Ὁ Ναός του Ἡφαίστου (ἀποκαλούμενος καὶ Θησεῖο) εἶναι ἕνας ἀπὸ τους πλέον διατηρημένους ἀρχαίους ναούς του ἐλληνικού χώρου. Ἦταν ἀφιερωμένος στὸ θεό Ἥφαιστο καὶ στὴν Ἐργάνη Ἀθηνᾶ. Βρίσκεται στὴν περιοχή του Θησεῖου, ποὺ πῆρε το ὄνομα του λόγῳ της παλιάς, σήμερα ἀναθεωρημένης ἀπόδοσης του ναοῦ στὸ Θησέα. Εἶναι δωρικοῦ ρυθμοῦ, περίπτερος, εξάστυλος ναός, κτισμένος ἴσως ἀπὸ τον ἀρχιτέκτονα Ἰκτίνο ἀπὸ πεντελικό μάρμαρο. Ἔχει 13 κίονες σε κάθε πλευρά μήκους καὶ 6 (συναριθμοῦμενοι) κατά πλάτος. Ὁ σηκός του χωρίζεται σε πρόναο, κυρίως ναό καὶ ὀπισθόδομο.Ὁ ναός εἶχε σχεδιαστεῖ καὶ πιθανότατα ἄρχισε νὰ χτίζεται ἤδη ἀπὸ το 450 π.Χ., σίγουρα πρὶν ἀπὸ τον Παρθενῶνα. Ἡ σύλληψή του ἀνήκει στὴ γενιά τῶν Μαραθωνομάχων καὶ του Κίμωνα καὶ ὄχι στὸ οἰκοδομικό πρόγραμμα του Περικλῆ. Στὰ χρόνια ποῦ ἀκολουθοῦν σημειώνονται ἀλλαγὲς στὸ σχεδιασμό, γύρω στὸ 445 π.Χ., εἶναι ὅμως σε προχωρημένο στάδιο το ἔργο, ἀφοῦ τότε ὁλοκληρώνονται οἱ μετόπες με τους ἄθλους τοῦ Ἡρακλῆ καὶ τα γλυπτά του ἀνατολικοῦ ἀετώματος. Μεταξύ 445-440 π.Χ. φιλοτεχνεῖται ἡ δυτική ζωφόρος. Ἀνάμεσα στὸ 435 καὶ το 430 π.Χ. χρονολογοῦνται ἡ ἀνατολική ζωφόρος, το δυτικό ἀέτωμα καὶ ἡ διαμόρφωση του ἐσωτερικοῦ με περαιτέρω ἀλλαγὲς στὸ ἀρχικὸ σχέδιο. Το 421 π.Χ. τοποθετοῦνται ἡ σίμη, τα ἀκρωτήρια καὶ το λατρευτικό σύμπλεγμα τοῦ Ἡφαίστου καὶ της Ἀθηνᾶς, ὁπότε πρέπει νὰ ὁλοκληρώνεται καὶ ἡ στέγη του ναοῦ. Τα ἐπίσημα ἐγκαίνια ἔγιναν το 416/5 π.Χ. Ὁ πιθανότερος λόγος ποὺ διάρκεσαν τόσο πολύ οἱ ἐργασίες στὸ ναό του Ἡφαίστου εἶναι ὅτι με το οἰκοδομικό πρόγραμμα του Περικλῆ δόθηκε προτεραιότητα στὸν Παρθενῶνα, ἀπὸ το 447 π.Χ., καὶ στὸ ναό του Ποσειδῶνα στὸ Σούνιο, ἀπὸ το 444 π.Χ.
Δεῖτε φωτογραφίες ἀπὸ τον ναό του Ἡφαίστου στὸ Θησεῖο, σε ὑψηλὴ ἀνάλυση.
