Μάχη στὸ πλαίσιο του ἀπελευθερωτικοῦ ἀγῶνα στὴν Κρήτη, ποὺ διεξήχθη [σὰν χθὲς ] στὶς 18 Μαΐου 1828, μεταξύ των δυνάμεων του τουρκαλβανού Μουσταφά Πασᾶ καὶ του ἠπειρώτη ὁπλαρχηγοῦ Χατζημιχάλη Νταλιάνη, γύρω ἀπὸ το ἐνετικό κάστρο Φραγκοκάστελλο κοντά στὰ Σφακιά.
Τους τελευταίους μῆνες του 1827 ἔγιναν μεγάλες προσπάθειες νὰ ἀναζωπυρωθεῖ ἡ ἐπανάσταση στὴν Κρήτη, ὥστε νὰ εἶναι δυνατή ἡ προβολή ἐπιχειρημάτων γιὰ την ἔνταξη της μεγαλονήσου στὸ νέο ἑλληνικό κράτος, σύμφωνα με τὴ Συνθήκη του Λονδίνου της 6ης Ἰουλίου 1827.Οἱ προσπάθειες, ὅμως, ἀπέτυχαν, ἐξαιτίας τόσο της κυριαρχίας τῶν Ὀθωμανῶν στὴν Κρήτη, ὅσο κυρίως τῶν ἀντιζηλιῶν στὸ ἑλληνικό στρατόπεδο, πού ἀπέκλειαν συντονισμένες ἐνέργειες. Ἔτσι, ἐπιλέχθηκε νὰ ἀναλάβει την ἡγεσία τῶν ἑλληνικῶν δυνάμεων στὴν Κρήτη ὁ ἠπειρώτης ὁπλαρχηγός Χατζημιχάλης Νταλιάνης, 52 ἐτῶν, με πλούσια δράση στὸν ἀπελευθερωτικό ἀγῶνα του '21.
Ὁ Νταλιάνης ἀποβιβάστηκε στὶς 5 Ιανουαρίου 1828 στὴ Γραμβοῦσα με σῶμα πεζῶν καὶ 100 ἱππέων. Ἀπὸ τις πρῶτες του ἐπαφὲς διαφάνηκε ὅτι ἡ σχέση του με τους ντόπιους θὰ περνοῦσε ἀπὸ χίλια κύματα. Λασιθιώτες, Ρεθυμνιώτες καὶ Χανιώτες διαφωνοῦσαν γιὰ την περιοχή ποὺ θὰ ἔπρεπε νὰ ἀποτελέσει το ὁρμητήριο του ἀγῶνα. Τελικά, ἐπικράτησε η γνώμη του Νταλιάνη, ποὺ ἐπέλεξε τα Σφακιά, ἀλλὰ εἶχε χαθεῖ πολύτιμος χρόνος.
Στὸ μεταξύ, ὁ Πασᾶς της Κυδωνίας, Μουσταφά, ποὺ εἶχε διορισθεῖ ἀπὸ τον Μοχάμετ Αλι της Αἰγύπτου γενικός διοικητής της Κρήτης, πληροφορήθηκε την ὕπαρξη ξένων ἔνοπλον στὰ Σφακιά καὶ προφασιζόμενος ὅτι θέλει νὰ προστατεύσει τους ντόπιους ἀπὸ τους ληστές ἔστειλε στὴν περιοχή ἔνοπλα σώματα.
Οἱ πρῶτες ἁψιμαχίες ἄρχισαν στὶς 8 Μαΐου 1928, ὅταν ἕνα τμῆμα τῶν ἀνδρῶν του Νταλιάνη, ὑπὸ τους Μανουσέλη, Μανουσογιαννάκη καὶ Δεληγιαννάκη, κτύπησε στὸν Ἀποκορώνα μία ὁμάδα ρεθυμνιωτῶν Τούρκων, πού ἔρχονταν νὰ ἑνωθοῦν με τον στρατό του Μουσταφά. Σκότωσαν 40 καὶ αἰχμαλώτισαν πολλούς, ἀνάμεσα του καὶ τον ἁγά του Ρεθύμνου. Ἐξοργισμένος ὁ Μουσταφά ἔστειλε ἐπιστολή στὸν Νταλιάνη καὶ του ἔδωσε δεκαήμερη διορία γιὰ νὰ ἐγκαταλείψει την Κρήτη. Ο Χατζημιχάλης του ἀπάντησε: «Μουσταφά, ἦλθα εἰς την Κρήτη νὰ πολεμήσω Τούρκους με τα παλληκάρια μου καὶ ὅπου θέλει ὁ θεός ἄς δώσει τὴ νίκη».
Ὁ Μουσταφά, μὴ ἔχοντας καμία ἀμφιβολία γιὰ τις προθέσεις του Νταλιάνη, ἀφοῦ τον γνώριζε καλά, ἄρχισε τις ἑτοιμασίες γιὰ την τελική ἐπιθέση. Παράλληλα, ἔστειλε ἐπιστολή στοὺς καπεταναίους των Σφακίων, με την ὁποία τους ἀνακοίνωνε ὅτι θὰ χτυπήσει τους «ἐνοχλητικούς ξένους» καὶ τους καλοῦσε νὰ μείνουν ἥσυχοι γιά νὰ ἀπολαύσουν τα προνόμια πού θὰ τους παραχωροῦσε. Στὸ μεταξύ, ο Νταλιάνης εἶχε καταλάβει το ἐνετικό κάστρο του Φραγκοκάστελλου στὶς ἀκτὲς του Λιβυκοῦ Πελάγους, μεταξύ Λάμπης καὶ Σφακίων, ἀλλὰ οἱ ἐπαφὲς του με τους ντόπιους ἐξακολουθοῦσαν νὰ εἶναι δύσκολες καὶ ἡ ὅποια ἐπικοινωνία τους περιοριζόταν στὴν ἀνταλλαγὴ ἐπιστολῶν.
Οἱ Σφακιανοί, ἀφοῦ κατασκεύασαν χαρακώματα σε ἀρκετὰ μεγάλη ἀπόσταση ἀπὸ το Φραγκοκάστελλο, πρότειναν στὸν Χατζημιχάλη νὰ ἀφήσει στὸ κάστρο 100 ἄνδρες καὶ νὰ δώσει τὴ μάχη ἀπὸ την ὀρεινή θέση Κολοκάσια, ὅπου οἱ ἐπαναστάτες θὰ εἶχαν περισσότερες εὐκαιρίες νὰ ἐγκλωβίσουν τον στρατό του Μουσταφά, ὅταν αὐτὸς θὰ ἐπιτίθετο στὸ Φραγκοκάστελλο. Ὁ Νταλιάνης ἐπέμενε νὰ δοθεῖ ἡ μάχη στὴν πεδιάδα μπροστά ἀπὸ το κάστρο γιὰ νὰ χρησιμοποιήσει καὶ το ἱππικὸ. Οἱ Σφακιανοί τοῦ ἀντέτειναν ὅτι δὲ ἦταν συνηθισμένοι νὰ πολεμοῦν σε πεδιάδα. Ο Χατζημιχάλης, θεωρῶντας τους δειλούς, τους ἀνταπάντησε περιφρονητικά: «Λοιπόν φυλάγετέ τους ἀπὸ τα ὄρη σας γιά νὰ μὴν φύγουν καὶ ἄφετε ἡμᾶς ἐδῶ κάτω καὶ κοιτάζετε νὰ μας βλέπετε πῶς πολεμοῦμε ἡμεῖς».
Στὶς 18 Μαϊου1829 ὁ Μουσταφά με 8.000 πεζούς κινήθηκε ἐναντίον του Φραγκοκάστελλου. Ὁ ἴδιός με τὴ μεσαία φάλαγγα του στρατοῦ του κατευθύνθηκε πρὸς τον δυτικό προμαχῶνα, τον ὁποῖο κατέλαβε χωρίς ἰδιαίτερη δυσκολία, ἀφοῦ οἱ ὑπερασπιστές του εἶχαν ξοδέψει χωρίς φειδώ τα λίγα πυρομαχικά τους. Σκότωσαν σχεδόν ὅλους τους ὑπερασπιστές του καὶ τον ὑπασπιστή του Νταλιάνη, Κυριακούλη Ἀργυροκαστρίτη. Στή συνέχεια περικύκλωσαν το φρούριο, ἀφήνοντας ἔξω ἀπὸ τον κλοιό τους ἄλλους δύο προμαχῶνες, ἀφαιρῶντας ἔτσι τὴ δυνατότητα ἐπικοινωνίας με τους πολιορκούμενους. Οἱ ὀχυρωμένοι σε αὐτούς ἄνδρες προσπάθησαν νὰ μποῦν στὸ Φραγκοκάστελλο, ἀλλὰ οἱ περισσότεροι βρῆκαν το θάνατο μπροστά στὶς πύλες του.
Ἀνάμεσα στοὺς νεκρούς καὶ ὁ Χατζημιχάλης Νταλιάνης, ποῦ πολέμησε ἡρωικά. Την κρίσιμη στιγμή, το σπαθί του ἔσπασε καὶ το ἄλογο του σκοτώθηκε. Ἔτσι, οἱ ἐχθροὶ του βρῆκαν την εὐκαιρία νὰ τον κατακρεουργήσουν. Το κεφάλι του το ἔφεραν ὡς τρόπαιο στὸν Μουσταφά, ἀλλὰ αὐτὸς ἀντὶ νὰ τους ἐπαινέσει τους ἐπέπληξε, γιατί δὲν δὲν τον ἔφεραν μπροστά του ζωντανό. Ὁ ἀλβανὸς Μουσταφά θεωροῦσε τον ἠπειρώτη Νταλιάνη συμπατριώτη του.
Η ἡττᾶ στοὺς προμαχῶνες καὶ ὁ θάνατος του Νταλιάνη δὲν πτόησε τους ἐγκλείστους στὸ κάστρο, οἱ ὁποῖοι συνέχισαν νὰ ἀποκρούουν με ἐπιτυχία τις κατά κύματα ἐπιθέσεις τῶν Τουρκαλβανῶν. Ὅμως, ἡ κατάστασή τους χειροτέρευε διαρκῶς, ἐξαιτίας της ἐλλείψεως τροφῶν καὶ πυρομαχικῶν. Ἀπὸ το διέξοδο τους ἔβγαλε ἕνας Σφακιανός ὀνόματι Σήφης Διλινδάς, ὁ ὁποῖος δραπέτευσε ἀπὸ το Φραγκοκάστελλο καὶ πίσω ἀπὸ τις γραμμές των τουρκαλβανῶν φώναζε πρὸς τους ἔγκλειστους στὸ κάστρο νὰ ὑπομείνουν, γιατί καταφθάνουν πολυάριθμες ἐνισχύσεις. Το τέχνασμα αὐτὸ ἔφερε γρήγορα το ἐπιδιωκόμενο ἀποτέλεσμα, ἀφοῦ ὁ Μουσταφά ἔλυσε την πολιορκία στὶς 24 Μαΐου καὶ ἄφησε τους πολιορκημένους νὰ ἐγκαταλείψουν το κάστρο ἀνενόχλητοι.
Στὴ λύση της πολιορκίας συνέτειναν καὶ οἱ φιλίες ποὺ ἀναδείχθηκαν μεταξύ πολιορκητῶν καὶ πολιορκουμένων. Οἱ περισσότεροι ἄνδρες καὶ ἀπὸ τις δύο πλευρές κατάγονταν ἀπὸ την εὐρύτερη περιοχή της Ἠπείρου καὶ κάποιοι ἦταν γνωστοί μεταξύ τους. Ἄλλωστε, πολλοί ἄνδρες του Νταλιάνη μιλοῦσαν ἀλβανικά καὶ ἦταν εὔκολο νὰ συνεννοηθοῦν με τους ἐπιτιθέμενους. Ὁ ἴδιος ὁ Μουσταφά Πασᾶς τίμησε τον νεκρό Δαλιάνη. Συγκέντρωσε τα ὑπάρχοντα του, ἀνάμεσα τους καὶ ἕνα ἀντίτυπο της Καινῆς Διαθήκης καὶ τα ἀπέστειλε στὴν οἰκογένειά του.
Η Μάχη του Φραγκοκάστελλου στοίχισε στοὺς Ἕλληνες 338 νεκρούς, ἐνῶ γιὰ τους Τουρκαλβανούς οἱ ἀπώλειες ἀνῆλθαν σε περίπου 800 ἄνδρες. Η Κρήτη θὰ πρέπει νὰ περιμένει ἕως το 1913 γιὰ νὰ ἐνσωματωθεῖ στὸ Ἑλληνικό Κράτος.
Στὴ λαϊκή παράδοση, ἡ ἧττα στὸ Φραγκοκάστελλο ἔχει συνδυασθεῖ με τους δροσουλίτες. Πρόκειται γιὰ ἕνα ὀπτικὸ φαινόμενο, κατά το ὁποῖο στὰ τέλη Μαΐου ἡ δροσιά ποὺ ἐξατμίζεται με την ἀνατολὴ του ἡλίου δημιουργεῖ σκιές, ποὺ μοιάζουν με ἀνθρώπους. Γιὰ τους Κρητικούς, οἱ δροσουλίτες εἶναι οἱ σκοτωμένοι του Φραγκοκάστελλου, τα φαντάσματα τῶν πολεμιστῶν, ποὺ σηκώνονται ἀπὸ τους τάφους στὸ κοντινό κοιμητήριο, βαδίζουν πρὸς το κάστρο καὶ μετά χάνονται μέσα στὴ θάλασσα.
Τους τελευταίους μῆνες του 1827 ἔγιναν μεγάλες προσπάθειες νὰ ἀναζωπυρωθεῖ ἡ ἐπανάσταση στὴν Κρήτη, ὥστε νὰ εἶναι δυνατή ἡ προβολή ἐπιχειρημάτων γιὰ την ἔνταξη της μεγαλονήσου στὸ νέο ἑλληνικό κράτος, σύμφωνα με τὴ Συνθήκη του Λονδίνου της 6ης Ἰουλίου 1827.Οἱ προσπάθειες, ὅμως, ἀπέτυχαν, ἐξαιτίας τόσο της κυριαρχίας τῶν Ὀθωμανῶν στὴν Κρήτη, ὅσο κυρίως τῶν ἀντιζηλιῶν στὸ ἑλληνικό στρατόπεδο, πού ἀπέκλειαν συντονισμένες ἐνέργειες. Ἔτσι, ἐπιλέχθηκε νὰ ἀναλάβει την ἡγεσία τῶν ἑλληνικῶν δυνάμεων στὴν Κρήτη ὁ ἠπειρώτης ὁπλαρχηγός Χατζημιχάλης Νταλιάνης, 52 ἐτῶν, με πλούσια δράση στὸν ἀπελευθερωτικό ἀγῶνα του '21.
Ὁ Νταλιάνης ἀποβιβάστηκε στὶς 5 Ιανουαρίου 1828 στὴ Γραμβοῦσα με σῶμα πεζῶν καὶ 100 ἱππέων. Ἀπὸ τις πρῶτες του ἐπαφὲς διαφάνηκε ὅτι ἡ σχέση του με τους ντόπιους θὰ περνοῦσε ἀπὸ χίλια κύματα. Λασιθιώτες, Ρεθυμνιώτες καὶ Χανιώτες διαφωνοῦσαν γιὰ την περιοχή ποὺ θὰ ἔπρεπε νὰ ἀποτελέσει το ὁρμητήριο του ἀγῶνα. Τελικά, ἐπικράτησε η γνώμη του Νταλιάνη, ποὺ ἐπέλεξε τα Σφακιά, ἀλλὰ εἶχε χαθεῖ πολύτιμος χρόνος.
Στὸ μεταξύ, ὁ Πασᾶς της Κυδωνίας, Μουσταφά, ποὺ εἶχε διορισθεῖ ἀπὸ τον Μοχάμετ Αλι της Αἰγύπτου γενικός διοικητής της Κρήτης, πληροφορήθηκε την ὕπαρξη ξένων ἔνοπλον στὰ Σφακιά καὶ προφασιζόμενος ὅτι θέλει νὰ προστατεύσει τους ντόπιους ἀπὸ τους ληστές ἔστειλε στὴν περιοχή ἔνοπλα σώματα.
Οἱ πρῶτες ἁψιμαχίες ἄρχισαν στὶς 8 Μαΐου 1928, ὅταν ἕνα τμῆμα τῶν ἀνδρῶν του Νταλιάνη, ὑπὸ τους Μανουσέλη, Μανουσογιαννάκη καὶ Δεληγιαννάκη, κτύπησε στὸν Ἀποκορώνα μία ὁμάδα ρεθυμνιωτῶν Τούρκων, πού ἔρχονταν νὰ ἑνωθοῦν με τον στρατό του Μουσταφά. Σκότωσαν 40 καὶ αἰχμαλώτισαν πολλούς, ἀνάμεσα του καὶ τον ἁγά του Ρεθύμνου. Ἐξοργισμένος ὁ Μουσταφά ἔστειλε ἐπιστολή στὸν Νταλιάνη καὶ του ἔδωσε δεκαήμερη διορία γιὰ νὰ ἐγκαταλείψει την Κρήτη. Ο Χατζημιχάλης του ἀπάντησε: «Μουσταφά, ἦλθα εἰς την Κρήτη νὰ πολεμήσω Τούρκους με τα παλληκάρια μου καὶ ὅπου θέλει ὁ θεός ἄς δώσει τὴ νίκη».
Ὁ Μουσταφά, μὴ ἔχοντας καμία ἀμφιβολία γιὰ τις προθέσεις του Νταλιάνη, ἀφοῦ τον γνώριζε καλά, ἄρχισε τις ἑτοιμασίες γιὰ την τελική ἐπιθέση. Παράλληλα, ἔστειλε ἐπιστολή στοὺς καπεταναίους των Σφακίων, με την ὁποία τους ἀνακοίνωνε ὅτι θὰ χτυπήσει τους «ἐνοχλητικούς ξένους» καὶ τους καλοῦσε νὰ μείνουν ἥσυχοι γιά νὰ ἀπολαύσουν τα προνόμια πού θὰ τους παραχωροῦσε. Στὸ μεταξύ, ο Νταλιάνης εἶχε καταλάβει το ἐνετικό κάστρο του Φραγκοκάστελλου στὶς ἀκτὲς του Λιβυκοῦ Πελάγους, μεταξύ Λάμπης καὶ Σφακίων, ἀλλὰ οἱ ἐπαφὲς του με τους ντόπιους ἐξακολουθοῦσαν νὰ εἶναι δύσκολες καὶ ἡ ὅποια ἐπικοινωνία τους περιοριζόταν στὴν ἀνταλλαγὴ ἐπιστολῶν.
Οἱ Σφακιανοί, ἀφοῦ κατασκεύασαν χαρακώματα σε ἀρκετὰ μεγάλη ἀπόσταση ἀπὸ το Φραγκοκάστελλο, πρότειναν στὸν Χατζημιχάλη νὰ ἀφήσει στὸ κάστρο 100 ἄνδρες καὶ νὰ δώσει τὴ μάχη ἀπὸ την ὀρεινή θέση Κολοκάσια, ὅπου οἱ ἐπαναστάτες θὰ εἶχαν περισσότερες εὐκαιρίες νὰ ἐγκλωβίσουν τον στρατό του Μουσταφά, ὅταν αὐτὸς θὰ ἐπιτίθετο στὸ Φραγκοκάστελλο. Ὁ Νταλιάνης ἐπέμενε νὰ δοθεῖ ἡ μάχη στὴν πεδιάδα μπροστά ἀπὸ το κάστρο γιὰ νὰ χρησιμοποιήσει καὶ το ἱππικὸ. Οἱ Σφακιανοί τοῦ ἀντέτειναν ὅτι δὲ ἦταν συνηθισμένοι νὰ πολεμοῦν σε πεδιάδα. Ο Χατζημιχάλης, θεωρῶντας τους δειλούς, τους ἀνταπάντησε περιφρονητικά: «Λοιπόν φυλάγετέ τους ἀπὸ τα ὄρη σας γιά νὰ μὴν φύγουν καὶ ἄφετε ἡμᾶς ἐδῶ κάτω καὶ κοιτάζετε νὰ μας βλέπετε πῶς πολεμοῦμε ἡμεῖς».
Στὶς 18 Μαϊου1829 ὁ Μουσταφά με 8.000 πεζούς κινήθηκε ἐναντίον του Φραγκοκάστελλου. Ὁ ἴδιός με τὴ μεσαία φάλαγγα του στρατοῦ του κατευθύνθηκε πρὸς τον δυτικό προμαχῶνα, τον ὁποῖο κατέλαβε χωρίς ἰδιαίτερη δυσκολία, ἀφοῦ οἱ ὑπερασπιστές του εἶχαν ξοδέψει χωρίς φειδώ τα λίγα πυρομαχικά τους. Σκότωσαν σχεδόν ὅλους τους ὑπερασπιστές του καὶ τον ὑπασπιστή του Νταλιάνη, Κυριακούλη Ἀργυροκαστρίτη. Στή συνέχεια περικύκλωσαν το φρούριο, ἀφήνοντας ἔξω ἀπὸ τον κλοιό τους ἄλλους δύο προμαχῶνες, ἀφαιρῶντας ἔτσι τὴ δυνατότητα ἐπικοινωνίας με τους πολιορκούμενους. Οἱ ὀχυρωμένοι σε αὐτούς ἄνδρες προσπάθησαν νὰ μποῦν στὸ Φραγκοκάστελλο, ἀλλὰ οἱ περισσότεροι βρῆκαν το θάνατο μπροστά στὶς πύλες του.
Ἀνάμεσα στοὺς νεκρούς καὶ ὁ Χατζημιχάλης Νταλιάνης, ποῦ πολέμησε ἡρωικά. Την κρίσιμη στιγμή, το σπαθί του ἔσπασε καὶ το ἄλογο του σκοτώθηκε. Ἔτσι, οἱ ἐχθροὶ του βρῆκαν την εὐκαιρία νὰ τον κατακρεουργήσουν. Το κεφάλι του το ἔφεραν ὡς τρόπαιο στὸν Μουσταφά, ἀλλὰ αὐτὸς ἀντὶ νὰ τους ἐπαινέσει τους ἐπέπληξε, γιατί δὲν δὲν τον ἔφεραν μπροστά του ζωντανό. Ὁ ἀλβανὸς Μουσταφά θεωροῦσε τον ἠπειρώτη Νταλιάνη συμπατριώτη του.
Η ἡττᾶ στοὺς προμαχῶνες καὶ ὁ θάνατος του Νταλιάνη δὲν πτόησε τους ἐγκλείστους στὸ κάστρο, οἱ ὁποῖοι συνέχισαν νὰ ἀποκρούουν με ἐπιτυχία τις κατά κύματα ἐπιθέσεις τῶν Τουρκαλβανῶν. Ὅμως, ἡ κατάστασή τους χειροτέρευε διαρκῶς, ἐξαιτίας της ἐλλείψεως τροφῶν καὶ πυρομαχικῶν. Ἀπὸ το διέξοδο τους ἔβγαλε ἕνας Σφακιανός ὀνόματι Σήφης Διλινδάς, ὁ ὁποῖος δραπέτευσε ἀπὸ το Φραγκοκάστελλο καὶ πίσω ἀπὸ τις γραμμές των τουρκαλβανῶν φώναζε πρὸς τους ἔγκλειστους στὸ κάστρο νὰ ὑπομείνουν, γιατί καταφθάνουν πολυάριθμες ἐνισχύσεις. Το τέχνασμα αὐτὸ ἔφερε γρήγορα το ἐπιδιωκόμενο ἀποτέλεσμα, ἀφοῦ ὁ Μουσταφά ἔλυσε την πολιορκία στὶς 24 Μαΐου καὶ ἄφησε τους πολιορκημένους νὰ ἐγκαταλείψουν το κάστρο ἀνενόχλητοι.
Στὴ λύση της πολιορκίας συνέτειναν καὶ οἱ φιλίες ποὺ ἀναδείχθηκαν μεταξύ πολιορκητῶν καὶ πολιορκουμένων. Οἱ περισσότεροι ἄνδρες καὶ ἀπὸ τις δύο πλευρές κατάγονταν ἀπὸ την εὐρύτερη περιοχή της Ἠπείρου καὶ κάποιοι ἦταν γνωστοί μεταξύ τους. Ἄλλωστε, πολλοί ἄνδρες του Νταλιάνη μιλοῦσαν ἀλβανικά καὶ ἦταν εὔκολο νὰ συνεννοηθοῦν με τους ἐπιτιθέμενους. Ὁ ἴδιος ὁ Μουσταφά Πασᾶς τίμησε τον νεκρό Δαλιάνη. Συγκέντρωσε τα ὑπάρχοντα του, ἀνάμεσα τους καὶ ἕνα ἀντίτυπο της Καινῆς Διαθήκης καὶ τα ἀπέστειλε στὴν οἰκογένειά του.
Η Μάχη του Φραγκοκάστελλου στοίχισε στοὺς Ἕλληνες 338 νεκρούς, ἐνῶ γιὰ τους Τουρκαλβανούς οἱ ἀπώλειες ἀνῆλθαν σε περίπου 800 ἄνδρες. Η Κρήτη θὰ πρέπει νὰ περιμένει ἕως το 1913 γιὰ νὰ ἐνσωματωθεῖ στὸ Ἑλληνικό Κράτος.
Στὴ λαϊκή παράδοση, ἡ ἧττα στὸ Φραγκοκάστελλο ἔχει συνδυασθεῖ με τους δροσουλίτες. Πρόκειται γιὰ ἕνα ὀπτικὸ φαινόμενο, κατά το ὁποῖο στὰ τέλη Μαΐου ἡ δροσιά ποὺ ἐξατμίζεται με την ἀνατολὴ του ἡλίου δημιουργεῖ σκιές, ποὺ μοιάζουν με ἀνθρώπους. Γιὰ τους Κρητικούς, οἱ δροσουλίτες εἶναι οἱ σκοτωμένοι του Φραγκοκάστελλου, τα φαντάσματα τῶν πολεμιστῶν, ποὺ σηκώνονται ἀπὸ τους τάφους στὸ κοντινό κοιμητήριο, βαδίζουν πρὸς το κάστρο καὶ μετά χάνονται μέσα στὴ θάλασσα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου