Ὁ μῦθος τῆς Μαύρης Θάλασσας

Ὁ Εὔξεινος Πόντος ἢ Μαύρη Θάλασσα εἶναι ἐσωτερικὴ θάλασσα μεταξὺ τῆς νοτιοανατολικῆς Εὐρώπης καὶ τῆς Μικρᾶς Ἀσίας.Ο ὅρος «Μαύρη Θάλασσα» δὲν ἐντοπίζεται 

σὲ ἡμερομηνία νωρίτερα τοῦ 12ου αἰῶνα. 

Ὁ Στράβων ἀναφέρει πὼς στὴν ἀρχαιότητα, ὁ Εὔξεινος Πόντος συχνὰ ἀποκαλεῖτο ἁπλὰ Πόντος (δηλαδὴ «Θάλασσα»). 

Ὁ Ἡρόδοτος, ὡστόσο, κάποια στιγμὴ στὸ ἔργο του χρησιμοποιεῖ ἐναλλακτικὰ τοὺς ὅρους Ἐρυθρὰ Θάλασσα καὶ Νότιος Θάλασσα. 

Ἡ Ἑλληνο-Ρωμαϊκὴ παράδοση ἀναφέρεται στὴ Μαύρη Θάλασσα ἀποκλειστικὰ ὡς Εὔξεινο Πόντο, δηλαδὴ Φιλόξενη Θάλασσα. 

Ὁ ὅρος ἀποτελεῖ εὐφημισμὸ ποὺ ἀντικατέστησε τὸν πρότερο ὅρο Ἄξεινος Πόντος (δηλ. Ἀφιλόξενη Θάλασσα), τὸν ὁποῖο πρωτοσυναντᾶμε στὸν Πίνδαρο (ἀρχὲς τοῦ 5ου αἰῶνα π.Χ.). Ὁ Στράβων πιστεύει πὼς ὁ Εὔξεινος Πόντος ἀποκαλεῖτο ἀφιλόξενος πρὸ τῆς Ἑλληνικῆς ἀποικιοποίησης, ἀφ' ἑνὸς γιατί ἡ διάπλευσή του ἦταν δύσκολη, καὶ ἀφ' ἑτέρου διότι οἱ ἀκτές του κατοικοῦνταν ἀπὸ ἄγριες φυλές, καὶ πὼς τὸ ὄνομα ἄλλαξε σὲ φιλόξενος ἀφοῦ οἱ [Μιλήσιοι] ἀποίκησαν τὴν περιοχή, καθιστῶντας την μέρος τοῦ Ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ. 

Ο κατακλυσμός, ο Νώε, ο Δευκαλίωνας και το Έπος του Γκιλγκαμές!

Εἶναι γεγονὸς ὅτι σὲ κάθε σχεδὸν πολιτισμὸ ποὺ ἐμφανίστηκε ποτὲ στὴ Γῆ ὑπάρχει ἕνας θρῦλος γιὰ ἕναν κατακλυσμὸ ποὺ συνέβη στὰ παλιὰ ἐκεῖνα χρόνια καὶ ξεκλήρισε τὴν οἰκουμένη. 

Οἱ λεπτομέρειες ποικίλουν ἀλλὰ ἡ βασικὴ πλοκὴ παραμένει ἡ ἴδια: ἡ πλημμύρα ἀφανίζει τοὺς πάντες ἐκτὸς ἀπὸ λίγους καὶ ἐκλεκτούς. 

Ἡ βίαιη πλημμύρα ποὺ ἐξαφανίζει λοιπὸν ὀργανωμένες κοινωνίες διαπερνᾶ τὴ μυθολογία ἑκατοντάδων κυριολεκτικὰ πολιτισμῶν, ἀπὸ τὴ Μέση Ἀνατολὴ καὶ τὴν Ἀμερικὴ μέχρι τὴν Ἰνδία, τὴν Κίνα καὶ τὴ Νότια Ἀσία, γιὰ νὰ ἀναφέρουμε μερικὰ μόνο. 

Οἱ ἀκαδημαϊκοὶ ἔχουν μάλιστα ἐντοπίσει στοὺς ἀναρίθμητους μύθους ὁμοιότητες ποὺ δὲν μποροῦν νὰ ἀγνοηθοῦν: 

Μελετῶντας περισσότερες ἀπὸ 200 ἀντίστοιχες ἱστορίες κατακλυσμοῦ, ὁ ἐρευνητὴς James Perloff παρατήρησε ὅτι ἡ ἰδέα τῆς πλανητικῆς πλημμύρας παρατηρεῖται στὸ 95% τῶν λαϊκῶν παραδόσεων, οἱ ἄνθρωποι σώζονται μὲ τὴ βοήθεια καραβιοῦ στὸ 70% ἐξ αὐτῶν, ἐνῷ στὸ 57% οἱ ἐπιζῶντες βρίσκουν καταφύγιο πάνω σὲ βουνό. 

Καὶ βέβαια ἡ πιὸ προβεβλημένη ἱστορία δὲν εἶναι ἄλλη ἀπὸ τὴ βιβλικὴ ἀναφορὰ στὸν Νῶε καὶ τὴν Κιβωτό του, μὲ τὴ θεϊκὴ μήνη νὰ ἀναγνωρίζει τὴ φαυλότητα τῆς ἀνθρωπότητας καὶ νὰ ἀποφασίζει νὰ καταστρέψει ὅλη τὴν πλάση, χαρίζοντας τὴ ζωὴ στὸν Νῶε, τὴν οἰκογένειά του καὶ τὰ ζῶα ποὺ ἐπιβίωσαν μέσῳ τῆς Κιβωτοῦ γιὰ νὰ ἀνασυστήσουν τὴ ζωὴ στὸν πλανήτη. 

Ἀκόμα παλιότερο ἀπὸ τὸν θρῦλο τῆς βιβλικῆς Γένεσης εἶναι τὸ βαβυλωνιακὸ ἔπος του Γκιλγκαμές, ἡ ἱστορία ἑνὸς βασιλιᾶ δηλαδὴ ποὺ ξεκινᾶ ἕνα συναρπαστικὸ ταξίδι γιὰ νὰ βρεῖ τὸ μυστικὸ τῆς ἀθανασίας, ὅταν καὶ συναντᾶ στὸ διάβα του τὸν Utnapishtim, ποὺ εἶχε ἐπιβιώσει ἀπὸ τὸν κατακλυσμὸ ποὺ στάλθηκε στὴ Γῆ ἀπὸ τοὺς θεούς: προειδοποιημένος ἀπὸ τὸν Enki, τὸν θεὸ τοῦ νεροῦ, ὁ Utnapishtim κατασκεύασε ἕνα καράβι καὶ ἔσωσε ἔτσι οἰκείους καὶ φίλους, καθὼς καὶ ζῶα, τεχνῖτες καὶ πολύτιμα μέταλλα. 

Οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες καὶ κατόπιν οἱ Ρωμαῖοι μεγάλωναν μὲ τὸν μῦθο τοῦ Δευκαλίωνα καὶ τῆς Πύρρας, οἱ ὁποῖοι ἔσωσαν ὅ,τι ἄξιζε νὰ σωθεῖ ἀπὸ τὴ μανία τοῦ Δία ποὺ στράφηκε κατὰ τῆς ἀνθρώπινης διαφθορᾶς. 

Ἰρλανδικὲς λαϊκὲς παραδόσεις κάνουν λόγο γιὰ τὴ βασίλισσα Cesair καὶ τὴν αὐλή της, ποὺ ἀρμένιζαν γιὰ 7 ὁλόκληρα χρόνια γιὰ νὰ ἀποφύγουν τὸν πνιγμό, ὅταν οἱ ὠκεανοὶ κατάκλυσαν τὴ χώρα. Καὶ βέβαια οἱ πρῶτοι εὐρωπαῖοι ἐξερευνητὲς τῆς Ἀμερικῆς δὲν θὰ μποροῦσαν νὰ μὴ μείνουν μὲ τὸ στόμα ἀνοιχτὸ ὅταν ἄκουσαν τοὺς ἀντίστοιχους θρύλους τῶν ἰνδιάνων ποὺ παραήταν κοντὰ στὴ βιβλικὸ χρονικὸ τοῦ Νῶε, κάνοντας τὸ ἱσπανικὸ ἱερατεῖο νὰ ὀσμίζεται δράση τοῦ Σατανᾶ: θεώρησαν δηλαδὴ ὅτι ὁ Διάολος εἶχε φυτέψει στὰ μυαλὰ τῶν γηγενῶν τέτοιες ἱστορίες γιὰ νὰ τοὺς μπερδέψει καὶ νὰ χάσουν τὸν δρόμο τους! 

Τί σχέση ὅμως μπορεῖ νὰ ἔχει ἡ Μαύρη Θάλασσα μὲ τοὺς μύθους τοῦ κατακλυσμοῦ; Πολὺ στενή, ἂν πιστέψουμε τὴ θεωρία... 

Ἡ θεωρία 

Οἱ γεωλόγοι William Ryan καὶ Walter Pitman τοῦ Πανεπιστημίου Κολούμπια διερωτήθηκαν λοιπὸν στὰ τέλη τῆς δεκαετίας τοῦ 1990 τί μπορεῖ νὰ ἐξηγήσει τη σχεδὸν οἰκουμενικὴ ἐπικράτηση τοῦ μύθου τοῦ κατακλυσμοῦ. Τί ὑποστηρίζουν; Ὅτι καθὼς ἡ Ἐποχὴ τῶν Παγετώνων ἔφτανε στὸ τέλος της καὶ οἱ παγωμένοι ὄγκοι ἔλιωναν, ἕνα τεῖχος νεροῦ ξεχύθηκε ἀπὸ τὴ Μεσόγειο στὴ Μαύρη Θάλασσα! 

Στὴν Ἐποχὴ τῶν Παγετώνων λοιπόν, ἰσχυρίζονται οἱ δύο ἐπιστήμονες, ὁ Εὔξεινος Πόντος ἦταν μιὰ ἀπομονωμένη λίμνη ποὺ περιβαλλόταν ἀπὸ εὔφορα ἐδάφη. Κάπου 12.000 χρόνια πρίν, κοντὰ στὸ τέλος τῆς Ἐποχῆς τῶν Παγετώνων, ἡ θερμοκρασία τῆς Γῆς ἄρχισε νὰ αὐξάνει, μὲ τὰ τεράστια κομμάτια πάγου ποὺ κάλυπταν ὅλο τὸ Βόρειο Ἡμισφαίριο νὰ λιώνουν προοδευτικά. Ὡς ἀποτέλεσμα, οἱ θάλασσες γέμιζαν νερό. 

Φτάνοντας στὰ 7.000 χρόνια πρίν, ἡ ἐπιφάνεια τῆς Μεσογείου διογκώθηκε, μὲ τὸ παραπανίσιο θαλασσινὸ νερὸ νὰ βρίσκει διέξοδο πρὸς τὰ βόρεια, στὸ μέρος ποὺ εἶναι σήμερα ἡ Τουρκία. Διοχετευμένο λοιπὸν μέσῳ τῶν Στενῶν τοῦ Βοσπόρου, τὸ νερὸ χτύπησε τὴ Μαύρη Θάλασσα μὲ ὁρμὴ 200 φορὲς παραπάνω ἀπὸ τὴ μανία τῶν Καταρρακτῶν του Νιαγάρα! Ἡ στάθμη τῆς πάλαι ποτὲ λίμνης ἀνέβαινε κατὰ 15 ἑκατοστὰ τὴν ἡμέρα, μὲ τὰ παράκτια ἐδάφη νὰ χάνονται γιὰ πάντα κάτω ἀπὸ τὸ νερο Καταγραμμένη στὴ μνήμη τῶν κατατρομαγμένων ἐπιζώντων, ἡ ἱστορία τῆς πλημμύρας πρέπει νὰ πέρασε στὶς ἑπόμενες γενιές, μὲ τὸν χρόνο νὰ προσθέτει καὶ νὰ ἀφαιρεῖ χαρακτηριστικά, καταλήγοντας τελικὰ στὸν μῦθο τοῦ Νῶε καὶ τὶς ἄλλες παραδόσεις τῆς Μέσης Ἀνατολῆς. Αὐτὸ τοὐλάχιστον ἰσχυρίζεται ἡ ἐρευνητικὴ ὑπόθεση... 

Ἡ ἀναζήτηση 

Ὁ θαλάσσιος βιολόγος Bob Ballard χτενίζει τὸν πυθμένα τῆς Μαύρης Θάλασσας ἀναζητῶντας ἀπομεινάρια ἀρχαίων οἰκισμῶν, γεγονὸς ποὺ θὰ ἐπιβεβαιώσει τὴν ὑπόθεση ὅτι μιὰ κατακλυσμιαία πλημμύρα χτύπησε τὴν περιοχὴ 7.000 περίπου πρίν, ἡ ὁποία ἔμελλε νὰ ἀλλάξει τὸ τοπίο καθοριστικὰ καὶ νὰ ὁδηγήσει προοδευτικὰ στὴν ἀνάπτυξη τοῦ μύθου τοῦ Νῶε. 

Ἂν ἡ ὑπόθεση ἔχει ἔρεισμα στὴν πραγματικότητα, τότε ἴχνη ἀνθρώπινης δράσης πρέπει νὰ κείτονται στὸν βυθό του Εὔξεινου Πόντου. Κι αὐτὸ ἀκριβῶς ἔδειξε ἀποστολὴ τοῦ 1998, παρουσιάζοντας μιὰ σειρὰ ἀπὸ ἐνδείξεις ποὺ προδίδουν ἀνθρώπινη δραστηριότητα. 

Ἡ ἐξερευνητικὴ ἀποστολὴ τοῦ ἴδιου τοῦ Ballard τὸ 1999 ἀποκάλυψε μιὰ ὑποθαλάσσια -πιά- κοιλάδα ποταμοῦ ἀλλὰ καὶ μιὰ ἀρχαία ἀκτογραμμή, στὴν ὁποία βρέθηκαν ταυτοχρόνως ἀπολιθωμένα κελύφη ἀπὸ μαλάκια τόσο τῆς θάλασσας ὅσο καὶ τοῦ γλυκοῦ νεροῦ, τὴν ἴδια ὥρα ποὺ ἡ χρονολόγηση μὲ ἄνθρακα φαίνεται νὰ ὑποστηρίζει τὴ θεωρία τῆς λίμνης ποὺ κατακλύστηκε ἀπὸ θαλασσινὸ νερὸ 7.000 χρόνια πρίν. Ταυτοχρόνως, ἐντοπίστηκε καὶ φυσικὴ παρουσία ἀνθρώπου, μέσῳ οἰκοδομημάτων της 

Ἐποχῆς τοῦ Λίθου καὶ πρώιμων ἐργαλείων. 

Οἱ ἔρευνες συνεχίζονται πλέον περνῶντας στὸ ἑπόμενο ἐπίπεδο: ὁ Ballard καὶ ἡ ὁμάδα του χρησιμοποιοῦν σόναρ καὶ τηλεκατευθυνόμενα ὀχήματα «χτενίζοντας» τὴ Μαύρη Θάλασσα γιὰ ἴχνη ἀνθρώπινης δράσης, ὅπως κτίρια, καράβια καὶ κεραμικά. Τὴν ὥρα λοιπὸν ποὺ φτάνουμε ὁλοένα καὶ κοντύτερα στὸ νὰ καταλήξουμε ἂν ἔγινε πράγματι οἰκουμενικὸς κατακλυσμὸς στὴ Γῆ, ἀντιμετωπίζουμε τὸ ἐνδεχόμενο μελλοντικῶν κολοσσιαίων πλημμυρῶν. 

Οἱ καταστροφικὲς πλημμύρες ἀπειλοῦν σήμερα τὴ ζωὴ ἑνὸς δισεκατομμυρίου ἀνθρώπων, μὲ τὸν ΟΗΕ νὰ ἐκτιμᾶ ὅτι ὁ ἀριθμὸς θὰ ἀνέρθει στὰ 2 δισ. μέχρι τὸ 2050: 

Ὁ συνδυασμὸς τῆς κλιματικῆς ἀλλαγῆς, τῆς ἀποψίλωσης τῶν δασῶν, τῆς ἀνόδου τῆς στάθμης τῆς θάλασσας καὶ τῆς αὔξησης τοῦ παγκόσμιου πληθυσμοῦ ρίχνει τὴ σκιά του στὸ ἴδιο τὸ μέλλον τῆς ἀνθρωπότητας...