Ἡ Γενοκτονία τῶν Ποντίων θεωρεῖται μιὰ ἀπὸ τίς πρῶτες σύγχρονες γενοκτονίες.
Ἡ γενοκτονία ἦταν ἕνα προμελετημένο ἔγκλημα, τὸ ὁποῖο ἡ κυβέρνηση τῶν Νεότουρκων ἔφερε σὲ πέρας μὲ συστηματικότητα. Οἱ μέθοδοι ποὺ χρησιμοποίησε ἦταν ὁ ξεριζωμός, ἡ ἐξάντληση στὶς κακουχίες, τὰ βασανιστήρια, ἡ πεῖνα καὶ ἡ δίψα, καὶ τὰ στρατόπεδα θανάτου στὴν ἔρημο.
Ἕνα ἐκλεκτὸ τμῆμα τοῦ Ἑλληνισμοῦ ζοῦσε στὰ βόρεια τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, στὴν περιοχὴ τοῦ Πόντου, μετὰ τὴ διάλυση τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας. Ἡ ἅλωση τῆς Τραπεζοῦντας τὸ 1461 ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανὲς δὲν τοὺς ἀλλοίωσε τὸ φρόνημα καὶ τὴν ἑλληνική τους συνείδηση, παρότι ζοῦσαν ἀποκομμένοι ἀπὸ τὸν ἐθνικὸ κορμό. Μπορεῖ νὰ ἀποτελοῦσαν μειονότητα -τὸ 40% τοῦ πληθυσμοῦ, ἀλλὰ γρήγορα κυριάρχησαν στὴν οἰκονομικὴ ζωὴ τῆς περιοχῆς, ζῶντας κυρίως στὰ ἀστικὰ κέντρα.
Ἡ οἰκονομική τους ἀνάκαμψη συνδυάστηκε μὲ τὴ δημογραφικὴ καὶ τὴν πνευματική τους ἄνοδο. Τὸ 1865 οἱ Ἕλληνες τοῦ Πόντου ἀνέρχονταν σὲ 265.000 ψυχές, τὸ 1880 σὲ 330.000 καὶ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰῶνα ἄγγιζαν τίς 700.000. Τὸ 1860 ὑπῆρχαν 100 σχολεῖα στὸν Πόντο, ἐνῶ τὸ 1919 ὑπολογίζονται σὲ 1401, ἀνάμεσά τους καὶ τὸ περίφημο Φροντιστήριο τῆς Τραπεζοῦντας. Ἐκτὸς ἀπὸ σχολεῖα διέθεταν τυπογραφεῖα, περιοδικά, ἐφημερίδες, λέσχες καὶ θέατρα, ποὺ τόνιζαν τὸ ὑψηλό τους πνευματικὸ ἐπίπεδο.
Τὸ 1908 ἦταν μιὰ χρονιά - ὁρόσημο γιὰ τοὺς λαοὺς τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας. Τὴ χρονιὰ αὐτὴ ἐκδηλώθηκε καὶ ἐπικράτησε τὸ κίνημα τῶν Νεότουρκων, ποὺ ἔθεσε στὸν περιθώριο τὸν Σουλτᾶνο. Πολλὲς ἦταν οἱ ἐλπίδες ποὺ ἐπενδύθηκαν στοὺς νεαροὺς στρατιωτικοὺς γιὰ μεταρρυθμίσεις στὸ ἐσωτερικὸ τῆς θνήσκουσας Αὐτοκρατορίας.
Σύντομα, ὅμως, οἱ ἐλπίδες τους διαψεύστηκαν. Οἱ Νεότουρκοι ἔδειξαν τὸ σκληρὸ ἐθνικιστικό τους πρόσωπο, ἐκπονῶντας ἕνα σχέδιο διωγμοῦ τῶν χριστιανικῶν πληθυσμῶν καὶ ἐκτουρκισμοῦ τῆς περιοχῆς, ἐπωφελούμενοι τῆς ἐμπλοκῆς τῶν εὐρωπαϊκῶν κρατῶν στὸ Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Τὸ ἑλληνικὸ κράτος, ἀπασχολημένο μὲ τὸ «Κρητικὸ Ζήτημα», δὲν εἶχε τὴ διάθεση νὰ ἀνοίξει ἕνα ἀκόμη μέτωπο μὲ τὴν Τουρκία.
Οἱ Τοῦρκοι μὲ πρόσχημα τὴν «ἀσφάλεια τοῦ κράτους» ἐκτοπίζουν ἕνα μεγάλο μέρος τοῦ ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ στὴν ἀφιλόξενη μικρασιατικὴ ἐνδοχώρα, μέσῳ τῶν λεγόμενων «ταγμάτων ἐργασίας» («Ἀμελὲ Ταμπουροῦ»). Στὰ «Τάγματα Ἐργασίας» ἀναγκάζονταν νὰ ὑπηρετοῦν οἱ ἄνδρες ποὺ δὲν κατατάσσονταν στὸ στρατό. Δούλευαν σὲ λατομεῖα, ὀρυχεῖα καὶ στὴ διάνοιξη δρόμων, κάτω ἀπὸ ἐξοντωτικὲς συνθῆκες. Οἱ περισσότεροι πέθαιναν ἀπὸ πεῖνα, κακουχίες καὶ ἀρρώστιες.
Ἀντιδρῶντας στὴν καταπίεση τῶν Τούρκων, τίς δολοφονίες, τίς ἐξορίες καὶ τίς πυρπολήσεις τῶν χωριῶν τους, οἱ Ἑλληνοπόντιοι, ὅπως καὶ οἱ Ἀρμένιοι, ἀνέβηκαν ἀντάρτες στὰ βουνὰ γιὰ νὰ περισώσουν ὅ,τι ἦταν δυνατόν. Μετὰ τὴ Γενοκτονία τῶν Ἀρμενίων τὸ 1916, οἱ τοῦρκοι ἐθνικιστὲς ὑπὸ τὸν Μουσταφὰ Κεμὰλ εἶχαν πλέον ὅλο τὸ πεδίο ἀνοιχτὸ μπροστά τους γιὰ νὰ ἐξολοθρεύσουν τοὺς Ἑλληνοπόντιους. Ὅ,τι δὲν κατάφερε ὁ Σουλτᾶνος σὲ 5 αἰῶνες τὸ πέτυχε ὁ Κεμὰλ σὲ 5 χρόνια!
Τὸ 1919 οἱ Ἕλληνες μαζὶ μὲ τοὺς Ἀρμένιους καὶ τὴν πρόσκαιρη ὑποστήριξη τῆς κυβέρνησης Βενιζέλου προσπάθησαν νὰ δημιουργήσουν ἕνα αὐτόνομο ἑλληνοαρμενικὸ κράτος. Τὸ σχέδιο αὐτὸ ματαιώθηκε ἀπὸ τοὺς Τούρκους, οἱ ὁποῖοι ἐκμεταλλεύθηκαν τὸ γεγονὸς γιὰ νὰ προχωρήσουν στὴν «τελικὴ λύση».
Στὶς 19 Μαΐου 1919 ὁ Μουσταφὰ Κεμὰλ ἀποβιβάζεται στὴ Σαμψούντα γιὰ νὰ ξεκινήσει τὴ δεύτερη καὶ πιὸ ἄγρια φάση τῆς Ποντιακῆς Γενοκτονίας, ὑπὸ τὴν καθοδήγηση τῶν γερμανῶν καὶ σοβιετικῶν συμβούλων του. Μέχρι τὴ Μικρασιατικὴ Καταστροφὴ τὸ 1922 οἱ Ἑλληνοπόντιοι ποὺ ἔχασαν τὴ ζωή τους ξεπέρασαν τοὺς 200.000, ἐνῶ κάποιοι ἱστορικοὶ ἀνεβάζουν τὸν ἀριθμό τους στὶς 350.000.
Ὅσοι γλίτωσαν ἀπὸ τὸ τουρκικὸ σπαθὶ κατέφυγαν ὡς πρόσφυγες στὴ Νότια Ρωσία, ἐνῶ γύρῳ,γύρω στὶς 400.000 ἦλθαν στὴν Ἑλλάδα. Μὲ τίς γνώσεις καὶ τὸ ἔργο τους συνεισέφεραν τὰ μέγιστα στὴν ἀνόρθωση τοῦ καθημαγμένου ἐκείνη τὴν ἐποχὴ ἑλληνικοῦ κράτους καὶ ἄλλαξαν τίς πληθυσμιακὲς ἰσορροπίες στὴ Βόρειο Ἑλλάδα.
Μὲ ἀρκετή, ὁμολογουμένως, καθυστέρηση, ἡ Βουλὴ τῶν Ἑλλήνων ψήφισε ὁμόφωνα στὶς 24 Φεβρουαρίου 1994 τὴν ἀνακήρυξη τῆς 19ης Μαΐου ὡς Ἡμέρα Μνήμης γιὰ τὴ Γενοκτονία τοῦ Ποντιακοῦ Ἑλληνισμοῦ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου