Ἡ Ἑλληνική ἐπανάσταση του 1821 – 1824 εἶναι το πρῶτο μέρος του Ἑλληνικοῦ ἀγῶνα της ἀνεξαρτησίας (1821-1832), ποῦ διεξήγαγε ὁ ὑπόδουλος ἑλληνισμός ἐναντία στὴν Ὀθωμανική αὐτοκρατορία καὶ ποῦ κατέληξε στὴν ἀναγνώριση της ἀνεξαρτησίας του Ἑλληνικοῦ κράτους ἀπὸ την Πύλη, με την συνθήκη του Μαΐου του 1832.
Η περίοδος εἶναι εὐρέως γνωστή στὴν σύγχρονη Ἑλλάδα με τον ὅρο "ἐπανάσταση του 21", καὶ ἡ ἐπέτειος ἑορτασμοῦ της ἔναρξης της εἶναι ἡ 25η Μαρτίου, ἡμέρα ἐπίσημης ἀργίας γιὰ το Ἑλληνικό κράτος.
Προεπαναστατική περίοδος
Πολλές ἐπαναστάσεις ἐνάντια στὴν ὀθωμανική κυριαρχία εἶχαν λάβει χώρα στὸν ἑλληνικό γεωγραφικό χῶρο πρὶν ἀπὸ την μεγάλη ἐπανάσταση του 1821. Ἄλλες ἀπὸ αὐτὲς ἦταν μικρότερης καὶ ἄλλες μεγαλύτερης σημασίας, ὅλες ὅμως εἶχαν γενικά τοπικό χαρακτῆρα. Ἡ ἐπανάσταση του 1821 ἦταν ἡ μόνη ποῦ ὀργανώθηκε προσεκτικά, πολλά χρόνια πρὶν την ἔκρηξη της στὴν Ἑλλάδα (σὰν Ἑλλάδα ἐννοεῖται την περίοδο αὐτὴ ὁ ἱστορικός ἑλληνικός γεωγραφικός χῶρος). Στόν ἀπόηχο τῶν μεγάλων γεγονότων ποῦ συγκλόνισαν την Εὐρώπη (Γαλλική Ἐπανάσταση του 1789, Ναπολεόντιοι πόλεμοι) ἀλλὰ καὶ τον κόσμο (Ἀμερικανική Ἐπανάσταση), ποῦ δὲν εἶχαν ἀντίκτυπο στὶς ὀπισθοδρομικές πλέον δομές της ἀχανοῦς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας του Μαχμούτ Β' (1808-1839), οἱ Ἕλληνες της διασποράς ποῦ ἀποτελοῦσαν το πιό ἐνημερωμένο καὶ προοδευτικό κομμάτι του ἑλληνισμοῦ, ἵδρυσαν ἀρχικὰ, το 1809, την ὀργάνωση Ἑλληνόγλωσσο Ξενοδοχεῖο με πρωτοβουλία του Θεσσαλονικέα λογίου Γρηγορίου Ζαλύκη καὶ της Κύπριας λογίας Ἐλισάβετ Σαντή Λουμάκη Σενιέ. Ἡ ὀργάνωση πέτυχε τὴ στήριξη του Ναπολέοντα Βοναπάρτη καὶ συγκέντρωσε ὁπλισμὸ ποῦ διαμοιράστηκε στὴ Μακεδονία καὶ την Ἤπειρο προκειμένου νὰ προετοιμαστεῖ ἡ ἐπανάσταση. Η κίνηση αὐτὴ προδόθηκε στὶς ἀρχὲς της Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας καὶ τελικά το ἐγχείρημα ἀπέτυχε.
Ἀπὸ τα σπλάχνα του Ἑλληνόγλωσσου Ξενοδοχείου καὶ κατά το πνεῦμα της ἐποχῆς ἱδρύθηκαν δύο ἑταιρεῖες, ποῦ ἀντιπροσωπεύουν ἀνάγλυφα τις δύο τάσεις του Ἑλληνισμοῦ στὴν προσπάθεια γιὰ την παλιγγενεσία του στὶς πρῶτες δεκαετίες του 19ου αἰῶνα.
Ἡ Φιλόμουσος Ἑταιρεία, ποῦ ἱδρύθηκε στὴ Βιέννη το 1814, ἦταν νόμιμη, εἶχε μέλη πολλούς ἐπιφανεῖς (Καποδίστριας, Κοραής) καὶ οἰκονομικά ἰσχυρούς Ἕλληνες της διασποράς, ἔθετε σὰν πρῶτο στόχο την πνευματική ἀνύψωση του γένους τῶν Ἑλλήνων (συγκέντρωση πόρων γιὰ ἵδρυση σχολείων στὴν Ἑλλάδα, ἐπάνδρωσή τους με φωτισμένους δασκάλους, ὑποτροφίες γιὰ σπουδές νέων στὸ ἐξωτερικό κλπ.) καὶ κατόπιν ὅταν οἱ συνθῆκες το ευὐνοούσαν ἐπανάσταση με ἐκμετάλλευση κάποιου πιθανοῦ νέου ρωσοτουρκικοῦ πολέμου ἡ (καὶ αὐτὸ μᾶλλον ἦταν πιό διαδεδομένο στοὺς κόλπους της ἑταιρείας) ἐσωτερική "διάβρωση" της αὐτοκρατορίας καὶ σταδιακή κατά το δυνατόν "ἑλληνοποῖησή" της με την προώθηση Ἑλλήνων σε καίριες θέσεις της.
Ἡ Φιλική Ἑταιρεία, ποῦ ἱδρύθηκε στὴν Ὁδησσό της Ρωσίας το 1814, ἦταν μυστική καὶ παράνομη, θεωροῦσε ὅτι το γένος ἦταν ἕτοιμο καὶ εἶχε σὰν στόχο την συγκέντρωση πόρων ἀλλὰ καὶ την δημιουργία των δομῶν γιὰ ἄμεση ὀργάνωση ἐπανάστασης, με ἐπιδίωξη την ἵδρυση ἀνεξάρτητου κράτους καὶ ἄν οἱ συνθῆκες δὲν το ἐπιτρέψουν παραχώρηση αὐτονομίας ὑπὸ τους κόλπους της Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας. Ἱδρύθηκε ἀπὸ φλογερούς πατριῶτες, ριζοσπαστικά μέλη της (μικρὸ)ἀστικῆς τάξης καὶ μετά ἀπὸ κάποιες πρῶτες δυσκολίες μυήθηκαν σε αὐτὴν πολλοί λόγιοι, φοιτητές, ἔμποροι, οἰκονομικά ἰσχυροί Ἕλληνες της διασποράς καὶ ἰδίως μετά την μεταφορά της "ἔδρας" της στὴν Κωνσταντινούπολη, πολλοί οἰκονομικά καὶ πολιτικά ἰσχυροί, ἱεράρχες, στρατιωτικά ἰσχυροί (κλέφτες καὶ ἀρματολοί) ἀλλὰ καὶ ἁπλὸς κόσμος μέσα στὰ ὅρια της αὐτοκρατορίας.
Ὁ Πρίγκιπας Ἀλέξανδρος Ὑψηλάντης, ποῦ ἀνέλαβε την ἀρχηγία της Ἑταιρείας στὶς 12 Ἀπριλίου 1820, μετά την ἄρνηση του Ι. Καποδίστρια, ἐπιδίωκε νὰ προετοιμάσει μία γιγαντιαία ἐθνικοαπελευθερωτική ἐπιχείρηση, ποῦ θὰ συντάρασσε τα Βαλκάνια καὶ γιὰ το σκοπό αὐτὸ ἡ Ἑταιρεία ἐκτὸς ἀπὸ την ἐθνεγερτική δράση της στὸν ἑλληνικό γεωγραφικό χῶρο καὶ τους Ἕλληνες ἔκανε ἡ προσπάθησε νὰ κάνει μυστικές συμφωνίες με Ρουμάνους, Σέρβους καὶ Βουλγάρους πατριῶτες. Τα συντηρητικά στοιχεῖα της Φιλικῆς μαζί με τους προεστούς (κοτζαμπάσηδες) του Μοριά δὲν ἤθελαν ἐκτεταμένες στρατιωτικές ἐπιχειρήσεις στὸν Ἑλληνικό χῶρο καὶ προωθοῦσαν την ἰδέα νὰ γίνει ἐκμετάλλευση της προστριβῆς μεταξύ Πύλης καὶ Ἀλή πασᾶ. Φῆμες ὅτι τα σχέδια της Φιλικῆς εἶχαν προδοθεῖ στὸν σουλτᾶνο ἀπὸ τους Ἄγγλους ὑποχρέωσαν τον ἀρχηγὸ της νὰ ἀναπροσαρμόσει το ἀρχικὸ σχέδιο, προχωρῶντας σε μιά τοπική ἐξέγερση στὶς ρουμανικές ἡγεμονίες, ἐλπίζοντας ὅτι θὰ τραβήξει πρὸς τα ἐκεῖ την προσοχή τῶν Ὀθωμανῶν, ὥστε νὰ γίνει δυνατή ἀργότερα ἡ ἐξέγερση στὴν Ἑλλάδα χωρίς μεγάλη ὀθωμανική στρατιωτική πίεση.
Η περίοδος εἶναι εὐρέως γνωστή στὴν σύγχρονη Ἑλλάδα με τον ὅρο "ἐπανάσταση του 21", καὶ ἡ ἐπέτειος ἑορτασμοῦ της ἔναρξης της εἶναι ἡ 25η Μαρτίου, ἡμέρα ἐπίσημης ἀργίας γιὰ το Ἑλληνικό κράτος.
Προεπαναστατική περίοδος
Πολλές ἐπαναστάσεις ἐνάντια στὴν ὀθωμανική κυριαρχία εἶχαν λάβει χώρα στὸν ἑλληνικό γεωγραφικό χῶρο πρὶν ἀπὸ την μεγάλη ἐπανάσταση του 1821. Ἄλλες ἀπὸ αὐτὲς ἦταν μικρότερης καὶ ἄλλες μεγαλύτερης σημασίας, ὅλες ὅμως εἶχαν γενικά τοπικό χαρακτῆρα. Ἡ ἐπανάσταση του 1821 ἦταν ἡ μόνη ποῦ ὀργανώθηκε προσεκτικά, πολλά χρόνια πρὶν την ἔκρηξη της στὴν Ἑλλάδα (σὰν Ἑλλάδα ἐννοεῖται την περίοδο αὐτὴ ὁ ἱστορικός ἑλληνικός γεωγραφικός χῶρος). Στόν ἀπόηχο τῶν μεγάλων γεγονότων ποῦ συγκλόνισαν την Εὐρώπη (Γαλλική Ἐπανάσταση του 1789, Ναπολεόντιοι πόλεμοι) ἀλλὰ καὶ τον κόσμο (Ἀμερικανική Ἐπανάσταση), ποῦ δὲν εἶχαν ἀντίκτυπο στὶς ὀπισθοδρομικές πλέον δομές της ἀχανοῦς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας του Μαχμούτ Β' (1808-1839), οἱ Ἕλληνες της διασποράς ποῦ ἀποτελοῦσαν το πιό ἐνημερωμένο καὶ προοδευτικό κομμάτι του ἑλληνισμοῦ, ἵδρυσαν ἀρχικὰ, το 1809, την ὀργάνωση Ἑλληνόγλωσσο Ξενοδοχεῖο με πρωτοβουλία του Θεσσαλονικέα λογίου Γρηγορίου Ζαλύκη καὶ της Κύπριας λογίας Ἐλισάβετ Σαντή Λουμάκη Σενιέ. Ἡ ὀργάνωση πέτυχε τὴ στήριξη του Ναπολέοντα Βοναπάρτη καὶ συγκέντρωσε ὁπλισμὸ ποῦ διαμοιράστηκε στὴ Μακεδονία καὶ την Ἤπειρο προκειμένου νὰ προετοιμαστεῖ ἡ ἐπανάσταση. Η κίνηση αὐτὴ προδόθηκε στὶς ἀρχὲς της Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας καὶ τελικά το ἐγχείρημα ἀπέτυχε.
Ἀπὸ τα σπλάχνα του Ἑλληνόγλωσσου Ξενοδοχείου καὶ κατά το πνεῦμα της ἐποχῆς ἱδρύθηκαν δύο ἑταιρεῖες, ποῦ ἀντιπροσωπεύουν ἀνάγλυφα τις δύο τάσεις του Ἑλληνισμοῦ στὴν προσπάθεια γιὰ την παλιγγενεσία του στὶς πρῶτες δεκαετίες του 19ου αἰῶνα.
Ἡ Φιλόμουσος Ἑταιρεία, ποῦ ἱδρύθηκε στὴ Βιέννη το 1814, ἦταν νόμιμη, εἶχε μέλη πολλούς ἐπιφανεῖς (Καποδίστριας, Κοραής) καὶ οἰκονομικά ἰσχυρούς Ἕλληνες της διασποράς, ἔθετε σὰν πρῶτο στόχο την πνευματική ἀνύψωση του γένους τῶν Ἑλλήνων (συγκέντρωση πόρων γιὰ ἵδρυση σχολείων στὴν Ἑλλάδα, ἐπάνδρωσή τους με φωτισμένους δασκάλους, ὑποτροφίες γιὰ σπουδές νέων στὸ ἐξωτερικό κλπ.) καὶ κατόπιν ὅταν οἱ συνθῆκες το ευὐνοούσαν ἐπανάσταση με ἐκμετάλλευση κάποιου πιθανοῦ νέου ρωσοτουρκικοῦ πολέμου ἡ (καὶ αὐτὸ μᾶλλον ἦταν πιό διαδεδομένο στοὺς κόλπους της ἑταιρείας) ἐσωτερική "διάβρωση" της αὐτοκρατορίας καὶ σταδιακή κατά το δυνατόν "ἑλληνοποῖησή" της με την προώθηση Ἑλλήνων σε καίριες θέσεις της.
Ἡ Φιλική Ἑταιρεία, ποῦ ἱδρύθηκε στὴν Ὁδησσό της Ρωσίας το 1814, ἦταν μυστική καὶ παράνομη, θεωροῦσε ὅτι το γένος ἦταν ἕτοιμο καὶ εἶχε σὰν στόχο την συγκέντρωση πόρων ἀλλὰ καὶ την δημιουργία των δομῶν γιὰ ἄμεση ὀργάνωση ἐπανάστασης, με ἐπιδίωξη την ἵδρυση ἀνεξάρτητου κράτους καὶ ἄν οἱ συνθῆκες δὲν το ἐπιτρέψουν παραχώρηση αὐτονομίας ὑπὸ τους κόλπους της Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας. Ἱδρύθηκε ἀπὸ φλογερούς πατριῶτες, ριζοσπαστικά μέλη της (μικρὸ)ἀστικῆς τάξης καὶ μετά ἀπὸ κάποιες πρῶτες δυσκολίες μυήθηκαν σε αὐτὴν πολλοί λόγιοι, φοιτητές, ἔμποροι, οἰκονομικά ἰσχυροί Ἕλληνες της διασποράς καὶ ἰδίως μετά την μεταφορά της "ἔδρας" της στὴν Κωνσταντινούπολη, πολλοί οἰκονομικά καὶ πολιτικά ἰσχυροί, ἱεράρχες, στρατιωτικά ἰσχυροί (κλέφτες καὶ ἀρματολοί) ἀλλὰ καὶ ἁπλὸς κόσμος μέσα στὰ ὅρια της αὐτοκρατορίας.
Ὁ Πρίγκιπας Ἀλέξανδρος Ὑψηλάντης, ποῦ ἀνέλαβε την ἀρχηγία της Ἑταιρείας στὶς 12 Ἀπριλίου 1820, μετά την ἄρνηση του Ι. Καποδίστρια, ἐπιδίωκε νὰ προετοιμάσει μία γιγαντιαία ἐθνικοαπελευθερωτική ἐπιχείρηση, ποῦ θὰ συντάρασσε τα Βαλκάνια καὶ γιὰ το σκοπό αὐτὸ ἡ Ἑταιρεία ἐκτὸς ἀπὸ την ἐθνεγερτική δράση της στὸν ἑλληνικό γεωγραφικό χῶρο καὶ τους Ἕλληνες ἔκανε ἡ προσπάθησε νὰ κάνει μυστικές συμφωνίες με Ρουμάνους, Σέρβους καὶ Βουλγάρους πατριῶτες. Τα συντηρητικά στοιχεῖα της Φιλικῆς μαζί με τους προεστούς (κοτζαμπάσηδες) του Μοριά δὲν ἤθελαν ἐκτεταμένες στρατιωτικές ἐπιχειρήσεις στὸν Ἑλληνικό χῶρο καὶ προωθοῦσαν την ἰδέα νὰ γίνει ἐκμετάλλευση της προστριβῆς μεταξύ Πύλης καὶ Ἀλή πασᾶ. Φῆμες ὅτι τα σχέδια της Φιλικῆς εἶχαν προδοθεῖ στὸν σουλτᾶνο ἀπὸ τους Ἄγγλους ὑποχρέωσαν τον ἀρχηγὸ της νὰ ἀναπροσαρμόσει το ἀρχικὸ σχέδιο, προχωρῶντας σε μιά τοπική ἐξέγερση στὶς ρουμανικές ἡγεμονίες, ἐλπίζοντας ὅτι θὰ τραβήξει πρὸς τα ἐκεῖ την προσοχή τῶν Ὀθωμανῶν, ὥστε νὰ γίνει δυνατή ἀργότερα ἡ ἐξέγερση στὴν Ἑλλάδα χωρίς μεγάλη ὀθωμανική στρατιωτική πίεση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου