Ποῖος ἦταν ὁ ἑωσφόρος στὴν Ἀρχαία Ἑλληνική Μυθολογία;

Το Ἑλληνικό ὄνομα «Προμηθεύς»

σημαίνει τον προ της μάθησης - της γνώσης,

αὐτὸν πού προμηθεύεται, τον προνοητικό κι ἐπιμελῆ.

Ἀδέλφια εἶχε τον Ἐπιμηθέα,

τον Ἄτλαντα καὶ τον Μενοίτιο.

Ὁ Ἐπιμηθεύς ἐτυμολογικά συμβολίζει αὐτὸν

ποὺ δὲν ἔχει προνοήσει (το ἐπὶ εἶναι χρονικό),

συνεπῶς αὐτὸν πού σκέφτεται κατόπιν ἑορτῆς.

Ὁ Ἄτλας, αὐτὸν ποὺ δὲν ἀποτάσσεται ἐπιχειρῶντας

πράγματα ποὺ δὲν τολμοῦν οἱ ἄλλοι, καὶ ὁ Μενοίτιος

αὐτὸν ποὺ πράττει ἀπὸ την ἐπιθυμία,

τον φλογερό παρορμητισμό. ...



Ὁ Προμηθέας εὐεργέτησε τους ἀνθρώπους

κλέβοντας ἀπὸ το Δία τὴ φωτιά γιὰ νὰ βελτιώσουν

τὴ ζωή τους, ἀποκτῶντας κατά τον τρόπο αὐτὸ

τὴ γνώση του καλοῦ.

Η φωτιά παραπέμπει στὴν πρώτη γνώση

καὶ γιά το λόγο αὐτὸ ὁ Προμηθέας

καλεῖτο καὶ Ἑωσφόρος, δηλαδή ὁ φέρων το ἑως,

την ἠῶ-αὐγή, το φῶς της γνώσης στοὺς ἀνθρώπους.

Ὁ Δίας, πού ὁ ἑνικὸς του συμβολίζει

αὐτὸν πού ζεύει (Ζεύς) καὶ κατόπιν διαχωρίζει

γιὰ νὰ κυβερνάει (δυισμός), ἔστειλε το διαχειριστή

της φωτιᾶς καὶ του σιδήρου του, τον τρισάθλιο

στὴν οὐσία κουτσό συγγενῆ του τον ὁποῖο κάποτε

εἶχε πετάξει ἀπὸ το πόδι στὴ Λῆμνο, τον Ἥφαιστο,

γιὰ νὰ τιμωρήσει τον Προμηθέα.

Η τιμωρία του ἦταν νὰ ἁλυσοδεθεῖ στὸ ψηλότερο βουνό

καὶ νὰ ἔρχεται ἕνας ἀετὸς νὰ του τρώει

την ἔδρα του ἐπιθυμητοῦ πού τότε πίστευαν

πῶς ἦταν το συκώτι, το ὁποῖο ὅμως ξαναγινόταν.

Οἱ τιτᾶνες πού του ἔβαλαν τις ἁλυσίδες

εἶχαν τα «περίεργα» ὀνόματα Κράτος καὶ   Βία.


Το ὄνομα του Προμηθέα, παράγεται

ἀπὸ την πρόθεση «πρὸ» καὶ το ρῆμα «μανθάνω»,

ὅπου το «α», σε ὁρισμένες ἀρχαιοελληνικές

διαλέκτους, γίνεται «η».

Κατά τὴ διάρκεια της Τιτανομαχίας ὁ Προμηθέας

τάχθηκε ὑπὲρ του Δία καὶ γι' αὐτὸ δὲν τιμωρήθηκε

ὅπως οἱ ἄλλοι Τιτᾶνες.

Η συμβολή του στὴν ἀνάπτυξη του ἀνθρώπινου γένους

ἦταν πολύ σημαντική.

Κατά τον Λουκιανό, ὁ Προμηθέας, με την ἀρωγή

της θεάς Ἀθηνᾶς, δημιουργεῖ τον πρῶτο ἄνθρωπο

(Χρυσό Γένος) ἀπὸ πηλό καὶ φωτιά

(κατά ἄλλους με το νερό του ἥρωα Πανοπέα της Φωκίδας)

καὶ με μορφή ὁμοία με αὐτὴ τῶν θεῶν.

Αὐτό ἔλαβε χώρα μετά την Τιτανομαχία.

Κατά τους Ὀρφικούς αὐτὸς ὁ πηλός

ἦταν το χῶμα ποὺ ποτίστηκε

ἀπὸ το αἷμα τῶν Τιτάνων.

Ἀναφερόμενος στὴν δημιουργία του ἀνθρώπου,

ὁ Πλάτωνας μας μεταφέρει την εἰκόνα ἑνὸς ὄντος

σφαιρικοῦ, ποὺ διακρίνοταν σε τρία γένη

(ἀρσενικό, θηλυκό καὶ μεικτό) καὶ εἶχε διπλή σειρά

ἀπὸ μέλη καὶ ὄργανα.

Ἀργότερα ὁ Δίας, ἐπειδή ἐξοργίστηκε

ἀπὸ την ἀλαζονεία τους καὶ φοβήθηκε τὴ δύναμή τους,

τα χώρισε στὰ δύο.

Τα ζῶα δημιουργήθηκαν την ἴδια περίοδο

(μετά την Τιτανομαχία), ἀλλὰ ἀπὸ μίξη ὑλικῶν της Γῆς

καὶ της φωτιᾶς.

Η δημιουργία τῶν ὄντων καὶ του ἀνθρώπου

ἔγινε μέσα στὴ γῆ.

Ὅταν κλήθηκαν ὅλα τα ὄντα της Γῆς

νὰ βγοῦν στὸ φῶς, ἀνατέθηκε στὸν Προμηθέα

καὶ στὸν Ἐπιμηθέα νὰ δώσουν στὸ κάθε ὄν

τα χαρακτηριστικά ποὺ ἔπρεπε νὰ ἔχει.

Ὁ Ἐπιμηθέας ἔπεισε τον ἀδελφὸ του νὰ του ἐπιτρέψει

νὰ ἀναλάβει μόνος αὐτὴ τὴ δουλειά.

Ἔτσι ὁ Ἐπιμηθέας ὀνομάτισε καὶ ἀπέδωσε

στὸ κάθε ὄν τα χαρακτηριστικά ποὺ ἤθελε ὁ ἴδιος,

με τρόπο ὥστε νὰ μὴν μποροῦν

νὰ ἀλληλοκαταστραφοῦν

(αὐτοῖς ἀλληλοφθοριῶν διαφυγὰς ἐπήρκεσε,

Πλάτων, Πρωταγόρας 321α).

Ὅταν ἔφτασε στὸ τέλος ἡ ὥρα του Ἀνθρώπου,

δὲν εἶχε νὰ του δώσει παρά λίγες τρίχες

καὶ νύχια εὐπαθῆ καὶ ἀνίσχυρα.

Ἀπὸ αὐτὸ το λάθος ὁ Προμηθέας ἀνέλαβε

την προστασία του Ἀνθρώπου.

Βλέποντας την κατάντια του ἀνθρώπινου γένους

καὶ την ἀδυναμία του ἀπέναντι στὴ φύση,

ὁ Προμηθέας ἀποφασίζει νὰ του χαρίσει τὴ φωτιά.

Ἔτσι, ἐπισκεπτόμενος το ἐργαστήρι του Ἤφαιστου,

τοποθετεῖ τὴ φωτιά σε ἕνα κούφιο βλαστό νάρθηκα

καὶ τὴ δίνει κρυφά στοὺς ἀνθρώπους.

Ὡς τόπος παράδοσης της φωτιᾶς ἀναφέρεται

ἡ πόλη Σικυῶνα της Πελοποννήσου.

Ο Προμηθέας ἔμαθε τους ἀνθρώπους νὰ χειρίζονται

τὴ φωτιά, νὰ δημιουργοῦν ἐργαλεῖα καὶ τους ἔμαθε

τις Ἐπιστῆμες (ποῦ ἔκλεψε ἀπὸ την Ἀθηνᾶ)

καὶ τα Γράμματα.

Γιὰ νὰ γλυτώσει την ἀνθρωπότητα

ἀπὸ το μένος τῶν θεῶν, την ἔμαθε νὰ τους λατρεύει

καὶ νὰ τους κάνει θυσία.