Λευκάδα: Πῶς ἀπὸ χερσόνησος ἔγινε νησί. Τα τεχνικά ἔργα των Ἀρχαίων Κορινθίων για την διάνοιξη διώρυγας καὶ πῶς "ἐποίησαν νῆσον τὴν Λευκάδα".
Ἡ ἀποίκηση της χερσονήσου της Ἀκαρνανίας τον 7ο π.Χ. αἰῶνα καὶ τα τεχνικά ἔργα τῶν Ἀρχαίων Κορινθίων ἀποίκων, γιὰ την διάνοιξη της διορύκτου (διώρυγας) κατά μῆκος της χθαμαλῆς τότε ξηράς (ἰσθμοῦ) ποῦ ἕνωνε την κύρια γῆ με την χερσόνησο της. Σχέδια καὶ χάρτες ποὺ δείχνουν πῶς ἡ μέχρι τότε Ἀκαρνανική χερσόνησος δίνει την θέση της στὸ νεογέννητο νησί της Λευκάδος.
Κορίνθιοι... καὶ τῆς χερρονήσου διορύξαντες τὸν ἰσθμὸν
ἐποίησαν νῆσον τὴν Λευκάδα,
μετωνόμασαν Λευκάδα,
ἐπώνυμον δοκῶμοι τοῦ Λευκάτα·
Οἱ Κορίνθιοι ... ἄνοιξαν δίαυλο στὴ χερσόνησο
καὶ έκαναν τη Λευκάδα νησί,
καὶ τὴ μετονόμασαν Λευκάδα,
ἀπὸ τον ἐπώνυμο ἥρωά Λευκάτα.
Η Λευκάδα μαζί με την Εὔβοια, εἶναι τα δύο μοναδικά νησιά στὴν Ἑλλάδα στὰ ὁποία ἡ πρόσβαση σήμερα μπορεῖ νὰ γίνει ὁδικῶς. Ὅμως κάποτε στὴν Λευκάδα μποροῦσε νὰ πάει κάποιος με τα πόδια, χωρίς την χρήση βάρκας ἡ γέφυρας. Η Λευκάδα στὰ πολύ ἀρχαία χρόνια ἀποτελοῦσε μία Ἀκαρνανική χερσόνησο, δεδομένου ὅτι γιὰ πάρα πολλούς αἰῶνες δὲν ἦταν ἀποκομμένη ἀπὸ αὐτὴν ἀλλὰ συνδεόταν με μία στενή καὶ χθαμαλή λωρίδα ἀμμώδους γῆς (ἰσθμός). Η κατάσταση ἄλλαξε ὅταν οἱ ἀρχαῖοι Κορίνθιοι ἀποφάσισαν νὰ ἀποικῆσουν την Λευκάδα καὶ νὰ δημιουργήσουν ἕναν πορθμό γιὰ ναυτικούς καὶ ἀμυντικούς λόγους, μετατρέποντας ἀπὸ τότε (7ος αἰῶνας π.Χ.) την Λευκάδα σε νησί. Στὸ παρόν ἄρθρο ταξιδεύουμε με σχέδια καὶ χάρτες, στὴν ἐποχῆ ποῦ ἡ Λευκάδα ἀπὸ χερσόνησος μετατρέπεται σε νησί καὶ ἀνακαλύπτουμε πῶς τα κατάφεραν οἱ Κορίνθιοι.
Ὀνομάτων ἐπίσκεψις // Ἐτυμολογία
Στό σημεῖο αὐτὸ θεωροῦμε ἀπαραίτητο νὰ ξεκαθαρίσουμε μερικούς ὄρους οἱ ὁποῖοι χρησιμοποιοῦνται ἀρκετὰ στὸ κείμενο μας.
Ἰσθμὸς: στενή λωρίδα ἐδάφους ποῦ χωρίζει δύο ὄχθες (συνήθως θαλασσῶν) καὶ με τὴ σειρά του συνδέει δύο μεγαλύτερες μᾶζες ἐδάφους.
Πορθμός: ναυτικός γεωγραφικός ὄρος, με τον ὁποῖο χαρακτηρίζεται ἡ φυσική στενή λωρίδα θάλασσας ποῦ χωρίζοντας δύο ἀκτὲς ἑνώνει δύο μεγαλύτερες θαλάσσιες ἐκτάσεις.
Διόρυκτος: ὁ πορθμός του Δρεπάνου, μία ἀβαθὴς λωρίδα θαλάσσης, πού χωρίζει την Ἀκαρνανία ἀπὸ την Λευκάδα.
Διώρυγα: ὁποιοδήποτε ἐπίγειο τεχνικό ἔργο συνήθως μεγάλου μήκους καὶ πλάτους γιὰ παροχέτευση ἡ ἀποχέτευση νεροῦ ἡ σύνδεση ποταμῶν, λιμνῶν καὶ θαλασσῶν, κατ΄ εἶδος μεταξύ τους ἡ κεχωρισμένα π.χ. ποταμό με ποταμό, λίμνη με λίμνη ἡ ποταμό ἡ θάλασσα, θάλασσα με θάλασσα κ.λπ. Η κατασκευή (διάνοιξη) διώρυγας λέγεται διώρυξη, ἡ διόρυξη, ἀπὸ το ρῆμα "διορύσσω" (= ἀνοίγω δίοδο σκάβοντας).
Δίαυλος: φυσική ἡ τεχνητή δίοδος σε θάλασσα, ποταμό κτλ., κατάλληλη γιὰ τὴ ναυσιπλοΐα.
Γνωριμία με την Λευκάδα
Η Λευκάδα μαζί με τα νησιά Μεγανήσι, Καστό καὶ Κάλαμο ἀποτελεῖ το Νομό Λευκάδος, το μικρότερο νομό της χώρας.
Μαζί με τα νησιά Κέρκυρα, Κεφαλλονιά, Ἰθάκη, Ζάκυνθο καὶ Παξούς ἀποτελοῦν την Περιφέρεια Ἰονίων Νήσων. Ἄν προστεθοῦν καὶ τα Κύθηρα τότε τα προαναφερθέντα νησιά ἀποτελοῦν το γνωστό μας σύμπλεγμα των Ἐπτανήσων. Γεωγραφικά εἶναι το τέταρτο σε ἔκταση νησί στὸ Ἰόνιο (320 τ.χλμ.) καὶ το τέταρτο σε πληθυσμό με περίπου 23.000 κατοίκους κατά την ἀπογραφή του 2011.
Περί του ὀνόματος του νησιοῦ
Το ὄνομα της ἡ Λευκάδα το πῆρε ἀπ' το ἀκρωτήριον Λευκάτα ἡ ἀλλιῶς Κάβος της Κυρᾶς, ποῦ βρίσκεται στὸ νοτιότερο ἄκρο του νησιοῦ. Το ἀκρωτήριον στὴν ἀρχαιότητα ὀνομαζόταν Λευκάς πέτρα ἡ Λευκάς ἄκρα. Ο τύπος Λευκάτας εἶναι δωρικός. Ὡς ἐπίθετο του Ἀπόλλωνα (Ἀπόλλων Λευκάτας) σημαίνει: ὁ Ἀπόλλωνας, ο κύριος του Λευκάτα, του ἄσπρου βράχου. Η πρώτη μνημόνευση του βράχου βρίσκεται στὸν Ὅμηρο. Ἕνας μῦθος λέει ὅτι ἡ ποιήτρια Σαπφώ, ἀπ' τὴ νῆσο Λέσβο, πήδηξε ἀπ' το βράχο του ἀκρωτηρίου γιὰ νὰ ἀπαλλαγεῖ ἀπ' τον ἔρωτα της γιὰ τον Φάωνα. Κοντά σ' ἐκείνη την περιοχή ὑπάρχει καὶ ὁ ναός του θεοῦ Ἀπόλλωνα, στὸν ὁποῖον εἶναι ἀφιερωμένος ὁ λευκός βράχος.
H προϊστορική Νήρικος
Η πρώτη πόλη του νησιοῦ, ἦταν ἡ προϊστορική Νήρικος, τα ἐρείπια της ὁποίας βρέθηκαν στὸ χωριό Καλλιγόνι, στὴ κορυφή του λόφου «Κούλμος». Ἐκτείνονταν ἀπὸ τον οἰκισμὸ του Καλλιγονῖου στὰ βόρεια ἑως τις παρυφές του οἰκισμοῦ Καρυωτῶν στὰ νότια καὶ ἀπὸ τὴ λοφοσειρά του Κούλμου στὰ δυτικά ἑως τις ἀκτὲς στὰ ἀνατολικά. Ἕνα τμῆμα της πόλης ἦταν χτισμένο ἀμφιθεατρικά στὶς πλαγιές του Κούλμου με θέα τὴ θάλασσα καὶ τις ἀκαρνανικές ἀκτὲς, ἐνῶ το ὑπόλοιπο ἁπλωνόταν στὴν πεδιάδα ἑως την παραλία.
Ἡ αρχαία πόλη περιβαλλόταν από τείχος, μήκους 4,5 χιλιομέτρων ενισχυμένο με ορθογώνιους πύργους. Τμήματά του διατηρούνται σήμερα κυρίως στα υψώματα του Κούλμου, όπου βρισκόνταν και η ακρόπολη. Το τείχος, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, τοποθετείται στα κλασσικά και ελληνιστικά χρόνια, ενώ έχουν διαπιστωθεί επισκευές του που χρονολογούνται επί ρωμαιοκρατίας.
Η πόλη Νήρικο, ἀναφέρεται στὸ ἔπος της Ὀδύσσειας, ὅταν ὁ γέροντας Λαέρτης ἀναπολεῖ τα νιάτα του, τότε πού μποροῦσε νὰ ὁδηγήσει το στρατό του βασιλείου του, σε νικηφόρους πολέμους.
"αἴγάρ, Ζεῦ τε πάτερ καί Ἀθηναίη καί Ἄπολλον,
οἷος Νήρικον εἷλον, ἐϋκτίμενον πτολίεθρον,
ἀκτήν ἠπείροιο, Κεφαλλήνεσσιν ἀνάσσων"
ἀπόδοση:
"Νά’μουν, πατέρα Δία κι Ἀπόλλωνα καί σύ Ἀθηνά, σάν τότε
πού πῆρα τό καστρί τ’ὡριόχτιστο τοῦ Νήρικου ἀπαντίκρυ,
στή γλώσσα τῆς στεριᾶς, κι ἀφέντευα Κεφαλλωνίτες"
Ὁμήρου Ὀδύσσεια, Ω, 376-378
Ἡ πόλη Νήρικο, μαζί με ὁλόκληρη τὴ σημερινή νῆσο Λευκάδα ποὺ τὴ φιλοξενοῦσε, την ἐποχῆ ἐκείνη ἦταν ἄμεση προέκταση της Ἀκαρνανίας καὶ γενικά της περιοχῆς της Ἠπείρου. Την στενή συγγενική σχέση Λευκάδος – Ἀκαρνανίας, τὴ συναντάμε καὶ στὰ μεταγενέστερα χρόνια, ὅταν οἱ Ἕλληνες συγκαταλέγανε την πόλη της Λευκάδος ἡ της Νήρικο, στὸ πολιτειακό καθεστώς της Ἀκαρνανίας, ὅπως βλέπουμε καὶ στὴν ἐπιδαυρική ἐπιγραφή (IG² IV 1,95), με τον κατάλογο Θεαροδόκων, τῶν πόλεων της Ἀκαρνανίας (γιὰ την Λευκάδα, ὁ Τιμοφρᾶδης). Αὐτὸ συνεχίζεται διαχρονικά μέχρι τις μέρες μας, ὁπού οἱ ἰδιαίτερες λαϊκές παραδόσεις της Λευκάδος, φαίνεται νὰ ταυτίζονται περισσότερο με τις ἡπειρώτικες, παρά με τις ἑπτανησιακές.
Μεσαιωνική Λευκάδα
Ἀργότερα κατά τον Μεσαίωνα το νησί ὀνομάστηκε Ἁγία Μαῦρα παίρνοντας το ὄνομα αὐτὸ ἀπ' τον ὁμώνυμο ναό ποῦ ἦταν κτισμένος μέσα στὸ κάστρο της Ἁγίας Μαύρας, το ὁποῖο βρίσκεται ἀπέναντι ἀπ' την πόλη της Λευκάδος καὶ το ὁποῖο ἀποτελοῦσε πρότυπο ὀχυρωματικῆς τέχνης.
Γιὰ κάποιο μεγάλο χρονικό διάστημα ἡ πόλη της Λευκάδος ἦταν κτισμένη γύρω ἀπ' αὐτὸ το κάστρο, ἀργότερα ὅμως οἱ Βενετοί τὴ μετέφεραν στὴ σημερινή της θέση, παραδίπλα της Ἀμαξικής, μέσα σε ἕναν ἀδιαπέραστο βοῦρκο. Ἐδῶ ἡ Ἐνετική διοίκηση παραχώρησε ἐκτάσεις γῆς γιὰ ἐκκλησίες καὶ την δημιουργία ἄλλων κτισμάτων. Ἔτσι διαμορφώθηκε ἡ νέα πόλη της Λευκάδος της ὁποίας ἡ ἀναπτύξη φτάνει μέχρι τῶν ἡμερῶν μας. Αὐτή εἶναι ἡ νέα πρωτεύουσα ἡ ὁποία θὰ παραμείνει καὶ στὴν Γαλλοκρατία καὶ στὴν Ἀγγλοκρατία.
Η περίπτωση της Ἀμαξικῆς
Στόν χῶρο ὅπου διαμορφώθηκε ἡ Πρωτεύουσα, ὑστέρα ἀπὸ το 1684 μ.Χ., ἀπὸ ἀρκετούς αἰῶνες νωρίτερα εἶχε ριζώσει ἡ μικρή καὶ ἄσημη πολίχνη Ἀμαξική. Ἐλάχιστα μέτρα δυτικά της νέας πόλεως, φθάνοντας μέχρι την ἄκρη της λιμνοθάλασσας. Ἡ Ἀμαξική μεγάλωσε καῆ πύκνωσε ἀπὸ κατοίκους ὑστέρα ἀπὸ το 1684 μ.Χ. Ὅπως σημειώνει ὁ ἱστορικός μας Πάνος Γ. Ροντογιᾶννης στὸ ἀξιοπρόσεχτο ἔργο του « οἱ Πρωτεύουσες της Λευκάδος» Ἀθήνα 1988, Ἐπετηρίς 24, Ἀθῆναι 1988, σελ.171,
"Το οὐσιαστικοποιημένο ἐπίθετο, κι ἐδῶ τοπωνυμικό, Ἀμαξική, παράγωγο ἀπὸ το οὐσιαστικό ἅμαξα, σημαίνει, ὅπως καὶ τ’ ἄλλα με την ἴδια κατάληξη ἐπίθετα, κάτι ποῦ ἔχει σχέση μ’ αὐτὸ ποῦ δηλώνει το πρωτότυπό του. Καὶ εἶναι πιθανότατα ἡ ἀμαξική μιά ὁδὸς ποῦ σχετίζεται με ἁμάξια, μία ὁδὸς ποῦ μποροῦν νὰ τὴ διαβαίνουν ἅμαξες, ἀμαξήλατος: ἕνας ἀμαξόδρομος, κάτι ποῦ γιὰ την τόσο ὀρεινή Λευκάδα με τα δύσβατα μονοπάτια καὶ τις κακοτοπιές εἶναι πολύ ἐντυπωσιακό, καὶ μπορεῖ νὰ χαρακτηρίσει καὶ μία περιοχή ὁλόκληρη ὡς χῶρο, ὁπού μποροῦν νὰ κινηθοῦν ἅμαξες."
Οἱ θέσεις τῶν τριῶν πρωτευουσῶν ποῦ ἀναφέραμε, της Λευκάδος, σε χάρτη ποῦ δείχνει την εὐρύτερη περιοχή το 600 π.Χ. καὶ την τότε ἀκτογραμμή της την ἐποχῆ του ἀποικισμού ἀπὸ τους Κορίνθιους:
Η διάνοιξη του διαύλου - Η γέννηση ἑνὸς νησιοῦ
Ὅπως πληροφορούμεθα ἀπὸ τις ἀρχαῖες πηγές ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τα γεωλογικά καὶ ἀρχαιολογικά εὑρήματα στὴν εὐρύτερη περιοχή, ἡ Λευκάδα δὲν ἦταν πάντοτε νησί. Ἀπὸ τότε ποῦ σχηματοποιήθηκε ἀπὸ την θάλασσα, περίπου 2.000.000 χρόνια πρίν, ἀποτελοῦσε μία χερσόνησο της Ἀκαρνανίας και μέχρι την ἄφιξη των Κορινθίων ἡ κατάσταση δὲν εἶχε πρακτικά ἀλλάξει, με σημαντικές ὡστόσο μεταβολές στὴν Ἀκτογραμμή.
Ο Στράβων (64 π.Χ. - 24 μ.Χ., Ἕλληνας γεωγράφος, φιλόσοφος καὶ ἱστορικός) μας πληροφορεῖ σχετικά:
καί Λευκάδα ἐφ’ ἧς μέγας ἐστί κόλπος εἰς αὕτη δ᾽ ἦν τὸ παλαιὸν μὲν χερρόνησος τῆς Ἀκαρνάνων γῆς͵ καλεῖ δ᾽ ὁ ποιητὴς αὐτὴν ἀκτὴν ἠπείροιο͵ τὴν περαίαν τῆς Ἰθάκης καὶ τῆς Κεφαλληνίας ἤπειρον καλῶν· αὕτη δ᾽ ἐστὶν ἡ Ἀκαρνανία· ὥστε͵ ὅταν φῆι ἀκτὴν ἠπείροιο͵ τῆς Ἀκαρνανίας ἀκτὴν δέχεσθαι δεῖ.
νεοελληνική ἀπόδοση:
Η Λευκάδα ἤτανε στὴν ἀρχαιότητα χερσόνησος της γῆς τῶν Ἀκαρνάνων, ὁ ποιητής την ἀποκαλεῖ «ἀκτήν ἠπείροιο», ἐνῶ την ἀπέναντι απ’την Ἰθάκη καὶ Κεφαλλονιά περιοχή ἀποκαλεῖ «ἤπειρον», κι αὐτή εἶναι ἡ Ἀκαρνανία, ἔτσι ὥστε ὅταν λέει «ἀκτήν ἠπείροιο»την ἀκτή της Ἀκαρνανίας πρέπει νὰ παραδέχεσαι.
Στράβων, Γεωγραφικά, Ι, 2.8
Στὴν συνέχεια δίνουμε μία προσεγγιστική εἰκόνα τῶν ἀκτῶν της Δυτικής Ἑλλάδας, στὸ ὕψος της Λευκάδος, ξεκινῶντας ἀπὸ το 14.000 π.Χ. Την ἡμερομηνία αὐτή βρισκόμαστε στὸ τέλος της Πλειστόκαινου περιόδου. Το Πλειστόκαινο εἶναι ἡ γεωλογική περίοδος ποῦ περιλαμβάνει τὴ χρονική περίοδο 2.588.000 με 11.700 χρόνια περίπου πρὶν. Το Πλειστόκαινο κλιματολογικά ἀποτελοῦταν ἀπὸ ἐναλλαγές θερμῶν καὶ ψυχρῶν περιόδων (περίοδοι των Παγετώνων). Στὶς ἀρχὲς του 20ου αἰῶνα διακρίθηκαν τέσσερις περίοδοι παγετώνων, στὶς ὁποῖες οἱ παγετῶνες αὔξησαν το μέγεθός τους καὶ η θαλάσσια στάθμη ἔπεσε. Ἡ πιὸ πρόσφατη, με γεωλογικούς ὄρους, ἐποχῆ τῶν παγετώνων στὴ Γῆ ἔληξε πρὶν ἀπὸ 12.000 περίπου χρόνια καὶ ο τερματισμός του παγκόσμιου ψύχους ἐπέτρεψε στὶς ἀνθρώπινες κοινωνίες νὰ μεταβοῦν ἀπὸ την νομαδική ζωή τῶν κυνηγῶν-συλλεκτών σε μόνιμη κατοίκηση περιοχῶν, ἡ ὁποία καὶ σε συνδυασμό με τις θερμότερες θερμοκρασίες εἶχε σὰν ἀποτέλεσμα την ἀναπτύξη της γεωργίας και κτηνοτροφίας. Την εποχή αυτή έχει υπολογιστεί ότι η στάθμη της θάλασσας είχε πέσει μέχρι και 125 μέτρα, ἀποκαλύπτοντας μέρη τα ὁποία σήμερα βρίσκονται κάτω ἀπὸ την θάλασσα.
Στήν συνέχεια λοιπόν, θὰ παρακολουθήσουμε την διαμόρφωση της ἀκτογραμμής σε διάφορα χρονικά στιγμιότυπα, τόσο στὸ προϊστορικό ὅσο καὶ στὸ ἱστορικό παρελθόν της Λευκάδος.
14.000 π.Χ.
Η περιοχή στὴν ἀρχὴ του λιώσιμου τῶν πάγων:
10.000 π.Χ.
Η περιοχή στὸ τέλος του λιώσιμου των πάγων:
Την ἐποχῆ αὐτὴ ἡ ἀκτογραμμή βρισκόταν περίπου 50 μέτρα πιὸ κάτω ἀπὸ την σημερινή. Η Λευκάδα ἀρχίζει καὶ διαμορφώνεται ὡς χερσόνησος. Στὰ ἀνοιχτά του Μεγανησίου, ἡ θάλασσα ἔχει εἰσχωρήσει σε μεγάλο βάθος, ἐνῶ στὸν Ἀμβρακικό κόλπο ἀρχίζουν καὶ μαζεύονται τα πρῶτα λιμναία νερά:
Στὸ ἑπόμενο σχέδιο φαίνεται με ἕνα μόνο χρῶμα ἡ στεριά (καφέ) καὶ την Λευκάδα νὰ εἶναι πλέον ξεκάθαρα χερσόνησος:
4.000 π.Χ.
Η περιοχή στὸ τέλος της νεολιθικῆς ἐποχῆς:
Την ἐποχῆ αὐτή ἡ ἀκτογραμμή βρισκόταν περίπου 10 μέτρα πιὸ κάτω ἀπὸ την σημερινή. Η Λευκάδα παραμένει χερσόνησος. Το Μεγανήσι πλέον εἶναι νησί καὶ ὁ Ἀμβρακικός κόλπος εἶναι μεγάλων διαστάσεων λίμνη:
Στὸ ἑπόμενο σχέδιο φαίνεται με ἕνα μόνο χρῶμα ἡ στεριά (καφέ) καὶ την Λευκάδα νὰ εἶναι πλέον ξεκάθαρα χερσόνησος. Ἡ λωρίδα γῆς ποὺ την ἑνώνει με την Ἀκαρνανία ἔχει στενέψει ἀρκετὰ γιὰ νὰ ὀνομαστεῖ ἰσθμός:
Η κατοίκηση εἶναι δεδομένη στὴν Λευκάδα αὐτὴ την ἐποχῆ καὶ οἱ ἄνθρωποι τότε δὲν θὰ εἶχαν ἰδιαίτερη δυσκολία στὸ νὰ προσεγγίζουν την Λευκάδα μιᾶς καὶ αὐτὸ γινόταν με τα πόδια.
1200 π.Χ.
Η περιοχή του ἰσθμοῦ της Λευκάδος την Ὁμηρική ἐποχῆ:
Ἔχουμε φτάσει πλέον στὴν ὁμηρική ἐποχῆ, την ἐποχῆ ποῦ τελειώνει ἡ μυθολογία καὶ ἀρχίζει ἡ ἱστορία γιὰ την περιοχή της Ἑλλάδος. Την ἐποχῆ αὐτὴ ἡ ακτογραμμή βρισκόταν περίπου 5 μέτρα πιὸ κάτω ἀπὸ την σημερινή. Η Λευκάδα παραμένει χερσόνησος. Ἔχουν σχηματιστεῖ ὅλα τα νησιά νότια της Λευκάδος καὶ ὁ Ἀμβρακικός κόλπος παραμένει μία μεγάλων διαστάσεων λίμνη, πλησιάζοντας ὅλο καὶ περισσότερο την θάλασσα:
Στὸ ἑπόμενο σχέδιο φαίνεται με ἕνα μόνο χρῶμα ἡ στεριά (καφέ) καὶ την Λευκάδα νὰ εἶναι πλέον ξεκάθαρα χερσόνησος.
Η λωρίδα γῆς ποῦ την ἑνώνει με την Ἀκαρνανία στενεύει ἀκόμα περισσότερο καί τα πρῶτα λιμνάζοντα ὕδατα ἀρχίζουν καὶ συντηροῦνται κατά μῆκος του ἰσθμοῦ:
7ος αἰῶνας π.Χ.
Η ἄφιξη των Κορινθίων:
Την ἐποχῆ αὐτή ἡ ἀκτογραμμή βρισκόταν περίπου 3 με 5 μέτρα πιὸ κάτω ἀπὸ την σημερινή. Η Λευκάδα παραμένει χερσόνησος. Ὁ Ἀμβρακικός κόλπος ἔχει πλησιάσει πλέον ἀρκετὰ την θάλασσα:
Τον ἴδιο αἰῶνα, την ἐποχῆ των μεγάλων ἀποικισμῶν, οἱ Κορίνθιοι, στρέφουν το ἐνδιαφέρον τους στὰ Δυτικά παράλια της Ἀκαρνανίας, στρατηγικό πέρασμα γιὰ την Κέρκυρα ἀλλὰ καὶ γιὰ την Βόρειο Ἰταλία. Η πόλη καὶ ἡ εὐρύτερη περιοχή ἀπὸ τότε γίνεται Κορινθιακή ἀποικία.
Ο Στράβων μας πληροφορεῖ σχετικά:
Κορίνθιοι δὲ πεμφθέντες ὑπὸ Κυψέλου καὶ Γόργου ταύτην τε κατέσχον τὴν ἀκτὴν καὶ μέχρι τοῦ Ἀμβρακικοῦ κόλπου προῆλθον͵ καὶ ἥ τε Ἀμβρακία συνωικίσθη καὶ Ἀνακτόριον͵ καὶ τῆς χερρονήσου διορύξαντες τὸν ἰσθμὸν ἐποίησαν νῆσον τὴν Λευκάδα͵ καὶ μετενέγκαντες τὴν Νήριτον ἐπὶ τὸν τόπον͵ ὃς ἦν ποτὲ μὲν ἰσθμὸς νῦν δὲ πορθμὸς γεφύραι ζευκτός͵ μετωνόμασαν Λευκάδα͵ ἐπώνυμον δοκῶμοι τοῦ Λευκάτα·
Ἀπόδοση:
Οἱ Κορίνθιοι πού στάλθηκαν ἀπὸ τον Κύψελο καί τον Γόργο, κατέκτησαν την ἀκτῆ κι ἔφτασαν στὸν Ἀμβρακικό κόλπο. Χτίστηκε τότε ἡ Ἀμβρακία καὶ το Ἀνακτόριο, ἄνοιξαν δίαυλο στὴ χερσόνησο καὶ ἔκαναν τὴ Λευκάδα νησί. Μετέφεραν τὴ Νήρικο στὸ μέρος ποῦ ἦταν κάποτε ἰσθμὸς καί τώρα πορθμός, ἑνωμένος με γέφυρα ἀπὸ στεριά σε στεριά καὶ τὴ μετονόμασαν Λευκάδα, ἀπὸ τον ἐπωνύμῳ ἡρῶα Λευκᾶτα.
Στράβων, Γεωγραφικά, Ι, 2.8
Μερικά χρόνια ἀργότερα ἀπὸ την πρώτη ἀποικίση τῶν Κορινθίων ἀποφασίστηκε, πρὸς τα τέλη του 7ου αἰῶνα π.Χ., ἡ διάνοιξη ἑνὸς δίαυλου γιὰ το πέρασμα των πλοίων ἀπὸ την Ἀνατολική πλευρά της Λευκάδος. Με τὴ διάνοιξη του διαύλου οἱ Κορίνθιοι ἀπομόνωσαν καὶ ἀσφάλισαν την ἀποικία τους ἀπὸ ἐπιδρομές της στεριᾶς, ἀλλὰ συγχρόνως ἀπέκτησαν κι ἕνα θαλάσσιο δρόμο ποὺ τους ἐξασφάλιζε ἀπρόσκοπτη ἔξοδο πρὸς τον κόλπο του Δρεπάνου (Ἰόνιο Πέλαγος) στὰ βόρεια της Λευκάδος, χωρίς νὰ εἶναι ἀναγκαῖος ὁ περίπλους του νησιοῦ, πού την ἐποχῆ ἐκείνη πρέπει νὰ ἦταν δύσκολος καὶ ἐπικίνδυνος.
Οἱ ἐργασίες διάνοιξης θὰ πρέπει νὰ ἦταν ἰδιαίτερα δύσκολες καὶ πρωτοποριακές γιὰ την ἐποχῆ. Παρ όλ' αὐτὰ ξέρουμε με σιγουριά ὅτι οἱ Κορίνθιοι τα κατάφεραν καὶ ὁ δίαυλος εἶχε ὁλοκληρωθεῖ στὶς ἀρχὲς του 6ου αἰῶνα π.Χ. Εἶναι ἡ ἐποχῆ γέννησης της Λευκάδος ὡς νησί.
Η συντήρηση του διαύλου
Η συνεχής συντήρηση του διαύλου σε καλή κατάσταση λειτουργίας ἦταν ἔργο δύσκολο καὶ δαπανηρό, γιὰ αὐτὸ καὶ σε μερικές περιπτώσεις το ἔργο δὲν λειτουργοῦσε, ἀποφραγμένο ἀπὸ την ἀμμώδη ἰλύ του ἰσθμοῦ. Αὐτὸ προκύπτει καὶ ἀπὸ μαρτυρία του Θουκυδίδη (Γ 80,81) ὁποῦ περιγράφει, πῶς ρυμούλκησαν τα πλοῖα τους οἱ Πελοποννήσιοι, σέρνοντας τα στὸν ἰσθμὸ, κατά την διάρκεια της ἐπιστροφῆς τους ἀπὸ την λεηλασία της Κέρκυρας θέλοντας με αὐτὸν τον τρόπο νὰ ἀποφύγουν τον Ἀθηναϊκό στόλο, ὁ ὁποῖος ἐρχόταν ἀπὸ την ἀνοιχτή θάλασσα Δυτικά της Λευκάδος.
Ἀπὸ τότε ἑως σήμερα ἡ ἱστορία του διαύλου ταυτίζεται με την ἱστορία του νησιοῦ. Ὅποτε ὑπῆρχε ἰσχυρή καὶ ἔντονή ἐμπορική δραστηριότητα ὁ δίαυλος συντηροῦνταν, ὅποτε ὄχι ὁ δίαυλος ἔπεφτε σε ἀπραξία καὶ ἐπέστρεφε στὴν γνώριμη του κατάσταση, αὐτή της λιμνοθάλασσας.
Ἡ ἀνάγκη πολλές φορές ὁδηγεῖ τον ἄνθρωπο νὰ ἐπέμβει στὴν φύση με ἐντυπωσιακά ἀποτελέσματα, συνήθως ὄχι καὶ τόσο βιώσιμα καὶ οἰκολογικά, εἰδικά στὶς μέρες μας. Ὡστόσο το συγκεκριμένο ἔργο γιὰ την συγκεκριμένη ἐποχῆ, θεωρεῖται πρωτοπόρο καὶ ἐντυπωσιακό, δεῖγμα της ἀποφασιστικότητας καὶ της τεχνικῆς ἐπάρκειας τῶν κατασκευαστῶν του. Εὐχόμαστε στοὺς ἀναγνῶστες μας την ἑπομένη φορά ποῦ θὰ ταξιδέψουν πρὸς καὶ ἀπὸ Λευκάδα, νὰ σταθοῦν γιὰ λίγο στὴν γέφυρα καὶ νὰ σκεφτοῦν τι μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νὰ ἐπιτύχει, ἄν ὑπάρχει ἀποφασιστικότητα, συνεργασία, ἐπιμονή καὶ τεχνική ὑποστήριξη. Ἀκόμα καὶ νησιά μποροῦν νὰ γεννηθοῦν
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου