Ο ΑΠΟΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ ΣΤΙΣ "ΒΑΚΧΕΣ" ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΙΔΗ.

Ἀρχὴ

ΔΙΟΝΥΣΟΣ
Ἥκω Διὸς παῖς τήνδε Θηβαίαν χθόνα
Διόνυσος, ὅν τίκτει ποθ’ ἡ Κάδμου κόρη
Σεμέλη λοχευθεῖσ’ ἀστραπηφόρωι πυρρὶ.
Μορφὴν δ’ ἀμείψας ἐκ θεοῦ βροτησίαν
Πάρειμι Δίρκης νάμαθ’ Ἰσμηνοῦ θ’ ὕδωρ.
ὁρῶ δὲ μητρὸς μνῆμα τῆς κεραυνίας
τὸδ’ ἐγγὺς οἴκων καὶ δόμων ἐρείπια
τυφόμενα Δίου πυρὸς ἔτι ζῶσαν φλόγα,
ἀθάνατον Ἥρας μετὲρ’ εἰς ἐμὴν ὕβριν.

ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ

Νάμαι ἐγὼ, ὁ γιός του Δία, σε αὐτὴν την χώρα της Θήβας,

ὁ Διόνυσος, ποὺ κάποτε με γέννησε η Σεμέλη,

ἡ κόρη του Κάδμου, γιατί ἔμεινε ἔγκυος ἀπὸ φλόγα ἀστραπῆς.

Καὶ πῆρα (ὑγρὴ), ἀνθρώπινη μορφή, ἀπὸ τον θεό,

σὰν νὰ συνάντησα τὴ Δίρκη, κι ἔγινα ἐγὼ ποτάμι, ὅπως ὁ ἰσμηνός.

Καὶ βλέπω στὸ μνῆμα της μητέρας μου την δύναμη του κεραυνοῦ,

αὐτὸ ἐδῶ, κοντά στὰ ἐρείπια τῶν σπιτιῶν καὶ των κτισμάτων

πού φλέγονται ἀκόμη ἀπὸ την ἄσβεστη φλόγα του Διός,

ὑπομένοντας την ἀθάνατη ὀργὴ της μητέρας Ἤρας.

ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ

Α) Η Δίρκη ἦταν βασίλισσα της Θήβας καὶ κατεδίωξε την ἀνεψιὰ της Ἀντιόπη, ἐπειδὴ εἶχε μείνει ἔγκυος ἐκτὸς γάμου, καὶ τη βασάνισε. Τα παιδιά της Δίρκης ἦταν ἀπὸ τον Δία ποῦ την βοήθησε νὰ τα γεννήσει σε μιά σπηλιά, καὶ αὐτὰ ὅταν μεγάλωσαν τιμώρησαν την Δίρκη καὶ τον σύζυγό της βασιλιά της Θήβας.

Ἔτσι παρέμειναν σὰν ἥρωες της Θήβας καὶ βασιλεῖς της.

Ὁ Εὐριπίδης ἔγραψε την σχετική με τον μῦθο τραγωδία «Ἀντιόπη» ποῦ δὲν σώζεται.

Β) Ο Ιἰσμηνός ἦταν γιός της Νιόβης ποῦ σκότωσε τα παιδιά της ὁ Ἀπόλλων γιὰ την προσβολή της στὴν Λητώ. Ο ἰσμηνός ἔγινε ποταμός με το ὁμώνυμο ὄνομα.

Ἄλλη ἐκδοχὴ θέλει τον ἰσμηνός τιτᾶνα γιό του Ὠκεανοῦ καὶ της Τηθύος.

Γ) Οἱ θεϊκές ὀντότητες εἶναι αἰθερικές, καὶ ὁ Διόνυσος παραπονεῖται ἐδῶ ὅτι ἄν καί παιδί του Δία του ἔδωσε ὁ θεός μορφή ἀνθρώπινη (ὑγρὴ).

Αὐτό συμβαίνει σε δαιμονικά ὄντα ποῦ ἔχουν εἰδικὸ προορισμό καὶ ὅταν τον ἐπιτελέσουν ἀποθεώνονται. Ὅπως ὁ Ἡρακλῆς.

Δ) Ο Διόνυσος ἦταν ἀνώτερος δαίμων στὴν κυριαρχία της Δήμητρας ἡ της μούσας Θάλειας, ὅπως μας ἐπεξηγεῖ ἀλλοῦ ὁ Πλούταρχος. Σκοπός του νὰ ὁδηγήσει τους θνητούς, ἀπὸ τις κατώτερες σφαῖρες ὁπού καὶ τους συναντοῦσε σὰν ἄνθρωπος διασκεδαστής (ἀγαθοδαίμων) γιὰ νὰ τους ὁδηγήσει σε ἀνώτερους (θείους) κόσμους.

Ἡ Δήμητρα ἦταν συνήθως ἡ θεά των πόλεων καὶ ἡ Θάλεια τῶν χωρικῶν στὶς ἱερὲς τελετές της ἀναγέννησης της Φύσεως. Με την ἴδια θεία ὑπόσταση.

Ὑπάρχουν ὁμοιότητες του Διόνυσου με τον Κρίσνα, ἀλλὰ ὁ τελευταῖος ἀφορᾶ την μονοθεΐα.

Ἄγαλμα Διόνυσου μυσταγωγού.