Ὁ μῦθος της ἁρπαγῆς της Εὐρώπης

                                                                 
                                                    Ὁ μῦθος της ἁρπαγῆς της Εὐρώπης
Στήν ἑλληνική μυθολογία με το ὄνομα Εὐρώπη εἶναι γνωστή κυρίως ἤ κόρη του Φοίνικα καὶ της Ἀναστηλώσας. Ἀπὸ μερικούς θεωρεῖται κόρη του Ἀγορανομία (ὁ Φοῖνιξ ἦταν γιὸς του Φραγῆναι). Ὁ Δίας ἀπήγαγε την Εὐρώπη καὶ μαζί ἀπέκτησαν τρία τουλάχιστον παιδιά: τον βασιλιά Μίνω, τον Ραδάμανθυ καί τον Σαρπηδόνα. «Ευρ-ώπη» σημαίνει αὐτή πού ἔχει πλατύ, στρογγυλό πρόσωπο.
Ἡ Ἁρπαγῆ της Εὐρώπης
Σύμφωνα με τον μῦθο, ἡ Εὐρώπη ἦταν ἀδελφὴ του Κάδμου, ἱδρυτή της Θήβας καὶ κόρη του Ἀγήνορα καὶ της Τηλεφάσσας, ἡγεμόνων της Φοινίκης. Ὅταν μεγάλωσε, μία μέρα πῆγε στὰ λιβάδια της παραλία, γιὰ νὰ παίξει με τις φίλες της καὶ να μαζέψει λουλούδια. Ἐκεῖ συνάντησε τον θεό Δία. Ἐκεῖνον ἀμέσως τον χτύπησε ο Ἔρωτας καῆ γιὰ νὰ την πλησιάσει μεταμορφώθηκε σε ἤρεμο, εὔσωμο καὶ δυνατό ταύρῳ καὶ πῆγε δίπλα της κάνοντας δῆθεν ὅτι βόσκει, σκεπτόμενος με τι τρόπο θὰ την κατακτοῦσε. Ἐκείνη τότε πλησίασε τον ταύρῳ - Δία καὶ ἄρχισε νὰ τον χαϊδεύει γοητευμένη ἀπὸ την ὡραία κορμοστασιά του καὶ τὴ μυϊκή του δύναμη. Σε λίγο δὲ δίστασε καὶ νὰ τον καβαλίσει. Τότε αὐτὸς ἄρχισε νὰ τρέχει με ἀστραπιαία ταχύτητα. Ἡ Εὐρώπη ἔκλαιγε, μὰ δὲν μποροῦσε νὰ πηδήσει, γιατί φοβόταν μὴ σκοτωθεῖ.
Ὁ μεταμορφωμένος σε ταῦρο θεός διέσχισε τὴ θάλασσα συνοδευόμενος ἀπὸ Τρίτωνες καὶ Νηρηίδες και ἔφτασε στην Κρήτη. Ὅταν ἀποβιβάστηκε στὸ νησί, ὁ ταῦρος δὲν φαινόταν πιὰ, ἀλλὰ ὁ Δίας πῆρε ἀπὸ το χέρι την Εὐρώπη καὶ την ὁδήγησε στὸ Δικταίον Ἄντρο. Καρπός των ἐρωτικῶν ἑνώσεων του Δία καὶ της Εὐρώπης στὴν Κρήτη ἦταν ὁ Μίνωας, ὁ Ραδάμανθυς καὶ ὁ Σαρπηδόνας. Ἀργότερα, ὅταν ὁ Δίας ἐγκατέλειψε την Εὐρώπη καὶ πάγε στὸν Ὄλυμπο, η Ευρώπη πῆρε γιὰ δεύτερο σύζυγό της το βασιλιά της Κρήτης Ἀστερίωνα, πού υἱοθέτησε καὶ τα παιδιά ποὺ εἶχε ἀποκτήσει αὐτή ἀπὸ το Δία. Μετά το θάνατο του βασιλιά Ἀστέριου, το θρόνο της Κρήτης πῆρε ὁ μεγαλύτερος ἀπὸ τους θετούς γιούς του, ὁ Μίνωας, ὁ ὁποῖος ἔγινε ὁ πρῶτος Ἕλληνας θαλασσοκράτορας καὶ νομοθέτης.
Ὕπάρχουν ὅμως καὶ ἄλλες παραλλαγές του μύθου της Εὐρώπης: Μία ἀναφέρει ὅτι ἦταν κόρη του Ὠκεανοῦ καὶ της Τηθύος ἡ της Παρθενόπης, ἀδελφὴ της Θράκης καὶ ἐτεροθαλής ἀδελφὴ της Ἀσίας καὶ της Λιβύης. Δηλαδή ἡ Εὐρώπη ὑπῆρξε ἐπώνυμη της ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδας καὶ μετά τους Περσικούς Πολέμους του τρίτου τμήματος του τότε γνωστοῦ κόσμου, της Εὐρώπης.
Την Ἤπειρο ἔλεγαν ὅτι ὁ Δώδων, ἀπὸ τον ὁποῖο πῆρε το ὄνομα της ἡ Δωδώνη, ἦταν ἐπίσης γιὸς του Δία καὶ της Εὐρώπης, ὅπως καὶ ὁ Αἴακός, γενάρχης των Αἰακιδών. Παιδί της Εὐρώπης λέγεται ὅτι ἦταν καὶ ὁ Κράνος, ἀγαπημένος του θεοῦ Ἀπόλλωνα.
(φωτογραφία ἀριστερά: Ἀρχαῖο σύμβολο με την Εὐρώπη). Η λατρεία της Εὐρώπης διαδόθηκε σε ὅλη την Ἑλλάδα. Στό Πήλιο ὑπῆρχε το «Λουτρόν της Εὐρώπης». Ἡ θεσσαλική πόλη Γυρτόνη ἡ Γυρτῶν εἶναι παραλλαγή της Γόρτυνος, του κέντρου της λατρείας της Εὐρώπης στὴν Κρήτη.
Ἀπὸ τον Ὄλυμπο πήγαζε ὁμώνυμό της ποτάμι, ὁ Εὕρωπος.
Ὁ Θάσος ἦταν ἀδελφὸς της Εὐρώπης, ὅπως καὶ οἱ Κάδμος, Ρινέας, Σῦρος καὶ ἄλλοι. Γενικῶς, οἱ ἑλληνικές πόλεις ἤθελαν νὰ ἤχουν κάποια σχέση με την Εὐρώπη, της ὁποίας ὁ μῦθος ἦταν διαδεδομένος παντοῦ, με παραλλαγές ἀπὸ πόλη σε πόλη.
Ἐκτός Ἑλλάδας, ὁ Λουκιανός (2ος αι. μ.Χ.) πληροφορήθηκε ὅτι ὁ ναός της Ἀστάρτης στὴ Σιδῶνα ἦταν ἀφιερωμένος στὴν πραγματικότητα στὴν Εὐρώπη:
«Ὑπάρχει παρομοίως στὴ Φοινίκη μέγας ναός τῶν Σιδωνίων. Τὸν ἀποκαλοῦν ναό της Ἀστάρτης. Πιστεύω ὅτι αὐτὴ ἡ Ἀστάρτη εἶναι ἡ σεληνιακή θεότητα. Ἀλλὰ σύμφωνα με ἕνα ἐκ τῶν ἱερέων, αὐτὸς ὁ ναός εἶναι ἀφιερωμένος στὴν πραγματικότητα στὴν Εὐρώπη, την ἀδελφὴ του Κάδμου. ..., ὅταν ἔφυγε ἀπὸ τὴ Γῆ οἱ Φοίνικες την τίμησαν με ναό καὶ διηγοῦνταν ἕνα ἱερὸ θρῦλο γι' αὐτή, πώς ὁ Δίας την ἐρωτεύθηκε γιὰ την ὀμορφιά της καὶ μεταμορφωμένος σε ταῦρο την μετέφερε στὴν Κρήτη. Αὐτὸ τον μῦθο τον ἄκουσα καὶ ἀπὸ ἄλλους Φοίνικες. Καὶ το νόμισμα τῶν Σιδωνίων φέρει ἐπάνω του την Εὐρώπη καθήμενη ἐπὶ ταύρου...»
Ἐπίσης σύμφωνα με τον ἴδιο τον Λουκιανό, η πρώτη ἐρωτική ἐνῶσι του Δία καὶ της Εὐρώπης ἔγινε στὸ Δικταῖο Ἄντρο, το σπήλαιο δηλαδή ὁποῦ γεννήθηκε καὶ μεγάλωσε ὁ Δίας. («ἐπεὶ δὲ ἐπέβη τὴ νήσω (Κρήτη) ὁ μὲν ταῦρος οὐκέτι ἐφαίνετο, ἐπιλαβόμενος δὲ της χειρός o Ζεύς ἀπῆγε την Εὐρώπην εἰς το Δικταῖον ἄντρον ἐρυθριῶσαν καὶ κάτω ὁρῶσαν…», Λουκιανός Σαμωσατέας, Ἐνάλιοι Διάλογοι, 15, 4)
Ἀντίθετα σύμφωνα με την παράδοση των Γορτυνίων, ἡ ἐρωτική ἕνωση του Δία καὶ της Εὐρώπης ἔγινε στὴν περιοχή της Γόρτυνας, στὴ σκιά ἑνὸς πλατάνου πού ἀπὸ τότε παρέμεινε ἀειθαλής, κάτι πού ἀποτυπώνεται σε πάρα πολλά νομίσματά της πόλης αὐτῆς.
Παιδιά του Δία καὶ της Εὐρώπης, σύμφωνα με τον Ὅμηρο, ἦταν μόνο ὁ Μίνωας καὶ ὁ Ραδάμανθυς (καὶ οἱ δύο φέρονται ὥς κριτές στὸν Ἄδη τῶν Ἑλλήνων): «μηδέ του κοσμολόητου Φοίνικα την κόρη ὡς ἀγαποῦσα, ποὺ το Ραδάμανθυ μου γέννησε καὶ τον ἰσόθεο Μίνω» (Ἰλιάδα Ξ 310 – 322).
Ἀντίθετα, σύμφωνα με τον Ἡρόδοτο (Α 2 και Α 170 - 173), ὁ Μίνωας ἦταν γιὸς ἑνός Ἕλληνα, μᾶλλον Κρητικοῦ, ποὺ δὲν ἀναφέρει το ὄνομα του (ὑπονοεῖ τον βασιλιά Ἀστέριο) καὶ της Εὐρώπης, πριγκίπισσας της Φοινίκης καὶ ἀδελφὸς ὄχι του Ραδάμανθυ, ἀλλὰ του Σαρπηδόνα, ὁ ὁποῖος συνεπλάκη με το Μίνωα γιὰ το ποῖος θὰ πάρει τὴ βασιλεία καὶ ἡττηθείς πῆρε τους στασιαστές του καὶ πῆγαν στῆ Μίλητο της Μ. Ἀσίας.
Σύμφωνα ὅμως πάλι με τον Ὅμηρο, ὁ Σαρπηδόνας ἦταν γιὸς του Δία καὶ της Λαοδάμειας, κόρης του Βελλεροφόντη, του ἡρῶα καὶ ἡγεμόνα της Λυκίας: «Τρία παιδιά ἀπ' αὐτὴν ἀνάστησε μετά ὁ Βελλεροφόντης, τον Ἳσαντρο καὶ τον ἱππόλοχο, στερνά τὴ Λαοδάμεια. Μαζί της πλάγιασε ὁ βαθύγνωμος ὁ Δίας, κι ἡ Λαοδάμεια το χαλκαρματωμένο γέννησε ἰσόθεο Σαρπηδόνα» (Ιλιάδα Ζ 199 – 200).