Φορωνεύς……….ὁ ἀρχέγονος

Ὁ Φορωνεύς ἦταν γιός του ποτάμιου θεοῦ Ἰνάκχου καὶ της Ὠκεανίδας νύμφης Μελίας, ἡ της ἐπίσης Ὡκεανίδας νύμφης Ἀργίας καὶ πιθανόν ὁ πρῶτος ἄνθρωπος ποὺ……...

Ὁ Σόλων καὶ οἱ ἱερεῖς

Ὁ Ἀθηναῖος πολιτικός καὶ ποιητής Σόλων (640 – 560 π.Χ) κατά την διάρκεια ἐπίσκεψης στὴν χώρα του Νείλου, αἰφνιδίασε ὁρισμένους Αἰγυπτίους ἱερεῖς ὅταν ἀνέφερε ὅτι ὁ Φορωνεύς ὑπῆρξε ὁ πρῶτος ἄνθρωπος. Οἱ Αἰγύπτιοι ἀπήντησαν χαριτολογῶντας:

«Ω Σόλων, Σόλων ἐσεῖς οἱ Ἕλληνες εἶστε πάντοτε νέοι…..δὲν ὑπάρχει περίπτωση νὰ ὑπάρχει κάποιος τόσο γέρος» (Αἰγύπτιος ἱερέας πρὸς Σόλωνα – Πλάτων «Τιμαῖος 23β).

Στήν πραγματικότητα ὅμως ἄν καὶ ἡ γενεαλογία τῶν Ἑλλήνων δὲν ἐμφανίζει τον Φορωνεά ὡς τον πρῶτο ἄνθρωπο, οἱ μετέπειτα ἀρχέγονες θεωρήσεις – ἐκδοχὲς τῶν γενεαλογικῶν δένδρων ἔχουν ἐμπλακεῖ σε μία σειρά ἀτελείωτων ἀμφισβητήσεων.

Αἰγιαλεύς ὁ πρῶτος Σικυώνιος

Ἄν οἱ γενεές μετροῦσαν ἀντίστροφα, φαίνεται ὅτι ὁ Αἰγιαλεύς εἶναι ὁ πρῶτος ἄνθρωπος της ἡρωικῆς ἐποχῆς καὶ ὄχι ὁ Φορωνεύς. Ἀλλὰ ἐπειδή ἡ φήμη παίζει σημαντικό ρόλο καὶ οὐδεὶς ἀναφέρει τον Αἰγιαλέα ὡς τὸν πρῶτο ἄνθρωπο, γι’ αὐτὸ ἴσως οὐδέποτε θεωρηθεῖ ὡς τέτοιος ἀκόμη καὶ ἄν ὄντως ἦταν ὁ πρῶτος ἄνθρωπος. Ἀντιθέτως ὁ Αἰγιαλεύς φέρει τον τίτλο του πρώτου οἰκιστή της Σικυῶνας, πόλης της Πελοποννήσου στὸν Κορινθιακό κόλπο ἡ ὁποῖα θεωρεῖται ὡς ἡ ἀρχαιότερη πόλη κράτος.

Σημειώνεται ὅτι ὁ Αἰγιαλεύς πέθανε ἄτεκνος καὶ ἦταν ἀδελφὸς του Φορωνέα, χωρίς αὐτὸ νὰ ἀποτελεῖ κριτήριο, καθότι ἦσαν ἀπόγονοι θεοτήτων (ὁ Ἱνακχος ἦταν ποτάμιος θεός καὶ ἡ μητέρα τους νύμφη) καὶ ὁ χρόνος δὲν λογίζεται το ἴδιο γιὰ θεούς καὶ θνητούς. Ἐπίσης, ἡ Ἰῷ, ὡς κόρη του Ἴνακχου, μπορεῖ νὰ θεωρεῖται ἀδελφὴ της Φορωνέα, ἀλλὰ ἡ καταγωγή της εἶναι ἀβέβαιη. Ο χαρακτηρισμός «πρῶτος ἄνθρωπος» ἀπὸ μόνος του ὁρισμένες φορές ἀποτελεῖ τμῆμα μιᾶς μεγαλύτερης φράσης ποὺ σημαίνει «ὁ πρῶτος ἄνθρωπος………ποὺ ἔγινε………ἡ ἔπραξε κάτι». Ἔτσι γιὰ παράδειγμα, ὁρισμένοι ἔχουν πεῖ ὅτι ὁ Φορωνεύς ἦταν ὁ πρῶτος θνητός………..ποὺ κυβέρνησε.

Ὁ Ἑρμῆς καὶ οἱ θνητοί

Την ἐποχῆ του Φορωνέα, ὁ ὁποῖος ἔζησε πολλές γενεές πρὶν τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα, οἱ ἄνθρωποι ζοῦσαν ἐπὶ αἰῶνες χωρίς πόλεις καὶ νόμους. Ἐκείνη την περίοδο μιλοῦσαν την ἴδια γλῶσσα, ὥσπου ὁ Ἑρμῆς (θεός του λόγου) τους ἐξήγησε τα μυστικά της διαλέκτου. Αὐτή ἡ γνώση ἔφερε «διχόνοια» μεταξύ των θνητῶν με ἀποτέλεσμα νὰ χωρισθοῦν σε Ἔθνη.

Φορωνεύς ὁ πρῶτος ἀρχῶν

Ἀπὸ αὐτόν τον διαχωρισμό προέκυψε ἡ ἀνάγκη διακυβέρνησης καὶ ἔτσι ὁ Δίας ἔδωσε τον πρῶτο κανόνα (νόμο) στὸν Φορωνέα, ἐπειδή ἦταν ὁ πρῶτος ποῦ ἔκανε προσφορές στὴν Ἤρα, χτίζοντας ναό καὶ κατασκευάζοντας ὅπλα πρὸς τιμήν της. Εἴτε λοιπόν ἐπειδή ἦταν εὐσεβής, εἷτε ἐπειδὴ κατάλαβε ὅτι οἱ νόμοι δὲν εἶναι δυνατόν νὰ ἐφαρμοσθοῦν χωρίς ὅπλα, ἐνόσω ἐπικρατεῖ διχόνοια μεταξύ των θνητῶν, ἔλαβε ἀπὸ τον Δία την ἄδεια νὰ κυβερνήσει. Ἔχοντας γίνει κυβερνήτης, συγκέντρωσε τους κατοίκους οἱ ὁποῖοι ἐκείνη την ἐποχῆ διαβίωναν διάσπαρτοι ὡς ἀπομονωμένες οἰκογένειες καὶ ἵδρυσε μία πόλη ἡ ὁποία ἀρχικὰ ὀνομάσθηκε Πόλη του Φορωνέα καὶ ἀργότερα Ἀργός λόγω του Ἄργου, ἐγγονοῦ του Φορωνέα. Στή συνέχεια βασίλευσε σε ὅλη την περιοχή ἡ ὁποία ἀργότερα ὀνομάστηκε Πελοπόννησος ἀπὸ τον Πέλοπα. (Παυσανίας «Περιγραφή της Ἑλλάδας»)

Πρώιμος «Προμηθέας»

Οἱ Ἀργεῖοι τιμοῦσαν τον Φορωνέα καταθέτοντας προσφορές στὸν τάφο του καὶ ἀνεγείροντας πρὸς τιμήν του ἄγαλμα, δίπλα στὸ ὁποῖο ἔκαιε ἄσβεστη φλόγα, διότι πίστευαν ὅτι αὐτὸς ἀνακάλυψε την φωτιά καὶ ὄχι ὁ Προμηθέας ὅπως πιστεύεται ἀπὸ τους περισσότερους. (Ὑγίνος «Ἱστορίες» 145)

Μετά τον θάνατό του τον διαδέχθηκε ὁ ἐγγονός του Ἀργὸς, γιός του Δία καὶ της Νιόβης, της πρώτης θνητῆς ποῦ τεκνοποίησε με θεό.

Σύζυγοι του Φορωνέα ὑπῆρξαν ἡ Τηλεδίκη, ή η Κίννα, ή η Κερδώ. (Παυσανίας «Περιγραφή της Ἑλλάδος 2.21.1» – Ψευδο Ἀπολλόδωρος «Βιβλιοθήκη 2.1.1» – Τζέτζης «Λυκόφρων 177»)

Ἀπόγονοι

Ἀπόγονοί του ἦσαν οἱ παρακάτω:

- Ὁ Ἄπιος ὁ ὁποῖος ἦταν βασιλέας της Πελοποννήσου την ὁποία ὀνόμασε ἀρχικά Ἄπια, ἀλλὰ δολοφονήθηκε μετά ἀπὸ συνωμοσία ἀπὸ τον ἴδιο του τον γιό Θελξίονα καὶ τον Τελχίνα (Ἀπολλόδωρος «Βιβλιοθήκη» Β.1.1).

- Ἡ Νιόβη ἦταν ἡ πρώτη θνητή ποῦ κοιμήθηκε με τον Δία καὶ γέννησε τον Ἄργο καὶ τον Πελασγό, ἐκ τῶν ὁποίων ὁ πρῶτος διαδέχθηκε τον Φορωνέα καὶ ὁ δεύτερος βασίλευσε στὴν Αργολίδα καὶ κατόπιν οἱ κάτοικοι της Πελοποννήσου ὀνομάσθηκαν Πελασγοί. Κατ’ ἄλλους ὁ Πελασγός ὑπῆρξε βασιλέας του Ἀργούς ὅταν οἱ Δαναΐδες προσέτρεξαν σε αὐτὸν γιὰ προστασία μετά την δολοφονία τῶν Αἰγυπτιάδων. (Παυσανίας «Περιγραφή της Ἑλλάδος 2.21»)

- Ὁ Καρ(ας) βασιλέας των Μεγάρων ὁ ὁποῖος ἐτάφη μεταξύ Μεγάρων καὶ Κορίνθου. Πρὸς τιμήν του ἡ ἀκρόπολις των Μεγάρων ὀνομάσθηκε Καρία.

- Χθονία καὶ Κλήμενος Τα δύο ἀδέλφια ἀνέγειραν ναό πρὸς τιμήν της Δήμητρας. (Παυσανίας «Περιγραφή της Ἑλλάδος 1.39.5»)

- Σπάρτων Θεωρεῖται πατέρας του Μυκηνέα ὁ ὁποῖος σύμφωνα με ὁρισμένους ἔδωσε το ὄνομα του στὶς Μυκήνες, ἐνῶ σύμφωνα με ἄλλους το ὄνομα προέκυψε ἀπὸ την Μυκήνη, κόρη του Ἰνάκχου καὶ ἀδελφὴ του Φορωνέα (Ἑλλάνικος ὁ Λέσβιος).

- Εὕρωψ Πατέρας του Ἐρμίονα ἱδρυτή της πόλης Ἑρμιόνης πλησίον της Τροιζήνας. (Παυσανίας «Περιγραφή της Ἑλλάδος 2.34.4»)

- Λύρκος Στάλθηκε ἀπὸ τον Ἴνακχο νὰ βρεῖ την Ἰῷ την ὁποία εἶχαν ἀπαγάγει ληστές. Ἀφοῦ προσπάθησε μάταια νὰ την βρεῖ καὶ φοβούμενος νὰ ἐπιστρέψει ἄπραγος, πῆγε στὴν στὴν Καρία ὁπού παντρεύτηκε την Ειληβία κόρη του βασιλέα Αἰγιαλοῦ. (Παρθένιος «Περί Ἐρωτικῶν Παθημάτων 1»).

«Οἱ θρῦλοι της Ἑλλάδας γενικότερα ἔχουν διαφορετικές ἑρμηνεῖες – μορφές καὶ αὐτὸ εἶναι ἰδιαίτερα ἐμφανὲς στὴν γενεαλογία»

(Παυσανίας «Περιγραφή της Ἑλλάδος 8.53.5)