Ἱεροί Τόποι

Στήν ἀρχαιότητα ὀνόμαζαν ἱερὸ τόπο ἕνα ναό, ἕνα πυθόχρηστο μαντεῖο, ἕνα θεραπευτήριο, ἕναν τύμβο, ὅπως ἐπίσης ἕνα γυμναστήριο καὶ ἕνα θέατρο. Ἱερὸς τόπος ἦταν καὶ μία πόλη, ἡ ὁποῖα συγκέντρωνε ὅλα τα προηγούμενα σε μία βασική δομή- ὀργάνωση συντελῶντας στὴν πολύπλευρη ἀναπτύξη τῶν ἱκανοτήτων του ἀνθρώπου, στὸ σῶμα, στὴ ψυχή καὶ στὸ νοῦ-πνεύμα.

Κύρια χαρακτηριστικά ἑνὸς ἱεροῦ τόπου εἶναι ὁ χῶρος, ὁ χρόνος καὶ ἡ χωροχρονικῆ δίνη ἐνέργειας ποῦ δημιουργεῖ.

Ὁ χῶρος δὲν εἶναι μία μονοσήμαντη ἔννοια. Ὑπάρχει ὁ ἐξωτερικός χῶρος, ἀντικειμενικός καὶ οὐδέτερος, τὸν ὁποῖο ἀντιλαμβανόμαστε καὶ ἀποτελεῖ το πεδίο ἔρευνας τῶν ἐπιστημῶν. Ὑπάρχει καὶ ὁ ἐσωτερικός χῶρος, ὁ ὑποκειμενικός, ποῦ παύει νὰ εἶναι οὐδέτερος, διότι εἶναι φορτισμένος ἀπὸ τα δικά μας βιώματα. Ὁ ἐσωτερικός χῶρος τότε παύει νὰ εἶναι χῶρος καὶ γίνεται τόπος, ἕνας τόπος της συνείδησης. Ὅλες οἱ τελετουργίες ποὺ εἶχαν ὡς σκοπό την ἵδρυση καὶ λειτουργία τῶν ἱερῶν τόπων ἀναφέρονταν στὸν χῶρο ὡς τόποι συνείδησης.

Ἀλλὰ καὶ ὁ χρόνος δὲν εἶναι ὁμοιογενής οὔτε γραμμικός. Δὲν ὑποδηλώνει ἁπλῶς μία διάρκεια. Ἔχει πλέον ὑποδειχθεῖ ἡ σχετικότητά του σε ὅλα τα ἐπίπεδα. Στὸ φυσικό ἐπίπεδο ὁ Einstein ἀπέδειξε ὅτι ὁ χρόνος παραμορφώνεται καὶ σε διαφορετικά μέρη του σύμπαντος τρέχει με διαφορετικούς ρυθμούς, καθώς ἐπηρεάζεται ἀπὸ τὴ βαρύτητα. Στὸ ψυχολογικό ἐπίπεδο ὁ χρόνος ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὴ συνείδηση μας, π.χ. διαφορετικά «τρέχει» ὁ χρόνος σε μία αἴθουσα ἀναμονῆς, στὴν ἐργασία ἡ με μία εὐχάριστη συντροφιά. Ἔτσι ὁ χρόνος γίνεται ὁ χῶρος ἡ το πεδίο της συνείδησης. Ἐσωτερικά (ὡς ἀθάνατο πνεῦμα καὶ οὐσία) ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀμετάβλητος καὶ ἡ συνείδηση (ὥς ἕνα σημεῖο ποῦ κινεῖται πάνω στὴν καμπύλη του χρόνου), μας δίνει την ψευδαίσθηση της συνεχόμενης κίνησης.

Χῶρος καὶ χρόνος βρίσκονται σε μία δυναμική σχέση μεταξύ τους. Ὁ χρόνος καθιστά δυνατή τὴ λειτουργία του χώρου ὡς ἱεροῦ τόπου μέσα ἀπὸ το ἱερὸ ἡμερολόγιο, το ὁποῖο δίνει ζωή καὶ κίνηση στὸ χῶρο - χρόνο. Το ἱερὸ ἡμερολόγιο με τις περιοδικές ἑορτὲς δίνει τὴ δυνατότητα της συγκέντρωσης, της ἐπανάληψης του μύθου, της ἀνανέωσης, της ἐπαφῆς με το θεῖο, καλύπτοντας ἔτσι το θρησκευτικό συναίσθημα του ἀνθρώπου, την ἀνάγκη του νὰ ἐπιστρέψει ξανά στὴν Ἀρχὴ. Με αὐτόν τον τρόπο ὁ χρόνος παύει νὰ εἶναι γραμμικός καὶ καθημερινός, καμπυλώνεται καὶ καθίσταται ἱερὸς χρόνος.

Ὁ χῶρος στὸ κοσμικό ἐπίπεδο εἶναι ὁ φορέας της Δημιουργίας καὶ οἱ κοσμογονικοί μῦθοι συμβολίζουν την ἐγκαθίδρυση της τάξης του κόσμου ποῦ βγῆκε ἀπὸ το χάος (ὁ ἄχρονος πρὸ της δημιουργίας μυθικός χρόνος). Ὁ χῶρος, στὸ ἀνθρώπινο ἐπίπεδο δημιουργίας, εἶναι ἡ ἐπιφάνεια της γῆς ὁποῦ θεμελιώνεται ἕνας ἱερὸς τόπος. Ὑπὸ αὐτὴν την ἔννοια ὁ ἱερὸς τόπος εἶναι ἕνας ἐνεργειακός κόμπος στὸ δίχτυ του χώρου ὁ ὁποῖος ἐπιτρέπει το πέρασμα, την ἐπικοινωνία τῶν ἐνεργειῶν μεταξύ του οὐρανοῦ καὶ της γῆς. Ἀλλὰ δὲν εἶναι ὅλη ἡ ἐπιφάνεια της γῆς κατάλληλη πρὸς αὐτὴν την χρήση. Ἡ ἐπιλογή του χώρου ἀλλὰ καὶ της χρονικῆς στιγμῆς της ἐγκαθίδρυσής του ἦταν μία σημαντική εὐθύνη τῶν ἱερέων -μυστῶν, αὐτῶν ποῦ κατεῖχαν τὴ μυστική γνώση της ἱερῆς ἐπιστήμης ποῦ καλεῖται Ἱερὴ Γεωγραφία.

Ὁ βασικός σκοπός της ἱερῆς Γεωγραφίας ἦταν ἡ ἀναπαράσταση της θείας δημιουργίας καὶ τάξης στὸ γήινο - ἀνθρώπινο ἐπίπεδο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ἀποτελοῦν οἱ τρεῖς πυραμίδες της Γκίζας ποῦ ἀντικατοπτρίζουν τα τρία ἀστέρια της ζώνης του Ὠρίωνα. Με αὐτὸν τον τρόπο, ὅπως ἔγραψε ὁ Πλάτωνας, «ὁ αἰσθητός κόσμος εἶναι ἕνα ἀκριβὲς ἀντίγραφο του οὐράνιου σχεδίου» ἡ ὅπως το ἐξέφρασε ποιητικά ὁ Ἑλύτης: «Ναοί στὸ σχῆμα του Οὐρανοῦ…» καὶ ὁ ἄνθρωπος γίνεται ἕνας δημιουργός στὸ ἐπίπεδο του. Ὑπάρχει μία φανερή σχέση ἀνάμεσα στὸν μακρόκοσμο του σύμπαντος καὶ στὸν μικρόκοσμο του ἀνθρώπου, ἡ ὁποία ἀντανακλᾶται καὶ στὴν Ἱερὴ Γεωγραφία, στοὺς ναούς καὶ στὶς οἰκίες (ποῦ ἦταν οἱ μικροί καθημερινοί ναοί). Ἐάν ὁ ἄνθρωπος εἶναι δημιούργημα καὶ εἰκόνα του Θεοῦ, τότε ἕνα ἱερὸς τόπος, ποῦ εἶναι δημιούργημα του ἀνθρώπου, δέν μπορεῖ παρά νὰ εἶναι ἡ εἰκόνα του.

Σήμερα ἔχει χαθεῖ αὐτή ἡ ἀρχαία μυητική γνώση. Ἕνας ἱερέας κάποτε ἦταν ἀρχιτέκτονας με ὅλη τὴ σημασία της λέξης, διότι ἔχτιζε γέφυρες ἀνάμεσα στὸν οὐρανό καὶ στὴ γῆ λαμβάνοντας ὑπόψη ὅλους τους παράγοντες ποὺ θὰ την ἐπηρέαζαν. Παράγοντες ὅπως ἡ θέση τῶν ἄστρων, ἡ ἡλιακή, ἡ κοσμική καὶ ἡ γήινη ἀκτινοβολία, τα ἠλεκτρομαγνητικά πεδία, τα ὑπόγεια ὕδατα, οἱ κοιλότητες καὶ τα τεκτονικά ρήγματα, ἡ σύσταση των πετρωμάτων κ.α. ἦταν σημαντικά καὶ λαμβάνονταν ὑπόψη. Τόπους δύναμης ἀποτελοῦν ἐπίσης τα τελουρικά ρεύματα, οι θετικές γραμμές ἐνέργειας της γῆς, οἱ κόμβοι τῶν ὁποίων δημιουργοῦν εὐνοϊκές ἐνεργειακές συνθῆκες πρὸς τον ἄνθρωπο. Πάνω σε αὐτούς τους κόμβους οἱ ἀρχαῖοι σοφοί θεμελίωσαν τους ἱερούς τόπους δύναμης, αὐτούς ποῦ ἀποτέλεσαν τα κέντρα τῶν μυητικῶν πολιτισμῶν ὅλων τῶν ἐποχῶν. Ἀξιοσημείωτο εἶναι το γεγονός ὅτι ὑπῆρχε σύνδεση αὐτῶν τῶν κέντρων σε ὅλα τα ἐπίπεδα, ὄχι μόνο ἐντὸς τῶν ὁρίων μιᾶς φυσικῆς περιοχῆς, ὅπως ἡ Ἑλλάδα, ἀλλὰ καὶ μεταξύ ἀπομακρυσμένων γεωγραφικά περιοχῶν. Αὐτὸ ἀποδεικνύει την κοινή καταγωγή τῶν μυστηριακῶν θεσμῶν ὡς πανανθρώπινη ἀξία.

Σήμερα, σε αὐτούς τους παράγοντες ποῦ προαναφέρθηκαν, ἔρχεται νὰ προστεθεῖ ἡ σύγχρονη ἐπιβάρυνση ἀπὸ τις ἔντονες ἀνθρώπινες δραστηριότητες, π.χ. ὑπόγειες στοές καὶ metro, ἀποχετευτικά δίκτυα, ἠλεκτρικές καὶ πυρηνικές ἀκτινοβολίες κ.α. Ὑπάρχουν ὡστόσο σύγχρονοι ἐρευνητές, οἱ ὁποῖοι βαδίζουν στὰ ἀρχαία χνάρια, ὅπως ὁ καθηγητής Hartmann ποῦ μελέτησε τα παθογόνα ἐνεργειακά πεδία.

Ἀπὸ ἐνεργειακή ἄποψη οἱ ἱεροί τόποι εἶχαν σκοπό νὰ διοχετεύουν καὶ νὰ ἐναρμονίζουν στὸν χωροχρόνο την ἐνέργεια, ὥστε νὰ λειτουργεῖ θετικά καὶ εὐεργετικά πρὸς τον ἄνθρωπο, νὰ ἐξασθενεῖ τις ἀρνητικές ἀκτινοβολίες καὶ νὰ ἐκμεταλλεύεται στὸ ἔπακρο τις θετικές, πρὸς ἀνανέωση, θεραπεία καὶ ἀνύψωση της συνείδησης.

Ἡ ἱερὴ ἕνωση οὐρανοῦ καὶ γῆς, Θεοῦ καὶ ἀνθρώπου, ἀόρατου καὶ ἀόρατού, οὐσίας καὶ παρουσίας ἦταν ἐφικτὴ χάρη στὴν ἐγκαθίδρυση, με τις τελετές προσανατολισμοῦ, ἑνός κέντρου, ἄξονα ἡ βωμοῦ. Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος μποροῦσε νὰ βρεῖ σε ἕναν ἱερὸ τόπο το δικό του κέντρο, τον δικό ἄξονα- συνείδηση, δηλαδή τον ἑαυτὸ του. Ὅμως το ἱερὸ, το θεῖο, ἡ ἀλήθεια βρίσκονται μέσα στὸν ἄνθρωπο, ἀλλὰ ὅσο αὐτὸς δὲν δύναται νὰ βρεῖ αὐτὴν την ἀλήθεια μέσα του, θὰ πρέπει νὰ ἀναζητήσει ἕνα ἀληθινό μονοπάτι ποῦ θά τον ὁδηγήσει σε αὐτὴν.

Πάνω ἀπὸ ὅλα ἕνας ἱερὸς τόπος εἷναι μία κατάσταση της συνείδησης. Εἶναι ὁ ἄνθρωπος ποῦ τοποθετεῖ ἕναν τόπο στὸ κέντρο της συνείδησής του καὶ τον καθιστά ἱερὸ. Ἕνας ἱερός τόπος λειτουργεῖ ὡς κατάσταση συνείδησης, ὅσο ὁ ἄνθρωπος ἔχει καὶ ἐκφράζει την ἀνάγκη της θεοφάνειας καὶ του θρησκευτικοῦ συναισθήματος μέσα ἀπὸ αὐτὸν.

Στίς σύγχρονες συνθῆκες της καθημερινότητας ἔχουν λησμονηθεῖ καὶ παρεξηγηθεῖ οἱ ἔννοιες του θρησκευτικοῦ, του ἱεροῦ, της τελετῆς, του μύθου καὶ της μύησης. Φαντάζουν αλλόκοσμες, του «παρελθόντος» ἡ μία μακρινή ἀνάμνηση της ψυχῆς.