Ο ἀφορισμός της ἡρωίδας Λασκαρίνας Μπουμπουλίνας, ἀπὸ τον Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε’,

Ο ἀφορισμός της ἡρωίδας Λασκαρίνας Μπουμπουλίνας, ἀπὸ τον Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε’, ἔλαβε χώρα τον Ὀκτώβριο του 1820. Ἐπίσημη ἀφορμή γιά την πράξη αὐτή φέρεται μία κληρονομικῆς φύσεως οἰκογενειακή διαφορά μεταξύ των δύο γιῶν του δευτέρου συζύγου της Μπουμπουλίνας καὶ προγονών της, Γιάννη καὶ Παντελῆ Μπούμπουλη, με την ἴδια Το Πατριαρχεῖο ἀντί ἄλλης μεσολαβητικῆς ἐνέργειας ἐπέβαλε σφοδρό ἐπιτίμιο στή Σπετσιώτισσα καπετάνισσα καὶ ἀγωνίστρια Η αὐστηρότητα αὐτῆς της ἀπόφασης, ποῦ καθίσταται πρόδηλη καὶ ἀπὸ τή λεκτική της διατύπωση, υπεμφαίνει, ὅτι τα βαθύτερα αἰτιᾶ ποῦ την προκάλεσαν θά πρέπει νά ἀποδοθοῦν στίς πολιτικές συνεργασίες του Φαναρίου με την Ὑψηλή Πύλη.


Πέρα ἀπὸ τα ὅσα ἐμπεριέχονται στόν συνοδικό αὐτόν λίβελλο, θά πρέπει νά ληφθοῦν ὑπ’ ὄψιν κάποιες ἐνδιαφέρουσες παρατηρήσεις, καί ἱστορικά στοιχεῖα ποῦ συνδέονται ἄμεσα με το γεγονός του αφορισμού της Μπουμπουλίνας. Κατά πρῶτον προκαλεῖ εὐλογῆ ἀπορία -καί γιατί ὄχι, ὑποψία- το γεγονός ὅτι οἱ ἀδελφοί Μπούμπουλη ἀπευθύνθηκαν, ὄχι στὴν τοπική ἐκκλησιαστική ἀρχή, ἀλλά στόν ἴδιον τον πατριάρχη. Ἀξίζει νά σημειωθεῖ, ὅτι στήν Ἐπανάσταση, τα δύο ἀδέλφια δέν ἀκολούθησαν τα χνάρια του ἀγωνιστή πατέρα τους καί οὔτε βέβαια ἔλαβαν ποτέ μέρος στὶς πολεμικές ἐπιχειρήσεις της μητριάς τους, σε μία ἀπὸ τις ὁποίες μάλιστα, ἔπεσε μαχόμενος ὁ μεγαλύτερος γιός της Μπουμπουλίνας, ὁ Γιάννος Γιάννουζας. Δέον ἐπίσης ν’ ἀναφερθεῖ, ὅτι τον καιρό κατά τον ὁποῖον ἀφορίσθηκε ἤ Μπουμπουλίνα, προετοίμαζε μεθοδικά την συγκρότηση ἱκανοῦ στόλου με την προοπτική πολέμου στὴ θάλασσα. Με το ἐπιχειρηματικό της δαιμόνιο, κατόρθωνε, ὄχι μόνο νά διαχειρίζεται χρηστά καί νά αὐξάνει την οἰκογενειακή περιουσία, ἀλλά καί νά ἀντεπεξέρχεται στά ἔξοδα ποῦ ἀπαιτοῦσε ἤ ναυπήγηση, ἤ συντήρηση των πλοίων, ἤ μισθοδοσία καί τροφοδοσία των πληρωμάτων.


Η Ὑψηλὴ Πύλη, ποῦ εἶχε ὥς ἕναν βαθμό γνώση των δραστηριοτήτων τῆς Μπουμπουλίνας (γιὰ τὴ ναυπήγηση του «Ἀγαμέμνονα» καταγγέλθηκε στὴν Ὑψηλὴ Πύλη, ὅτι προετοιμάζει πολεμικό πλοῖο), προσπάθησε κατ’ ἐπανάληψιν νά τις ἀνασχέσει με δημευτικές ἀποφάσεις καὶ ἀποστολές ἐπιθεωρητῶν γιὰ ἔλεγχο Η Μπουμπουλίνα, κατάφερε νά προστατέψει τα πλοῖα της, με την βοήθεια καὶ των Ρώσων, ἐπικαλούμενη το γεγονός ὅτι τα πλοῖα της ἔφεραν ρωσική σημαία, ἀλλά καὶ το ὅτι ὁ σύζυγός της εἶχε προσφέρει ὑπηρεσίες στὸν ρωσικό στόλο. Δεδομένης λοιπόν της καταστάσεως αὐτῆς, ἕνας ἀφορισμός ἦταν το πλέον κατάλληλο ὅπλο γιὰ την ἀντιμετώπιση του κινδύνου ποῦ οἱ Ὀθωμανοί διέβλεπαν. Οἱ συγκεκριμένοι πρακτικοί σκοποί ποῦ θὰ ἐξυπηρετοῦσε αὐτὸς ὁ ἀφορισμός, ἦταν ἀφ’ ἑνὸς ὁ ἐκφοβισμός της ἴδιας της Μπουμπουλίνας κι ἀφ’ ἑτέρου ἡ ἠθική καὶ οἰκονομική της ἐκγύμνωση. Χαρακτηριστικό εἶναι ἐπίσης το γεγονός, ὅτι οὐδέποτε ἔγινε ἄρση του ἀφορισμοῦ αὐτοῦ, οὔτε ἀκόμη κι ὅταν ἡ Μπουμπουλίνα, κατόπιν αὐτοῦ, ἐξέθεσε δημόσια την περιουσιακή της κατάσταση την 15η Ὀκτωβρίου 1820 ἐνώπιον των προεστῶν των Προσπεσών, ἀφήνοντας ἀνοικτό το ἐνδεχόμενο διευθέτησης των οἰκογενειακῶν της ἐκκρεμοτήτων Η ἐξαγωγή συμπερασμάτων ἐπαφίεται στὴν κρίση του καθενός…

Το κείμενο του ἀφορισμοῦ, ὅπως δημοσιεύθηκε ἀπὸ τον Ἥλια Παπαθανασόπουλο στὸ περιοδικό «Ἱστορία» (Ἰούνιος 1973), συνοπτικά έχει ως εξής:


Γρηγόριος ἐλέῳ Θεοῦ Ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης καί Οἰκουμενικός Πατριάρχης.



Ἱερώτατε Μητροπολῖτα Ναυπλίου καί Ἄργους καί ὑπέρτιμοι, εὐλαβέστατοι ἱερεῖς, τιμιώτατοι κοτζαμπασίδες καί χρήσιμοι προεστώτες της ἐπαρχίας ταύτης καί της νήσου Σπέτζης, χάρις είη ὑμῖν καί εἰρήνη παρά Θεοῦ […] Ἀποφαινόμεθα συνοδικῶς μετά των περί ἡμᾶς ἱερωτάτων Ἀρχιερέων καί ὑπερτίμων, των ἐν ἁγίῳ Πνεύματι ἀγαπητῶν ἡμῶν ἀδελφῶν καί συλλειτουργῶν, ἶνα ἡ ρηθεῖσα Λασκαρίνα, ἄν μή, ἅμα το ἀκοῦσαι καί ἰδεῖν το παρόν ἡμῶν συνοδικόν γράμμα, τον Θεόν φοβηθεῖσα καί την αἰώνιον κόλασιν ἐν νῷ θεμένη, […] καί οἱ γιγνώσκοντες τους ἔχοντας καί κρύπτοντας πράγματα ἡ ἄσπρα του ἀποθανόντος, […] ὁποῖοι ἄν ὦσιν, ἄνδρες ἡ γυναῖκες, συγγενεῖς ἡ ξένοι, ὁμοῦ ἀφωρισμένοι ὑπάρχωσι, καί κατηραμένοι, καί ἀσυγχώρητοι, καί μετά θάνατον ἄλυτοι, καί τυμπανιαῖοι· αἱ πέτραι καί ὁ σίδηρος λυθείησαν, αὐτοί δέ μηδαμῶς· κληρονομήσειν την λέπραν του Γιεζή καί την ἀγχόνην του Ἰούδα, στένοντες είεν καί τρέμοντες ἐπὶ της γῆς ὥς ὁ Καῖν, ἡ ὀργὴ του Θεοῦ είη ἐπ’ αὐτούς, ἔχοντες καί τας ἀρᾶς πάντων των ἀπ’ αἰῶνος ἁγίων καί των ὁσίων τριακοσίων δέκα καί ὀκτώ θεοφόρων Πατέρων. Η δὲ ρηθεῖσα Λασκαρίνα προφανῶς ἐλεγχομένη καὶ τὴ πεισμονή αὐτῆς ἐμμένουσα ὑπάρχοι καὶ ἕξω της του Χριστοῦ Ἐκκλησίας, μηδείς ἐκκλησιάσοι αὐτὴν, ἡ ἀγιάσοι, ἡ θυμιάσοι, ἡ ἀντίδωρον αὐτὴ διδῶ, ἕως ποιήση ὥς γράφομεν καὶ τότε συγχωρηθήσεται.



αωκ (1820) ἕν μηνί Ὀκτωβρίῳ· ινδικτιώνος θ.



Ο Κωνσταντινουπόλεως Γρηγόριος.



Ο Καισαρεῖας Μακάριος.
Ο Νικαίας Μακάριος.
Ο Θεσσαλονίκης Ἰωσήφ.
Ο Τυρνάβου Ἰωσήφ.
Ο Κυζίκου Γρηγόριος.
Ο Σίφνου Σαμουήλ