Ιώ (μυθολογία)

Κόρη του Ἰνάχου βασιλέα του Ἀργούς – γιοῦ του Ὠκεανοῦ καὶ της Τηθύος – ἥρωα τραγωδίας του Σοφοκλῆ. Μητέρα της ἦταν ἡ Ὠκεανίδα Μελία. Ἔγινε διάσημη, ἐπειδή δέχτηκε την ὀργὴ της Ἤρας ὅταν ἡ θεά ἀνακάλυψε τις σχέσεις με τον Δία, (ἦταν ἱέρεια της Ἤρας) ποὺ τον εἶχε σκλαβώσει με τα παρθενικά της θέλγητρα. Τότε ὁ Ζεύς, γιὰ νὰ την προστατεύσει ἀπὸ το μένος της συζύγου του, την μεταμόρφωσε σε ἀγελάδα...

Ἡ Ἤρα ὅμως ὑποχρέωσε τον Δία νὰ ἀρνηθεῖ, με ὅρκῳ (ἀφροδίσιος ὅρκος), την παράνομη σχέση του καὶ νὰ της παραδώσει το ζῶο. Ὁ Ζεὺς ἀναγκάστηκε νὰ ἀποχωρήσει καὶ ἡ Ἥρα ἔθεσε την ἀγελάδα ὑπὸ την ἐπιτήρηση του Ἄργου, ἑνὸς γίγαντα συγγενοῦς της ποὺ εἶχε ἑκατὸ ὀφθαλμούς, διεσπαρμένους σε ὅλο του το σῶμα.

Ἐκτελῶντας την ἐντολὴ της Ἤρας, ὁ Ἄργος ὁδήγησε την Ἰῷ – ἀγελάδα σ’ ἕνα ἄλσος ἱερὸ κοντά στὶς Μυκῆνες καὶ την ἔδεσε σ’ ἕνα δέντρο (μιά ἐλιά, κατά τον Ἀπολλόδωρο). Το δέντρο αὐτὸ ὑπῆρχε καὶ το δείχνανε στοὺς ἐπισκέπτες καὶ κατά την ἱστορική ἐποχῆ. Ἐκεῖ δεμένη τὴ φύλαγε ὁ Ἄργος, χωρίς νὰ παραμελεῖ το καθῆκον του μήτε στιγμή.

Τέλος, ὁ Δίας τὴ λυπήθηκε καὶ ἀνάθεσε στὸν Ἑρμῆ νὰ σκοτώσει το τέρας, ἔτσι ἡ Ἰῷ βρῆκε γιὰ λίγο την ἐλευθερία της. Ἡ ᾞρα ὅμως προσκόλλησε στὰ πλευρά της μιά ἀλογόμυγα καὶ την ἀνάγκασε «ἐρεσσομένην» ἀπ’ τα δείγματα της νὰ πλανηθεῖ σε Δύση κι’ Ἀνατολὴ, ὅτι παίρνει διαστάσεις στὶς τραγωδίες «Ἱκέτιδος» καὶ «Προμηθεύς Δεσμώτης» του Αἰσχύλου.

Ἔδωσε τ’ ὄνομα της στὸ Ἰόνιο Πέλαγος – σ’ αὐτὴν χρωστᾶ το δικό του κι’ ο Βόσπορος ποῦ τον πέρασε πηγαίνοντας ν’ ἀνταμώσει τον δεσμώτη Προμηθέα στὸν Καύκασο. Μετά την βρίσκουμε στὴν Αἴγυπτο ἀπ’ ὁπού καταλήγει στὴν Αἰθιοπία. Ἐκεῖ μ’ ἕνα ἄγγιγμα του Δία παίρνει την πρώτη μορφή της καὶ γεννάει το «παιδί της ἀφῆς», δηλαδή τον Ἒπαφο.

Κατά την ἄποψη του Ἀπολλόδωρου του Ἀθηναίου, ἡ Ἤρα, ἀπὸ ἀκατάσχετη ζηλοτυπία, καταδίωξε καὶ το παιδί της Ἰῶς καὶ του Δία. Ἥ Ἤρα ἀνάθεσε στοὺς Κουρήτες την ἐξαφάνιση του Ἒπαφου. Ὅμως ὁ Δίας ὀργίστηκε καὶ σκότωσε ἐκείνους ποὺ τον εἶχαν φυλάξει κατά την παιδική του ἡλικία στὴν Κρήτη. Καὶ τελικά η πολύπαθη Ἰῷ, καθώς καὶ τόσα ἀλλὰ θύματά του ἐρωτικοῦ πάθους του Διός, πῆρε ἀργότερα μία θέση στὸν οὐράνιο θόλο ὡς ἀστερισμός.