Ὁ Κατακλυσμός τοῦ Δευκαλίωνα... Ἕνας ἀπό τούς σημαντικότερους μύθους τῆς Ἑλληνικῆς Μυθολογίας
Ἕνας ἀπό τούς σημαντικότερους μύθους τῆς Ἑλληνικῆς Μυθολογίας διαδραματίζεται στήν περιοχή μας χιλιάδες χρόνια πρίν.(ὑπολογίζεται περίπου στό 9000 π.Χ.) Ὁ Κατακλυσμός τοῦ Δευκαλίωνα εἶναι ἡ ἀρχαία Ἑλληνική ἐκδοχή τοῦ κατακλυσμοῦ πού ἀναφέρεται πολύ πιό μετά, σέ παραδόσεις πολλῶν ἀρχαίων πολιτισμῶν (ὅπως π.χ. στήν Ἑβραϊκή παράδοση μέ τόν κατακλυσμό τοῦ Νῶε.
Κατά τόν μῦθο τήν ἐποχή πού στή Φθία καί τή Θεσσαλία βασίλευε ὁ Δευκαλίωνας ὁ Δίας ἀποφάσισε νά καταστρέψει ὅλη τήν γενιά τῶν ἀνθρώπων πού ἦταν διεφθαρμένη, μέ ἐξαίρεση τόν δίκαιο βασιλέα καί τήν γυναῖκα του τήν Πύρρα.
Ὁ Δευκαλίωνας λοιπόν μετά ἀπό συμβουλή τοῦ πατέρα του κατασκεύασε ἕνα πλοῖο συγκέντρωσε τά ἀπαραίτητα ἐφόδια γιά τήν ἐπιβίωση τούς καί ἐπιβιβάστηκε στό πλοιάριο μαζί μέ τήν γυναῖκα του. Στό μεταξύ ὁ Δίας ἀνοίγει τούς καταρράκτες τοῦ Οὐρανοῦ καί τό ἔδαφος τῆς Ἑλλάδας γεμίζει μέ νερό καί οἱ ἄνθρωποι χάνονται. Γιά ἐννέα μέρες καί ἐννέα νύχτες τό βασιλικό ζευγάρι περιφέρεται ἀπό τά νερά μέσα στό πλοιάριο. Τήν δέκατη ὅμως ἡμέρα προσάραξε στό ὄρος Όρθρυς κατά ἄλλη ἐκδοχή στόν Παρνασσό.
Ἐκεῖ ὅταν οἱ βροχές σταμάτησαν καί τά νερά ὑποχώρησαν ὁ Δευκαλίων καί ἡ Πύρρα κατέβηκαν στήν ξηρά καί τό πρῶτο πρᾶγμα πού ἔκαναν ἦταν θυσία στόν Φύξιο Δία (προστάτης τῶν φυγάδων). Ὁ θεός πού ἐπικαλέστηκε ὁ θεοσεβής Δευκαλίωνας ἔστειλε τόν Ἑρμῆ γιά νά τούς μεταφέρει τήν ὑπόσχεση ὅτι ὁ Δίας θά πραγματοποιοῦσε τήν πρώτη εὐχή τους. Καί ἡ πρώτη εὐχή τοῦ Δευκαλίωνα καί τῆς Πύρρας δέν ἦταν ἄλλη ἀπό τό νά δώσει καί πάλι ζωή ὁ Δίας στό ἀνθρώπινο γένος.
Κατά μία ἄλλη ἐκδοχή ἡ ὁποία προέρχεται ἀπό τήν Φωκίδα ὁ Δευκαλίωνας καί ἡ Πύρρα πῆγαν στούς Δελφούς καί στό ἱερό της Θέμιδας γιά νά ἐκφράσουν καί σ αὐτή τήν ἴδια ἐπιθυμία. Ἡ θεά τους ἄκουσε καί τούς ἀπάντησε μέ τόν παρακάτω χρησμό: Ἄν ἤθελαν νά φέρουν στή ζωή νέους ἀνθρώπους θά ἔπρεπε νά καλύψουν τά πρόσωπά τους καί νά ρίχνουν πίσω ἀπό τήν πλάτη τους τά ὀστᾶ τῆς μητέρας τους.εκεῖνοι κατάλαβαν τήν ἑρμηνεία τοῦ χρησμοῦ καί ἀφοῦ ἔκαναν ὅτι τούς ἔλεγε ὁ χρησμός ἄρχισαν νά πετᾶνε πέτρες πίσω ἀπό τήν πλάτη τους, ἀφοῦ αὐτές προέρχονταν ἀπό τά σπλάχνα τῆς μάνας Γῆς.
Οἱ πέτρες πού πετοῦσε ὁ Δευκαλίωνας μεταμορφώνονταν σέ ἄνδρες καί αὐτές πού πετοῦσε ἡ Πύρρα μεταμορφώνονταν σέ γυναῖκες. Ἀπό τήν πρώτη δέ πέτρα πού πέταξε ὁ Δευκαλίωνας προῆλθε ὁ Ἕλληνας, γενάρχης τῶν Ἑλλήνων.
Ὁ Δευκαλίων καί ἡ Πύρρα ἀπόκτησαν ἐκτός ἀπό τόν Ἕλληνα, τόν Ἀμφικτύωνα, τή Πρωτογένεια, τή Μελανθῶ, τή Θυία (ἤ Αἰθυία) καί τήν Πανδώρα.
Ὁ πρωτότοκος γιος τους ὁ Ἕλλην ἔγινε γενάρχης τῶν Ἑλλήνων.
Ὁ Ἀμφικτύων, κυβέρνησε τήν Ἀθήνα μετά τόν Κραναό. Ὁ ἴδιος ὁ Δευκαλίων, ἔγινε ὁ βασιλιᾶς τῆς Φθίας καί τῆς Θεσσαλίας.
Ὁ γενάρχης τῶν Ἑλλήνων ὁ Ἕλλην γέννησε μέ τήν Ὀρσυίδα τρεῖς γιοὺς, τόν Δῶρο τόν Ξοῦθο καί τόν Αἴολο τούς πρώτους ἀρχηγούς τῶν Ἑλλήνων.
Ὁ Ξοῦθος βασίλεψε στή Πελοπόννησο καί ἔκανε δύο γιοὺς, τόν Ἀχαιό καί τόν Ἴωνα ἀπό τούς ὁποίους οἱ Ἀχαιοί καί οἱ Ἴωνες πῆραν τά ὀνόματά τους. Ὁ Αἴολος βασίλεψε στή Θεσσαλία καί οἱ κάτοικοι ὀνομάσθηκαν Αἰολείς ἀπ' αὐτόν. Ὁ Δῶρος καί οἱ ἄνθρωποι του πού ὀνομάστηκαν Δωριεῖς ἐγκαταστάθηκαν στίς περιοχές ἀνατολικά τοῦ Παρνασσοῦ.
Ὁ Ἀμφικτύων ἦταν πατέρας τοῦ Λοκροῦ, ὁ ὁποῖος ἵδρυσε τήν Λοκρίδα.
Ἡ ἐκδοχή τοῦ Δευκαλίωνα καί τῆς Πύρρας εἶναι αὐτή πού διαδόθηκε εὐρύτατα ἀπό τίς ὑπόλοιπες σχετικές παραδόσεις καί ἐπικράτησε ὅλων τῶν ἄλλων καί κατά τήν ἐποχή τοῦ Πλουτάρχου ἐμπλουτίστηκε καί μέ ἄλλα στοιχεῖα καί λεπτομέρειες πού προέρχονται ἀπό ἀσιατικές παραδόσεις, θυμίζουν σέ πολλά σημεῖα τους τήν ἐκδοχή πού μᾶς διηγεῖται ἡ Βίβλος.
Ὁ Δευκαλίων, λοιπόν, καί οἱ δικοί του ἦταν οἱ μόνοι πού γλίτωσαν ἀπό τόν τρομερό κατακλυσμό, σύμφωνα μέ τήν Ἑλληνική μυθολογία. Ἀλλά σέ πιό κατακλυσμό ἀναφέρεται ἡ Ἑλληνική μυθολογία; Μήπως στό παγκόσμιο κατακλυσμό πού σύμφωνα μέ τόν Πλάτωνα ἔγινε γύρῳ στό 9600 π.Χ. καί βυθίσθηκε ἡ Ἀτλαντίδα μέσα σέ μιά μέρα καί νύχτα; Ἡ ἡμερομηνία αὐτή ἐπιβεβαιώνεται καί ἀπό τίς παραδόσεις ἄλλων ἀρχαίων λαῶν. Ἤ μήπως ὑπῆρχε καί ἄλλος κατακλυσμός μικρότερος, γύρω στό 7000 π.Χ. ἤ ἀκόμα καί στό 5000 π.Χ, ὅπως πολλοί μελετητές παραδέχονται, στόν ὁποῖο βυθίσθηκε καί τό ὑπόλοιπο τμῆμα τῆς Ἀτλαντίδος πού ἐπέζησε; Ἄν ἰσχύει ἡ δεύτερη ἐκδοχή τότε αὐτό σημαίνει ὅτι ἡ Ἀτλαντίδα δέν καταποντίστηκε στά γρήγορα ἀλλά σταδιακά, καί σ' αὐτό τό σημεῖο ὁ Πλάτων σφάλει.
Τό ὅτι ὑπῆρχαν πολλοί κατακλυσμοί, ὅμως, τό ἀναφέρει καί ὁ Πλάτων στό διάλογο "Τίμαιος" (22cd καί 23 Β).
Στά κεφάλαια αὐτά ὁ Πλάτων ἀναφέρει ἕνα μέρος τῆς συζήτησης πού εἶχε κάνει ὁ Σόλων μέ τούς ἱερεῖς τῆς Αἰγύπτου. Ἀναφέρουμε, τά συγκεκριμένα κεφάλαια(22abcd, 23b):
" ...Κάποτε πού θέλησε ὁ Σόλων νά τούς παρασύρει (ἐννοεῖ: τούς ἱερεῖς τῆς Αἰγύπτου) νά μιλήσουν γιά τά παλιά γεγονότα, ἄρχισε νά τούς διηγεῖται γιά ὅσα ἐδῶ στήν Ἀθήνα θεωροῦνται ἀρχαιότατα. Γιά τόν Φορωνέα, τόν ὁποῖο ὀνόμασαν πρῶτο καί γιά τή Νιόβη καί γιά τα μετά τόν κατακλυσμό. Διηγήθηκε ἐπίσης γιά τόν Δευκαλίωνα καί τήν Πύρρα, πώς διαβίωσαν μετά τόν κατακλυσμό, καί γιά τούς ἀπογόνους τους, καί προσπάθησε νά καθορίσει πόσα ἔτη παρῆλθον ἀπό ὅσα ἔλεγε καί νά χρονολογήσει. Κάποιος ἀπό τούς ἱερεῖς πολύ ἡλικιωμένος, τοῦ εἶπε τότε: ...Πολλές καταστροφές ἀνθρώπων ἔχουν γίνει καί θά γίνουν ἀπό πολλά αἴτια, οἱ πλέον μεγαλύτερες ἀπό πυρκαγιές καί κατακλυσμούς, καί οἱ μικρότερες ἀπό ἀμέτρητα ἄλλα αἴτια. Π.χ. ἡ παράδοση πού ἐπικρατεῖ εἰς τή χώρα σας ὅτι δηλαδή κάποτε ὁ Φαέθων, ὁ γιος τοῦ Ἡλίου, ἀφοῦ ἔζευξε τό ἅρμα τοῦ πατρός του, ἐπειδή δέν εἶχε τήν ἱκανότητα νά ἀκολουθήσει τόν ἴδιο μέ τόν πατέρα του δρόμο, καί πυρπόλησε ὅτι ὑπῆρχε πάνω στή γῆ καί ὁ ἴδιος κτυπηθείς ἀπό κεραυνό ἐφονεύθη, αὐτό λέγεται ὡς μῦθος, ἐνῶ ἡ πραγματικότητα εἶναι ἡ παράλλαξη (σημείωση: μεταβολή τῆς κυκλικῆς κίνησης) τῶν περιστρεφομένων γύρω ἀπό τη γῆ οὐρανίων σωμάτων πού προκαλεῖ καταστροφή γιά πολλά χρόνια, ἀπό τίς πυρκαγιές, τῶν ὄντων πάνω στή γῆ....".....
Καί παρακάτω ὁ Αἰγύπτιος ἱερέας λέει στό Σόλωνα (23b): " Ὅσα λοιπόν εἶπες προηγουμένως, Σόλων, γιά τίς δικές σας παραδόσεις περί γενεαλογιῶν, ἐλάχιστα διαφέρουν ἀπό παιδικά παραμύθια. Διότι ἐσεῖς ἐνθυμεῖσθε μόνο ἕνα κατακλυσμό τῆς γῆς (σημείωση: τόν κατακλυσμό τοῦ Δευκαλίωνα), ἐνῶ ἔγιναν πολλοί πιό παλιά....."
Ὅσα ἀναφέραμε δείχνουν τό ἀρχέγονο ἱστορικό βάθος τῶν ἑλληνικῶν μύθων! Πρέπει δέ νά τονίσουμε ὅτι ὁ μῦθος δέν εἶναι κατ' ἀνάγκην παραμύθι ἀλλά οἱ ἀναφορές του ἔχουν ἕναν ἐνδεχόμενο ἱστορικό πυρῆνα! Ὁ μῦθος συνήθως ἔχει δυό στόχους νά διδάξει καί νά πληροφόρηση μέ κωδικοποιημένες εἰκόνες ἤ μέ ὑπερβολές καί ἀλληγορίες ὅπως θά λέγαμε σήμερα. Τό πόσες πληροφορίες ἔχουν χαθεῖ γιά τό ἀπώτατο παρελθόν τῶν Ἑλλήνων καί τῆς μεσόγειου γενικότερα τό δείχνει ὁ μῦθος τοῦ Δευκαλίωνα τόν ὁποῖον ἀναφέραμε προηγουμένως.
Διαβάστε παρακάτω καί θά καταλάβετε!
«Ἔτσι ἔχει ὁ μῦθος τοῦ Δευκαλίωνος. Αὐτή ἡ γενιά τῶν ἀνθρώπων δέν εἶναι ἡ πρώτη, ἀλλά τῆς πρώτης ἐκείνης γενιᾶς οἱ ἄνθρωποι ὅλοι χάθηκαν, αὐτοί δέ γένος δεύτερο εἶναι τοῦ Δευκαλίωνος πού τό πλῆθος τῆς παντοῦ ἀποίκησε. Περί δέ ἐκείνων τῶν (πρώτων) ἀνθρώπων αὐτά μυθολογοῦνται, ὅτι μεγάλοι ὑβρισταί ἔγιναν καί ἀθέμιτα ἔργα ἔπρατταν, οὔτε ὅρκους τηροῦσαν, οὔτε ξένους φιλοξενοῦσαν, οὔτε καί ἱκέτες ἀνέχοντο, ἔτσι ἐπῆλθε σ' αὐτούς ἡ μεγάλη συμφορά. Αὐτή ἡ ἴδια ἡ γῆ, πολύ ὕδωρ ἀνέδυε, καί βροχές μεγάλες ἔγιναν καί οἱ ποταμοί τεραστίως διογκώθηκαν καί ἡ θάλασσα τόσο πολύ ἀνέβη, ὥστε τά πάντα σκέπασε τό νερό καί ἔτσι χάθηκαν ὅλοι! Ὁ Δευκαλίων δέ, εὐσεβής καί συνετός, μόνος τῶν ἀνθρώπων ἀπέμεινε γιά (νά γεννήσει) τήν γενιά τήν δεύτερη. Ἡ δέ σωτηρία ἔτσι ἔγινε. Μεγάλη λάρνακα (κιβωτό) αὐτός εἶχε καί σ' αὐτήν ἐπιβίβασε παιδιά[8] καί γυναῖκες. Κατέφθασαν δέ καί ἐπιβιβάσθηκαν (στήν κιβωτό ἐπίσης) καί χοῖροι καί ἵπποι καί λέοντες κατά γένη καί ὄφεις καί ἀκόμα ὅλα ὅσα τήν γῆ μοιράζονται, πάντα κατά ζεύγη. Ὁ δέ (Δευκαλίων) τά δέχθηκε ὅλα, γιατί μεταξύ τους δέν ἐβλάπτοντο, διότι ἐκ Διός φιλία ἔγινε μεταξύ τους καί σέ μιά λάρνακα πάντες ἔπλευσαν ὅσο τό ὕδωρ ἐπικρατοῦσε. Αὐτά ἱστοροῦν οἱ Ἕλληνες περί Δευκαλίωνος»
Λουκιανός «περί τῆς συρίης θεοῦ» 12.3
Οἱ περιγραφές τοῦ κατακλυσμοῦ στήν Σαμοθράκη ἔχουν πράγματι ἐξαιρετικό ἐνδιαφέρον: «Τώρα θά σᾶς διηγηθῶ τήν ἱστορία τῶν νησιῶν τοῦ Αἰγαίου ἀρχίζοντας ἀπό τήν Σαμοθράκη... Τό νησί κατοικοῦσαν αὐτόχθονες... λένε ὅτι στά ἀρχαῖα χρόνια ὀνομαζόταν Σαόννησος... Οἱ Σαμόθρακες διηγοῦνται ὅτι πρίν ἀπό τούς κατακλυσμούς πού ἔγιναν σέ ἄλλους λαούς συνέβη ἐκεῖ ἕνας ἄλλος μεγάλος κατακλυσμός στήν διάρκεια τοῦ ὁποίου ἄνοιξε τό στενό στίς «Κυανές πέτρες» (οἱ μυθικές συμπληγάδες) καί στήν συνέχεια (ἄνοιξε) ὁ Ἑλλήσποντος. Γιατί ἡ θάλασσα τοῦ Εὔξεινου πόντου ἦταν πρῶτα λίμνη καί φούσκωσε σέ τέτοιο σημεῖο πού ἀπό τήν πίεση τοῦ ρεύματος ξεχύθηκαν μέ ὁρμή τά νερά στόν Ἑλλήσποντο καί κατέκλυσαν μεγάλο μέρος ἀπό τά Ἀσιατικά παράλια καί ὄχι καί λίγη πεδινή ἔκταση τῆς Σαμοθράκης μετατράπηκε σέ θάλασσα. Καί γι'; αὐτόν τόν λόγο στά μεταγενέστερα χρόνια μερικοί ψαρᾶδες ἀνασύρουν μέ τά δίχτυα τούς λίθινα κιονόκρανα, γιατί ἀκόμα καί πόλεις κατακλύστηκαν ἀπ'; τά νερά. Κι'; ὅσοι γλίτωσαν ἀπ'; τόν κατακλυσμό κατέφυγαν στά ψηλότερα μέρη τοῦ νησιοῦ. Ἀλλά καθώς ἡ θάλασσα ἀνέβαινε ὁλοένα καί ψηλότερα, εὐχήθηκαν στούς θεούς τοῦ τόπου κι'; ὅταν σώθηκαν σέ ἀνάμνηση τοῦ γεγονότος ὕψωσαν πέτρινα σύνορα γύρῳ, γύρω-γύρῳ,γύρω ἀπ'; τό νησί κι'; ἔκτισαν βωμούς. Εἶναι φανερό λοιπόν ὅτι ἡ Σαμοθράκη ἦταν κατοικημένη πρίν τόν κατακλυσμό»
