Παραδόσεις τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων γιὰ τὴν γλαῦκα

... ... ... ... ... ... & Παραδόσεις τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων γιὰ τὴν γλαῦκα

Ἡ λέξη γλαῦξ συγγενεύει ἐτυμολογικά στὴ συνείδηση τῶν ἀρχαίων με τὴ λέξη γλαυκός καὶ το ρῆμα γλαύσσω, ὁποῦ ἐνυπάρχει ἡ ἔννοια της λάμψης. Στὰ νέα ἑλληνικά ἰσοδυναμεῖ φυσικά με τὴ λέξη κουκουβάγια. Ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους συγγραφεῖς χαρακτηρίζεται ὥς νυκτερόβιος, νυκτερινός καὶ γαμψῶνυξ. Σύμφωνα μὲ τὸν Ἀριστοτέλη (Π. ζ. Ιστ. 619b) δὲν βλέπει καλά τὴ μέρα, κυνηγᾶ κυρίως στῶ τέλος του δειλινοῦ καὶ πρὶν ἀπὸ τὴν αὐγή, τρώει ποντίκια σαῦρες καὶ ἄλλα παρόμοια μικρά ζῶα. Ὁρισμένες φορές θεωρεῖται κακός οἰωνός, ὅπως γιὰ παράδειγμα ὅταν προμηνύει τον θάνατο του Πύρρου (Αἱλιανός 10.37). Ἄλλες φορές ὅμως θεωρεῖται προάγγελος της νίκης. Ἔτσι ὁ Ἡσύχιος μᾶς πληροφορεῖ πῶς πρὶν ἀπὸ τὴ ναυμαχία της Σαλαμίνας πέρασε πάνω ἀπὸ τα πλοῖα μία γλαῦκα, προαναγγέλλοντας τὸν ἑλληνικό θρίαμβο. Ἐπίσης ὁ Διόδωρος ὁ Σικελιώτης (20.11.3) ἀναφέρει ὅτι ὁ τύραννος των Συρακουσῶν Ἀγαθοκλῆς ἀπελευθέρωσε μερικές γλαῦκες, προκειμένου νὰ ἐμψυχώσει τοὺς στρατιῶτες του. Ἄλλες φορές θεωρεῖται ὅτι προμαντεύει τον καιρό, καλοκαιρία ἡ το ἀντίθετο. Βλ. λ.χ. Θεόφραστος, Περί σημείων 52,γλαῦξ ἡσυχαῖον φθεγγομένη ἐν χειμῶνι εὐδίαν προσημαίνει· καὶ νύκτωρ χειμῶνος ἡσυχαῖον ἄδουσα. Θαλαττία δὲ γλαῦξ ἄδουσα χειμῶνος μὲν εὐδίαν σημαίνει͵ εὐδίας δὲ χειμῶνα.Τα μικρά πουλιά θεωρεῖται ὅτι την μισοῦν (λ.χ. Ἀριστοτέλης, Π. ζ. Ιστ. 609). Ἡ κουκουβάγια χρησιμοποιεῖται γιὰ τὴ θήρευση μικρῶν πτηνῶν (λ.χ. Ἀριστοτέλης ό.π., διὸ οἱ ὀρνιθοθῆραι θηρεύουσιν αὐτῇ παντοδαπὰ ὀρνίθια). Ἰδιαίτερη θεωρεῖται ἡ ἐχθρότητα ἀνάμεσα στὶς γλαῦκες καὶ τις κουροῦνες. Ἡ γλαῦκα ἀποτίθεται ὅτι μέσα στῆ νύχτα τρώει τα αὐγά της κουρούνας, ἐνῶ ἡ κουρούνα τα αὐγά της κουκουβάγιας τὴ μέρα (λ.χ. Ἀριστοτέλης ό.π., καὶ κορώνη καὶ γλαῦξ· ἡ μὲν γὰρ τῆς μεσημβρίας͵ διὰ τὸ μὴ ὀξὺ βλέπειν τὴν γλαῦκα τῆς ἡμέρας͵ κατεσθίει ὑφαρπάζουσα αὐτῆς τὰ ᾠά͵ ἡ δὲ γλαῦξ τῆς νυκτὸς τὰ τῆς κορώνης͵ καὶ κρείττων ἡ μὲν τῆς ἡμέρας ἡ δὲ τῆς νυκτός ἐστίν). Ὁ Ἰουλιανός (Εἰς τον βασιλέα Ἥλιον 31-32) μοιάζει νὰ θεωρεῖ την παράδοση ὡς συμβολική της ἀντίθεσης ἀνάμεσα στὸν ἥλιο καὶ τὴ σελήνη, συνδέοντας την Ἀθηνᾶ με την Σελήνη. Ὑπῆρχε καὶ παροιμία πού ἔλεγε «ἄλλο γλαῦξ ἄλλο κορώνη φθέγγεται», με την ἔννοια ὅτι κάποιοι διαφωνοῦν ἐντελῶς (Σούδα). Ὑποτίθεται ὅτι οἱ γλαῦκες πίνουν το γάλα των προβάτων καὶ ὅτι χρησιμοποιοῦν την καρδιά μιᾶς νυχτερίδας γιὰ νὰ κρατήσουν μακριά τα μυρμήγκια ἀπὸ τις φωλιές τους (Παράφρασις των του Διονυσίου Ἰξευτικῶν15-16). Ὁρισμένες φορές ἡ γλαῦκα θεωρεῖται ἱερὸ πτηνό της Δήμητρας (Πορφ., Περί απ. Εμφ. 3.5). Σύμφωνα με ὁρισμένους συγγραφεῖς δὲν ὑπῆρχαν κουκουβάγιες στὴν Κρήτη, γιατί ὁ Δίας ἄφησε τον γενέθλιο τόπο του ἐλεύθερο ἀπὸ κάθε θηρίο (Αἱλιανός 5.2, 17.10). Ὁ Αἴσωπος (105, 106) μας παραδίδει μύθους γιὰ την πολύ σοφή κουκουβάγια. Μύθους μεταμόρφωσης σε κουκουβάγια μᾶς παραδίδει ὁ Ἀντωνίνος Λιβεράλης (10 και 15). Μία παράδοση συνδέει την γλαῦκα με τὴ σελήνη καὶ την Ἀθηνᾶ. Ἕνα ἀπόσπασμα του Εὐριπίδη, πού παραδίδουν τα σχόλια στὰ Ἀργοναυτικά του Ἀπολλωνίου του Ροδίου (1.1280), χαρακτηρίζει τὴ σελήνη ὥς γλαυκώπιδα, το καθιερωμένο ἐπίθετο της Ἀθηνᾶς (Εὐριπίδης ἐπὶ τῆς σελήνης ἐχρήσατο∙ γλαυκῶπις [τε] στρέφεται μήνη). Στὰ σχόλια του Πινδάρου (Ολ. 6.76) γλαυκῷ εἶναι το ὄνομα της σελήνης. Τέλος ἡ ἰδίᾳ ἡ Ἀθηνᾶ συνδέεται με τὴ σελήνη σύμφωνα με τον Πορφύριο (στὸν Εὐσέβιο, Εὐαγγ. προπ. 3.11.31).