Ἀσπασία: H ἑταίρα ποὺ δίδασκε φιλοσοφία καὶ σημάδεψε τὴ ζωὴ τοῦ Περικλῆ
Γιατί δὲν τὴν παντρεύτηκε...
Διαβάστε ὅλο τὸ ἄρθρο:
ἡ Ἀσπασία γεννήθηκε στὴ Μίλητο γύρῳ στὸ 470 π.Χ.
Ὁ πατέρας της ἦταν ὁ Ἀξίοχος, ὁ ὁποῖος εἶχε φροντίσει ἡ κόρη του νὰ ἔχει ἐπιμελημένη μόρφωση καὶ κατὰ συνέπεια νὰ γίνει ἕνα σπάνιο κορίτσι γιὰ ἐκείνη τὴν ἐποχή, ποὺ ἡ μόρφωση ἦταν ἀνδρικὸ προνόμιο.
Τὴν ἔπαιρνε μαζί του στὴ φιλοσοφικὴ σχολὴ ὅπου φοιτοῦσαν μόνο ἄνδρες, μὲ ἀποτέλεσμα ἐκείνη νὰ θεωρεῖ τὴ συναναστροφὴ μαζί τους κάτι τὸ ἀπόλυτα φυσιολογικό.
Διδάχθηκε μουσική, χορό, τραγούδι, ρητορική, ἱστορία κλπ.
Ἦταν ἄριστη μαθήτρια καὶ ἐξαιρετικὰ ἐντυπωσιακὴ κοπέλα καὶ πολλοὶ πλούσιοι νέοι της Μιλήτου της προσέφεραν μεγάλα ποσὰ γιὰ νὰ τὴν ἀποκτήσουν.
Ἡ Ἀσπασία στὴν Ἀθήνα
Στὴ Μίλητο πῆγε ὁ γνωστὸς ἀρχιτέκτονας καὶ πολεοδόμος, Ἰππόδαμος. Ἡ Ἀσπασία λέγεται ὅτι τοῦ ζήτησε νὰ τὴν πάρει μαζί του στὴν Ἀθήνα ὅπου ἀνθοῦσε ἡ φιλοσοφία.
Ἔτσι ἔφθασε στὸ λίκνο τῆς φιλοσοφίας ἄρκετὰ ἕτοιμη γιὰ νὰ ἀντιμετωπίσει ὅλες τίς πνευματικὲς προκλήσεις.
Ἔμεινε γιὰ κάποιο διάστημα μαζί του καὶ σύντομα ξεκίνησε τίς συναναστροφὲς μὲ τοὺς πνευματικοὺς κύκλους τῆς Ἀθήνας.
Ἡ Ἀσπασία ἦταν 20 χρονῶν ὅταν νοίκιασε ἕνα σπίτι καὶ δίδασκε φιλοσοφία, μιὰ πράξη πολὺ προχωρημένη γιὰ τὰ δεδομένα τῆς κλασικῆς Ἀθήνας.
Στὴ δημοκρατικὴ Ἀθήνα ξεσηκώθηκε θύελλα ἀντιδράσεων καὶ κατηγορίες παντὸς εἶδος γιὰ τὸ ἦθος καὶ τὴν προσωπική της ζωή, ἀλλὰ ἡ Ἀσπασία δὲν πτοήθηκε.
Ὁ Περικλῆς τότε ἦταν παντρεμένος καὶ εἶχε δυὸ γιους τὸν Ξάνθιππο καὶ τὸν Πάραλο.
Ἦταν ἡ περίοδος ποὺ εἶχε ξεκινήσει τὸ οἰκοδομικὸ πρόγραμμα τοῦ Περικλῆ καὶ συνεχίζονταν τὰ ἔργα γιὰ τὴν ἀποπεράτωση τοῦ Παρθενῶνα.
Ἡ γνωριμία της μὲ τὸν Περικλῆ
Ὁ Περικλῆς καὶ ἡ Ἀσπασία ἐπισκέπτονται τὸ ἐργαστήριο τοῦ Φειδία
(πίνακας τοῦ Hector Le Roux, 1829-1900)
Ἔτσι, ἡ Ἀσπασία θέλησε νὰ ἐπισκεφθεῖ τὸ ἐργαστήριο τοῦ Φειδία καὶ νὰ δεῖ ἀπὸ κοντά τα ἔργα. Καὶ οἱ δυὸ ἄνδρες ἔμειναν ἄφωνοι μὲ τὴν ὀμορφιά της. Λέγεται ὅτι τὴν ἐρωτεύτηκαν καὶ οἱ δύο γι αὐτὸ καὶ ὁ Φειδίας θέλησε ἀργότερα νὰ δώσει τὴ μορφή της στὸ γλυπτὸ τῆς Ἀθηνᾶς. Ἡ ἴδια ὅμως προτίμησε τὸν Περικλῆ. Ἐκεῖνος ἀμέσως ἄφησε τὴ σύζυγό του μὲ τὴν ὁποία εἶχαν ἤδη προβλήματα καὶ ἔμεινε μὲ τὴν Ἀσπασία. Τὰ κουτσομπολιὰ ἔδιναν κι ἔπαιρναν στὴ μικρὴ κοινωνία τῆς Ἀθήνας.
Ἡ Ἀσπασία ὅμως «εἶχε τὴν ἀρετὴ νὰ ἀντιλαμβάνεται τὰ πολιτικὰ πράγματα», ἔτσι ὁ Περικλῆς στὸ πρόσωπό της βρῆκε κι ἕνα πολύτιμο σύμβουλο. Ἦταν ἡ πρώτη ποὺ ἀγωνίστηκε γιὰ τὴ χειραφέτηση τῶν γυναικῶν καὶ ὑπέστῃ τίς συνέπειες.
Ἡ Ἀσπασία κερδίσει το θαυμασμὸ ἀλλά...και τὴ μήνῃ
Διατηροῦσε ἕνα σχολεῖο γιὰ τὰ κορίτσια τῶν πλούσιων οἰκογενειῶν, ὅπου σύχναζαν μεγάλοι πολιτικοὶ καὶ φιλόσοφοι. Ἔκδηλος ἦταν ὁ θαυμασμὸς τοῦ Σωκράτη στὸ πρόσωπό της, ἀλλὰ καὶ τοῦ Πλάτωνα.Τὸ βέβαιο εἶναι ὅτι ὁ ρόλος τῆς Ἀσπασίας στὴν πολιτικὴ καὶ κοινωνικὴ ζωὴ τῆς Ἀθήνας ὑπερέβαινε τὸ καθιερωμένο ρόλο μιᾶς «πρώτης κυρίας», σὲ τέτοιο βαθμὸ ποὺ εἰσέπραξε τὴ μήνῃ ὅλων σχεδὸν τῶν κωμικῶν καὶ σατιρικῶν συγγραφέων τῆς ἐποχῆς.
Οἱ παρεμβάσεις της ἐκθέτουν τὸν Περικλῆ
Σωκράτης καὶ Ἀσπασία
Ἡ ἐμπλοκή της στὴν πολιτικὴ ζωὴ τοῦ τόπου κάποιες φορὲς εἶχε σοβαρὲς ἐπιπτώσεις γιὰ τὸν Περικλῆ. Ἡ ἴδια ἦταν πίσω ἀπὸ τὴν ἀπόφαση τοῦ Περικλῆ γιὰ ἀποστολὴ ἐκστρατευτικῆς δύναμης κατὰ τῆς Σάμου. Ἡ ἀπόφαση αὐτὴ εἶχε καταστροφικὰ ἀποτελέσματα γιὰ τοὺς Ἀθηναίους. Ὁ Πλούταρχος ἀναφέρει ὅτι ὁ Περικλῆς ἔστειλε τὸ ἐκστρατευτικὸ σῶμα μεροληπτῶντας ὑπὲρ τῆς Μιλήτου, ἐπειδὴ ἦταν ἡ γενέτειρα τῆς Ἀσπασίας. Οἱ Ἀθηναῖοι κατέλαβαν τὸ νησὶ ἀλλὰ ἔχασαν σημαντικὲς δυνάμεις. Ἀκόμα καὶ τὸ ἐμπάργκο τῶν Ἀθηναίων στοὺς Μεγαρεῖς θεωρεῖται ἐκδίκηση τῆς Ἀσπασίας γιὰ τὴν ἀπαγωγὴ ἑταίρων, ἀπὸ τὸν οἶκο ἀνοχῆς ποὺ διατηροῦσε στὴν Ἀθήνα. Ὅλα αὐτὰ προκάλεσαν πολλὰ κακόβουλα σχόλια γιὰ τὴν ἑταίρα ποὺ ἔκανε ὅτι ἤθελε τὸν Περικλῆ.
Τὸ 432 π.Χ. τὴν παρέπεμψαν σὲ δίκη γιὰ ἀσέβεια καὶ ἀθεΐα, ἀφοῦ δὲν μποροῦσαν νὰ τὴν ὁδηγήσουν σὲ δίκη γιὰ ὅλα ὅσα τῆς καταλόγιζαν. Ὅμως, οἱ δικαστὲς τῆς Ἠλιαίας τὴν ἀθώωσαν χάρη στὴ συγκινητικὴ ὑπεράσπιση τοῦ Περικλῆ.
Τὴν ἀγάπησε ἀλλὰ δὲν τὴν παντρεύτηκε
Ὁ Περικλῆς τὴν ἀγάπησε πολὺ ἀλλὰ ποτὲ δὲν τὴν παντρεύτηκε, γιατί πολὺ ἁπλᾶ δὲν μποροῦσε. Ὁ νόμος περὶ ὑπηκοότητας ποὺ εἶχε περάσει ὁ ἴδιος τὸ 451, στὴν προσπάθειά του νὰ ἀποτρέψει τίς ἀριστοκρατικὲς οἰκογένειες ἀπὸ τὸ νὰ συμμαχοῦν μὲ ἄλλες πόλεις, σήμαινε ὅτι θὰ διακινδύνευε ὁλόκληρη τὴν πολιτική του σταδιοδρομία, ἐὰν παντρευόταν τὴν Ἀσπασία. Ἀπέκτησαν ὡστόσο ἕνα γιο, τὸν Περικλῆ τὸ νεότερο, ἕναν ἀπὸ τοὺς νικητὲς στρατηγοὺς στὴ ναυμαχία τῶν Ἀργινουσῶν τὸ 406 π.Χ.
Οἱ δύο νόμιμοι γιοι τοῦ Περικλῆ εἶχαν πεθάνει, κι ἔτσι ὁ γιος της Ἀσπασίας ἔγινε ὁ νόμιμος κληρονόμος του.
Κατὰ συνέπεια, ἡ Μιλήσια ἑταίρα ποὺ εἶχε φανατικοὺς ἐχθροὺς ἀλλὰ καὶ φανατικοὺς ὑποστηριχτές, ἀπόλαυσε σχεδὸν ὅλα τὰ προνόμια μιᾶς Ἀθηναίας.
Ὁ Περικλῆς πεθαίνει
 |
| Ο θάνατος του Περικλή |
Τὸ 429 π.Χ. ἡ Ἀθήνα δοκιμαζόταν ἀπό το λοιμό. Ὁ Περικλῆς ἔζησε τὸ θάνατος τῆς ἀδερφῆς του καὶ τῶν δυό του παιδιῶν. Μὲ πεσμένο τὸ ἠθικό του ἔπεσε σὲ κατάθλιψη. Λίγο πρὶν πεθάνει, οἱ Ἀθηναῖοι γιὰ χάρη τοῦ ἀγαπημένου τους ἡγέτη, ἄλλαξαν το νόμο γιὰ τὴν ἰδιότητα τοῦ Ἀθηναίου Πολίτη. Πλέον ὁ γιος του ἀπὸ τὴν Ἀσπασία μποροῦσε νὰ ἀποκτήσει πλήρη πολιτικὰ δικαιώματα καὶ νὰ γίνει κληρονόμος τοῦ πατέρα του.
Ὁ Περικλῆς πεθαίνει καὶ ἡ Ἀσπασία μόνη πιὰ ἔχει ν" ἀντιμετωπίσει ὅλα ὅσα τῆς χρέωναν οἱ Ἀθηναῖοι. Τότε ἄρχισε νὰ ζεῖ μὲ τὸν Λυσικλή, Ἀθηναῖο στρατηγό, ἀρχηγὸ τῆς δημοκρατικῆς παράταξης καὶ πιθανότατα φίλο τοῦ Περικλῆ. Ὁ Αἰσχίνης ἀναφέρει ὅτι οἱ δυὸ τοὺς ἀπέκτησαν ἀκόμα ἕνα γιο. Ὡστόσο, τονίζει ὅτι ἡ πολιτικὴ ἐπιτυχία τοῦ Λυσκικλὴ ὀφείλεται κατὰ κύριο λόγο στὴν Ἀσπασία. Γιὰ τὴν Ἀσπασία δὲν ξέρουμε πότε καὶ πὼς πέθανε. Γνωρίζουμε μόνο πὼς εἶχε πεθάνει, ὅταν ἤπιε τὸ κώνειο ὁ Σωκράτης.
Παρὰ τίς ἀντιδράσεις στὸ προσωπό της δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ ἀμφισβητήσει πὼς ἦταν μιὰ ἀξιόλογη καὶ δυναμικὴ γυναῖκα ποὺ στάθηκε ἐπάξια δίπλα στὸν Περικλῆ.
Εἶναι γεγονὸς ὅτι ὁ καλλωπισμὸς τῆς Ἀθήνας καὶ τοῦ Πειραιᾶ ὅπως καὶ ἡ κάποιας μορφῆς χειραφέτηση τῶν γυναικῶν, ὀφειλόταν σὲ κείνη γί΄ αὐτὸ καὶ ὑπάρχει μερίδα ἱστορικῶν ποὺ ἴσως ὑπερβολικά, τὸν 5ο αἰῶνα τὸν ὀνομάζουν «Αἰῶνα τῆς Ἀσπασίας»!
