Ἡλύσια πεδία

Ἡλύσια πεδία

Στὴν Ἑλληνική μυθολογία τα Ἡλύσια Πεδία ἦσαν οἱ μεταθανάτιες κατοικίες γιὰ τις ψυχές τῶν ἡρώων καὶ ἐνάρετων ἀνθρώπων. Διακρίνονταν σε δύο βασίλεια – την νῆσο τῶν Μακάρων καὶ τα Λήθεια πεδία του Ἄδη. Συγκρινόμενα με την σύγχρονη ἀντίληψη γιὰ την μετά θάνατον ζωή, ἦταν ὁ παράδεισος σε ἀντιθέσει με τα Τάρταρα ποῦ ἦταν ἡ κόλαση.

Το πρῶτο ἐξ’ αὐτῶν γνωστό ὥς Λευκή νῆσος ἡ νῆσος τῶν Μακάρων, ἦταν μεταθανάτιο βασίλειο ποῦ προοριζόταν γιὰ τους μυθικούς ἥρωες. Βρισκόταν σε παραδείσιο νησί δυτικά του ποταμοῦ Ὠκεανοῦ, καὶ διοικεῖτο σύμφωνα με τον Ἡσίοδο καὶ τον Πίνδαρο ἀπὸ τον Τιτᾶνα Κρόνο, ἡ σύμφωνα με τον Ὅμηρο ἀπὸ τον Ραδάμανθυ, γιό του Δία.

Το δεύτερο Ἡλύσιο πεδίο ἦταν β
ασίλειο του κάτω κόσμου στὰ βάθη του Ἄδη πέρα ἀπὸ τον ποταμό Λήθη καὶ στὸ ὁποῖο κατευθύνονταν οἱ μύστες των Μυστηρίων ποῦ εἶχαν διάγει ἐνάρετο βίο. Οἱ θεοί των Μυστηρίων ποῦ συνδέονται με το πέρασμα των μυημένων στὸ Ἡλύσιο πεδίο εἶναι ἡ Περσεφόνη, ὁ Ἴακχος (Ελευσίνιος Ἑρμῆς ἡ Διόνυσος) ὁ Τριπτόλεμος, ἡ Ἐκάτη, ὁ Ζαγρεύς (Ὀρφικός Διόνυσος) ἡ Μελινόη (Ὀρφικὴ Ἐκάτη) καὶ ἡ Μακαρία.

Θά πρέπει νὰ σημειωθεῖ ὅτι τα Ἡλύσια ἦταν μιά συγκεχυμένη ἔννοια, καθότι ἐπὶ παραδείγματι ἐνῶ ὁ Ἡσίοδος καὶ ἄλλοι ποιητές μιλοῦν γιὰ παραδείσια βασίλεια ποῦ προορίζονταν ἀποκλειστικά γιὰ ήρωες, οἱ Ρωμαῖοι συγγραφθείς (ὅπως ὁ Βιργίλιος) συνδυάζουν ἀμφότερα τα Ἡλύσια πεδία – το βασίλειο των ἐνάρετων νεκρῶν καὶ το βασίλειο τῶν ἡρώων – σε ἕνα καὶ το αὐτὸ.

Μεταγενέστεροι Ἕλληνες συγγραφεῖς ποῦ προσπάθησαν νὰ ἐξορθολογήσουν τους μύθους, ἐντόπισαν το μυθικό λευκό νησί κοντά στὶς ἐκβολὲς του ποταμοῦ Δούναβη στὴ Μαύρη Θάλασσα. Τα νησιά τῶν Μακάρων, ἀπὸ την ἄλλη πλευρά, ὁρισμένες φορές ταυτίζονται με τα νησιά του ἀνατολίτικού Αἰγαίου, ἡ με τα νησιά στὸν Ἀτλαντικὸ Ὠκεανό.

Στήν ἀρχαία Ἑλληνική οἱ ὀροί Ἡλύσιο καὶ Ἄδη ἐπέχουν θέση ἐπιθέτου παρά κυρίου ὀνόματος, π.χ Ἡλύσιο πεδίο καὶ Ἄδου οἶκος. Ἡ ἐτυμολογία της λέξης Ἡλύσιον εἶναι ἀσαφής. Μπορεῖ νὰ προέρχεται ἀπὸ το ρῆμα ἐλευσώ ἡ ἐλευθῶ ποῦ σημαίνει «γιὰ την ἀνακούφιση» ή «ἀπελευθέρωση» (δηλαδή από τον πόνο) ή ἀπὸ την πόλη της Ἐλευσίνας, τοποθεσία των φημισμένων Ἐλευσινίων Μυστηρίων, ἡ σύμφωνα με τον Εὐστάθιο τον Θεσσαλονικέα ἀπὸ την λέξη ἀλυούσας (ἀναβλύζω ἀπὸ χαρά) ἡ ἀπὸ την λέξη ἀλύτως (συνώνυμο του ἀφθάρτως).

Ὁρισμένα ἀπὸ τα μυθικά πρόσωπα ποῦ μεταφέρθηκαν στὰ Ἡλύσια πεδία εἶναι τα κάτωθι:

Κάδμος καὶ Ἁρμονία (βασιλικό ζεῦγος τῶν Θηβῶν) Λύκος (γιός του Ποσειδῶνα) Ραδάμανθυς (γιός του Διός) Ἀλκμήνη (μητέρα του Ἡρακλῆ) Μήδεια (κόρη του Αἱήτη) Ὀρφεύς καὶ Εὐρυδίκη,

Ἀχιλλεύς (γιός του Πηλέα) Αἴας ὁ Τελαμόνιος, Αἴας ὁ Λοκρός, Αντίλοχος (γιός του Νέστορα) Διομήδης (γιός του Τυδέα) Ἑλένη (κόρη του Δία) Ἰφιγένεια (κόρη του Ἀγαμέμνονα) Μέμνων (γιός της Ἠοῦς) Μενέλαος (γιός του Ἀτρέα) Νεοπτόλεμος (γιός του Ἀχιλλέα) Πάτροκλος (φίλος του Ἀχιλλέα) Πηνελόπη (σύζυγος του Ὀδυσσέα) Τηλέγονος (γιός του Ὀδυσσέα) Τηλέμαχος (γιός του Ὀδυσσέα).

———————————–

… τὸν δ’ ἴδον ἐν νήσῳ θαλερὸν κατὰ δάκρυ χέοντα,

νύμφης ἐν μεγάροισι Καλυψοῦς, ἥ μιν ἀνάγκῃ

ἴσχει ὁ δ’ οὐ δύναται ἣν πατρίδα γαῖαν ἱκέσθαι

οὐ γάρ οἱ πάρα νῆες ἐπήρετμοι καὶ ἑταῖροι,

οἵ κέν μιν πέμποιεν ἐπ’ εὐρέα νῶτα θαλάσσης.

σοὶ δ’ οὐ θέσφατόν ἐστι, διοτρεφὲς ὦ Μενέλαε,

Ἄργει ἐν ἱπποβότῳ θανέειν καὶ πότμον ἐπισπεῖν,

ἀλλά σ’ ἐς Ἠλύσιον πεδίον καὶ πείρατα γαίης

ἀθάνατοι πέμψουσιν, ὅθι ξανθὸς Ῥαδάμανθυς,

τῇ περ ῥηΐστη βιοτὴ πέλει ἀνθρώποισιν

οὐ νιφετός, οὔτ’ ἂρ χειμὼν πολὺς οὔτε ποτ’ ὄμβρος,

ἀλλ’ αἰεὶ ζεφύροιο λιγὺ πνείοντος ἀήτας

Ὠκεανὸς ἀνίησιν ἀναψύχειν ἀνθρώπους (Ομήρου – Οδύσσεια 4.560 έως 565)

Διὰ τί ὁ ζέφυρος εὐδιεινὸς καὶ ἥδιστος δοκεῖ εἶναι τῶν ἀνέμων͵ καὶ οἷον καὶ Ὅμηρος ἐν τῷ Ἠλυσίῳ πεδίῳ͵ ἀλλ΄ αἰεὶ ζεφύροιο διαπνείουσιν ἀῆται (Αριστοτέλους – Προβλήματα 943b.21 έως 943b.23)