Οἱ Ἀμερικανοί χρησιμοποιοῦν τον Σοφοκλῆ γιὰ νὰ θεραπεύσουν τους στρατιῶτες

Οἱ Ἀμερικανοί χρησιμοποιοῦν τον Σοφοκλῆ γιὰ νὰ θεραπεύσουν τους στρατιῶτες


Ἔργα σὰν τον Αἴαντα, καὶ ἄλλες ἱστορίες πολέμου, ἀπὸ την ἀρχαία Ἑλλάδα, ἔχουν τὴ δύναμη νὰ βοηθήσουν ἐκείνους των ὁποίων οἱ ζωές ἔχουν καταστραφεῖ ἀπὸ τον πόλεμο.


Ὅπως καὶ οἱ περισσότεροι ἄνδρες πολῖτες της γενιᾶς του, ὁ Σοφοκλῆς ἦταν βαθύτατα ἐξοικειωμένος με τον πόλεμο καὶ τὴ στρατιωτική ζωή, καθώς καὶ τις προκλήσεις πού ἀντιμετωπίζουν οἱ βετερᾶνοι πού ἐπιστρέφουν ἀπὸ το μέτωπο. Ἐκτὸς ἀπὸ τὴ συγγραφή τραγωδιῶν, ὅπως ἤ Ἀντιγόνη, ὁ Σοφοκλῆς ὑπηρέτησε ὡς στρατηγός στὸν ἀθηναϊκό στρατό κατά τὴ διάρκεια του πολέμου, στὸ πλευρό του Θουκυδίδη, γράφει ὁ Bryan Doerries στὸν ObsObserver.


Ἕνα ἀπὸ τα λιγότερο γνωστά ἔργα του, ὁ Αἴας, ἐξερευνᾶ τον ψυχολογικό ἀντίκτυπο του πολέμου σε πολλούς ἀπὸ ἐκείνους ποὺ ἔλαβαν μέρος. Ὁ Αἴας ποὺ εἶναι γνωστός ὡς ὁ πιὸ σκληρός πολεμιστής στὸν ἑλληνικό στρατό, χάνει το δρόμο του κατά τὴ διάρκεια του 9ετούς Τρωικοῦ Πολέμου, μετά τον θάνατο του στενοῦ του φίλου, Ἀχιλλέα Προδωμένος, προσπαθεῖ νὰ δολοφονήσει τους διοικητές του, ἀποτυγχάνει, καί-τελικά- αὐτοκτονεῖ Ἥ τραγωδία ἀπεικονίζει τα γεγονότα ποὺ ὁδήγησαν στὴν αὐτοκτονία του Αἴαντα, μεταξύ των ὁποίων, ἡ ξέφρενη προσπάθεια της συζύγου του καὶ των στρατευμάτων νὰ παρέμβουν, πρὶν νὰ εἶναι πολύ ἀργὰ Ἥ τραγωδία δείχνει ἐπίσης τις καταστροφικές ἐπιπτώσεις ποὺ εἶχε ὁ θάνατός του στὴν οἰκογένεια καὶ τους φίλους του, ποὺ ἐπὶ σκηνῆς ἀντικατοπτρίζονται ἀπὸ τις θλιβερές κραυγές της συζύγου του, ὅταν ἀνακαλύπτει το σῶμα του.


Μετά ἀπὸ μιὰ παράσταση του Αἴαντα σε μία βάση του Σώματος Πεζοναυτῶν στὴν Καλιφόρνια, ἕνα μυώδης λοχίας στάθηκε μπροστά σε περισσότερα ἀπὸ ἑκατὸ μέλη της μονάδας του καὶ διστακτικά ἄρχισε νὰ λέει την ἱστορία του. "Δὲν εἶχα καμία πρόθεση νὰ μιλήσω σήμερα," εἰπέ "Ἀλλὰ ἔχασα κάθε μέλος της ὁμάδας μου στὸ Ἀφγανιστάν. Καὶ τους ἔχασα ὅλους, ἀφοῦ γυρίσαμε καὶ ἐπέλεξαν νὰ αὐτοκτονήσουν". Ὁποιαδήποτε ἄλλη μέρα, ὁ ἴδιος δὲν θὰ μποροῦσε νὰ μοιραστεῖ τα συναισθήματά του μπροστά στοὺς ὑφισταμένους καὶ τους ὑπόλοιπους συναδέλφους του. Ἀλλὰ μόλις εἶχε ἀκούσει τους ἠθοποιούς νὰ ζωντανεύουν τις αρχαίες λέξεις του Σοφοκλῆ


Γιὰ ἕξι χρόνια, μία θεατρική ὁμάδα ἀπὸ την Ἀμερική, ταξιδεύει σε στρατιωτικές βάσεις σε ὅλο τον κόσμο γιὰ νὰ παρουσιάσει ἀναγνώσεις των τραγωδιῶν του Σοφοκλῆ στοὺς στρατιῶτες, τους βετεράνους καὶ τις οἰκογένειές τους ὡς καταλύτης γιὰ διάλογο σχετικά με τα ὁρατά καὶ τα ἀόρατα τραύματα, μεταξύ των ὁποίων καὶ εἰλικρινεῖς συζητήσεις γιὰ την αὐτοκτονία Ἡ ὁμάδα κατάφερε νὰ δημιουργήσει ἕνα κοινό λεξιλόγιο γιὰ νὰ συζητοῦν οἱ ἐμπλεκόμενοι ἀνοιχτά τον πόλεμο καὶ τις συνέπειές του. Στόχος ἦταν νὰ δημιουργήσει ἕνα ἀσφαλές περιβάλλον γιὰ τους στρατιῶτες καὶ τους ἀγαπημένους τους, ὥστε νὰ ἀρχίσουν νὰ συμβιβάζονται με τις πολεμικές ἐμπειρίες τους ὑπὸ την παρουσία των συναδέλφων, των φίλων καὶ των συγγενῶν τους.


Οἱ Ἕλληνες γνώριζαν ὅτι δὲν ἦταν ἀσφαλές νὰ ξεσπάσουν σε κλάματα κατά τὴ διάρκεια της μάχης, ἀλλὰ ἤξεραν ἐπίσης ὅτι τα συναισθήματα ποὺ συνδέονται με τον πόλεμο δὲν μποροῦσαν νὰ κρύβονται γιὰ πολύ. Ἔπρεπε νὰ τα ἀπελευθερώσουν ὅταν θὰ βρίσκονταν ὑπὸ την προστασία μιᾶς συμπονετικῆς παρέας. Στὴν ἀρχαία Ἀθήνα, ὅταν ἡ στρατιωτική θητεία ἦταν ὑποχρεωτική γιὰ ὅλους τους πολῖτες, το νὰ συγκεντρωθεῖ μία τέτοια κοινότητα ἦταν λιγότερο προκλητικό ἀπὸ ὁ, τι στὶς Ἡνωμένες Πολιτεῖες σήμερα, ὅπου λιγότερο ἀπὸ το ἡμίση του 1% του πληθυσμοῦ των ΗΠΑ ἔχει ὑπηρετήσει στὸ Ἰράκ καὶ το Αφγανιστάν.


Ὁ κεντρικός ἥρωας Αἴαντας, ἐκφράζει τον κίνδυνο της ἀπομόνωσης Το ἔργο βάζει το κοινό μέσα στὸ μυαλό ἑνός πολεμιστή πού ἔχει τάσεις αὐτοκτονίας, καὶ καθιστά την αυτο-απομόνωση λογική διαδικασία της σκέψης του. Κατά τη διάρκεια της σκηνῆς στὴν ὁποῖα ὁ μεγάλος πολεμιστής παίρνει τὴ δική του ζωή, βυθίζοντας στὸ σῶμα του το σπαθί του Ἕκτορα (το ὅπλο του ἐχθροῦ του), ὁ Σοφοκλῆς καθαρίζει το χῶρο, ἀφήνοντας τον Αἴαντα μόνο του ὥστε νὰ ἀναμετρηθεῖ με τον ἑαυτὸ του, λίγα μόλις μέτρα ἀπὸ τους Ἀθηναίους στρατηγούς πού κάθονται σε θρόνους κοντά στὸ μπροστινό μέρος του ἀρχαίου ἀμφιθεάτρου


Το PTSD ( Μετατραυματικό σύνδρομο) χρονολογεῖται ἀπὸ την ἐποχῆ πρὸ Χριστοῦ Μετά ἀπὸ μία ἄλλη πρόσφατη παράσταση του Αἴαντα, ἕνας στρατιώτης σηκώθηκε καὶ εἰπέ, "Ἤξερα ὅτι ὁ Αἴας σκεφτόταν νὰ αὐτοκτονήσει ὅταν ἐξαπάτησε την οἰκογένεια καὶ τα στρατεύματά του καὶ ἀποχώρησε ἀπὸ την σκηνή του κραδαίνοντας ἕνα ὅπλο Ἀλλὰ δὲν νομίζω νὰ ἤξερε ὅτι ἐπρόκειτο νὰ δώσει τέλος στὴ ζωή του μέχρι πού ἔμηνε μόνος στοὺς αμμόλοφους με τους θεούς του". Ἤ λέξη κλειδί εἶναι "μόνος". Ὅς κοινωνία, παρά τις καλύτερες προθέσεις μας, ἔχουμε ἀφήσει πάρα πολλούς βετεράνους μόνους σε ἀμμόλοφους, γράφει ὁ συντάκτης του Observer.


Ὁ Σοφοκλῆς δείχνει ὅτι ὑπάρχει μία ἐναλλακτική λύση πού ἔγκειται στὴ δύναμη της ἱστορίας: μία διαχρονική τεχνολογία τόσο ἰσχυρή ὅσο καὶ ὁποιοδήποτε ὅπλο Ὅπως εἰπέ καὶ ἕνας Ἀμερικανός στρατηγός σε μία κατάμεστη αἴθουσα ἀπὸ ἀνώτερους ἀξιωματικούς καὶ ὑπαλλήλους του Ὑπουργείου Ἄμυνας κατά τὴ διάρκεια μιᾶς παράστασης στὴν Οὐάσιγκτον, ὅπου εἶχε παιχτεῖ το ἀρχαῖο ἔργο "Συμπαρασταθεῖτε στὸν ταλαιπωρημένο καὶ πλῆξτε τον ἄνετο"


Ἔργα σὰν τον Αἴαντα, καὶ ἄλλες ἱστορίες πολέμου, ἀπὸ την ἀρχαία Ἑλλάδα μέχρι σήμερα, ἔχουν τὴ δύναμη νὰ βοηθήσουν ἐκείνους των ὁποίων οἱ ζωές ἔχουν καταστραφεῖ ἀπὸ τον πόλεμο. Ἀλλὰ ὑπάρχουν καὶ πολλές ἄλλες προσεγγίσεις γιὰ τὴ διευκόλυνση της ἀφήγησης, οἱ ὁποῖες λειτουργοῦν ἐξίσου καλά. Ἤ δημιουργία ἀσφαλῶν χώρων, ὅπως ἔκανε καὶ ὁ Σοφοκλῆς, ὅπου οἱ βετερᾶνοι μποροῦν νὰ μοιραστοῦν τις ἱστορίες τους, με ἀνθρώπους πού ἔχουν ζήσει παρόμοιες ἐμπειρίες μπορεῖ νὰ εἶναι το πρῶτο βῆμα γιὰ νὰ μπορέσουμε νὰ ὑποδεχθοῦμε τους πολεμιστές μας πίσω, καταλήγει το ἐκτενές ἄρθρο του Observer.