Οἱ ἐδεσίτες ζήταγαν μάταια απ΄τον ΕΛΑΣ νὰ σταματήσει ὁ ἐμφύλιος καὶ νὰ χτυπήσουν μαζί τους κατακτητές

Στὸ ξεκίνημα του γενικευμένου ἐμφυλίου ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ στὴν Ἤπειρο, ὁ ὑπαρχηγός του Ζέρβα Κομνηνός Πυρομάγλου βρισκόταν στὰ Πράμαντα στὶς 16-17-18 Ὀκτωβρίου 1943 ἐπικεφαλής ἀποσπάσματος του ΕΔΕΣ. Βρισκόταν μεταξύ δύο πυρῶν, γερμανῶν καὶ ἐλασιτῶν. Στὶς 19/10/1943 ὁ Πυρομάγλου ἐπικοινώνησε τηλεφωνικῶς με τον καπετάν Κόζιακα (καπετάνιο της 1ης μεραρχίας του ΕΛΑΣ) καὶ του ζήτησε νὰ ἐνωθοῦν οἱ δυνάμεις τους καὶ νὰ χτυπήσουν ἀπὸ κοινοῦ τους Γερμανούς. Ὁ Κόζιακας του ἀπάντησε:

"Νά μας παραδώσετε τα Πράμαντα. Ἐγώ μόνον θὰ κτυπήσω τους Γερμανούς διότι ἔχω βαρύ ὁπλισμό Θὰ φύγετε ἡ θὰ σας σφάξω ὅλους"
Ὁ Πυρομάγλου ἀπάντησε:

"Το δικαίωμα του ἀγῶνος κατά του κατακτητή καὶ της θυσίας δὲν το ἔχεις μόνο ἐσὺ Εἶναι ζήτημα τιμῆς γιὰ μένα νὰ ἀντιμετωπίσω τους κατακτητές καὶ ἑπομένως θὰ ἀντιμετωπίσω ταυτοχρόνως καὶ τους κατακτητές καὶ ἐσένα"

Κατόπιν, ἡ τηλεφωνική ἐπικοινωνία συνεχίστηκε με τον Κόζιακα καὶ τον συνταγματάρχη Τομ Μπαρνς, σύνδεσμο των Ἄγγλων στὸν ἜΔΕΣΕ

Ὁ Κόζιακας του εἶπε: "Μεγαλύτερος ἐχθρὸς μας εἶναι ὁ Ζέρβας καὶ ὄχι οἱ Γερμανοί".




Τα παραπάνω τα κατέθεσε ὁ Πυρομάγλου στὸ συνέδριο του Λιβάνου τον Μάϊο του 1944 καὶ καταγράφηκαν στὰ ἐπίσημα πρακτικά.




Πολλοί ἀριστεροί πιθανόν νὰ τα ἀμφισβητήσουν διότι τα γράφει ἕνας εδεσίτης.

Μόνο ποῦ ὁ Πυρομάγλου ἦταν ἐκ των πλέον μετριοπαθῶν στελεχῶν του ΕΔΕΣ καὶ ἄλλωστε μεταπολεμικά διαχώρισε την θέση του απ'τον Ζέρβα καὶ κατέληξε νὰ ἐκλεγεῖ καὶ βουλευτής της αριστερής ΕΔΑ!




Πέραν αὐτοῦ ὅμως, στὸ θέμα της τηλεφωνικῆς ἐπικοινωνίας Πυρομάγλου-Κόζιακα ἀναφέρεται καὶ ὁ Βελουχιώτης στὴν ἔκθεση του ὁπού περιγράφει την ἐπίθεση κατά του ΕΔΕΣ το 1943.

Ἡ ἐκθέση δημοσιεύτηκε στὴν "προοδευτική" Ἐλευθεροτυπία στὶς 05/10/1982 απ'τον ἀριστερό ἱστορικό καὶ πρώην ελασίτη Σόλωνα Γρηγοριάδη.

Παραθέτουμε αὐτούσιο το σχετικό ἀπόσπασμα:




Ἡ περιγραφή του Βελουχιώτη διαφέρει ἐλαφρῶς ἀπὸ αὐτὴ του Πυρομάγλου (ὁ Πυρομάγλου λέει ὅτι δὲν ρώτησε τον Ζέρβα, ἀλλὰ ἀπάντησε ὁ ἴδιος ἀρνητικά στὸν Κόζιακα, βλ."Ἡ Ἐθνική Ἀντίστασις" του Κομνηνοῦ Πυρομάγλου σελ.344, κάτι σαφῶς πιθανότερο), καὶ αὐτὸ εἶναι φυσιολογικό, ἀλλὰ ἡ οὐσία παραμένει ἴδια
 Ὁ Βελουχιώτης ἐπιβεβαιώνει την τηλεφωνική συνομιλία Πυρομάγλου-Κόζιακα, την πρόταση του πρώτου νὰ χτυπήσουν ἀπὸ κοινοῦ τους Γερμανούς, καὶ την ἄρνηση του δεύτερου γιὰ περαιτέρω συζήτηση ἄν δὲν ἐγκαταλείψουν οἱ εδεσίτες τα Πράμαντα.

 Ἐπίσης ὁ Βελουχιώτης ἄθελα του ἐπιβεβαιώνει την κίνηση καλῆς θέλησης ἐκ μέρους του ΕΔΕΣ νὰ ἀπελευθερώσει ελασίτες ἀξιωματικούς ποῦ εἶχαν συλληφθεῖ μετά τις εχθροπραξίες των πρώτων ἡμερῶν
 Εἶναι προφανές ὅτι ἡ προτεραιότητα των ἐλασιτῶν ἦταν νὰ πλήξουν τον ΕΔΕΣ καὶ ὄχι τους Γερμανούς. Αὐτὸ το ἔχουμε ἤδη καταδείξει καὶ εδώ με τις συμφωνίες ανακωχής ΕΛΑΣ-Γερμανῶν καὶ εδώ με την γνωστή διαταγή του Βελουχιώτη πρὸς την 8η μεραρχία του ΕΛΑΣ στὶς 20/10/1943, ποῦ ἔλεγε:

 "Κατά την γνώμη μου εἶναι χίλιες φορές προτιμότερο νὰ διανοίξουν οἱ Γερμανοί την ὁδόν Ἰωαννίνων - Μετσόβου - Καλαμπάκας, παρά νὰ ἐξακολουθήσει ὑφιστάμενος ὁ ΕΔΕΣ, ἔστω γιὰ μία ἑβδομάδα ἀκόμη"


    Στὸ ἴδιο μῆκος κύματος εἶναι καὶ ἡ παρακάτω διαταγή πρὸς την 8η μεραρχία του ΕΛΑΣ: 

("Η αλήθεια από τον Άρη" του Κώστα Ιωάννου, σελ.86)