος. Ἔπειτα, ὡς διοικητὴς μισθοφορικοῦ σώματος, ποὺ ὁ στρατηγὸς Κόνων ὀργάνωσε μὲ περσικὰ χρήματα (τέλη τοῦ 393 π.Χ.), ἐστάλη στὴν συμμαχικὴ Κόρινθο γιὰ νὰ ἐνισχύσει τὴν ἄμυνα τῆς πόλης ἐναντίον ἐνδεχόμενης ἐπίθεσης τοῦ λακωνικοῦ συνασπισμοῦ.

Τὸ σῶμα αὐτὸ ἀποτελεῖτο κυρίως ἀπὸ ἐλαφρὰ ὁπλισμένους ἄνδρες, σὲ μιὰ παραλλαγὴ τῶν Θρακῶν πελταστών-ἀκοντιστών. Ὀργανώθηκε, ἐκπαιδεύτηκε καὶ ἐνεργοῦσε σύμφωνα μὲ τὶς ἰδέες καὶ ἀπόψεις τοῦ διοικητῆ του. Σύντομα οἱ «ἰφικράτειοι» πελταστές, ὅπως ὀνομάστηκαν, θὰ δικαίωναν τὶς ἐπιλογὲς τοῦ νεαροῦ στρατηγοῦ. 

Τὸ 392 π.Χ. μέρος τῶν μακρῶν τειχῶν τῆς Κορίνθου (ποὺ ἕνωναν τὴν πόλη μὲ τὸ δυτικὸ λιμάνι της, Λέχαιο) κατελήφθη ἀπὸ τοὺς Σπαρτιᾶτες. Λόγῳ τῆς ἀντίστασης τοῦ Ἰφικράτους ἡ Κόρινθος παρέμεινε στὰ χέρια τῶν δημοκρατικῶν. Τὸ 391 π.Χ. οἱ ἐξόριστοι Κορίνθιοι ὀλιγαρχικοί, ποὺ εἶχαν καταφύγει στὸ Λέχαιο, προσπάθησαν νὰ καταλάβουν τὴν Κόρινθο ἀλλὰ ἡττήθηκαν ἀπὸ τὶς δυνάμεις του Ἰφικράτους. Ἀργότερα τὸ ἴδιο ἔτος, κατέλαβε τὸ ἴδιο τὸ Λέχαιο καὶ μὲ ὁρμητήριο τὴν πόλη αὐτὴ ἐπέδραμε κατὰ τῶν περιοχῶν της Φλειούντας, Σικυῶνος καὶ Ἀρκαδίας. 

Οἱ δύο πρῶτες πόλεις ποὺ ἐπιδίωξαν νὰ ἀντιμετωπίσουν τοὺς πελταστές του Ἰφικράτους ὑπέστησαν διαδοχικὰ συντριπτικὲς ἧττες, μὲ ἀποτέλεσμα οἱ φημισμένοι Ἀρκάδες πολεμιστὲς νὰ μὴν τολμήσουν νὰ ἀντιμετωπίσουν τοὺς ἐχθρούς τους ποὺ ἀνενόχλητοι δήωσαν τὴν χώρα τους. Οἱ πελταστὲς εἶχαν ἤδη ἀρχίσει νὰ ἀποκτοῦν φήμη, ὅπως καὶ ὁ ἀρχηγός τους, τόσο λόγῳ τῶν ἐντυπωσιακῶν νικῶν ποὺ πέτυχαν ὅσο καὶ τῶν ἐλάχιστων ἀπωλειῶν τους. 

Οἱ ἐπιτυχίες αὐτὲς αὔξησαν τὴν ἀθηναϊκὴ δύναμη καὶ ἐπιρροὴ καὶ ἀκολούθως ἀνησύχησαν τοὺς Σπαρτιᾶτες οἱ ὁποῖοι ἀντέδρασαν πιὸ δυναμικὰ στέλνοντας τὸν βασιλιᾶ τοὺς Ἀγησίλαο Β΄ μὲ στρατὸ καὶ στόλο. Ὁ τελευταῖος πραγματοποίησε δύο ἐκστρατεῖες στὴν περιοχὴ τῆς Κορίνθου κατὰ τὰ ἔτη 391 καὶ 390 π.Χ. καταλαμβάνοντας ἀρκετὲς θέσεις καὶ οἰκισμοὺς γύρω ἀπὸ τὴν Κόρινθο, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ τὸ Λέχαιο. 

Ἡ ἐπικράτηση τοῦ Ἀγησίλαου φαινόταν ἀδιαμφισβήτητη καὶ οἱ Βοιωτοί, σύμμαχοι τῶν Ἀθηναίων, ἔσπευσαν νὰ ζητήσουν εἰρήνη. Τότε ἀκριβῶς οἱ πελταστὲς τοῦ Ἰφικράτους κατατρόπωσαν μία σπαρτιατικὴ μόρα (στρατὸς) (600 ἄνδρες) προκαλῶντας ἀπώλειες 250 νεκρῶν καὶ ἀγνώστου ἀριθμοῦ τραυματιῶν (μάχη του Λεχαίου). 

Ἡ μόρα αὐτὴ ἐπέστρεφε ἀπὸ τὴν Σικυώνα στὸ Λέχαιο ἀφοῦ πρῶτα εἶχε συνοδεύσει κάποιους συμπατριῶτες τους, κατοίκους των Ἀμυκλῶν, ποὺ πήγαιναν στὴν πατρίδα τους γιὰ νὰ συμμετάσχουν σὲ μιὰ τοπικὴ γιορτή. Ὁ Ἰφικράτης καὶ ὁ Καλλίας παρατήρησαν ὅτι ἡ μόρα δὲν εἶχε «ψιλούς», οὔτε ἐπαρκῆ κάλυψη ἱππικοῦ καὶ ἀποφάσισαν νὰ τὴν προσβάλουν μὲ τοὺς εὐκίνητους πελταστές. 

Ὁ Καλλίας μὲ τοὺς ὁπλῖτες του ἔμεινε κοντὰ στὴν Κόρινθο ὡς ἐφεδρεία ποὺ τελικὰ δὲν χρειάστηκε. Οἱ πελταστὲς μὲ ἀλλεπάλληλες προσβολὲς καὶ ὑποχωρήσεις κατάφεραν νὰ ἀποσυντονίσουν καὶ νὰ καταπονήσουν τοὺς πιὸ δυσκίνητους ἀντιπάλους, ποὺ τελικὰ ὑποχώρησαν ἄτακτα πρὸς τὸ Λέχαιο. 

Ἡ ἀναπάντεχη ἧττα ἀλλὰ καὶ τὸ μέγεθος τῆς συμφορᾶς (ἡ Σπάρτη ἔχασε τὸ ἕνα δέκατο τῶν πολιτῶν της) τῶν μέχρι τότε ἀήττητων Σπαρτιατῶν προκάλεσε μεγάλη ἐντύπωση στὴν Ἑλλάδα καὶ ἰδιαίτερα μεταξὺ τῶν Λακεδαιμονίων βαθὺ πένθος, κλονίζοντας σοβαρὰ τὸ κῦρος τῆς σπαρτιατικῆς στρατιωτικῆς ἰσχύος. 

Μάλιστα, ὁ Ἀγησίλαος ἐπιστρέφοντας στὴν Σπάρτη μετὰ τὸ συμβάν, φρόντισε ὥστε ὁ στρατός του νὰ μπαίνει στὶς πόλεις, ὅπου ἐπρόκειτο νὰ διανυκτερεύσει, ἀφοῦ νυχτώσει καὶ νὰ βγαίνει ἀπὸ αὐτὲς ὅσο τὸ δυνατὸν νωρίτερα τὸ πρωί, ἐνῷ στὴν Μαντίνεια δὲν διανυκτέρευσε κἄν, ἀλλὰ τὴ διέσχισε μέσα στὴ νύχτα γιὰ νὰ μὴν δοῦν οἱ στρατιῶτες του τους Μαντινεὶς νὰ χαίρονται ἀπὸ τὴν ἧττα τῶν Σπαρτιατῶν. 

Οἱ περισσότερες ἀπὸ τὶς θέσεις ποὺ εἶχε καταλάβει ὁ Ἀγησίλαος ἀνακατελήφθησαν ἀπὸ τὸν Ἰφικράτη ἐκτὸς ἀπὸ τὸ Λέχαιο, ἀλλὰ σύντομα ὁ Ἰφικράτης ἀνακλήθηκε στὴν Ἀθήνα καθὼς κάποιες πρωτοβουλίες του δὲν ἄρεσαν στοὺς συμμάχους καὶ κυρίως στοὺς Ἀργείους. Τὴ θέση του πῆρε ὁ στρατηγὸς Χαβρίας ἐπί κεφαλῆς ἄλλου μισθοφορικοῦ τμήματος. 

Τὸ 388 π.Χ. ἐστάλη μὲ ὀχτὼ τριήρεις καὶ 1.200 πελταστὲς στὸν Ἑλλήσποντο ἐναντίον τοῦ σπαρτιατικοῦ στόλου καὶ τῶν συμμάχων του. Οἱ περισσότεροι τῶν πολεμιστῶν του ἦταν παλαίμαχοι τῶν ἐπιχειρήσεων στὴν Πελοπόννησο κατὰ τὰ προηγούμενα χρόνια. 

Τὸ καλοκαίρι τοῦ ἰδίου ἔτους κατατρόπωσε ξανὰ (μὲ τέχνασμα) τοὺς Σπαρτιᾶτες καὶ τοὺς συμμάχους τους, Ἀβυδινοὺς ὑπό τον Ἀναξίβιο ὁ ὁποῖος ἔπεσε στὴ μάχη. Μὲ τὶς ἑπόμενες ἐπιχειρήσεις στὸν Ἑλλήσποντο, φάνηκε ὅτι ἡ ἀθηναϊκὴ ἰσχὺς θὰ μποροῦσε νὰ ἀποκατασταθεῖ πλήρως στὴν περιοχή, ἀλλὰ τὸ ἑπόμενο ἔτος ὁ Ἰφικράτης καὶ ἄλλοι τέσσερις Ἀθηναῖοι στρατηγοὶ παραπλανήθηκαν ἀπὸ τὸν Σπαρτιάτη Ἀνταλκίδα καὶ ἀναγκάστηκαν νὰ συνθηκολογήσουν (Βασίλειος ἢ Ἀνταλκίδειος εἰρήνη, 387 π.Χ.). 

Μὲ τὴν λήξη τοῦ Κορινθιακοῦ Πολέμου, ὁ Ἰφικράτης δὲν ἐπέστρεψε στὴν Ἀθήνα ἀλλὰ μετέβη μὲ τοὺς πελταστές του στὴ Θράκη ὅπου ὑπῆρχαν πολλὲς εὐκαιρίες πλουτισμοῦ καὶ διάκρισης γιὰ ἕναν ἔμπειρο στρατιωτικὸ ἡγέτη, λόγῳ τῆς ἀστάθειας ποὺ ἐπικρατοῦσε στὴν περιοχή. Ἀρχικὰ προσέφερε τὶς ὑπηρεσίες του στὸν Σεύθη Β΄, βασιλιᾶ τοῦ ἰσχυροῦ φύλου τῶν Ὀδρυσῶν Θρακῶν καὶ ἔπειτα στὸν διάδοχό του, Ἐβρύζελμι. Σύντομα ὅμως ἐγκατέλειψε τὸν τελευταῖο καὶ τάχθηκε μὲ τὸν ἀντίπαλό του, Κότυ Α΄ (384 π.Χ.-359 π.Χ.). Μὲ ἀρχιστράτηγο τὸν Ἰφικράτη οἱ δυνάμεις του Κότυος νίκησαν τὸν Ἐβρύζελμι (385 π.Χ.) καὶ στὴ συνέχεια ἕνωσαν τοὺς Ὀδρύσες Θρᾶκες ὑπὸ τὸ σκῆπτρο τοῦ νέου βασιλιᾶ τους, δημιουργῶντας ἕνα ἰσχυρὸ κράτος ἀπὸ τὸν Ἕβρο ποταμὸ μέχρι τὴν Ὀδησσό. Ὡς ἀνταμοιβή, ὁ Ἀθηναῖος στρατηγὸς ἔλαβε μιὰ κόρη τοῦ ἐργοδότη του ὡς σύζυγο καὶ τὶς πόλεις Δρῦ καὶ Ἄντισσα τοῦ θρακικοῦ βασιλείου (382 π.Χ.). 

Ὁ Ἰφικράτης δὲν ἔμεινε πολὺ στὴ Θράκη ἀλλὰ ἀναζήτησε καὶ ἀλλοῦ εὐκαιρίες γιὰ νὰ προσφέρει τὶς πολύτιμες ὑπηρεσίες του. Τὸ χειμῶνα τοῦ 380/379 π.Χ. ταξίδεψε στὴν Αἴγυπτο ὅπου συνέπραξε μὲ τοὺς Πέρσες ἐναντίον τῶν ἐπαναστατημένων Αἰγυπτίων. 

Ἂν καὶ ἡ Ἀθήνα ἀρχικὰ εἶχε ταχθεῖ μὲ τὸ μέρος τῶν ἐξεγερθέντων, στὴν πορεία ἄλλαξε πολιτική, γιὰ νὰ μὴν δυσαρεστήσει περισσότερο τοῦ Πέρσες καὶ ἀνακάλεσε τὸν στρατηγὸ Χαβρία ποὺ βοηθοῦσε τοὺς Αἰγυπτίους. Ἐπίσης ἐνέκρινε τὴν ἀπόφαση τοῦ Ἰφικράτους κι ἔτσι αὐτὸς ἐνεργοῦσε πλέον ὡς ἐντολοδόχος τῆς πατρίδας του. 

Μέχρι τὸ 373 π.Χ. ὑπηρέτησε στὸ μέτωπο αὐτὸ ὡς ἀρχηγὸς τῶν μισθοφόρων (12.000 – 20.000), συμβάλλοντας σὲ σημαντικὸ βαθμὸ στὸν περιορισμὸ τῶν ἐπαναστατῶν. Ὅμως παρὰ τὶς ἐπιτυχίες του, ἦρθε σὲ ρήξη μὲ τὸν Φαρνάβαζο, ἀρχηγὸ τῶν περσικῶν στρατευμάτων, καὶ γιὰ νὰ μὴν χρεωθεῖ τὴν ἀποτυχία τῶν ἐπιχειρήσεων, ἔφυγε κρυφὰ καὶ ἐπέστρεψε στὴν Ἀθήνα. 

Κυρίαρχος στὴν πολιτικὴ σκηνὴ τῆς Ἀθήνας – Ἐκστρατεία στὸ Ἰόνιο 

Ἐν τῷ μεταξὺ στὴν μητροπολιτικὴ Ἑλλάδα μαίνονταν οἱ ἐμφύλιες συγκρούσεις χωρὶς κάποια παράταξη νὰ μπορέσει νὰ πάρει οὐσιαστικὸ προβάδισμα. Ἡ ἰσχὺς τῆς Σπάρτης, ποὺ μετὰ τὴν Ἀνταλκίδειο εἰρήνη φαινόταν ἀδιαμφισβήτητη, δέχτηκε ἀνεπανόρθωτα πλήγματα μὲ τὴν ἀνεξαρτητοποίηση καὶ τὴν ἄνοδο τῆς Θήβας (378 π.Χ.) καὶ τὴν ἵδρυση τῆς Β΄ Ἀθηναϊκῆς Συμμαχίας (377 π.Χ.). Τὸ 375 π.Χ. συνήφθη γιὰ πολλοστὴ φορὰ εἰρήνη, ἡ ὁποία σύντομα παραβιάστηκε καὶ ἀπὸ τὶς δυὸ πλευρές. 

Τὸ 373 ὁ ἀθηναϊκὸς δῆμος ἀνέθεσε στὸν στρατηγὸ Τιμόθεο τὴν προστασία καὶ ἐνίσχυση τῶν συμμάχων τους στὸ Ἰόνιο. Δὲν διέθεσε ὅμως τὰ ἀνάλογα οἰκονομικὰ μέσα στὸν στρατηγὸ μὲ συνέπεια αὐτὸς νὰ κωλυσιεργεῖ προσπαθῶντας νὰ βρεῖ τοὺς ἀπαραίτητους πόρους. Οἱ πολιτικοὶ ἀντίπαλοι τοῦ Τιμοθέου, Ἰφικράτης (ποὺ μόλις εἶχε ἐπιστρέψει μετὰ τὴν πολυετῆ ἀπουσία του) καὶ Καλλίστρατος ἐκμεταλλεύτηκαν τὴν δυσφορία τῶν Ἀθηναίων καὶ πέτυχαν τὴν καθαίρεση τοῦ Τιμοθέου ἀναλαμβάνοντας οἱ ἴδιοι τὴν ἀρχηγία τῆς ἐκστρατείας. 

Ὁ Ἰφικράτης καὶ ὁ Καλλίστρατος ἦταν πλέον οἱ ἰσχυρότεροι ἄνδρες τοῦ «κλεινοῦ ἄστεως» κι ἔτσι ὁ Ἰφικράτης ἐπιδόθηκε μὲ ζῆλο στὴν ὀργάνωση τῆς ἐκστρατείας στὸ Ἰόνιο. Συγκέντρωσε μεγάλο ἀριθμὸ πλοίων (70) καὶ κατευθύνθηκε χωρὶς καθυστέρηση πρὸς τὴν Κέρκυρα, ἡ ὁποία πολιορκοῦνταν ἀπὸ τὸν Σπαρτιάτη Μνάσιππο. 

Κατὰ τὴ διάρκεια τοῦ περίπλου τῆς Πελοποννήσου ὑπέβαλε τὰ πληρώματά του σὲ ἐντατικὲς ἀσκήσεις, π.χ. ἑλιγμούς, ἀσκήσεις ταχύτητας κ.λπ. Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ ἐπέτυχε τὴν συνεχῆ ἐγρήγορση καὶ ἑτοιμότητα ἀλλὰ καὶ ἐπιπλέον ἐκπαίδευση τῶν ναυτῶν του χωρὶς νὰ καθυστερήσει. Ἐν τῷ μεταξὺ ὁ Μνάσιππος σκοτώθηκε στὶς συγκρούσεις ἔξω ἀπὸ τὴν πολιορκούμενη Κέρκυρα καὶ ὁ στρατός του ἐπιβιβάστηκε ὅπως-ὅπως στὰ πλοῖα καὶ ἔφυγε. 

Ὅταν ὁ Ἰφικράτης ἔφτασε στὴν Κέρκυρα ἔμαθε ὅτι πλησίαζε στόλος των Συρακουσίων πρὸς ἐνίσχυσιν τῶν Σπαρτιατῶν. Ἀφοῦ μελέτησε καλὰ τὴν περιοχὴ ὁ Ἀθηναῖος στρατηγὸς κατάφερε νὰ αἰχμαλωτίσει τὸ σύνολο τῶν ἐχθρικῶν πλοίων. 

Στὰ πλοῖα αὐτὰ ὁ τύραννος τῶν Συρακουσῶν Διονύσιος ὁ Πρεσβύτερος εἶχε φορτώσει καὶ πλούσια ἀναθήματα γιὰ τὰ ἱερὰ τῶν Δελφῶν καὶ τῆς Ὀλυμπίας. Ὁ Ἰφικράτης ἀφαίρεσε τὰ ἀναθήματα καὶ εἰσέπραξε 60 τάλαντα ἀπὸ τὴν ἐκποίησή τους, μὲ τὸ ὁποῖο πλήρωσε μέρος τῶν ἐξόδων τῆς ἐκστρατείας. 

Ἐπίσης φορολόγησε τὶς πόλεις της Κεφαλονιάς, τὴν ὁποία εἶχε κυριεύσει κατὰ τὸν πλοῦ πρὸς τὴν Κέρκυρα, ἐνῷ ἐπέβαλε στοὺς ναῦτες του ὑποχρεωτικὴ ἐπ’ ἀμοιβῇ ἐργασία στοὺς ἀγροὺς τῶν Κερκυραίων καθὼς δὲν εἶχε ἀρκετὰ χρήματα γιὰ τὴν καταβολὴ τῶν μισθῶν. Παράλληλα, ἀποβιβάστηκε μὲ τοὺς πελταστές του στὴν Ἀκαρνανία καὶ βοήθησε τὶς ἐκεῖ συμμαχικὲς πόλεις. Ὁ στόλος του τώρα ἀριθμοῦσε 90 πλοῖα ἀφοῦ εἶχε ἑνωθεῖ μαζί του καὶ ὁ στόλος τῶν Κερκυραίων. 

Ὅμως τὰ ἔξοδα ἦταν μεγάλα καὶ ὁ Ἰφικράτης ἔθεσε στὴν Ἐκκλησία τοῦ Δήμου τὸ δίλημμα εἴτε νὰ βρεῖ πόρους γιὰ τὴ συνέχιση τῶν ἐπιχειρήσεων εἶτα νὰ κλείσει εἰρήνη μὲ τὴν Σπάρτη. Ἡ Ἀθήνα ἐπέλεξε τὴν δεύτερη λύση. Ἤθελε νὰ διατηρήσει τὰ κέρδη ποὺ εἶχε ἀποκομίσει μέχρι στιγμῆς, ἐνῷ ἀνησυχοῦσε γιὰ τὴν αὐξανόμενη δύναμη τῶν Θηβαίων οἱ ὁποῖοι συμμετέχοντας μόνον περιστασιακὰ στὶς συγκρούσεις ἦταν οἱ οὐσιαστικῶς κερδισμένοι. 

Τελευταίες επιχειρήσεις

Μὲ τὴν ὑπογραφὴ τῆς εἰρήνης, ὁ Ἰφικράτης ἀνακλήθηκε ἀπὸ τὸ Ἰόνιο (371 π.Χ.). Ἡ Ἀθήνα καὶ ἡ Σπάρτη θεωρῶντας πλέον ὡς κοινὸ κίνδυνο τὴ Θήβα ἀνέπτυξαν στενὲς σχέσεις. Τὸ ἴδιο ἔγινε ἡ μάχη των Λεύκτρων στὴν ὁποία ὁ θηβαϊκὸς στρατὸς ὑπό τον Ἐπαμεινώνδα συνέτριψε τοῦ Λακεδαιμονίους καὶ τοὺς συμμάχους τους. 

Ἔπειτα ἐξεστράτευσε στὴν Πελοπόννησο ὅπου ἀποδυνάμωσε περαιτέρω τοὺς Σπαρτιᾶτες. Οἱ Ἀθηναῖοι τότε ψήφισαν γενικὴ ἐπιστράτευση καὶ ἔθεσαν τὸν Ἰφικράτη ἐπί κεφαλῆς τοῦ στρατοῦ. Ὁ τελευταῖος κατάλαβε τὰ περάσματα τοῦ Ἰσθμοῦ μὲ σκοπὸ νὰ ἀποκόψει τὴν ὁδὸ ἐπιστροφῆς τῶν Θηβαίων. Ὁ Ἐπαμεινώνδας ὅμως κατάφερε μὲ τέχνασμα νὰ ἀποφύγει τὸν ἀθηναϊκὸ στρατὸ καὶ νὰ ἐπιστρέψει στὴν Θήβα χωρὶς ἀπώλειες. 

Τὸ 368 π.Χ. ὁ Ἰφικράτης ἐστάλη στὴν Χαλκιδική, οἱ πόλεις τῆς ὁποίας εἶχαν ἀποστατήσει ἀπὸ τὴν Β Ἀθηναϊκὴ Συμμαχία καὶ εἶχαν συμμαχήσει μὲ τὴν Ἀμφίπολη. Ὁ Ἰφικράτης ἐπέκτεινε τὴν ἐπιρροὴ τῆς Ἀθήνας στὸ Μακεδονικὸ βασίλειο (ἦταν προσωπικὸς φίλος τῆς βασίλισσας Εὐρυδίκης) ἀλλὰ ἀπέτυχε νὰ καταλάβει τὴν Ἀμφίπολη, παρὰ τὶς ἐπανειλημμένες προσπάθειες. Ἔτσι τὸ 365 π.Χ. καθαιρέθηκε καὶ τὴν θέση του ἔλαβε ὁ πολιτικός του ἀντίπαλος Τιμόθεος. 

Δυσαρεστημένος ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἐξέλιξη ὁ Ἰφικράτης πῆγε ξανὰ στὴν Θράκη ὅπου πρόσφερε τὶς ὑπηρεσίες του στὸν βασιλιᾶ Κότυ ἐναντίον τῆς πατρίδας του. Κυρίευσε τὴν Σηστό του Ἐλλήσποντου, ἀθηναϊκὴ κτήση, ἀλλὰ ὅταν ὁ Κότυς θέλησε νὰ καταλάβει καὶ τὶς ὑπόλοιπες ἀθηναϊκὲς κτήσεις τῆς περιοχῆς, ὁ Ἰφικράτης τὸν ἐγκατάλειψε καὶ γύρισε στὴν Ἀθήνα, μὴ θέλοντας νὰ προκαλέσει κι ἄλλο κακὸ στὴν πατρίδα του. 

Ἐκεῖ κατάφερε νὰ ἀνακτήσει τὴν προηγούμενη πολιτική του ἐπιρροὴ καὶ θέση, παρὰ τὶς ἐνέργειές του στὴν Θράκη. Μάλιστα συμφιλιώθηκε μὲ τὸν παλιὸ ἀντίζηλό του, Τιμόθεο καὶ μαζὶ κυριάρχησαν γιὰ κάποιο διάστημα στὴν ἐσωτερικὴ πολιτικὴ σκηνή. 

Ἑπόμενη ἐνέργεια τοῦ Ἰφικράτους ἦταν ἡ ἐκστρατεία στὸ Βυζάντιο μαζὶ μὲ τὸν γιό του καὶ τὸν Τιμόθεο, πρὸς ἐνίσχυση τοῦ στρατηγοῦ Χάρητα, ὁ ὁποῖος ἀγωνιζόταν ἐναντίον τῶν ἀποστατῶν συμμάχων τῆς Ἀθήνας. Ὅμως ἡ ἐκστρατεία δὲν εἶχε τὰ ἀναμενόμενα ἀποτελέσματα, παρὰ τὶς μεγάλες δυνάμεις ποὺ κινητοποίησε ἡ Ἀθήνα (120 τριήρεις, ὁ μεγαλύτερος στόλος μετὰ τὴ ναυμαχία των Ἀργινουσῶν). 

Ἀφοῦ ἐπανέφεραν στὴ συμμαχία κάποιες πόλεις, ὁ στόλος των Ἰφικράτους καὶ Τιμοθέου ἑνώθηκε μὲ τὶς δυνάμεις του Χάρητα, κοντὰ στὴν Χίο. Ὅμως λόγῳ θαλασσοταραχῆς στὴν περιοχή, οἱ Ἰφικράτης καὶ Τιμόθεος δίστασαν νὰ ἐμπλακοῦν μὲ τὸν ἀντίπαλο στόλο. Ὁ Χάρης τους κατηγόρησε ὡς προδότες καὶ ἔσπευσε μόνος του νὰ ἀντιμετωπίσει τοὺς ἀντιπάλους. Ὅπως ἦταν ἀναμενόμενο, ἡττήθηκε. 

Ὅταν ἐπέστρεψαν στὴν Ἀθήνα, ὁ Χάρης κατηγόρησε τοὺς συστρατήγους του ὡς προδότες. Τελικὰ μετὰ ἀπὸ δίκη, ὁ Ἰφικράτης καὶ ὁ γιός του Μενεσθέας ἀθωώθηκαν, ἐνῷ στὸν Τιμόθεο ἐπιβλήθηκε πρόστιμο (355 π.Χ.). Μὲ τὰ γεγονότα αὐτά, ὁ Ἰφικράτης ἔχασε τὴν πολιτική του ἐπιρροὴ καὶ οἱ πηγὲς δὲν ξανακάνουν λόγο γι’ αὐτόν. Ἄγνωστος παραμένει καὶ ὁ ἀκριβὴς χρόνος τοῦ θανάτου του. Συνήθως τοποθετεῖται περὶ τὸ 350 π.Χ. ἢ λίγο ἀργότερα. 

Οἱ καινοτομίες του Ἰφικράτους στὴν πολεμικὴ τέχνη 

Κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, ιδίως δε κατά την τελευταία φάση, η πολεμική τέχνη των Ελλήνων άρχισε να αλλάζει και να απομακρύνεται από την κλασσική εικόνα της σύγκρουσης μεταξύ οπλιτικών φαλαγγών, που είχε επικρατήσει από τον 7ο π.Χ. αι. Ο ατομικός οπλισμός, κυρίως ο αμυντικός, άρχισε να μειώνεται ενώ οι τακτικές έτειναν να γίνουν πιο πολύπλοκες και ρευστές.

Ὡς ἐκ τούτου, ἀπὸ τὴν ἐποχὴ αὐτὴ κι ἔπειτα τὰ ἐλαφρὰ τμήματα, οἱ λεγόμενοι ψιλοὶ (ἀκοντιστές, τοξότες, σφενδονίτες κ.ά.), ἀποκτοῦν ὅλο καὶ μεγαλύτερη σημασία καὶ δὲν περιορίζονται ἁπλῶς σὲ ἐπικουρικοὺς ρόλους. 

Ἀξιοποιῶντας τὰ διδάγματα τοῦ πολέμου αὐτοῦ, ὁ Ἰφικράτης εἰσήγαγε καθοριστικὲς καινοτομίες στὸν ὁπλισμὸ τῶν στρατιωτῶν, τὴν ἐκπαίδευση, τὶς τακτικὲς μάχης καὶ γενικότερα στὴν πολεμικὴ τέχνη. Εἰδικότερα εἰσήγαγε ἕναν νέο τύπο πεζικοῦ, τοὺς πελταστές. Ἀρχικὰ οἱ πελταστὲς ἀποτελοῦσαν ἕναν ἀπὸ τοὺς παραδοσιακοὺς τύπους πολεμιστὴ τῶν θρακικῶν φυλῶν καὶ ἦταν γνωστοὶ στὴν Νότιο Ἑλλάδα, ὅπου ὑπηρετοῦσαν ὡς μισθοφόροι, ἀρκετὰ πρὶν τὴν ἐποχή του Ἰφικράτους. Οἱ «ἰφικράτιοι» πελταστὲς ἀποτελοῦσαν ἕναν ἐνδιάμεσο τύπο μεταξὺ τῶν παλαιῶν πελταστὼν καὶ τῶν κλασσικῶν ὁπλιτῶν. 

Συγκεκριμένα ἐξοπλίστηκαν μὲ ἀκόντιο διπλάσιου μήκους καὶ ξίφος μεγαλύτερου τῶν ἀντίστοιχων κλασσικῶν, ἐλαφρὺ θώρακα ἀπὸ λινὸ ἢ δέρμα, ἐνῷ γιὰ ἀσπίδα υἱοθετήθηκε ἡ «πέλτη» τῶν Θρακῶν ὁμολόγων τους, πολὺ ἐλαφρύτερη τῆς ὀπλιτικῆς. Ἐπίσης οἱ χάλκινες περικνημίδες ἀντικαταστάθηκαν μὲ δερμάτινα ὑποδήματα, τὶς περίφημες «ἰφικρατίδες ὑποδέσεις», ποὺ ἦταν ἐλαφρύτερα, πρακτικὰ καὶ πιὸ εὔχρηστα. 

Οἱ ἀλλαγὲς στὸν ὁπλισμὸ συνοδεύτηκαν ἀπὸ ἀντίστοιχες καινοτομίες σὲ τακτικὸ ἐπίπεδο. Οἱ «ἰφικράτειοι» πελταστές, συγκέντρωναν στὸν καλύτερο δυνατὸ συνδυασμὸ τὰ πλεονεκτήματα τόσο τῶν πελταστὼν ὅσο καὶ τῶν ὁπλιτῶν. 

Λόγῳ τοῦ βαρύτερου ὁπλισμοῦ τους, ὑπερεῖχαν σαφῶς τῶν ὑπολοίπων ψιλῶν στρατευμάτων, ἐνῷ ὑπὸ κάποιες συνθῆκες μποροῦσαν νὰ ἀντιπαραταχθοῦν καὶ σὲ ὀπλιτικὴ φάλαγγα. Συνήθως βέβαια ἀπέφευγαν τὴν ἄμεση ἐπαφὴ μὲ φάλαγγα, ἰδίως σὲ πεδινὲς περιοχές, καὶ ἀκολουθοῦσαν τακτικὲς διαδοχικῶν προσβολῶν καὶ ὑπαναχωρήσεων, ποὺ συνήθως εἶχαν ὡς ἀποτέλεσμα τὸν ἀποσυντονισμὸ καὶ τελικὰ τὴν καταστροφὴ τῆς ἀντίπαλης παράταξης (χαρακτηριστικὸ παράδειγμα ἡ κατανίκηση τῶν Σπαρτιατῶν στὸ Λέχαιο). 

Ἐπίσης ἡ μείωση τοῦ βαρέως ὁπλισμοῦ ἔδινε τὴ δυνατότητα μεταφορᾶς περισσότερων προμηθειῶν, σὲ σχέση μὲ τοὺς ὁπλῖτες. Ἔτσι οἱ πελταστὲς μποροῦσαν νὰ πραγματοποιοῦν μεγαλύτερες πορεῖες καὶ σὲ δύσβατο ἔδαφος, κάτι ποὺ πολλὲς φορὲς τοὺς ἔδινε τὸ πλεονέκτημα τοῦ αἰφνιδιασμοῦ. Μὲ ἄλλα λόγια οἱ μισθοφόροι του Ἰφικράτους ἀκολουθοῦσαν τακτικὲς καταδρομῶν ἐνῷ μὲ τὴν εὐκινησία τους, ἀναλάμβαναν τὸν ρόλο τοῦ ἱππικοῦ σὲ ἐδάφη ποὺ αὐτὸ δὲν μποροῦσε νὰ ἐνεργήσει. 

Ὁ Ἰφικράτης ὡς στρατηγός 

Ὁ Ἰφικράτης διακρίθηκε καὶ ὡς διοικητής, τόσο τοῦ νέου σώματος τῶν πελταστὼν ποὺ ὁ ἴδιος δημιούργησε, ὅσο καὶ κάθε σχηματισμοῦ ἢ στρατεύματος ποὺ τοῦ ἀνατέθηκε. Ἡ ταραχώδης καὶ ἀσταθὴς ἐποχὴ στὴν ὁποία ἔζησε καὶ ἔδρασε, ἀπαιτοῦσε πλέον τὸν ἐπαγγελματισμὸ στὸν στρατιωτικὸ τομέα καὶ ὁ Ἰφικράτης ἀνταποκρίθηκε στὴν ἀνάγκη αὐτὴ μὲ ἀναλόγου ἐπιπέδου ὑπηρεσίες. 

Ἀπὸ τοὺς ἱστορικούς, καὶ κυρίως ἀπὸ τὸν βιογράφο του Κορνήλιο Νέπω, χαρακτηρίζεται ὡς ἕνας ἀπὸ τοὺς εὐφυέστερους στρατηγοὺς τῆς ἐποχῆς του, ἀπὸ τοὺς ὁποίους μάλιστα οὔτε οἱ μεγαλύτεροι σὲ ἡλικία δὲν μποροῦν νὰ τὸν ξεπεράσουν. Εἶχε τὴν ἱκανότητα νὰ ἐπιβάλλεται ἀλλὰ καὶ νὰ ἐμπνέει τοὺς ὑφισταμένους του, ὥστε τὰ στρατεύματά του νὰ διακρίνονται ἀπὸ αὐστηρὴ πειθαρχία καὶ συνοχή. Τὸν σεβασμὸ τῶν στρατιωτῶν του τὸν κέρδιζε καὶ μὲ τὸ προσωπικό του παράδειγμα, καθὼς ἦταν ὁ ἴδιος γενναῖος, ριψοκίνδυνος καὶ μοιραζόταν τὶς κακουχίες ποὺ ταλαιπωροῦσαν τοὺς ἄνδρες του. 

Προσιτὸς καὶ αὐστηρός, ἀναλόγως τῶν περιστάσεων, δίκαιος σὲ οὐσιώδη ζητήματα ὅπως ἡ διανομὴ τῶν λαφύρων, «ἐργασία ἐξίσου σπουδαῖα μὲ τὴ μισθοδοσία γιὰ τοὺς στρατοὺς τῆς ἐποχῆς του». Ἐπίσης ἡ ἱκανότητά του νὰ κερδίζει τὶς μάχες μὲ ἐλάχιστο κόστος τοῦ ἐξασφάλιζε τὴν ἐμπιστοσύνη τῶν ἀνδρῶν του. 

Ἐπέβαλε συνεχῆ καὶ ἐντατικὴ ἐκγύμναση στοὺς στρατιῶτες του ἐκπαιδεύοντάς τους γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση διαφόρων περιπτώσεων (ἐνέδρες, αἰφνιδιασμούς, ἐπιθέσεις, τακτικὲς ὑποχωρήσεις κ.α.). Δὲν ἐπέτρεπε τὴν ἀδράνεια, ἀκόμα καὶ σὲ καιρὸ εἰρήνης, πολλὲς φορὲς δὲ ἔβρισκε πρωτότυπους τρόπους γιὰ νὰ τὸ πετύχει. Χαρακτηριστικὸ παράδειγμα ἀποτελεῖ ὁ πλοῦς τοῦ ἀθηναϊκοῦ στόλου πρὸς τὴν Κέρκυρα τὸ 373 π.Χ.. Γιὰ νὰ κερδίσει χρόνο ἀλλὰ καὶ γιὰ νὰ διατηρεῖ σὲ ἐγρήγορση καὶ ὅσο τὸ δυνατὸν καλύτερη φυσικὴ κατάσταση τὰ πληρώματα, ὀργάνωνε ἀγῶνες ταχύτητας μεταξὺ τῶν πλοίων. 

Ἐπίσης κατὰ τὶς ἀπαραίτητες στάσεις γιὰ ἀνεφοδιασμὸ στὴν ξηρά, τὰ ἐφόδια δὲν συγκεντρώνονταν ὥστε νὰ μοιραστοῦν δίκαια σὲ ὅλους, ἀλλὰ κάθε πλήρωμα εἶχε δικαίωμα νὰ ἁρπάξει ὅσα ἤθελε. Ἔτσι «βραβεύονταν» πάλι οἱ γρηγορότεροι. Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ ὁ στόλος κάλυψε τὴν ἀπόσταση μέχρι τὴν Κέρκυρα κωπηλατῶντας καὶ σὲ πολὺ σύντομο χρονικὸ διάστημα. 

Συχνὰ ἐφάρμοζε εὐφυῆ τεχνάσματα καὶ στρατηγήματα γιὰ νὰ παραπλανήσει καὶ αἰφνιδιάσει τοὺς ἀντιπάλους καὶ πάντα λάμβανε αὐξημένα μέτρα γιὰ νὰ μὴν βρεθεῖ πρὸ ἀπροόπτου ὁ ἴδιος. Ὡστόσο, ὅταν τὸ ἔκρινε ἀπαραίτητο, τὰ τεχνάσματα στόχευαν στοὺς ὑφισταμένους του, ὥστε νὰ διαλυθεῖ τυχὸν ἡττοπάθεια καὶ νὰ διατηρηθεῖ ἀκμαῖο τὸ ἠθικό. Σὲ μιὰ περίπτωση ποὺ ὁ στρατός του ὑστεροῦσε ἀριθμητικά, φρόντισε νὰ διαδοθοῦν στοὺς ἄνδρες του φῆμες περὶ δωροδοκίας ἐχθρικῶν τμημάτων, ὥστε αὐτὰ νὰ αὐτομολήσουν πρὶν τὴν ἐπικείμενη μάχη. 

Ἡ ὑποτιθέμενη προδοσία ὅπλισε τὸ στράτευμα τοῦ Ἰφικράτη μὲ περισσὸ θάρρος καὶ πίστη στὴν νίκη. Ἔδινε μεγάλη βαρύτητα στὴν ψυχολογία τῶν ἐμπλεκομένων, ματαιώνοντας κάποιες φορὲς τὴ σύγκρουση τὴν τελευταία στιγμή, ἂν ἔβλεπε ὅτι δὲν μποροῦσε νὰ ἀναστρέψει τὴν ἡττοπάθεια τῶν δικῶν του ἢ τὴν αἰσιοδοξία τῶν ἀντιπάλων. Γενικὰ προσπαθοῦσε νὰ ἐκβιάσει πρὸς ὄφελός του τὸ ἀποτέλεσμα τῆς μάχης, χρησιμοποιῶντας κάθε διαθέσιμο μέσο. Αὐτὸ ἄλλωστε ἐπίτασσε καὶ ἡ ἐποχή του. Οἱ συγκρούσεις στὸν ἑλλαδικὸ χῶρο ἦταν πλέον συνεχεῖς, μὲ ἀποτέλεσμα ἡ οἰκονομία δυνάμεων καὶ πόρων νὰ εἶναι κεφαλαιώδους σημασίας. 

Ἐπίλογος 

Ὁ Ἰφικράτης ὑπῆρξε ἀπὸ τοὺς κορυφαίους καὶ εὐφυέστερους στρατιωτικοὺς τῆς Ἀρχαίας Ἑλλάδας, μὲ πολυετῆ δράση σὲ διάφορα μέτωπα τῆς ἀνατολικῆς μεσογειακῆς λεκάνης. Συνέλαβε καὶ ἐφήρμοσε ποικίλους νεωτερισμούς, συμβάλλοντας καταλυτικὰ στὴν ἐξέλιξη τῆς ἑλληνικῆς πολεμικῆς τέχνης. 

Συχνὰ χαρακτηρίζεται ὡς ἕνας ἀπὸ τοὺς τρεῖς μεγάλους στρατιωτικοὺς μεταρρυθμιστὲς τοῦ 4ου π.Χ. αἱ., ἀκολουθούμενος ἀπὸ τὸν Ἐπαμεινώνδα καὶ τὸν Φίλιππο Β΄ τῆς Μακεδονίας. Πέραν ὅμως ἀπὸ τὸ στρατιωτικὸ ἔργο, ἔχει νὰ ἐπιδείξει ἀξιόλογη δράση καὶ στὸν πολιτικὸ τομέα. Γιὰ σημαντικὸ διάστημα κυριάρχησε στὸν πολιτικὸ στίβο τῆς πατρίδας του, κατευθύνοντας τὴν ἀθηναϊκὴ ἐξωτερικὴ πολιτική. 

Μαζὶ μὲ τοὺς ἄλλους συμπατριῶτες τοῦ στρατηγοὺς κατόρθωσαν νὰ διατηρήσουν τὴν ἐπιρροὴ τῆς Ἀθήνας στὰ ἑλληνικὰ πράγματα, παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ πάλαι θαλασσοκράτειρα πόλη τῆς Παλλάδας εἶχε πλέον εἰσέλθει ὁριστικὰ σὲ τροχιὰ πολιτικῆς καὶ οἰκονομικῆς παρακμῆς. Ὁ Ἀριστοτέλης του ἀποδίδει δύο ρητορικοὺς λόγους, τὸν «Πρὸς Ἁρμόδιον» καὶ «Ὑπὲρ Ἰφικράτους ἀπολογία». 

Στοὺς λόγους αὐτούς, ὅπως καὶ ἀλλοῦ (Πολυαίνου) διακρίνεται ἡ ρητορικὴ δεινότητα καὶ ἡ εὐστροφία του, ἀφοῦ τὰ ἐπιχειρήματα καὶ οἱ ἀπαντήσεις ποὺ προτάσσει σὲ ἀντιδίκους, πολιτικοὺς ἀντιπάλους ἢ συνομιλητὲς εἶναι συχνὰ εὐφυεῖς καὶ ἀποστομωτικές. 

Apartment Rentals Near the Sea 

ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ ΚΟΝΤΑ ΣΤΗΝ ΘΑΛΑΣΣΑ 

Κρατήσεις - Booking - Airbnb κ.α 

@ kyriakipetalas@gmail.com

 Patra Hellas

 Πάτρα έξω Αγυιά 

Διακοπές Ειδικές προσφορές

Παρόλα αὐτά, ὁ Ἰφικράτης διακρίθηκε κυρίως στὸ στρατιωτικὸ πεδίο, ἀπ’ ὅπου καὶ ἀπέσπασε τὴ μεγάλη φήμη καὶ ὑστεροφημία. Ἀνῆκε στὴ γενιὰ αὐτὴ τῶν Ἑλλήνων στρατιωτικῶν, ποὺ ὁ πόλεμος ἀποτελοῦσε τὴν κύρια ἀσχολία τους. Κατεῖχαν τὴν τέχνη τοῦ πολέμου σὲ σχεδὸν ἐπαγγελματικὸ ἐπίπεδο καὶ ἐκεῖ παρουσίαζαν ἐφευρετικότητα καὶ δυναμισμό. Δὲν ἦταν σπάνιο τὸ φαινόμενο, αὐτοὶ οἱ ἄνδρες νὰ ἐγκαταλείπουν τὴν πόλη τους ὅταν ἡ ἐπιρροή τους μειωνόταν, μὲ σκοπὸ νὰ προσφέρουν ἀλλοῦ τὶς στρατιωτικές τους ὑπηρεσίες καὶ νὰ ἐπανέρχονται ὅταν μποροῦσαν νὰ ἔχουν πρωταρχικὸ λόγο. Στὸν ἀντίποδα βρίσκονταν οἱ πολιτικοὶ ποὺ προσπαθοῦσαν νὰ ἐπηρεάζουν τὶς ἐξελίξεις καὶ τὴν πορεία τοῦ τόπου τους, ἀλλὰ ἀπέφευγαν νὰ ἀναλάβουν στρατιωτικὰ πόστα. 

Ἐν κατακλεῖδι, ἡ προσωπικότητα καὶ τὰ κατορθώματα τοῦ Ἰφικράτους ἀπέσπασαν τὸ σεβασμὸ καὶ τὴν ἀναγνώριση τόσο τῶν συγχρόνων του Ἀθηναίων ὅσο καὶ μεταγενέστερων ἐπιφανῶν ἀνδρῶν, Ἑλλήνων καὶ μή. 

Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

 Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Ἡ Μάχη τῆς Πιερίας, ἡ ὁποία ἔλαβε χώρα τὸ 168 π.Χ

«Θνήσκε ὑπὲρ Πατρίδος»
(Δελφικὸ πρόσταγμα)

Η Μάχη τῆς Πύνδας ἐστὶν σταθμὸς σὴν ἀρχαία Ἱστορία τῶν Ἑλλήνων.   διότι μετὰ τὰ γεγονότα ὅσα διεδραματίσθησαν σὴν μάχην, ἡ ἙΛΛΑΣ κατελήφθη.  ἀπὸ τοὺς πράγματι, τυχοδιῶκτες καὶ τυχάρπαστους Ρωμαίους.

Τὸ 178 πεθαίνει ὁ Βασιλεὺς τῆς Μακεδονίας καὶ πάντων τῶν Ἑλλήνων, Φίλιππος ὁ Ε΄, ὁ ὁποῖος ἐβασίλευε ἀπὸ τὸ 221 π.Χ.

Στὸν θρόνον ἀνέβη ὁ πρῶτος υἱὸς αὐτοῦ, «Θρυλικὸς καὶ Πανελλήν», Περσεὺς ὁ Ἀ´.

Ὁ Νέος βασιλεὺς ἦτο ἦρεμος καὶ ἦπιος, μά καὶ γενναῖος, ικανότατος ὡς στρατηγὸς, μέ ἄψογον παράστημα καὶ τέλειος ὡς πολιτικὸς.

Οἱ Ἕλληνες τὸν ἠγάπησαν ἀμέσως καὶ στὸ πρόσωπόν του ἔβλεπαν ἕναν νέο Ἀλέξανδρον!

Δὲν εἶχαν ἄδικο, διότι ὁ πατὴρ του πρὶν πεθάνει τοῦ ἔθεσε τὸ πρόβλημα τῶν Ῥωμαίων καὶ τὸν τρόπον ἀντιμετωπίσεώς τους, οὕτως ὥστε νὰ μὴν ὑποδουλωθῇ ἡ πατρίδα του.    

Ὁ Περσεὺς ἐκινήθη ἐπιδεξία   στόν  πολιτικό ΄ ἀγῶνα  ἐναντίον  τῶν  Ρωμαίων καὶ ἔκανε τὸν φίλον τους.   Παραλλήλως, ὡς ἀπαιτεῖ ἡ πολιτικὴ καὶ συμφώνως μὲ τὰς ὁδηγίας τοῦ πατέρας του,  συνῆψε ἄριστες σχέσεις μὲ τοὺς ἐχθροὺς τῶν Ῥωμαίων, ἕνωσε τοὺς Ἕλληνας τοῦ νότου, καθὼς ἐπίσης τοὺς Ῥοδίους, τὰς πόλεις τοῦ Βυζαντίου καὶ τοὺς δημοκρατικούς πολίτας ὅλης τῆς Ἑλλάδος.

   Ὁ Περσεὺς ἦτο ἀπὸ τοὺς μυημένους στὰ Ἱερὰ Ἑλληνικὰ Μυστήρια καὶ ἐγνώριζε ἀρκετὰ πράγματα.

Μία κίνησις του ἔκαμε τοὺς Ἕλληνας νὰ τὸν ὑπεραγαπήσουν, τοὺς μισέλληνας, ὅμως, νὰ τὸν μισήσουν.

    Ἕστειλλε  πρέσβεις στὸ ἱερὸ τῆς Δήλου τὸ 171 π.Χ., ὅπου καλοῦσε ὈΛΟΥΣ τοὺς ἐξόριστους γιὰ οἰκονομικοὺς λόγους ἀπὸ τὰς πόλεις τους, καθὼς καὶ τοὺς ἄπορους, στὴ Μακεδονία γιὰ νὰ ἐργαστοῦν,  Μία καὶ ἡ Μακεδονία πάντοτε εἶχε (καὶ ἔχει) εὔφορη γῆ στὰ πάντα. Ἀπὸ γεωργικὰ ἔως ... ὀρυκτά.

«Ἡ κίνησις αὕτη ἔσωσε ἑκατοντάδας χιλιάδας Ἑλλήνων καὶ ὁ Περσεύς ἐθεωρεῖτο μεγάλη μορφή.

<< κάποιοι  ὅμως   δὲν   χάρηκαν   γι΄  αὐτὸ  καὶ  ἄρχισαν   νὰ  του   διαβάλλουν   στοὺς   Ρωμαίους.   Τὸ   τυφλὸ   ὄργανο   τῶν   Ρωμαίων,  ὁ   βασιλεύς   τῆς  Περγάμου  Εὐξένης  τὸν  κατήγγειλε  στήν  Ρώμη ,  λὲς  καὶ  ἡ  Ρώμη   ἦταν   ....Ἀμφικτυονία..

Ή    αἰσχρή   προδοσία    του  ἀλιτήριου   καὶ  ἀργυρώνητου  Εύξένη,  μᾶς  φέρνει  στὴν   Ἑλλάδα  τοὺς  Ρωμαίους     

   Συνάπτονται      μάχες    ὅπου   οἱ   Ἕλληνες    θριαμβεύουν ,  καί   ἐπί  παραδείγματι    στὴν     Ἀπολλωνία   τὸ   169   π. Χ. 

     Ὁ   Εὐξένης   ὅμως   δὲν   ἡσυχάζει .   Ἦτο   γνωστὴ  ἡ  φιλία   του  μὲ  τοῦς  φοινικογεφυραίους   ἔμπορος   διότι   ἐδωροδοκεῖτο.        Οἱ    Ἕλληνες   τῆς  τότε   ἐποχῆς   .ἕλεγαν   γι΄ αὐτὲς  του   τίς   δραστηριοτητες :    

         <<   Ἄν  φθάσει   ὁ   Περσεύς    στὸν   Πέργαμο   γιὰ   νὰ   τιμωρήσει   τὸν   Εὐξένη,   τότε  αὐτὸς   (ὁ   Εὐξένης  )     θὰ   δραπετεύσει   μὲ   φοινικικὸ   πλοῖο.   

0ἱ Ρωμαῖοι δέν ἐπαναπαύονται. Γνωρίζουν ὅτι τοῦς Ἕλληνες σὲ μάχη δὲν τους Νικᾶς!

Ὑπάρχουν ἄλλοι τρόποι . Ποιοὶ ἔδωσαν τέτοια Θανάσιμη πληροφορία;΄ Ὁ καιρὸς ὅμως ἔρχεται.....

Οἱ δύο στρατοί ἑτοιμάζονται γιὰ τὴν τελευταία συνάντηση τους στὴν Πύδνα τῆς Πιερίας τὸ 168 π.Χ.

Ἀρχιστράτηγος τῶν Ἑλλήνων εἶναι ὁ βασιλεύς Περσεύς ὁ Ἀ΄ Ἀρχιστράτηγος τῶν Ρωμαίων ( καί ὅχι μόνο ) Ὁ Λεύκιος Αἰμίλιος Παῦλος .

Ὁ Ἕλληνας βασιλεύς ἀναμένει τοῦς ὑπολοίπους ἀδελφοὺς του ποῦ τοῦ ὑποσχέθησαν στρατιωτική βοήθεια. Ἀναμένει ὁ Θρῦλος ...

Οἱ Μακεδόνες ἡττῶνται ἀπὸ τὸν ἄσημο Αἰμίλιο καὶ ὅ θρῦλος των Ἑλλήνων, ὁ Περσεύς ὁδηγεῖται σιδηροδέσμιος μὲ τὰ παιδιά του στὴν Ρώμη καθὼς καὶ το σύνολο τῶν ἐπιφανῶν Μακεδόνων . Τά παιδιά του δολοφονοῦνται ἐμπρός στά μάτια του Ὁ Περσεύς συνελήφθη

στὸ ἱερὸ τῶν Καβείριων τῆς Σαμοθράκης '”ὅπου καὶ κατέφυγε μετὰ τό κακό της Πύνδας.

Τόν ρίχνουν φυλακή καί .....πεθαίνει ἀπὸ τὴ πείνα !

Ἡ Μακεδονία χωρίζεται, δια πυρὸς καί σιδήρου , σὲ τέσσερις ἐπαρχίες (Θεσ/κης - Πελαγονίας - Πέλλης -Αμφιπόλεος ) καὶ βγαίνει ἕνα διάταγμα νὰ μὴν ἐπικοινωνοῦν οἱ Ἕλληνες τῶν περιοχῶν αὐτῶν , οὔτε κοινωνικά μὰ καὶ οὔτε γιὰ ἐμπορικούς λόγους .

Συμφώνως μὲ τὴν Ἱερὰ Ἑλληνική Παράδοση, πρίν ὁδηγηθεῖ μακριὰ ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα ὁ Περσέας ὥρκισε δύο στρατηγοὺς του <<ἵνα διατηρηθῶσιν ἡ Ἑλλὰς , ἡ Ἐλευθερία καὶ ἀποτέμνειν (νὰ κοπεῖ ) τὴν διχόνοιαν >>.

Ὁ Αἰμίλιος Παῦλος κάτι γράφει σχετικὸς στὰ ἀποσπάσματα ποῦ διασώζονται .

Τὸ 146 π.Χ. Ὁ στρατηγὸς τῶν Ρωμαίων καταφθάνει στὴν Ἑλλάδα μὲ πολυάριθμο στράτευμα ὅπου προβαίνει στὶς ἀκόλουθες <<πολιτιστικὲς >> καὶ <<ἀντιρατσιστικές >>πράξεις.

Καίει την Κόρινθο διότι ( εἶχε πολεμήσει μαζί με τὸν Περσέα, λεηλατεῖ ὅλη τὴν περιοχὴ κατασφάζει τὸν Ἑλληνικὸ πληθυσμό καὶ πωλεῖ ὡς δούλους ὅσους ἐσώθησαν ἀπὸ τὴν φωτιά καὶ τὸ σίδερο. Ἡ μεσημβρινὴ Ἑλλάδα κατέστη Ρωμαϊκή ἐπαρχία μὲ τὸ ὄνομα Ἀχαΐα .

Ἡ Μάχη τῆς Πιερίας τοῦ 168 π.Χ., ὡς τελευταῖα μεγάλη ἀναμέτρηση μεταξὺ τῆς ἀνεξάρτητης Μακεδονίας καὶ τῆς Ῥωμαϊκῆς Δημοκρατίας, ἀποτελεῖ ἕνα καθοριστικὸ σημεῖο στὴν ἱστορία τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδος. Ἡ συντριπτικὴ ἥττα τῶν Μακεδόνων ὑπὸ τὸν Περσέα ὄχι μόνο ἐπισφραγίζει τὴν ὑποταγὴ τοῦ μακεδονικοῦ βασιλείου στὴ Ῥώμη, ἀλλὰ καὶ τὴν ἀρχὴ μιᾶς νέας ἐποχῆς, καθὼς τὰ Ἑλληνικὰ βασίλεια περνοῦν ὑπὸ Ῥωμαϊκὴ κυριαρχία. Ἡ μάχη αὐτὴ σηματοδοτεῖ τὴν ὁριστικὴ μετάβαση ἀπὸ τὴν κλασικὴ ἑλληνικὴ ἀνεξαρτησία στὴν αὐξανόμενη δύναμη τῆς Ῥώμης, ἡ ὁποία κατέστη ἡ κυρίαρχη δύναμη τοῦ μεσογειακοῦ κόσμου.

Ἡ Ἑλλάς ὑπετάγη στοὺς νεοβάρβαρους παγκοσμιοποιητές τῆς τότε ἐποχῆς, ΑΛΛΑ

Δέν ἐξέπνευσε καὶ δέν ἀφανίσθηκε ! Ὑπέταξε τούς κατακτητές της, πολιτιστικὸς !

<<Ἐδειξε σ΄΄ αὐτούς ὅτι ζούσε >>!  

Σελλασία 222 π.Χ.: Ἡ Μάχη ποὺ Καθόρισε τὴ Μοίρα τῆς Σπάρτης

Σελλασία 222 π.Χ.: Ἡ Μάχη ποὺ Καθόρισε τὴ Μοίρα τῆς Σπάρτης



Ἡ Μάχη ποὺ Καθόρισε τὴ Μοίρα τῆς Σπάρτης Σελλασία 222 π.Χ.:

Ἡ Μάχη τῆς Σελλασίας (222 π.Χ.) - Ἡ Πτώση τῆς Σπάρτης

Ἡ Μάχη τῆς Σελλασίας, ποὺ ἔλαβε χώρα τὸ 222 π.Χ., σημάδεψε μία ἀπὸ τὶς πλέον καθοριστικὲς στιγμὲς στὴν ἱστορία τῆς Σπάρτης. Ἐπρόκειτο γιὰ τὴν τελικὴ σύγκρουση ἀνάμεσα στὶς δυνάμεις τῆς Σπάρτης, ὑπὸ τὴν ἡγεσία τοῦ βασιλέα Κλεομένους Γ', καὶ τοὺς Μακεδόνες τοῦ Ἀντιγόνου Γ' Δώσονος, συμμάχους μὲ τοὺς Ἀχαιούς. Ἡ μάχη ἦταν κρίσιμη γιὰ τὸ μέλλον τῆς Σπάρτης, καθὼς ἡ ἤττα στὸ πεδίο τῆς μάχης σηματοδότησε τὸ τέλος τῆς Σπαρτιατικῆς ἡγεμονίας καὶ τὴν ὁριστικὴ κατάρρευση τῆς πόλης-κράτους ποὺ κυριαρχοῦσε στὸν Ἑλλαδικὸ χῶρο γιὰ αἰῶνες.

Ἡ μεταρρυθμιστικὴ προσπάθεια τοῦ Ἄγι Δ'


Ο Άγις Δ' ήταν βασιλιάς της Σπάρτης που ανήλθε στο θρόνο της το 245 π.Χ. και ήταν γιος του Ευδαμίδα Β'. Έκανε μεγάλες αλλαγές στο πολιτικό σύστημα της Σπάρτης, αλλά ο συμβασιλέας του, ο Λεωνίδας Β' τον ανέτρεψε στα σχέδιά του και οι αντιπάλοι του ακύρωσαν τις μεταρρυθμίσεις του και τον σκότωσαν.



Ἡ μεταρρυθμιστικὴ προσπάθεια τοῦ Κλεομένη Γ

Ὁ Κλεομένης Γ΄ ἦταν βασιλιάς τῆς Σπάρτης, γιος τοῦ Λεωνίδα Β', ποὺ ἀνήλθε στὸ θρόνο τὸ 235 π.Χ. Ἐκὄντασε καὶ αὐτὸς μεγάλες μεταρρυθμίσεις. Ἐπανένταξε τοὺς νόμους τοῦ Λυκούργου, ἐκπαίδευσε τὸ στρατὸ του μὲ τὰ πρότυπα τῆς μακεδονικῆς φάλαγγας, πρότεινε ἀναδασμὸ τῆς γῆς καὶ ἀπελευθέρωση τῶν ειλώτων. Ἔτσι οἱ πολίτες ἔφτασαν τοὺς 4.000 ἀπὸ τοὺς 700 ποὺ ἦταν.




Ὁ πόλεμος μὲ τὴν Ἀχαϊκὴ Συμπολιτεία

Ὁ Κλεομένης μὲ τοὺς νόμους αὐτοὺς προκάλεσε ἔντονη ἀνησυχία στὶς γύρω πόλεις καὶ περισσότερο στὴν ἀνερχόμενη Ἀχαϊκὴ Συμπολιτεία. Ὁ Κλεομένης ὅμως εἰσέβαλλε στὴ Μεγαλόπολη καὶ κατάφερε νὰ τὴ λαφυραγωγήσει καὶ νὰ φύγει ἀνένόχλητός. Ἀμέσως μετὰ κατέλαβε τὴ Μαντίνεια καὶ ἔδιωξε τοὺς Ἀχαιούς. Ἀργότερα κατευθύνθηκε πρὸς τὴν Τεγέα καὶ τὶς Φερὲς γιὰ νὰ συγκρουστεῖ μὲ τοὺς Ἀχαιούς. Ἐκείνη τότε τὴν ἐποχὴ στρατηγὸς τῶν Ἀχαιῶν ἦταν ὁ Ὑπερβάτας ὁ ὁποῖος συγκέντρωσε 5.000 - 6.000 στρατιῶτες καὶ συγκρούστηκε μὲ τὸν Κλεομένη στὴ Δύμη. Νικητὴς ἐξῆλθε ὁ Κλεομένης καὶ οἱ Ἀχαιοὶ τοῦ ζήτησαν εἰρήνη. Ὁ Κλεομένης δεχόταν τὴν εἰρήνη μὲ ὅρο νὰ γίνει ὁ ἀρχηγὸς τῆς Ἀχαϊκῆς Συμπολιτείας. Οἱ Ἀχαιοὶ δέχτηκαν, ἀλλὰ τὴν κρίσιμη ἡμέρα τῆς συνάντησης τῶν Ἀχαιῶν μὲ τὸν Κλεομένη γιὰ τὴν ὑπογραφὴ τῶν ὅρων τῆς συνθήκης ὁ δεύτερος ἀρρώστησε. Τὴν εὐκαιρία δὲν τὴν ἔχασε ὁ Ἄρατος ποὺ τότε μετὰ τὸ θάνατο τοῦ Ὑπέρβατου ἦταν στρατηγὸς τῆς Ἀχαϊκῆς Συμπολιτείας. Ἔτσι προσεταιρίστηκε τοὺς Μακεδόνες ποὺ τότε βασιλιᾶς τους ἦταν ὁ Ἀντίγονος Γ' ὁ Δώσων. Ὁ Ἀντίγονος τότε ἔστειλε στὴν Πελοπόννησο 20.000 πεζοὺς καὶ 1.400 ἱππεῖς. Μετὰ ἀπὸ συγκρούσεις στὸ Ἄργος, στὰ Μέγαρα καὶ στὴ Μεγαλόπολη ὁ Κλεομένης ἔχασε τὶς κτήσεις του ἐκτὸς τῆς Σπάρτης.


Πρὶν τὴ μάχη


Ὁ μακεδονικὸς μαζὶ μὲ τὸν ἀχαϊκὸ στρατὸ κατευθύνονταν πρὸς τὴ Σπάρτη. Οἱ σπαρτιατικὲς δυνάμεις ποὺ φρουροῦσαν τὰ σύνορα, συναντήθηκαν καὶ ἀντιπαρατέθηκαν στὸν ἀντίπαλο στρατὸ στὴν περιοχή της Σελλασίας.


Οἱ δυνάμεις τῶν Μακεδόνων καὶ τῶν Ἀχαιῶν


Ὁ Ἀντίγονος Γ΄ Δώσων παρέταξε ἀπέναντι ἀπὸ τοὺς Σπαρτιᾶτες 27.600 πεζοὺς καὶ 1.200 ἱππεῖς. Οἱ Ἀχαιοὶ ἀνάμεσα σὲ αὐτὸ τὸ στράτευμα παρέταξαν 3.000 πεζοὺς καὶ 300 ἱππεῖς. Φαίνεται τὸ πρόβλημα τῆς Ἀχαϊκῆς Συμπολιτείας νὰ παρατάξει πολλοὺς πεζοὺς σὲ μιὰ μάχη.


Οἱ δυνάμεις τῶν Σπαρτιατῶν





Ὁ Κλεομένης κατάφερε νὰ παρατάξει ἕναν ἀριθμὸ 20.000 ὁπλιτῶν καὶ νὰ ἀπελευθερώσει πολλοὺς δούλους. Ἀκόμη κατάφερε νὰ πάρει 1.000 μισθοφόρους.


Οἱ παράταξεις τῶν ἀντιπάλων


Ἡ παράταξη τῶν Μακεδόνων καὶ τῶν Ἀχαιῶν


Οἱ Μακεδόνες καὶ οἱ Ἀχαιοὶ ἦταν ἀπέναντι ἀπὸ τὸ λόφο Εὔα. Στὸ δεξιὸ ἄκρο ἦταν παρατεταγμένα τμήματα συμμάχων, στὸ σύνολό τους ψιλοί. Στὸ κέντρο, εἶχαν τοποθετηθεῖ οἱ Ἀχαιοὶ καὶ πίσω τὸ ἱππικό τους. Ἀριστερὰ εἶχε ταχθεῖ ὁ Ἀντίγονος ἐπί κεφαλῆς τῆς μακεδονικῆς φάλαγγας ὑπὸ τὴν κάλυψη ἐλαφρὰ ὁπλισμένων.


Ἡ παράταξη τῶν Σπαρτιατῶν


Ἡ παράταξη τοῦ Κλεομένη εἶχε ταχθεῖ στὸ λόφο Εὔα. Ἀριστερὰ τάχθηκαν οἱ συμμάχοι καὶ οἱ περίοικοι ὑπὸ τὸν Εὐκλείδα ἀδερφὸ καὶ συμβασιλέα του Κλεομένη. Στὸ δεξιὸ ἄκρο βρισκόταν ὁ ἴδιος ὁ Κλεομένης, ἀρχηγὸς τῶν Σπαρτιατῶν ὁπλιτῶν. Στὸ κέντρο εἶχαν ταχθεῖ οἱ ἱππεῖς, οἱ ἐλαφρὰ ὁπλισμένοι καὶ οἱ μισθοφόροι.




Ἡ μάχη


Ἡ μάχη ἄρχισε μὲ τὴν ἐπίθεση τῶν Μακεδόνων κατὰ τῶν Σπαρτιατῶν. Οἱ Σπαρτιᾶτες ὅμως κατάφεραν καὶ ἀπώθησαν τοὺς Μακεδόνες. Ὅμως οἱ Μακεδόνες κατάφεραν νὰ διεισδύσουν στὴν παράταξη τῶν Σπαρτιατῶν ἀπὸ μιὰ προδοσία ἑνὸς ἀξιωματικοῦ του Κλεομένη, τοῦ Δαμοτέλη. Οἱ Ἰλλύριοι καὶ οἱ Ἀκαρνᾶνες σύμμαχοι τῶν Μακεδόνων ἐπιτέθηκαν στὸ ἀκάλυπτο ἄκρο τῶν Σπαρτιατῶν καὶ τοὺς πλευροκόπησαν στὸ λόφο Εὔα. Ὅμως στὸ δεξιὸ ἄκρο, ὁ Κλεομένης αἰφνιδίασε τοὺς ἀντιπάλους του καὶ ὁ Ἀντίγονος σταμάτησε τὴν ἐπίθεσή του στὸ ἀριστερὸ ἄκρο γιὰ νὰ ἀντιμετωπίσει τὸ δεξιό. Τότε τὸ ἀριστερὸ ἄκρο τῶν Σπαρτιατῶν ὑπό τον Ἔυκλειδα ἀνασυντάχθηκε καὶ ἐπιτέθηκε καὶ ἐκεῖνο κατὰ τῶν Μακεδόνων. Ἡ μάχη μέχρι τότε ἦταν ὑπὲρ τῶν Σπαρτιατῶν.



Ὁ Φιλοποίμην ὅμως, ὁ ἀρχηγὸς τῶν Ἀχαιῶν, διέταξε τὴν ἐπίθεση τῶν ἱππέων στὸ ἀριστερὸ ἄκρο τῶν Σπαρτιατῶν. Ὁ Εὐκλείδας δὲν κατάφερε νὰ συγκρατήσει τὴν ἐπίθεση τῶν Μακεδόνων ἱππέων καὶ οἱ Σπαρτιᾶτες ὑποχώρησαν. Ὁ Εὐκλείδας πολεμοῦσε ἀπελπισμένα καὶ πέθανε σὰν ἀληθινὸς Σπαρτιάτης πάνω στὴ μάχη. Οἱ νεκροὶ γιὰ τοὺς Σπαρτιᾶτες ἦταν 5.800. Οἱ ἀντίπαλοι τῶν Σπαρτιατῶν, οἱ Μακεδόνες πρέπει νὰ εἶχαν 1.000 νεκρούς.


Ἡ σημασία τῆς μάχης


Τὴ σημασία τῆς μάχης οἱ Ἕλληνες τὴν κατάλαβαν πολὺ ἀργότερα μὲ τοὺς Ρωμαίους. Ὁ Κλεομένης ἴσως μποροῦσε νὰ ἑνώσει τοὺς Ἕλληνες ἀπέναντι στοὺς Ρωμαίους μὲ κυριότερο λόγο τοὺς νόμους του.
Ἡ τοποθεσία τῆς μάχης ἀπεῖχε περίπου 15 χιλιόμετρα τῆς Σπάρτης καὶ ἀποτελοῦσε φυλάκιό της. Σήμερα εἶναι χωριὸ μὲ πληθυσμὸ περίπου 550 κατοίκων.




Ἡ Μάχη τῆς Σελλασίας τὸ 222 π.Χ. ἦταν ἡ τελευταία μεγάλη προσπάθεια τῆς Σπάρτης νὰ διατηρήσει τὴν ἐξουσία της καὶ τὸν παραδοσιακὸ τρόπο ζωῆς της. Παρὰ τὴ γενναιότητα τοῦ Κλεομένους Γ' καὶ τῶν Σπαρτιατῶν πολεμιστῶν, ἡ ἤττα τους ἀπὸ τὸν Ἀντίγονο Γ' Δώσονα καὶ τοὺς συμμάχους του σηματοδότησε τὸ τέλος τῆς Σπάρτης ὡς ἰσχυρὴς πόλης-κράτους στὸν Ἑλληνικὸ κόσμο. Αὐτὴ ἡ μάχη, ποὺ καθόρισε τὴ μοίρα τῆς Σπάρτης, σηματοδότησε τὴν ἀρχὴ μιᾶς νέας ἐποχῆς, μὲ τὴ Μακεδονία νὰ ἐδραιώνει τὴν ἡγεμονία της στὴν Ἑλλάδα.

Βιβλιογραφία :
Πολύβιος. Ιστορίες, ii. 65-70.
Πλούταρχος. Βίοι Παράλληλοι, 27-28.
Παυσανίας. Description of Greece, ii. 9. § 2, 10. § 7, iv. 29. § 9, vii. 7. § 4, viii. 49. § 5.
E. Will. Histoire politique du monde hellénistique or the Political History of the Hellenistic World. Paris, 1075.
Shimron, Benjamin. Late Sparta: The Spartan Revolution, 243-146 B.C. Buffalo: State University of New York (Dept. of Classics), 1972, pgs. 50-55. ISBN 0-930881-01-X

ΕΝΟΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

 

ΕΝΟΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

( Λεοννάτος - μάχες Μ. Ἀλεξάνδρου )

Ὁ Φίλιππος ὁ β΄ ἦτο αὐτὸς ποῦ ἔκανε τὸ ὄνειρό τῶν Ἑλλήνων πραγματικότητα καὶ ἐτοιμάζετο νὰ ἐκστρατεύσει πρὸς ἀνατολάς τιμωρῶντας τοῦς βαρβάρους ἱἐρόσυλους ποῦ πέρασαν διά πυρὸς καὶ σιδήρου τὴν Ἑλλάδα μας !

Τὸ σχέδιο του πῆρε μία μικρή ἀναβολή λόγο τῆς ὕποπτης δολοφονίας του . ^{ΗΛΙΑΣ ΣΩΤΗΡΙΟΥ << Αὐτοὶ ποῦ πρόδωσαν τοῦς Ἕλληνες >> κεφ. << φιλίππου >> ἔκδ. <<Λιακόπουλος >> Θεσ/κη 2003} Συνεχιστὴς τοῦ σχεδίου καθὼς καὶ ἐκτελεστὴς ὑπῆρξε ὁ γιὸς του Ἀλέξανδρος “Γ΄,

Οἱ ἀρχιερεῖς τῶν Ἑλλήνων ἔδωσαν μυστικές ὁδηγίες στὸν Ἀσύγκριτο γιὰ τὴν τιμωρία ὅλον Αὐτὸν ποῦ διῆλθαν μὲ φωτιά καὶ σίδερο ἀπὸ τήν Ἱερὰ Ἑλλάδα. Ἄλλωστε οἱ ποιὸ πολλοί κατενόησαν τὴν κίνηση τῶν χεριῶν τοῦ Ἀλεξάνδρου ὅταν σηκώθηκε πάνω ἀπὸ τὸ ἄψυχο σῶμα τοῦ ἱεροῦ βασιλέως τῶν Ἑλλήνων , πατέρα τοῦ Φιλίππου τοῦ Β΄,

Γεγονός εἶναι ὅτι μετὰ τὸν θάνατο συνέβησαν δραματικὰ γεγονότα γύρω ἀπὸ τὸ θέμα τῆς διαδοχῆς του.

Ἕνα εἶναι ὁ λεγόμενος << Λαμιακὸς πόλεμος >> τὸ 322 π.Χ. Στὸν πόλεμο αὐτὸν, τὸν ἀδελφοκτόνο , ἔπεσαν μεγάλες μορφές τῶν Μακεδόνων, τῶν Ἀθηναῖων καὶ γενικὸς τῶν Ἐλλήνων .

Τὸ χειρότερο καὶ ὕποπτο συνάμα εἶναι ὁ θάνατος τοῦ στρατηγοῦ Λεοννάτου ἔμπιστου τοῦ Μ. Ἀλεξάνδρου ὅπου μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Ἀσύγκριτου , ὁ Στρατὸς ἐναπέθεσε τίς ἐλπίδες στὸν Λεοννάτο .

Ὁ Λεοννάτος ἦτο ἄνδρας καὶ Ἕλλην μεγάλης ἀξίας, Ἄριστος ἐπιτελικὸς καὶ πολυαγαπημένος τῶν στρατιωτῶν . Ἦτο ὁ διοικητὴς τοῦ ἱππικοῦ.

Βορείως ὅμως τῆς Λαμίας , ὁ ἄριστος Λεοννάτος γιὸς τοῦ Ἀνταίου καὶ συνεπίτροπος τοῦ Ἀντιπάτρου στὴν Μακεδονία μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Μ. Ἀλεξάνδρου , μαχόμενος μόνος του σὲ κάποια φάση τοῦ ἀγῶνα πέφτει νεκρός ... ^{ΔΙΟΔΩΡΟΣ ΣΙΚΕΛΙΩΤΗΣ << βιβλιοθήκη >>, Ι Η΄, 13 -15}

Κὶ ἐδῶ ἀρχίζουν οἱ ἐρωτήσεις!

α) Ὁ Ἀντίπατρος γιατὶ δὲν προσέτρεξε κοντὰ στὸν Λεοννάτο; Γιατὶ ἐπίσης παρακολουθοῦσε ἀπὸ τὴν πεδιάδα τὴ μάχη;

β) Μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Μ. Ἀλεξάνδρου , ὁ Λεοννάτος ἔγινε διοικητὴς τὴς μικρᾶς Φρυγίας !

Ὁ Διόδωρος ὁ Σικελιώτης μᾶς λέγει πῶς τὸ μέρος αὐτὸ ἔβριθε ἀπὸ Γεφυραίους ἐμπόρους καὶ φοινικίζοντες !

Γιὰ ποιόν λοιπὸν, τὸ λόγο ἐστάλη ὁ Λεοννάτος μὲ τὴν ἀδελφὴ τοῦ Μ. Ἀλεξάνδρου , τὴν Κλεοπάτρα;

γ) Οἱ Ἀθηναῖοι στ5ὴ μάχη αὐτή ἔξω ἀπὸ τὴν Λαμία εἶχαν ὥς ἀρχηγὸ τους τὸν Ἀντίφιλο, γνωστὸ ἀντιμακεδόνα , φοινικίζοντα καὶ μηδίζοντα.

Τὶ σύνθεση << φυλῶν >> εἶχε ὁ στρατὸς του , ἀφοῦ ὅπως μᾶς λέγει ὁ Διόδωρος : << Τὸν ἀχρεῖον εἷς παράταξιν ὄχλον >>! ^{ΔΙΟΔΩΡΟΣ ΣΙΚΕΛΙΩΤΗΣ << βιβλιοθήκη >>, Ι Η΄, 13 -15 ,} Γιὰ σκεφθεῖτε λίγο ........

Καὶ ὅσο γιὰ τὸν περίεργο θάνατο τοῦ Ἀσύγκριτου ἄς δοῦμε τὸν Ἀρριανό καὶ τὶς συγκλονιστικὲς λεπτομέρειες ποῦ ἀναφέρει ^{Ἀρριανός : << Ἀλεξάνδρου ἀνάβασις >> 27 ,} Ἡ οἰκογένεια τοῦ Ἀσύγκριτου μετὰ τὸν θάνατο του , περνᾶ κυριολεκτικά << Διὰ πυρὸς καὶ σιδήρου >> ἀπὸ τὸν .... ἐξάδελφό του καὶ βασιλέα Κάσσανδρο !

 Ὁ Κάσσανδρος φυλακίζει τὴν Ὀλυμπιάδα καὶ τὴν δολοφονεῖ ! Τὸ ἴδιο κάνει στὴν ΝΟΜΙΜΗ σύζυγο τοῦ Ἀλεξάνδρου , Ροξάνη,

καθώς καὶ στὸ ΝΟΜΙΜΟ ΔΙΑΔΟΧΟ τοῦ Βασιλείου Ἀλέξανδρο Δ΄ τοῦ Ἀλεξάνδρου! Ὁπότε τὸ πονηρό μας , ΟΧΙ ΠΛΕΟΝ τὸ πονηρό μας ! Τὸ ἀφυπνισθέν μυαλό μας - σκεπτικὸ , ρωτᾶ : 

 Ποιοί ἐκρύβοντο πίσω ἀπὸ τὸν Κάσσανδρο ; Γιατὶ τέτοιο μίσος ἐνάντια στὴν οἰκογένεια τοῦ Ἀσύγκριτου ; Εὐτυχῶς ὑπάρχει ὁ Ἀρριανός καὶ ἡ << Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις >>

καὶ κάτι τελευταῖο γι΄ αὐτοὺς μπορεῖ , ἀθῶα καὶ ἀξιοπρεπέστατα, νὰ ἐρωτηθοῦν : << Οἱ Βαβυλώνιοι τί λαός ἦτο; Αὐτοί δὲν ὑποστήριξαν τὸν Ἀλέξανδρο >> Ἡ ἀπάντηση μου εἶναι ἡ ἐξῆς : << Οἱ Βαβυλώνιοι ἀνήκουν στὸν Σημητικό κλάδο τῶν ἀπογόνων τοῦ Νόε! ^{Γ, ΚΩΣΤΑΝΤΙΝΟΥ << λεξικῶν τῶν Ἀγίων Γραφῶν >>, ἐκδόσεις <<Γρηγόρη >> , Ἀθήνα τὸ 1999.}

Ἡ ἐξαγωγή συμπερασμάτων εὔκολη , διὸτι οἱ Βαβυλώνιοι ἔδιδαν καὶ χρησμούς - ὁδηγίες σὲ <<ὁρισμένους >>. Διαβάστε τὸν Ἀρριανό γι' αὐτὸ τὸ θέμα καθώς καὶ τὸν <<ψεύδο >> Καλλισθένη!

ΟΙ ΜΑΧΕΣ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ

Ὁ Ἀρριανός στὴν << Ἀνάβαση Ἀλεξάνδρου ( Α΄12,4 ) μᾶς ἀναφέρει ὅτι ἅνδρες ἀπὸ τοῦς Ἕλληνες ἡ τοῦς Βαρβάρους δὲν παρουσίασε ποτὲ τόσο μεγάλα ἔργα σὲ πλῆθος ἡ μέγεθος !

Καὶ εἶναι βάσιμο αὐτὸ διότι ὅταν ξεκίνησε ὁ Μ. Ἀλέξανδρος ἀπὸ τὴν Δίον τῆς Μακεδονίας γιὰ τὴν μεγάλη ἐκστρατεία , ἐκτὸς τοῦ στρατοῦ ποῦ ἀριθμοῦσε 55,000 πεζούς καὶ 8.000 ἱππεῖς , ὑπῆρχαν καὶ 6.000 ἐπιστήμονες καὶ τεχνῖτες ὅλον τῶν εἰδικοτήτων !

 Ἀπὸ ἰατρούς μέχρι ὑποδηματοποιούς ἀπὸ οἱκονομολόγους μέχρι ταριχευτές, νομισματοποιοῦς κ.λ.π. Ἐκτὸς αὐτῶν τὸν στρατὸ ἀκολουθοῦσαν 20.000 γυναῖκες , τῶν ὁποῖον 7.000 εἶχαν μαζί τους μικρὰ παιδιά ἡ ἦσαν ἔκγυοι, γιὰ τὴν ἀνανέωση τοῦ στρατεύματος κατὰ τὴν ἐκστρατεία . τὰ παιδάκια αὐτὰ ἀριθμοῦσαν 10.000!

Ὁ Μ. Ἀλέξανδρος ἔδιδε ἐργασία καὶ πολλὰ δῶρα στὶς γυναῖκες τῶν στρατιωτῶν ! ( Διόδωρος Σικελιώτης : << Ἱστορ. Βιβλιοθ. >> XVII 110 ,3 )

Τὸ σχέδιο τοῦ Μ. Ἀλεξάνδρου ἀποσκοποῦσε στὴν ραγδαῖα διάβαση τοῦ Ἑλλήσποντου καὶ ἀκολοῦθος τὴν προέλαση στὴν Μ. Ἀσία καὶ τὴν κατάληψή της !

Γιὰ νὰ γίνει αὐτὸ, ἔπρεπε νὰ κατασυντριβεῖ ὁ Περσικὸς στρατὸς . 

 Οἱ δύο στρατοί βρέθηκαν ἀντιμέτωποι στὶς μάχες ποῦ θὰ παρατεθοῦν , μὲ ἀποτέλεσμα τὸ Ἑλληνικὸ φῶς νὰ φθάσει στὰ πέρατα τῆς οἰκουμένη .

Ἦταν, ὅμως καὶ ἡ τιμωρία τῶν Περσῶν γιὰ τὴς καταστροφές ποῦ ἐπέφεραν στὴν Ἑλλάδα κατά τὰ ἔτη 490 – 479 π.Χ.

α) Ἡ μάχη τοῦ Γρανικοῦ

(Δαίσιος ( Μάϊος ) 334 πΧ. )

Ἡ πρώτη συνάντηση τῶν δύο στρατῶν ἔγινε στὸν Γρανικὸ ποταμό, ὄπου ἦταν συντεταγμένος ὁ Περσικὸς στρατὸς καὶ ἀνέμενε τὸν Ἑλληνικό . Ὁ Παρμενίων εἶχε ἀντιρρήσεις γιὰ τὴν παράταξη τοῦ στρατεύματος , λόγω τοῦ ἰσχυροῦ ρεύματος τοῦ ποταμοῦ.

 Ὁ Ἀλέξανδρος τότε τοῦ ἀπαντᾶ μὲ σεβασμὸ , ὅπως ἄρμοζε σὲ ἕναν τέτοιον μεγάλο καὶ νικηφόρο στρατό .

<< Ἀγαπημένε Παρμενίωνα , περάσαμε τὸν Ἑλλήσποντο καὶ θὰ βοηθοῦμε ἀπὸ τὸ ρυάκι ;>>.

Ὁ Ἀλέξανδρος τίθεται ἐπικεφαλῆς τῆς δεξιᾶς πτέρυγος καὶ ὑπὸ τῶν ἤχων τῶν σαλπίγγων καὶ τὸν << Ἀλαλαγμό >>, οἱ Ἕλληνες ἐπιτίθενται κατὰ τῶν Βαρβάρων.

Ἡ φάλαγγα τοῦ Ἀλέξανδρου συνάντησε δυσκολίες καὶ εἶχε ἀρκετές ἀπώλειες .

 Ὁ ἴδιος ὁ Ἀλέξανδρος κινδύνευσε νὰ σκοτωθεῖ ἀπὸ τὸν Πέρση

Σπιθριδάτη , ἀλλὰ ὁ Κλεῖτος ἔσωσε τὸν Ἀλέξανδρο ἀπὸ τὸν θάνατο .

Τὸ Περσικὸ ἱππικό διαλύθηκε τελείως καὶ τράπηκε ἀπὸ Ἑταίρους σὲ φυγή !

 Οἱ ἀπώλειες τῶν βαρβάρων ἀνῆλθαν σὲ 1.000 ἱππεῖς καὶ 18.000 πεζούς, σὲ σύνολο 100.000 ἀνδρῶν ! Ἀνάμεσα στοῦς νεκρούς βαρβάρους ἦταν ὁ Σπιθριδάτης ποῦ ἀναφέραμε , ἡγεμόνας τῶν Περσῶν ( σατράπης ), ὁ Νιφάτης καὶ ὁ Πετήνης , στρατηγοί καὶ ἡγεμόνες ἐπίσης , ὁ διοικητὴς Μιθροβουζάκης τῆς Καππαδοκίας , ὁ γαμπρὸς τοῦ Δαρεῖου Μιθριδάτης , ὁ γιὸς τοῦ Δαρεῖου τοῦ Ἀρταξέρξη Ἀρβουπάλης κ.α.

Ἀπὸ τὸν Ἑλληνικό στρατὸ 85 ἱππεῖς καὶ 52 πεζοὶ , τοῦς ὁποῖους ἔθαψε μαζί μὲ τὰ ὅπλα τους . Ἐπέδειξε δὲ καὶ μεγάλη φροντίδα στοῦς συγγενεῖς τῶν πεσόντων Ἑλλήνων.

Στὴν ἴδια μάχη ἔπεσε μαχόμενη καὶ ἡ ἀρχηγὸς τῶν ἑταίρων ἡ Μυρσίνη (!) τῆς ὁποίας ὁ Ἀλέξανδρος ἔστησε ξεχωριστὸ τύμβο καὶ ἀπέδωσε σ' αὐτὴν ὅπως καὶ στὶς ἄλλες ἐταῖρες ποῦ ἔπεσαν ξεχωριστές τιμές ! 

 Ἀπὸ τὰ πλούσια λάφυρα ποῦ μάζεψαν οἱ Ἕλληνες , ὁ Ἀλέξανδρος ἔστειλε στὴν Ἀθήνα 300 Περσικές πανοπλίες ! Ἡ νίκη αὐτοὶ στὸν Γρανικό ποταμό ἐδρέωσε τὸ ἠθικό τῶν Ἑλλήνων καὶ τὸ ὄνειρο τῆς ἀπελευθερώσεως τῶν Ἰωνικῶν καὶ Αἰολικῶν πόλεων ἄρχιζε νὰ πραγματοποιεῖται ! ὁ Φρούραρχος τῶν Σάρδεων παρέδωσε τὴν πόλη καὶ τὸ δημόσιο ταμεῖο! 

 Ἡ Ἔφεσος ἔπεσε χωρίς μάχη. Κατελήφθησαν, ἐπίσης ἡ Μίλητος καὶ οἱ Ἀλικαρνασσός οἱ ὁποῖες χρησιμοποιήθηκαν ὥς βάσεις γία τίς μετέπειτα ἐπιχειρήσεις τοῦ Μ. Ἀλεξάνδρου .

β) Γόρδιος δεσμός
Ἀρτεμίσιος (Ἀπρίλιος ) 333 μ.χ. )


Μετὰ τὴν κατάληψη - ἀπελευθέρωση τῶν πόλεων ποῦ ἀναφέρθηκὰν , ὁ Μ. Ἀλέξανδρος κατέκτησε τὶς περιοχές τῆς Λυκίας, Πισιδίας καὶ Παμφιλίας .
Ἀρχές τοῦ Ἀρτεμισίου ( Ἀπριλίου ) τοῦ 333 π.Χ. ἔφθασε στήν πόλη Γόρδιον κοντὰ στὸν Σαγγάριο ποταμό . Ἐκεῖ ἀναπαύτηκε ὁ στρατὸς καὶ ὁ Ἀλέξανδρος ἔκοψε τὸν περίφημο << Γόρδιο δεσμό >>, σύμφωνα μὲ τὸν ὁποῖο, ὁποῖος τὸν ἔλυνε θὰ κυριαρχοῦσε στὴν Ἀσία ! Ἐδῶ ἦρθαν καὶ οἱ πρῶτες στρατιωτικὲς ἐνισχύσεις ἀπὸ τήν Ἑλλάδα.
Ὁ Ἀλέξανδρος , βεβαίως, τὸν ἔκοψε μὲ τὸ ξίφος του !
Ὁ δεσμός αὐτὸς ἦταν δεμένος σὲ ζυγό ἅρματος καὶ ἡ σύσταση του ἀπετελεῖτο ἀπὸ φλοιό κρανιάς τοῦ ὁποῖου οὔτε ἀρχὴ οὔτε τέλος φαινόταν. Μετά τὸν Γόρδιο ὁ Ἀλέξανδρος, βεβαίως τὸν ἔκοψε μὲ τὸ ξίφος του ! Ὁ δεσμός αὐτός ἦταν δεμένος σὲ ζυγό ἅρματος καὶ ἡ σύστασή του ἀποτελεῖτο ἀπό φλοιὸ κρανιάς, τοῦ ὁποῖου οὔτε τέλος φαινόταν.
Μετὰ τὸν Γόρδιο ὁ Ἀλέξανδρος κατέλαβε τὴν Ταρσό . Φθάνοντας στὸν Μαλλό , πληροφορήθηκε ὅτι ὁ Δαρεῖος μὲ ὅλον τὸν στρατὸ εἶχε στρατοπεδεύσει στούς Σώχους , μία περιοχή ποῦ ἦταν δυνατή ἡ χρησιμοποίηση ὅλης τῆς στρατιᾶς καὶ τοῦ ἱππικοῦ. Ὁ Ἀλέξανδρος προελαύνοντας , στρατοπέδευσε στὴν πόλη Μυρίανδρος.

γ) Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΙΣΣΟΥ

( ἈΠΕΛΑΙΟΣ (ΝΟΕΜΒΡΊΟΣ ) 333Π.Χ

Ἀλλάζοντας γνώμη ὁ Δαρεῖος πῆγε στήν πόλη Ἰσσό ὅπου ὁ ἀνθέλληνας αὐτὸς βασάνισε καί σκότωσε τοῦς τραυματίες στρατιῶτες !   Του Ἀλεξάνδρου ! Ὁ Πανβάρβαρος δολοφόνος ....

Ὁ Ἀλἐξανδρος , μέσως τῆς κατασκοπείας του , ἄλλαξε τὸ δρομολόγιο του καί κατευθύνθηκε γρήγορα πρὸς τὴν Ἱσσό. Ἔδωσε διαταγή νὰ δειπνήσουν πολύ καλά οἱ στρατιῶτες καί το βραδύ ἔστειλε τοῦς καταδρομεῖς τῆς ἐποχῆς καί ἔκλεισαν τὰ στενά τῆς διόδου πρὸς τὴν Ἰσσό.

 Ξημερώνη ἡ ἡμέρα καὶ οἱ Ἕλληνες τοῦ Ἀλεξάνδρου ἔχουν ἀπέναντί τους 600.000 βαρβάρους, ἕτοιμους γιὰ μάχη καὶ ἀποφασισμένους νὰ συντρίψουν τοῦς Ἕλληνες . 

Ὁ Δαρεῖος, βλέπει τὸν Ἀλέξανδρο νὰ ὁδηγεῖ μὲ τάξη καὶ ἠρεμία τὸν στρατό του καί παραμένει στίς ὄχθες τοῦ Πινάρου ποταμοῦ. Ἐπικρατεῖ ἀπόλυτη ἡσυχία ! 

Ὁ Ἀλέξανδρος ἡγεῖται του ἱππικοῦ καί διέρχεται μὲ τό ἄλογο του μπροστά τῶν Ἑλλήνων, παροτρύνοντας τους νὰ δείξουν γενναιότητα .

 Οἱ σάρρισες κτυποῦν το ἔδαφος ! τά ξίφη κτυποῦν τις ἀσπίδες καί οἱ Πέρσες τά ...χάνουν ! Τί κάνουν οἱ Ἕλληνες, μήπως τοῦς ἔφυγε ὁ νοῦς ;        Μόλις σταμάτησαν τὰ <<πολεμικά κτυπήματα >> φάνηκε << ἄν ἔφυγε ὁ νοῦς τῶν Ἑλλήνων ! Τά ἱερὰ τέκνα τῆς Ἑλλάδος ἐφορμοῦν κατά τῶν βαράβαρων . Ἡ μάχη εἶναι ἄγρια καί μπροστά στὴν ὀρμητικώτητα τῶν Ἑλλήνων , οἱ βάρβαροι ἀρχίζουν νὰ ὑποχωροῦν, ὡς συνήθως .... σὲ αὐτό τό χρονικό σημεῖο γίνεται μία τρομερή ἱππομαχία, μεταξὺ τοῦ Θεσσαλικοῦ καὶ Περσικοῦ ἱππικοῦ. 

Οἱ Πέρσες ἐδῶ φάνηκαν γενναιότατη καὶ ἀποφασισμένη ἀλλὰ δὲν εἶχαν τὸ τρομερὸ ὅπλο ποῦ ἔχουν οἱ Ἕλληνες την ψυχή! 

Ὁ Δαρεῖος σε κάποια ἔρχεται πολύ κοντά τόν Ἀλέξανδρο ἀλλὰ γυρίζει πρὸς τὰ πίσω σὲ ἄτακτη φυγή !

 Ὁ Δαρεῖος ρίχνει ἀπὸ τὸ ἅρμα του τὴν ἀσπίδα , τὸν πλούσιό χιτῶνα του καὶ τὸ τόξο του! Κυριεύεται τὸ στρατόπεδο του καὶ ἀνάμεσα στούς αἰχμαλώτους εἶναι ἡ μητέρα του , ἡ σύζυγός του , τὸ μικρὸ ἀγοράκι, οἱ δύο κόρες στου καὶ πολλές Περσίδες εὐγενεῖς! 

Τέτοιος ἡγέτης ἤτανε ¨ βαρβαρός . Οἱ Πέρσες ἔχασαν 150.000 πεζούς 15,000 Ἱππεῖς , Οἱ Ἕλληνες ἔχασαν 350 πεζοὺς καὶ 120 ἱππεῖς . 

Οἱ Ἕλληνες πεσόντες θάπτονται μὲ τάς νενομισμένας καὶ κεκανονισμένας τιμᾶς! Ὅσοι διέπρεψαν στὴν μάχη τιμήθηκαν ἀξιοπρεπῶς ἀπὸ τὸν ἀρχηγὸ τους τὸν Μ. Ἀλέξανδρο ! Νὰ σημειωθεῖ ὅτι : Στὴν μάχη τῆς Ἰσσοῦ ἔπεσε ἡρωικῶς μαχόμενος ὁ ἀξιωματικὸς τῆς Μακεδονικῆς φάλαγγος, Πτολεμαῖος ὁ γιὸς του Σελεύκου.

Ἀργὰ τὸ βράδυ, ὁ Ἀλέξανδρος ἐπιστρέφοντας στὴν σκηνή του, ἄκουσε κλάματα γυναικῶν. Ρώτησε τὸν Ἠφαιστίωνα τί κλάματα εἶναι αὐτὰ καὶ ὁ λαμπρός Στρατηγὸς καὶ ἐπιστήθιος φίλος του, ἀπάντησε ὅτι <<εἶναι ἡ οἰκογένεια του Δαρίου καὶ φοβοῦνται νὰ μὴν τοῦς σκοτώσης...>>
 Ὁ Ἀλέξανδρος εἰσῆλθε στὴν σκηνή τους καὶ ἀφοῦ διεβεβαίωσε τὴν οἰκογένεια τοῦ Δαρεῖου ὅτι δὲν σκοτώθηκε ὁ βασιλεύς τους ἀσπάστηκε μὲ σεβασμὸ τὴν μητέρα του ἀντιπάλου του κάτω ἀπὸ τὰ βουρκωμένα μάτια ΟΛΩΝ τῶν παρισταμένων στρατηγῶν καὶ τῶν αἰχμαλώτων τῆς Περσικῆς βασιλικὴς οἰκογενείας ! Ἀπὸ ἐκείνη τὴν ἡμέρα ὁ Ἀλέξανδρος , ἀποκαλοῦσε μὲ σεβασμὸ καὶ πολύ ἀγάπη <<ΜΗΤΈΡΑ >> τὴν βασιλομήτορα τῆς Περσίας

δ) Ἡ κατάληψη τῆς Συρίας καὶ Φοινίκης ( Ὑπερβερεταῖος (Σεπτέμβριος 332 π.χ )

Ἔπειτα ἀπό τὴ μάχη τῆς Ἱσσοῦ, ὅλοι οἱ Ἕλληνες ὑποδέχονταν τὸν Ἀλέξανδρο ὡς <<λυτρωτήν καὶ ἐλευθερωτήν >>!

Ἀποστέλλει τον Παρμενίωνα στήν Δαμασκὸ καὶ ὁ ἴδιος προχωρεῖ πρὸς Φοινίκη καὶ Συρία . Στὴν Συρία στρατοπεδεύει στὴν Μάραθο (Ἀμρίτ ) ἡ ὁποῖα βρίσκεται δίπλα στὰ ἑλληνόφωνα χωρία Χαμιντιέ καὶ Ἀντάραδο, ἀποικία τῶν Χαλκιδέων. Ἐκεῖ , λαμβάνει ἐπιστολή ἀνακωχῆς ἀπὸ τόν Δαρεῖο καὶ τοῦ ἀνταπαντᾶ ὁ Ἀλέξανδρος πῶς ἔχει ( ὁ Δαρεῖος ) τὴν βασιλικὴ του ἐξουσία καὶ θὰ ἀπελευθερώσει τὴν οἰκογένειά του ἄν γίνει ἰδιώτης

 ! Στὴν ἐπιστολή αὐτὴ ἐξηγοῦσε τοῦς λόγους τῆς ἐκστρατείας καὶ ὅτι αὐτὸς ( ὁ Δαρεῖος ) εὐθυνόταν γιὰ τὴν δολοφονία του πατέρα του Φιλίππου του β . Εἶναι χαρακτηριστική ἡ ἀρχὴ τὴς ἐπιστολὴς του Ἀλεξάνδρου ὁπού γράφει ;

 <<Οἱ πρόγονοι ἡμῶν τῆς Μακεδονίας καὶ λοιπῆς Ἑλλάδος ...>> , ἡ ὁποία ἀρχὴ καταδεικνύει τὴν ἑλληνικότητα τῶν Μακεδόνων ! Αὐτὰ γιὰ ὁρισμένους ποῦ ἐπιμένουν ἀνθελληνικὰ , εἴτε ἔσω εἴτε ἕξω τοῦ Ἑλληνικοῦ κορμοῦ ! 

 Ὁ Ἀλέξανδρος, ἀκολούθως , καταλαμβάνει τὴν Φοινίκη καὶ ἀπελευθερώνει τίς Ἑλληνικές πόλεις βύβλο, Τύρο Σιδώνα κ.α.

 Ὅλες οἱ πόλεις κατελήφθησαν χωρίς ἀντίσταση, ἐκτὸς τῆς Τύρου, ὅπου οἱ φοίνικες - πρωτοπόροι σε ἀνθελληνισμό – ἀντιστάθηκαν λόγο τῶν ψηλῶν τειχῶν καὶ ὄχι τῆς γενναιότητός τους.

 Ἑπτά μῆνες διήρκησε ἡ πολιορκία τῆς πόλεως καὶ , τελικὸς , ἡ Τύρος ὑπέκυψε ἐμπρὸς στὸν Ἀλέξανδρο καὶ στούς Ἕλληνες. 

 Ὅταν εἰσῆλθε ὁ Ἀλέξανδρος ἦτο τραυματισμένος σε 7 (!) σημεῖα τοῦ σώματος του ! Εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι ὁ στρατηγὸς τοῦ Πευκάστας , ἕνας ἔκ τῶν ἀρχηγῶν τῆς σωματοφυλακής του, τὸν ἔσωσε ἀπὸ βέβαιο θάνατο σὲ κάποια φάση τῆς πολιορκίας . 

 Ὁ Ἀλέξανδρος φέρθηκε ὅπως ἔπρεπε στοὺς σημιτοφοίνικες ἀνθέλληνες, οἱ εἶχαν γκρεμίσει ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Τύρου αἰχμαλώτους Ἕλληνες κάτω στὰ βράχια τῆς παραλίας ! Πράγματί , γενναία καὶ ἄξια τῆς φυλῆς του πράξη !

 Μετὰ ἀπὸ δύο μῆνες , ὁ Ἀλέξανδρος , κατέλαβε τὴν Ἑλληνική πόλη τῆς γάζας καὶ ἔγινε κύριος τῆς Φοινίκης, Παλαιστίνης καὶ Συρίας . 

 Ἦταν ὁ μήνας Δίος ( Ὀκτώβριος ) καὶ θὰ ἀναφερθεῖ δύο φάσεις τῆς πολιορκίας τῆς Γάζας.

α) Κάποιος σημιτοφοίνικας ὑποκρίθηκε τὸν λιποτάκτη καὶ σὲ κάποια στιγμὴ ποῦ ὁ Ἀλέξανδρος γύρισε τὴν πλάτη αὐτὸς σήκωσε τὸ χέρι του μὲ τὀ μαχαίρι του γιὰ νὰ δολοφονήση τὸν Ἀσύγκριτό ! 

 Τὸ χέρι τοῦ Λεοννάτου ἔκοψε τὸ χέρι τοῦ σημιτοφοίνικα .... 

 (β Στὴν διάρκεια τὴς πολιορκίας ὁ Ἀλέξανδρος τραυματίστηκε βαριὰ, ὅταν τὸ δορύ ποῦ καρφώθηκε στὸν ὦμο του , εἶχε διαπεράσει τὴν ἀσπίδα καὶ τὸν θώρακα του, ἀφοῦ ἐξακοντίσθηκε ἀπὸ καταπέλτη !

                                ε) Μάχη τῶν Γαυγαμήλων

                                  ( Δίος 9 Ὁκτῶβριος 331 π.Χ.

Μετὰ τὴν κυριαρχία τῶν Ἑλλήνων τοῦ Μ. Ἀλεξάνδρου , οἱ Φοινίκη, Παλαιστίνη, Συρία, ὁ Ἀλέξανδρος κατευθύνθηκε στὴν Αἴγυπτο ὁποῦ καὶ παρέμεινε ἒπὶ πέντε μῆνες ! 

 Ἄρχισε τὸ κτίσιμο τῆς Ἀλεξάνδρειας καθώς καὶ καὶ ἄλλων πόλεων σὲ ὅλη τὴν Αἴγυπτο. Στὴν Μέμφιδά , ὁ Ἀσύγκριτος ἔδωσε ὁδηγίες γιὰ τὴν διοίκηση τῆς χώρας καὶ ἐπέστρεψε ἀνατολικὸς ἀφοῦ πέρασε τόν Εὐθράτη καὶ τὸν Τίγρη ποταμό , διότι πληροφορήθηκε πῶς ὁ Δαρεῖος ἑτοιμάζεται γιὰ νέα ἀναμέτρηση .

 Ὅταν πέρασαν οἱ Ἕλληνες τοῦ Ἀλεξάνδρου τὸν Τίγρη ποταμό πληροφορήθηκε ὁ Ἀλέξανδρος , ὅτι ὁ Δαρεῖος μὲ ἀπειράριθμο στράτευμα εἶχε στρατόπεδα στὴν πόλη τῶν Ἀρβήλων, ἡ ὁποῖα ἦταν στὴν πεδιάδα τῶν Γαυγαμήλων. Ἕνα ἑκατομμύριο πεζοὶ, 40.000 ἱππεῖς καὶ 200 δρεπανηφόρα ἅρματα ἦσαν ἕτοιμοι νὰ ἀντιπροσωπεύσουν τὸ Φῶς καὶ τὸ Ἅλας του κόσμου ! 

 Ὁ Ἀλέξανδρος μὲ στρατηγούς του, κάνουν τὰ σχέδια της μάχης μὲ προσοχὴ καὶ νηφαλιότητα . Παραμονὴ τῆς μάχης , ὁ Ἀλέξανδρος πληροφορεῖται ἀπὸ τοῦς ὅτι ἡ πεδιάδα εἶναι γεμάτη ἀπὸ τριβόλους ἐμπόδια δηλαδὴ κατὰ τοῦ ἱππικου ! 

 Ὁ Ἀλέξανδρος ἀποστέλλει τους ἀκαταπόνητους καταδρομεῖς>> καὶ τὴν νύχτα , οἱ ὑπερστρατιῶτες αὐτοί καθάρισαν τὴν πεδιάδα ἀπὸ τοῦς τριβόλους ! 

 Τὸ πρωί ὅλα ἦσαν ἔτοιμα γιὰ γιὰ τὴ μεγάλη μάχη! Εἶναι ἡ 1^η ἱσταμένου τοῦ Μακεδονικοῦ μηνὸς Δίου του 331 π.χ 1^η

Ὀκτωβρίου μὲ τὰ σημερινὰ δεδομένα. 

 Ὁ στρατὸς παρατάσσεται ἀλλὰ .......λείπει ὁ Ἀλέξανδρος ! Ὁ Παρμενίων τρέχει καὶ ἀνοίγει τὴν σκηνὴ τοῦ βασιλέως << καλὰ, Ἀλέξανδρε , πῶς μπορεῖς καὶ κοιμᾶσαι ἀκόμα τέτοια μεγάλη ἡμέρα >>, καὶ ὁ αἰῶνιος Ἕλληνας τοῦ ἀπαντᾶ <<Γιατὶ ὄχι Παρμενίωνα μήπως μετὰ τὴ μάχη δὲν θὰ εἴμαστε οἱ νικητὲς >>!!!

 Ὁ Ἀλέξανδρος ἐπιθεωρεῖ τὸν Ἑλληνικὸ Στρατὸ καὶ λέγει λόγια προτρεπτικά στοὺ στρατιῶτες . Ὁ στρατηγικὸς νοῦς τοῦ Ἀλεξάνδρου θριαμβεύει! Οὔτε δρεπανοφόρα ἅρματα οὔτε ἀπειράριθμο στράτευμα , οὔτε οἱ διάφοροι ἀπίθανοι σύμμαχοι του Δαρεῖου φοβῆσαν τοῦς Ἕλληνες ! 

 Οἱ καταπληκτικοί καὶ πειθαρχημένοι ἑλιγμοί τοῦ Ἑλληνικοῦ στρατοῦ ἔφεραν καὶ τὸ νικηφόρο ἀποτέλεσμα! Ὁ Ἀλέξανδρος δημιούργησε ρῆγμα μὲ τὸ ἱππικό μας στὸ μέσον τῆς Περσικῆς παρατάξεως καὶ οἱ Στρατηγοί τοῦ Ἱππικοῦ μας Μενίδας , Ἀρέτας καὶ Κλέανδρος, τρέπουν σὲ ἄτακτη φυγὴ τους Πέρσες ! 

 Ὁ Ἀρριανός μᾶς ἀναφέρει 300.000 Πέρσες νεκροὺς καὶ ὁ Διόδωρος ὁ Σικελιώτης 500 Ἕλληνες, μὲ πολλοὺς ὅμως τραυματίες . Ὁ Διόδωρος δὲ μᾶς ἀναφέρει ὅτι σὲ κάποια φάση τῆς μάχης ὁ Ἀλέξανδρος βρέθηκε ἀπέναντι ἀπὸ τὸν Δαρεῖο καὶ ἐξακόντισε τὸ δόρυ του .

Τὸ δόρυ ὅμως βρῆκε κατάστηθα τὸν ἡνίοχο του Δαρείου, ὁ ὁποῖος Δαρεῖος τράπηκε σε φυγή ! Μετὰ τὴν μάχη τῆς πεδιάδας τῶν Γαυγαμήλων ἔπαψε νὰ ὑφίστατε ὁ Περσικὸς στρατὸς . 

 Ὁ Ἀλέξανδρος εἰσῆλθε στὰ Ἄρβιλα τῆν ἑπομένη ἡμέρα, ὅπου τὰ ὅπλα, τὸ ἄρμα καὶ τὸν θησαυρὸ τοῦ Δαρείου. Βαβυλῶνα παραδόθηκε χωρίς μάχη. Κατέλαβε τὴν προτεύσα Περσέπολι ὅπου καὶ ἐπισκέφθηκε τὸν τάφο τοῦ Κύρου .

 Ὁ τάφος εἶχε τὴν ἐξὴς ἐπιγραφή ποῦ ἀνέφερες; <<Ἐγὼ, ὦ ἄνθρωπε, εἶμαι ὁ Κῦρος ὁ γιὸς τοῦ Καμβύση, ἱδρυτής τοῦ Περσικοῦ κράτους καὶ βασιλεύς τῆς Ἀσίας. Μὴ λοιπὸν μὲ φθονήσης γιὰ τὸ μνῆμα μου >>.

Ὁ Ἀλέξανδρος , ἀφοῦ βρῆκε κατεστραμμένο τὸν τάφο καὶ συλημένο, ἔδωσε διαταγὴ νὰ ἀνακατασκευαστεῖ, καὶ ἔγραψε ! <<Τοῦτο τὸ μνῆμα βρῆκε ὁ Ἀλέξανδρος κατεστραμμένο καὶ συλημένο, Διέταξε ἀμέσως τὸν Ἀριστόβουλο νὰ νὰ τὸ ἐπισκεύασε καὶ νὰ τὸ τακτοποιήσει ἔκ νέου >>! 

 Τὴν ἄνοιξη τοῦ 330 π.Χ ὁ Ἀλέξανδρος κατέλαβε τὸ Ἐκβάτανα, πρωτεύσας τῆς Μηδίας . Λίγο ἔξω ἀπὸ τὴν πόλη βρῆκε τὸν δολοφονημένο ἀπὸ τὸν σατράπη Βήσσο τῆς Βακτριανὴς, βασιλέα Δαρεῖο . Ἀμέσως διέταξε νὰ σταλεῖ ὁ νεκρὸς Δαρεῖος στὴν Περσέπολι καὶ νὰ ταφεῖ στούς τάφους τῶν Βασιλέων μὲ τιμὲς καὶ μεγαλοπρέπεια !

Αὐτοί εἴμαστε ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες ! Τὸ κόσμημα της Γῆς ! Καὶ αὐτὸ ἀντιπαραβάλλεται μὲ τὴν πράξη τῶν βαρβάρων ὑπάνθρωπον , οἱ ὁποῖοι πρὶν εἰσέλθει ὁ Ἀλέξανδρος στὴν Περσέπολη εἶχαν ἀκρωτηριάσει φρικτὰ 800 Ἕλληνες αἰχμάλωτος ! 

 Τούς εἶχαν κόψει χέρια ἡ πόδια, οὗτος ὥστε νὰ μήν δραπετεύσουν. Ἀλλὰ ἦσαν μὲ κομμένες μύτες , κομμένα, αὐτιὰ καὶ ἕτεροι μὲ ἐξοργισμένους ὀφθαλμούς, τοῦς ἔβγαλαν τὰ μάτια δηλαδὴ! Τέτοιοι ὑπάνθρωποι ἦσαν. 

 Ὁ Ἀλέξανδρος ἔκλαψε πολὺ ὅταν τοῦς εἶδε καὶ διέταξε νὰ τοῦς παρασχεθεῖ κάθε δυνατὴ βοήθεια . Ἔτσι εἶναι οἱ ἀληθινοί ἡγέτες! Ἐλλείψει βασιλέως στὴν Περσία, πλέον, ὡς νόμιμο .. οἱ σατράπες ἀναγνώρισαν τὸν Ἀλέξανδρο ;΄ << Ὡς νόμιμον βασιλέα αὐτῶν >> Ὁ κύκλος ἔκλυσε ! 

 Οἱ Πέρσες, οἱ ὅποιοι πέρασαν διὰ πυρὸς καὶ σιδήρου τὴν Ἑλλάδα κατὰ τὸν περασμένο αἰῶνα ἀφοῦ μὲ τοῦς αἰωνίους συμμάχους τοῦς Φοίνικες ὑπεκίνησαν τὸν Πελοποννησιακό πόλεμο καὶ ἐπέφεραν τόσες συμφορὲς στὴν πατρίδα μας, τιμωρήθηκαν μέσα στὸ ἔδαφος τους , στὸ βασίλειο τους! 

 Ὁ Ἱσοκράτης καὶ ὁ Φίλιππος β΄΄ δικαιώθηκαν ! Καὶ κοντὰ σ΄ αὐτούς δικαιώθηκαν ὅλοι ποῦ ἔλεγαν , ὅτι, << Ἡ ἑνότητα σώζει τοῦς Ἕλληνες >>!

                                                        

Οἱ κυνοκέφαλοι στὴν Ἀρχαία Ἑλλάδα!!!

Οἱ κυνοκέφαλοι στὴν Ἀρχαία Ἑλλάδα!!!

 

«Ὁ ἀέρας κινεῖ τὰ καράβια στς θάλασσες καὶ καθαρίζει τήν ἀτμόσφαιρα ἀπὸ τὰ κακά. Αὐτὸς κτυπᾷ καὶ τὴν καμπάνα, ποὺ ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος ἔβαλε ἐπάνω ἀπὸ τοὺς λόφους, ὅπου εἶναι, κλεισμένοι οἱ σκυλοκέφαλοι, ποὺ θὰ βγοῦν ἔπειτα ἀπὸ καιρούς».

Μία ἀπὸ τίς πλέον παράδοξες ἐπιβιώσεις ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα μέχρι τὴ σύγχρονη ἐποχὴ εἶναι αὐτὴ ποὺ ἀφορᾷ τοὺς κυνοκέφαλους, πλάσματα ἀνθρώπινα ποὺ ἔχουν ὅμως κεφάλι σκύλου, πλάσματα ποὺ ἀναφέρονται συχνὰ καὶ τῶν ὁποίων -παραδόξως- ἔχουμε πολλὲς ἀπεικονίσεις. Φυσικὰ ἔχουν διατυπωθεῖ πολλὲς ἀπόψεις .

 
 

 Ὠς κυνοκέφαλο λάτρευαν οἱ ἀρχαῖοι Αἰγύπτιοι τόν θεὸ Ἄνουβι (θεὸ τοῦ θανάτου), οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες τὸν ταύτιζαν μὲ τὸν ψυχοπομπὸ Ἑρμῆ, ἐνῶ ἕνας χριστιανός ἅγιος, ὁ Ἅγιος Χριστόφορος, ἐμφανίζεται στὶς πηγὲς ὡς κυνοκέφαλος καὶ ὡς τέτοιος ἀπεικονίζεται σὲ πολλές ἀναπαραστάσεις του.

Στήν προχριστιανικὴ ἐποχὴ μποροῦμε νὰ ἀνιχνεύσουμε δύο διαύλους ποὺ ἀφοροῦν τοῦς κυνοκέφαλους

. Ὁ πρῶτος ξεκινᾷ σὲ ἄγνωστη ἐποχή, μὲ μυθολογικές ρίζες στὸ ἀπώτατο ἑλληνικὸ προϊστορικὸ παρελθόν, ἐνσωματωμένος σὲ ἀρχέγονες  θυσιαστικές τελετουργίες καὶ χρονολογικὰ φτάνει μέχρι τον θάνατο τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου. 

Ὁ δεύτερος δίαυλος εἶναι ὁ ἴδιος μὲ τὸν προηγούμενο, ἀλλὰ ἐπεκτείνεται δεχόμενος ἐπιδράσεις ἀπὸ τὴ ζωὴ καὶ τὰ ἔργα τοῦ μεγάλου στρατηλάτη καθώς σὲ αὐτὸν ἐντάσσεται ἡ μυθιστορία τοῦ Ἀλέξανδρου καὶ ἀποκτᾷ μεγάλες φιλολογικές καὶ κατ' ἐπέκταση λαογραφικὲς διαστάσεις.

Ἡ τεράστια ἀποδοχὴ τῆς προσωπικότητας τοῦ Ἀλέξανδρου ἀπὸ πλῆθος λαῶν -φαινόμενο μοναδικὸ στὴν παγκόσμια ἱστορία- καὶ οἱ πραγματικὲς ἢ μυθολογικὲς περιγραφὲς τῶν κατορθωμάτων του, ὅπως ἐξιστοροῦνται στὴ Φυλλάδα τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου ἀπὸ τὸν ψευδο-Καλλισθένη συνέβαλλαν στὴν ὅλη ὑπόθεση.

 Μέσῳ αὐτῆς τῆς φιλολογίας οἱ κυνοκέφαλοι «πέρασαν» στὴ βυζαντινὴ εἰκονογραφία ἐνῶ ἡ ἀρχέγονη, ἰδιότυπη μορφὴ τοῦ κυνὸς ἢ καὶ τοῦ λύκου (λὺκ = φῶς) ἀποδόθηκε στὸν Ἅγιο Χριστόφορο.

 

Ἡ ἀρχαία ἑλληνικὴ μυθολογία ἔχει διασώσει πολλὲς πληροφορίες γιὰ τοὺς σκυλόμορφους τῶν προϊστορικῶν χρόνων,  Π.χ. ὁ τρικέφαλος σκύλοςκέρβερος, φύλακας τοῦ Ἅδη, τὸν ὁποῖο οἱ Δωριεῖς συσχέτιζαν μὲ τὸν κυνοκέφαλο αἰγυπτιακὸ θεὸ Ἄνουβι, τὸν ψυχοπομπό. Πίστευαν ὅτι ὁ Κέρβερος, ἐπειδὴ εἶχε τρία κεφάλια ἦταν ἀρχικὰ ἡ θεὰ τοῦ θανάτου Ἐκάτη ἢ Ἑκάβη.

Ἡ θεά, ποὺ καὶ αὐτὴ ἦταν τριπλῆς φύσης, εἰκονιζόταν σὰν σκύλα, ἐπειδὴ τὰ σκυλιὰ τρῶνε σάρκες πτωμάτων καὶ ἀλυχτοῦν στὸ φεγγάρι.
Ὅταν ὁ Ἡρακλῆς κατεβαίνει στὸν Τάρταρο γιὰ νὰ αἰχμαλωτίσει τὸν Κέρβερο (12ος ἆθλος), ἦταν ἡ τρικέφαλη Ἐκάτη ποὺ τὸν ὑποδέχθηκε ὡς Κέρβερος.
Θεωροῦνταν θανατηφόρα ἡ ἐπαφὴ μὲ τὸν Κέρβερο ἀφοῦ ὅταν γαύγιζε ράντιζε μὲ τὸ σάλιο του τὰ πράσινα λιβάδια καὶ ἔκανε νὰ φυτρώνει τὸ δηλητηριῶδες φυτὸ στριγγλοβότανο, ποὺ τὸ ὀνόμαζαν καὶ φυτὸ τῆς Ἐκάτης.


Ἡ Ἐκάτη ἢ Ἀγριόπης (=αγριοπρόσωπη), μιὰ πανάρχαια θεὰ τοῦ μητριαρχικοῦ κύκλου, ταυτισμένη ἐν πολλοῖς καὶ μὲ τὴ Σελήνη ἢ τὴν Ἄρτεμη, δύο ἄλλες φεγγαροθεές, εἶχε κόρες τίς Ἔμπουσες (= αὐτὲς ποὺ παραβιάζουν), θηλυκοὺς δαίμονες τῆς ἀποπλάνησης, οἱ ὁποῖες μεταμορφώνονταν (ἀνάμεσα σὲ ἄλλα) καὶ σὲ σκύλες.


Ἡ Ἐκάτη, ὅμως, ἐκτὸς ἀπὸ τὴ μορφὴ τῆς Σκύλας (= αὐτὴ ποὺ σκίζει), θεωρεῖται ὅτι θήλαζε τὸν Ἀσκληπιό, τὸν ἡμίθεο τῆς Ἰατρικῆς καὶ γι' αὐτὸ ἀπὸ τότε τὸν συνοδεύει σὲ κάθε ἀναπαράσταση ἢ ἀπεικόνιση τοῦ.
Ἄλλη σημαντικὴ ἐκδοχὴ γιὰ τὴν Ἐκάτη εἶναι ὅτι γέννησε μιὰ κληματόβεργα καὶ ἔφερε τὸ ἀμπέλι στὴν Ἑλλάδα, καὶ αὐτὴ ἡ ἐκδοχὴ εἶναι ὁ ἀρχαιότερος ἑλληνικὸς μῦθος γιὰ τὴν πρώτη παρουσία τοῦ κρασιοῦ στὸν ἑλληνικὸ χῶρο.
Ἡ ταύτιση φαίνεται καὶ ἀπὸ ἄλλο γεγονός- μιὰ μεταμόρφωση τῆς Ἐκάτης ἦταν σὲ Μαίρα (ἡ ἄλλη ἦταν σὲ «Σκύλα»), ποὺ ἀποτελοῦσε τὸ σύμβολο τῆς Σκύλας στὸν οὐρανό, δηλαδὴ ἦταν ὁ ἀστερισμὸς τοῦ Μικροῦ Κυνός.

Ἡ ἐξήγηση γι' αὐτὸ ἦταν ἡ ἑξῆς: ὅταν ὁ Διόνυσος θέλησε νὰ ἐξαπλώσει τὴν καλλιέργεια τῆς ἀμπέλου στὴν Ἀττικὴ ἔπεισε τὸν βασιλιᾶ Ἰκάριο νὰ τὸ κάνει. 

Ὅταν ὁ τελευταῖος ἔφτιαξε κρασὶ πρόσφερε ἀπὸ αὐτὸ σὲ βοσκοὺς τῆς Ἀττικῆς γιὰ νὰ τοὺς κάνει νὰ τὸ συνηθίσουν.

Τὸ κρασί, ὅμως, ἦταν ἄκρατος οἶνος (δὲν ἦταν δηλαδὴ κρασὶ ἤτοι ἀνακατεμένο μὲ νερό), ὁπότε γρήγορα τοὺς ζάλισε καὶ νιώθοντας ἄσχημα, νόμισαν ὅτι ὁ Ἰκάριος προσπάθησε νὰ τοὺς δολοφονήσει.

Τότε, μέσα στὴ ζάλη τους, τὸν σκότωσαν καὶ τὸν ἔθαψαν σ' ἕνα μέρος ποὺ κράτησαν μυστικό.

 Ὅμως τὴν ταφὴ εἶδε ἡ σκύλα του Ἰκάριου ἡ Μαίρα, ἡ ὁποία ὁδήγησε ἐκεῖ τὴν κόρη τοῦ Ἠριγόνη ποὺ τὸν ξέθαψε καὶ τὸν ἔθαψε ἀλλοῦ μὲ τίς ἀνάλογες τιμές.

Ἡ συνέχεια εἶναι γνωστὴ καὶ ταυτίζεται μὲ τὴν κατάρα τῆς Ἠριγόνης στοὺς Ἀθηναίους. Λόγῳ τῆς πράξης τῆς αὐτῆς ἡ Μαίρα κέρδισε μιὰ θέση στὸν οὐρανὸ καὶ ἔγινε τὸ ἄστρο Μικρὸς Κύων, ποὺ ὅταν ἔβγαινε στὸν οὐρανὸ οἱ βοσκοὶ τοῦ Μαραθῶνα Ἀττικῆς του πρόσφεραν   θυσίες

.

Ἄλλη μεταμόρφωση τῆς Ἐκάτης ἦταν στὴ γνωστὴ Σκύλλα τοῦ ὁμηρικοῦ ἔπους Ὀδύσσεια. Ὁ θρῦλος διηγεῖται ὅτι ἡ Σκύλλα ἦταν κάποτε μιὰ πανέμορφη κοπέλλα. κόρη τῆς Ἐκάτης Κραταιΐδας ἀπὸ τον φόρκυνα ἢ τὸν Φόρβαντα -ἢ τῆς Ἔχιδνας ἀπὸ τὸν Τυφῶνα, τὸν Τρίτωνα ἢ τὸν Τυρρηνό- ἀλλὰ ὕστερα μεταμορφώθηκε σ' ἕνα φοβερὸ σκυλάμορφο τέρας, μὲ ἕξι κεφάλια καὶ δώδεκα πόδια. 

Ἡ Σκύλλα γαύγιζε σὰν μικρὸ κουτάβι καὶ ταυτιζόταν μὲ τὰ κόκκινα σκυλιὰ τοῦ ψυχοπομποῦ Ἄνουβι.

Ἄλλη πληροφορία γιὰ κυνοκέφαλα ὄντα προέρχεται ἀπὸ τὸν Ἰωάννη Τζέτζη (Εἰς τὸν Λυκόφρονα, 45 καὶ 50), ὁ ὁποῖος «...ἀναφέρει κάτι ποὺ φαίνεται νὰ ἔχει ἐσφαλμένα συναχθεῖ ἀπὸ ἀρχαία,ἀρχαῖα ἀγγειογραφία, ὅπου ἡ Ἀμφιτρίτη στέκεται δίπλα σὲ μιὰ πηγὴ ποὺ τὴν ἔχει καταλάβει ἕνα κυνόμορφο τέρας- ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ τοῦ ἀγγείου εἶναι ἕνας πνιγμένος ἥρωας ποὺ περιβάλλεται ἀπὸ δύο τριάδες κυνοκέφαλες θεὲς στὴν εἴσοδο τοῦ Κάτω Κόσμου».

 Μὲ κυνοκέφαλες θεὲς ποὺ τὴ συνοδεύουν ἀπεικονίζεται ἡ Ἐκάτη, τὰ γνωστὰ στὴ φιλολογία ὡς «κυνοκέφαλα φάσματα τῆς Ἐκάτης», ἀπεικονίσεις ποὺ διασώζονται ἀκόμα καὶ σὲ χριστιανικὰ χειρόγραφα καὶ κώδικες, ὅπως π.χ. αὐτὸς τοῦ Παναγίου Τάφου" ἢ τῆς Ἐθνικῆς Βιβλιοθήκης τοῦ Παρισιοῦ".

Ἀπό το χῶρο τῆς μυθολογίας καὶ περνῶντας στὸ χῶρο τῆς ἱστορίας καὶ τῆς φιλολογικῆς παράδοσης εἶναι φανερὸ ὅτι ὅσα στοιχεῖα διαθέτουμε προέρχονται ἀπὸ καταγραφὲς ἐκστρατειῶν τῶν διαφόρων ἡρώων καὶ μυθικῶν (;) προσώπων σὲ ἄγνωστους τόπους μακρινούς, ὅπως π.χ. τοῦ Ἡρακλῆ, τοῦ Περσέα, τοῦ Θησέα, τοῦ Ἰάσονα κ.α.

 Εἰδικὰ γιὰ τοὺς σκυλόμορφους («Ἠμίκυνες»), πλάσματα ἀνθρώπινα μὲ κεφάλι σκύλου, γράφει πρῶτος ὁ Ἡσίοδος καὶ κατόπιν ὁ Αἰσχύλος, ποὺ μιλᾷ γιὰ «κυνοκέφαλους», ἐνῶ ἄλλοι περιγράφουν τέτοια τέρατα ποὺ συναντῶνται στὰ ταξίδια τῶν Ἑλλήνων ἀνατολικά, κυρίως στὴν Ἰνδία, σὲ ἐποχὲς ἀκόμα πρὶν τὴν ἄφιξη ἐκεῖ τοῦ Ἀλέξανδρου.

Ἡ ἐπαφὴ τῶν Ἑλλήνων μὲ τὴν Ἰνδία εἶναι πολὺ παλιά.

Σύμφωνα μὲ το θρῦλο, τὴ χώρα αὐτὴ εἶχε ἐπισκεφτεῖ ὁ θεὸς Διόνυσος καὶ ἡ ἀκολουθία του καὶ εἶχε διδάξει στοὺς κατοίκους της τὴν καλλιέργεια τῆς ἀμπέλου καὶ τὴν παραγωγὴ κρασιοῦ.

Πέρα ἀπό το μῦθο, ὅμως, ἡ ἱστορία ἔχει διασώσει πραγματικὲς ἐπαφὲς μὲ αὐτὴ τὴ χώρα καὶ πρῶτος, ἀπὸ ὅλους ὅσους τὴν ἀναφέρουν, εἶναι ὁ Σκύλαξ ὁ Καρυανδεὺς (520 π.Χ.) στὸ ἔργο τοῦ Γῆς περίοδος. 

Ὁ πρῶτος αὐτὸς Σκύλαξ, γιατί ὑπάρχει καὶ ἕνας νεότερος μὲ τὸ ἴδιο ὄνομα γύρῳ στὸ 350 π.Χ., κατ' ἐντολὴ τοῦ Δαρείου τοῦ Κοδομανοῦ εἶχε διαπλεύσει τὸν Ἰνδὸ ποταμὸ καὶ ἐκτέλεσε περίπλου ἀπὸ τίς ἐκβολές του ἕως τὴν Ἀραβία καὶ τὸ Σουέζ". Δυστυχῶς ὁ Σκύλαξ δὲν ἀναφέρεται σὲ Κυνοκέφαλους, κάτι ποὺ κάνει ἐκτεταμένα ὁ Κτησίας.

Ὁ Κτησίας ὁ Κνίδιος (5ος-4ος αἰ. π.Χ.) εἶναι ὁ πρῶτος Ἕλληνας συγγραφέας ποὺ ἔγραψε βιβλίο εἰδικὰ γιὰ τὴν Ἰνδία, τὰ Ἰνδικά, τὸ ὁποῖο ἀπωλέσθηκε, ὅπως καὶ τὸ ἄλλο περίφημο ἔργο του τὰ Περσικά.

 Ὅμως τὰ γνωρίζουμε διότι, ἐκτὸς τῶν λίγων ἀποσπασμάτων ποὺ ἔχουν διασώσει διάφοροι συγγραφεῖς -ὅπως ὁ Αἰλιανός-, τὰ περιλαμβάνει ὁ Φώτιος στὴν περίφημη «Βιβλιοθήκη» του, γνωστὴ καὶ ὡς «Μυριόβιβλος». 

Ὁ Φώτιος, μιὰ ἀπὸ τίς μεγάλες πνευματικὲς προσωπικότητες τοῦ Βυζαντίου, διετέλεσε Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης τίς περιόδους 857-867 καὶ 877-886.

Κάποτε μὲ ἀπόφαση τῆς Βυζαντινῆς Γερουσίας διορίσθηκε «πρέσβης στοὺς Ἀσσυρίους». Προτοῦ ἀναχωρήσει, συνέγραψε τὴ «Βιβλιοθήκη» ποὺ εἶναι οὐσιαστικὰ περίληψη 279 ἀκριβῶς βιβλίων ἀπὸ ὅσα εἶχε διαβάσει ὁ εὐρυμαθὴς Πατριάρχης, στὰ ὁποῖα ἀναφέρθηκε ἀπὸ μνήμης . 

Καὶ ἐπὶ τοῦ προκειμένου, τὸ ἔργο τοῦ Κτησία Ἰνδικὰ σαφέστατα εἶναι διαφοροποιημένο καὶ ὄχι ἀκριβές. Ἀντιπαρέρχομαι τὰ ὅσα «θαυμαστὰ» ἀναφέρει ὁ Κτησίας στὸ ἔργο του Ἰνδικὰ καὶ περιορίζομαι στὰ ὅσα ἔγραφε γιὰ τοὺς κυνοκέφαλους:

«Στὰ βουνὰ τοῦ Ἰνδοῦ ποταμοῦ ζοῦν ἄνθρωποι ποὺ ἔχουν κεφάλι σκύλου. 

Τὰ ροῦχα τους εἶναι ἀπὸ δέρμα ἄγριων ζώων.

 Δὲν μιλοῦν καμμιὰ γλῶσσα ἀλλὰ γαυγίζουν σάν τα σκυλιὰ καὶ συνεννοοῦνται μὲ τὸν τρόπο αὐτό.

 Οἱ Ἰνδοί τους ἀποκαλοῦν "Καλύστριους" ποὺ σημαίνει "κυνοκέφαλοι". 

Τὰ δόντια τους εἶναι ἰσχυρότερα ἀπὸ ἐκεῖνα τῶν σκύλων.

 Τοὺς βρίσκει κανεὶς μέχρι καὶ τοῦ Ἰνδοῦ ποταμοῦ. 

Εἶναι μαῦροι καὶ ἔχουν βαθὺ τὸ αἴσθημα τῆς δικαιοσύνης ὅπως καὶ οἱ ἄλλοι Ἰνδοὶ μὲ τοὺς ὁποίους ἄλλωστε εἶναι σὲ ἐπαφή.

 Καταλαβαίνουν τὴν γλῶσσα τῶν ἄλλων ἀλλὰ δὲν μποροῦν νὰ τοὺς μιλήσουν. Συνεννοοῦνται μὲ νοήματα ὅπως οἱ κωφάλαλοι.

το ἔθνος τους ἀριθμεῖ 120.000.»

Οἱ κυνοκέψαλοι ποὺ κατοικοῦν στὰ βουνὰ δὲν κάνουν καμμιὰ δουλειά. 

Ζοῦν ἀπὸ τὸ κυνήγι, τὸ κρέας τοῦ ὁποίου ξηραίνουν στὸν ἥλιο. 

Ἔχουν πρόβατα, κατσίκες καὶ ὄνους. Πίνουν γάλα καὶ ξυνόγαλα. 

Τρῶνε ἐπίσης τὸν καρπὸ τοῦ "σιπταχόρου" ποὺ εἶναι γλυκὸ καὶ ποὺ οἱ Ἰνδοὶ ξεραίνουν ὅπως οἱ Ἕλληνες τὴ σταφίδα.

»Οἱ κυνοκέφαλοι κατασκευάζουν σχεδία στὴν ὁποία φορτώνουν τοὺς ξεροὺς αὐτοὺς καρπούς, τὸ ἄνθος τῆς πορφύρας καθαρισμένο καὶ τὸ ἤλεκτρο, τὰ ὁποῖα ἀνταλλάσονν μὲ τοὺς Ἰνδοὺς ἔναντι ἄρτων, ἀλευριοῦ καὶ βαμβακερῶν ρούχων.

 Ἀγοράζουν ἀπὸ αὐτοὺς τὰ ξίφη ποὺ χρησιμοποιοῦν γιὰ νὰ κυνηγήσουν ἄγρια θηρία, ἀκόμη δὲ καὶ τόξα καὶ ἀκόντια, στὴ χρήση τῶν ὁποίων εἶναι ἐξαιρετικὰ ἱκανοί. 

Εἶναι ἀήττητοι γιατί ζοῦν στὰ ψηλὰ βουνὰ ποὺ εἶναι ἀπρόσιτα. Κάθε τρία χρόνια ὁ βασιλιᾶς τους χαρίζει 300.000 βέλη, 120.000 ἀσπίδες καὶ 500.000 ξίφη.

»Οἱ κυνοκέφαλοι δὲν ζόuν σὲ σπίτια. Ζοῦν σὲ σπήλαια, κυνηγοῦν θηρία μὲ τόξα καὶ ἀκόντια. Εἶναι τόσο γρήγοροι ὥστε ξεπερνοῦν τὰ θηρία αὐτὰ στὸ τρέξιμο.

»Οἱ γυναῖκες τους λούζονται μιὰ φορά το μῆνα ὅταν ἔλθει ἡ περίοδο τους -ποτὲ ἄλλοτε. 

Οἱ ἄνδρες δὲν λούζονται ἀλλὰ τρίβονται μὲ κάποιο λάδι ποὺ βγάζουν ἀπὸ τὸ γάλα καὶ σκουπίζονται μὲ δέρματα. Ντύνονται μὲ λεπτὰ δέρματα, ἄνδρες καὶ γυναῖκες.

Οἱ πλουσιότεροι φοροῦν λινὰ ἀλλὰ εἶναι λίγοι.

 Δὲν ἔχουν κρεβάτια. 

Κοιμοῦνται σὲ στρώματα ἀπὸ φύλλα δέντρου.

 Ὁ πλοῦτος ὑπολογίζεται μὲ βάση τὸν ἀριθμὸ τῶν προβάτων. Κατὰ τὰ λοιπὰ ὅμως εἶναι ἀρκετὰ ἰσόνομα κατανεμημένος.

»Ὅλοι τους, ἄνδρες καὶ γυναῖκες ἔχουν οὐρὰ ὅπως τα σκυλιά.

Οἱ ἄνδρες ἑνώνονται μὲ τὴν γυναῖκα "τετραποδιστί", ὅπως καὶ πάλι τα σκυλιά. Εἶναι δίκαιοι καὶ ζοῦν μέχρι 200 χρόνια».

ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῶν Ἑλλήνων ὡς τὸν Πάπα Πιὸ τὸν Β'. Μερικοὶ συγγραφεῖς ἢ καλλιτέχνες περιέγραψαν ἢ ἀπεικόνισαν τέρατα, ποὺ ἀναπαριστοῦσαν ἄλλωστε καὶ τὰ γλυπτὰ τῆς ρωμαϊκῆς ἐποχῆς.

 

Πολὺ συχνὰ πράγματι παρίσταναν ἀνθρώπους μὲ κεφάλια σκύλων, μὲ μακριὰ αὐτιά, ἀνθρώπους φυτά, κενταύρους καὶ ἀνθρώπους κατὰ τὸ ἥμισυ ζῶα». 

Ἄρα ἦταν φαινόμενο ποὺ παρουσιάστηκε καὶ ἀλλοῦ ἐκτὸς Ἑλλάδος.

 Ὁ Ἠeers ἀναφέρει ὀνομαστικὰ κάποιον Ὀderic De Paderne «...ποῦ εἶχε ἐπισκεφθεῖ ὡρισμένες περιοχὲς τῆς Ἀσίας καὶ ποὺ διηγεῖται ὅτι συνάντησε πυγμαίους τριῶν σπιθαμῶν καὶ κυνοκέφαλους καὶ ἄλλα τερατόμορφα ὄντα...», ἐνῶ προσθετικὰ σημειώνεται καὶ ὁ Μάρκο Πόλο, ποὺ ἀναφέρει ὅτι κυνοκέφαλοι ζοῦσαν στὸ ἀρχιπέλαγος τοῦ Ἀdaman.

Ὅμως δὲν πρέπει νὰ μᾶς διαφεύγει κάτι. Ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Κτησία (5ος αἰ. π.Χ.) ἕως τὸ 1500 μ.Χ. (Κολόμβος) μεσολαβοῦν 2000 χρόνια καὶ δεδομένου ὅτι τὸ ἔργο τοῦ Κτησία Ἰνδικὰ ἀπωλέσθηκε, πρέπει νὰ βροῦμε ἀπὸ ποιά πηγὴ ἀντλήθηκε αὐτὴ ἡ παράδοση γιὰ τὴν ὕπαρξη κυνοκέφαλων ἀνθρώπων. Ἀλλὰ πρὶν φτάσουμε στὸν ἐνδιάμεσο κρίκο, πρέπει νὰ δοῦμε κάτι ἄλλο: τὴ σχέση τοῦ «κυνοκέφαλου» μὲ ἀντίστοιχα αἰγυπτιακὰ πρότυπα.

Πράγματι δὲν μπορεῖ νὰ περάσει ἀπαρατήρητη ἡ ταύτιση καὶ ἡ ὀνομασία.

 Ἡ ἑλληνικὴ λέξη Κυνοκέφαλος σαφέστατα ἀναφερόταν στὸν ἱερὸ μπαμπουΐνο τῆς αἰγυπτιακῆς θρησκείας, ποὺ εἶχε μορφὴ σκύλου, καὶ ὁ Reau στὸ θαυμαστὸ ἔργο του συνδέει τὸν Κυνόμορφο Ἅγιο Χριστόφορο μὲ τὸν Αἰγύπτιο θεὸ Ἄνουβι ποὺ εἶχε κεφάλι τσακαλιοῦ.

 Ὡστόσο ἡ μεταγενέστερη εὐρωπαϊκὴ παράδοση γιὰ τοὺς κυνοκέφαλους δὲν ὀφείλεται σὲ ἑλληνικῆς προέλευσης πηγή, ἀλλὰ στὸν Πλίνιο καὶ στὸ ἔργο του Φυσικὴ Ἱστορία (βιβλ. 7, 2.), στὸ ὁποῖο φυσικὰ προστέθηκαν καὶ ὅσα ἀναφέρονται στὴ σχετικὰ μὲ τὸν Μ. Ἀλέξανδρο φιλολογία, ἡ ὁποία ἔγινε ἀποδεκτὴ καὶ ἀπὸ Ἄραβες λόγιους μεταγενέστερων ἐποχῶν. Καὶ βέβαια αὐτὴ ἡ ἀλληλουχία εἶναι μιὰ θαυμάσια ἀπεικόνιση τῆς διάδοσης τῶν ἰδεῶν (καὶ ἰδεοληψιῶν) ἀπὸ τὸν ἕναν πολιτισμὸ στὸν ἄλλο.

Ἡ μυθιστορία τοῦ Ἀλέξανδρου

 

Στὴ γνωστὴ παραλλαγὴ τοῦ μυθιστορήματος τοῦ Ψευδο-Καλλισθένη Τὸ Μυθιστόρημα τοῦ Ἀλέξανδρου, ποὺ γνωρίζουμε καὶ ὡς Φυλλάδα τὸν Μέγ' Ἀλέξανδρου, θέμα στὸ ὁποῖο ἔχω ἀναφερθεῖ σὲ σχετικὸ ἄρθρο, ἀναφέρεται ἡ συνάντηση τοῦ στρατηλάτη μὲ τοὺς κυνοκέφαλους:

«...Ἀπ' αὐτοῦ ἡμέρας δέκα ἐδιάβη εἰς ἕνα τόπον, ὅπου ῆτον οἱ Σκυλοκέφαλοι. Τούτων τὸ κορμὶ ῆτον ἀνθρώπινον, τὸ κεφάλι σκύλινον, καὶ ἡ φωνή τους ἀνθρώπινη καὶ ἐπεριπατούσαν ὡσὰν σκυλιά. Ἐσκότωσεν ὁ Ἀλέξανδρος πολλοὺς καὶ ἀπὸ ἐκείνους, καὶ μετὰ δέκα ἡμέρας ἀφήνοντας τὸν τόπον τους, ἐπῆγε εἰς ἕνα χωρίον...»....

Αὐτὴ ἡ σύντομη ἀναφορὰ φαινομενικὰ εἶναι ἀρκετὴ ὥστε νὰ δικαιολογήσει τὴν ἔκταση τῆς παρουσίας κυνοκέφαλων στοὺς μεταγενέστερους χρόνους καί την τόσο ἔντονη ἐπιρροή τους στὴ βυζαντινὴ ἁγιογραφία καὶ στὸ Χριστιανισμὸ ἐν γένει.

 

Ὅπως φαίνεται, ὅμως, ἡ μυθιστορία τοῦ Ἀλέξανδρου εἶχε ἄλλη, πολὺ μεγαλύτερη διεισδυτικὴ ἱκανότητα καὶ δὲν ὑπῆρξε ἕνα ἀκόμη ἑλληνικὸ μυθιστόρημα ἀνάμεσα στὰ πολλὰ ἄλλα τῆς ἑλληνιστικῆς ἐποχῆς.

Αὐτὴ ἡ ὑπὲρ τὰ ὅρια  καὶ ἀποδοχὴ τοῦ Μ. Ἀλεξάνδρου  συνέβῃ φυσικὰ. 

Ἀπὸ ὅλους τοὺς ἱστορικούς, ἐρευνητὲς καὶ μελετητὲς τῆς λογοτεχνίας εἶναι σήμερα ἀποδεκτὴ ἡ ἄποψη ὅτι τὸ λογοτεχνικὸ εἶδος ποὺ γνωρίζουμε ὡς μυθιστόρημα ἀποτελεῖ μιὰ ἑλληνικὴ συνεισφορὰ στὴν παγκόσμια λογοτεχνία.

 

Στὴν παράδοση γιὰ τὴν ἐπαφὴ τοῦ Ἀλέξανδρου μὲ τοὺς κυνοκέφαλους ἀνήκει μιὰ λαογραφικὴ ἀναφορὰ ἀπὸ τὴ Ρουμανία, καὶ εἶναι ἐνδιαφέρουσα ἀπὸ τὴν ἄποψη τῆς διάστασης ἀλλὰ καὶ παραμόρφωσης τοῦ μύθου:

                               

 

«Ὁ Θεὸς ἔστειλε τὸν μέγαν Ἀλέξανδρο νὰ τιμωρήσει τοὺς κακούς. Ὅταν ὁ Ἀλέξανδρος ἐνίκησε τὸν Βασιλέα Πῶρο, τὸν ἔπιασε καὶ τὸν ἐφυλάκισε μέσα στὰ σκοτεινὰ κοιλώματα μιᾶς λοφοσειράς, ποὺ ἔκλεινε τοὺς σκυλοκέφαλους.

      Ἀπὸ ἐκεῖ ὁ Πῶρος δὲν ἠμπορεῖ νὰ βγεὶ παρὰ στὸν κατοπινὸ καιρό. 

Πάνω ἀπὸ τοὺς λόφους αὐτοὺς ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος ἔμπηξε μιὰ φούρκα (δίκρανο) καὶ τοῦ ἔβαλε μιὰ καμπάνα ποὺ κτυπᾷ μονάχη της μὲ τὸ φύσημα τοῦ ἀέρα.

 Οἱ σκυλοκέφαλοι, ὅταν ἀκοῦνε τὴν καμπάνα, ξέρουν πὼς ὁ Ἀλέξανδρος εἶναι ἐκεῖ καὶ τοὺς φυλάει. Αὐτοὶ θὰ βγοῦν στὸν κατοπινὸ καιρὸ καὶ θὰ ἀρχίσουν τὴ δουλειὰ ποὺ γι' αὐτοὺς τοὺς προώρισε ὁ θεός. 

Οἱ σκυλοκέφαλοι ἔχουν ἕνα μάτι στὸ μέτωπο κι ἕνα στὸν τράχηλο. 

Εἶναι βίαιοι καὶ ὑπερβολικὰ κακοί. Ἡ ὁμιλία τους εἶναι ἄσχημη. Πιάνουν τοὺς ἀνθρώπους καί, ἀφοῦ τοὺς λιπαίνουν, τοὺς ψήνουν στὸ φοῦρνο καὶ τοὺς τρῶνε».

Τὰ ἴδια περίπου ἀναφέρει καὶ ἡ ἑπόμενη παράδοση:

 

«Ὁ ἀέρας κινεῖ τὰ καράβια στὶς θάλασσες καὶ καθαρίζει τὴν ἀτμόσφαιρα ἀπὸ τὰ κακά. Αὐτὸς κτυπᾷ καὶ τὴν καμπάνα, ποὺ ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος ἔβαλε ἐπάνω ἀπὸ τοὺς λόφους, ὅπου εἶναι, κλεισμένοι οἱ σκυλοκέφαλοι, ποὺ θὰ βγοῦν ἔπειτα ἀπὸ καιρούς».

Οἱ δύο αὐτὲς παραδόσεις ποὺ σαφέστατα ἀνήκουν στὸν κύκλο περὶ Μ. Ἀλεξάνδρου, παρουσιάζουν μιὰ νέα ἐκδοχή- εἰσβάλλουν στὴν ὅλη μυθιστορία τῶν μονόφθαλμων-ἀνθρωποφάγων (κύκλωπες;), τοὺς ἐπονομαζόμενους καὶ μονομμάτηδες, ἐνῶ ἕνας μονομμάτης δράκος ἀναφέρεται σὲ παραμύθι ἀπὸ τὴν Κερασούντα. Ἀκόμα μιλοῦν ἢ ὑπαινίσσονται ὄντα μὲ τρία μάτια, γνωστοὺς ὡς Τριαμμάτες, ποὺ καὶ αὐτοὶ σχετίζονται μὲ τοὺς κύκλωπες σύμφωνα μὲ δημώδεις παραδόσεις.

 

                               

Ὅπως ὑποστηρίζει ὁ Ἀnsbacher, ὁ μῦθος τῶν κυνοκέφαλων ὑπάρχει καὶ στὴν ἀραβικὴ φιλολογία, κάτι ποὺ εἶναι φανερὸ στὸ ἔργο τοῦ Ἄραβα λόγιου Ἀl-Qazwini, ὁ ὁποῖος ἀναφέρεται σὲ μιὰ φυλὴ κυνοκέφαλων ποὺ εἶχαν πρόσωπο σκύλου, σῶμα ἀνθρώπινο καὶ φτερά(!), μιὰ παραλλαγὴ τοῦ μύθου ποὺ δὲν συναντᾶμε πουθενὰ ἀλλοῦ. Μιὰ δεύτερη παραλλαγὴ θέλει τοὺς κυνοκέφαλους μὲ δύο σώματα(!) καὶ ὑπάρχουν σχετικὰ ἀπεικονίσεις τους στὰ ἔργα τοῦ Wolfhardt ἢ τοῦ Aldrovandi.

Ὡς ὄντα μὲ διπλὴ σωματικὴ ἐμφάνιση -ἀνθρώπου καὶ σκύλου- οἱ κυνοκέφαλοι ἐμφανίζονται κυρίως στοὺς σλαβικοὺς λαούς, ὅπου ἡ λαϊκὴ φιλολογία τοὺς θεωρεῖ καννίβαλους καὶ μερικὲς φορὲς τοὺς ταύτιζαν μὲ τοὺς Τάρταρους (236), καὶ στὴν Ἑλλάδα ἔχουμε σχετικὲς ἀναφορές, ὅπως ἀναφέρει ὁ Οἰκονομίδης: «Ἐν Θράκῃ διηγοῦνται ὅτι "οἱ κυνοκέφαλοι ἀπ' ἐμπρὸς εἶναι ἄνθρωποι καὶ ἀπὸ πίσω σκύλοι ἀπ' ἐμπρὸς μιλοῦν καὶ ἀπὸ πίσω γαυγίζουνε ἀπ' ἐμπρὸς σὲ καλοπιάνουνε καὶ ἀπὸ πίσω σὲ τρῶνε". Ἐν Λακεδαίμονι παραδίδονται ὅτι οὗτοι κατοικοῦσαν παρὰ τὴν Βουρλιὰν καὶ ἔτρωγαν ἀνθρώπους. Εἰς ἑλληνικὰ τινὰ παραμύθια οἱ κυνοκέφαλοι εἶναι παραπλήσιοι πρὸς δράκους, ποὺ καταπολεμεῖ ὁ παραμυθιακὸς ἥρωας καὶ γίνεται κύριος τῶν θησαυρῶν αὐτῶν».

 

Ὁμοιότητα πρὸς τοὺς κυνοκέφαλους ἔχουν ἡ συκιένεζα τῶν Ἀλβανῶν, ὁ psoglavi τῶν Βουλγάρων καὶ οἱ capcani ἢ catsuni (κατσαοῦνοι) τῶν Ρουμάνων, ἔτσι γιὰ νὰ πάρουμε μιὰ γενικότερη βαλκανικὴ ἰδέα περὶ κυνοκέφαλων. Ὑποθέτω ὅτι σὲ ἁδρὲς γραμμὲς αὐτὴ εἶναι μιὰ συνολικὴ σκιαγράφιση τοῦ ἱστορικοῦ προβλήματος ποὺ ἀφορᾷ στοὺς κυνοκέφαλους, τοὐλάχιστον μέχρι τὸ τέλος τοῦ Μεσαίωνα, ὁπόταν ἔχουμε καὶ πάλι μιὰ ἰδιάζουσα «ἔξαρση» πληροφοριῶν γύρω ἀπὸ τὸ θέμα, ὅπως ἔχω ἀναφέρει ἤδη.

Ἐκτὸς τοῦ Ὀderic de Paderne, τοῦ Φραγκισκανοῦ καλόγερου, ποὺ ἄλλοι ὀνομάζουν Oderico of Pordenone, τίς ἴδιες θεωρίες πρέσβευε καὶ ὁ John Mandeville, ἐνῶ ἡ ὅλη ἱστορία (ἀναφορὰ δηλ. σὲ τερατόμορφους ἀνθρώπους) ἐπιτάθηκε μὲ τίς ἀνακαλύψεις καὶ ἐξερευνήσεις τον 15ου αἰῶνα. Ὅμως ὅσο τὰ ὅρια τοῦ γνωστοῦ κόσμου ἐπεκτείνονταν λόγῳ αὐτῶν ἀκριβῶς τῶν ἐξερευνητικῶν ταξιδιῶν, οἱ φῆμες γιὰ τὴν ὕπαρξη κάποιας φυλῆς κυνοκέφαλων ἀνθρώπων ὑπεχώρησαν καὶ οἱ πληροφορίες περιορίστηκαν στὸ μυθολογικὸ παρελθόν.

Προφανῶς αὐτὸ τὸ μυθολογικὸ παρελθὸν ἐπέζησε μέσῳ μιᾶς ἄλλης διαδικασίας: τῆς παρουσίας στὴ χριστιανικὴ ἱστορία καὶ εἰκονογραφία ἑνὸς ἁγίου μὲ κυνοκέφαλη ἐμφάνιση, τοῦ Ἁγίου Χριστόφορου, τοῦ προστάτη τῶν αὐτοκινητιστῶν.

Πῶς συνέβῃ τὸ καθόλα παράδοξο αὐτὸ φαινόμενο;

Ὅταν ὁ Χριστιανισμὸς ἑδραιώθηκε ὡς ἐπίσημη θρησκεία τοῦ Ἀνατολικοῦ Ρωμαϊκοῦ κράτους, ποὺ γνωρίζουμε ὡς Βυζάντιο, εἰδικὰ ἀπὸ τὸν 4 ἕως τὸν 6ο αἰῶνα, οἱ λεγόμενοι παγανιστές, δηλαδὴ οἱ Ἐθνικοί, οἱ Ἕλληνες Δωδεκαθεϊστὲς ὑπέστησαν δεινοὺς διωγμοὺς καὶ ἡ θρησκεία τους ἀπαγορεύθηκε τοὐλάχιστον ἐπισήμως διότι ἐν κρυφῷ αὐτὴ ἐπέζησε γιὰ πολλοὺς αἰῶνες ἀκόμη.

Καὶ ὄχι μόνο ἐπέζησε, ἀλλὰ διέτρησε τίς λαϊκὲς δοξασίες περὶ χριστιανισμοῦ καὶ ἁγίων ἐμβολιάζοντας τες μὲ διάφορα παγανιστικὰ ἔθιμα, ὅπως τὰ χελιδονίσματα, τὰ λιθοβολία κ.λπ. Στὸ ἐπίπεδο τῆς τέχνης, μεταξὺ τῶν ἄλλων, αὐτὸ ὑλοποιήθηκε κυρίως μὲ τὴν παρουσία τοῦ κυνοκέφαλου Ἁγίου Χριστόφορου, μοναδικοῦ (μὲ τὴν ἔννοια τους παράδοξου) χαρακτηριστικοῦ τῆς βυζαντινῆς τέχνης, ὅπως τὸ παρουσίασε διεξοδικὰ σὲ σχετικὴ ἐργασία του ὁ Χ. Χοτζάκογλου.