Ἡ προφητεία τοῦ Αἰσχύλου γιὰ τοὺς Ἕλληνες

«Ἐκεῖ τοὺς περιμένουν τα πιὸ μεγάλα κακά νὰ πάθουν, πληρωμή γιὰ την αὐθάδεια καὶ τις σκέψεις ποῦ θεόν δὲν λογαριάζουν· γιατί στὴν χώρα την ἑλληνική σὰν ἦρθαν, των θεῶν τ’ ἀγάλματα νὰ ξεγυμνώσουν δὲν ντρέπονταν καὶ τους ναούς νὰ κάψουν. Κι οἱ βωμοί ἀφανισμένοι και των θεών τα ιερά είν’ από ρίζα, ανάκατα, αναποδογυρισμένα από θεμέλια.
[…] Καὶ νεκρῶν σωροί καὶ στὴν τριτόσπορη γενιά ἄφωνα θὰ φανερώσουν στὰ μάτια των ἀνθρώπων πῶς δὲν πρέπει, θνητός σὰν εἶναι, νά’ναι περήφανος πέρα απ’ το μέτρο· γιατί ἡ ὑπεροψία, σὰν ἀνθίση, θὰ καρπίση της καταστροφῆς το στάχυ, απ’ ὁπού γεμᾶτο κλάμα θέρισμα θερίζει».
Αἰσχύλου «Πέρσαι», στ. 807-822, ἐκδόσεις Πάπυρος, σελ. 77
Πόσες φορές πρέπει νά ἐπαναληφθεῖ κάτι γιά νά γίνει πιστευτό; Ὄχι πολλές. Ἄν ὁ δέκτης τῆς πληροφορίας εἶναι ἐχέφρων καί οἱ ἀποδείξεις ἀμάχητες ἀρκεῖ μία μνεία γιά νά δεχθεῖ τήν πραγματικότητα, τό ἀκριβές ἑνός περιστατικοῦ, μιᾶς ἀφήγησης. Ἀρκεῖ, ὅμως, μία φορά γιά νά ἐντάξει ὁ θεατής ἤ ἀναγνώστης τό δίδαγμα τῆς ἀληθείας στήν καθημερινότητά του; Ὄχι.
Οἱ ἄνθρωποι, ὅπως μᾶς ὑποδεικνύει καί ἡ παραβολή στήν Ἁγία Γραφή θυμίζουν τά χωράφια. Ἄλλα εἶναι χέρσα καί ὅσο καί νά τά καλλιεργήσεις δέν μπορεῖ ἐκεῖ νά καρπίσει ἡ ἀλήθεια καί ἡ ἀρετή ἐνῶ μερικά ἄλλα εἶναι γόνιμα καί μικρή προσπάθεια μπορεῖ νά φέρει μέγιστο ἀποτέλεσμα.
Σέ κάθε περίπτωση, πάντως, ἡ ἐπανάληψη εἶναι προϋπόθεση τῆς ἐμπέδωσης ἑνός σημαντικοῦ μηνύματος. Ὁ ἑλληνικός κόσμος τῆς σκέψης, τῆς ποίησης, τῶν μυθολογικῶν κύκλων προσφέρει στόν ἐπισκέπτη ἤ μόνιμο κάτοικό του πολλές εὐκαιρίες νά μάθει καί νά ἐμπεδώσει τά σημαντικά, ὅσα προσφέρουν ζωή καί συνάμα τή νοηματοδοτοῦν.
Ἕνας ἀπό τούς ἀναντικατάστατους πυλῶνες τοῦ πνευματικοῦ οἰκοδομήματος τοῦ Ἑλληνισμοῦ εἶναι ἡ εὐσέβεια, ἡ ἀποφυγή τῆς πρόκλησης τῆς μήνης τῶν θεῶν, ἡ ἀποστροφή ἀκόμα καί τῆς ὑποψίας τῆς ὕβρεως. Ὁ κόσμος πού φλέγεται καί σβήνει μέ μέτρο, ὁ ἀπαράλλαχτος νόμος τῆς μεταβολῆς, ἡ ἐναρμόνιση μέ τήν ἀληθῆ καί ἄπειρη οὐσία τῆς θεότητας, ἀπαιτοῦν τήν τήρηση τοῦ χρυσοῦ κανόνα τῆς ἀποφυγῆς τῆς ὑπερβολῆς. Σέ ἑορτασμούς καί τελέσματα, σέ θυσίες καί δράματα, σέ κωμωδίες καί δημηγορίες, οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες ὕψωναν τό λάβαρο τοῦ μέτρου καί τό ἔδειχναν σέ ὅλους.
Τριτόσπορη γενιά
Ὁ μύστης δραματουργός, μέ αὐτά τά φοβερά λόγια πού ξεστομίζει τό φάντασμα τοῦ Δαρείου, μιλάει πρός τήν Ἀνατολή καί ἀπευθύνεται στή Δύση. Ἐνῶ βάσει τῆς πλοκῆς, οἱ δέκτες τῶν σεισμικῶν κραδασμῶν τῶν λόγων του εἶναι οἱ Πέρσες, ὁ Αἰσχύλος ἄγχεται γιά τούς Ἕλληνες.
Στήν τραγωδία του, ὁ Δαρεῖος, πού ξεγλίστρησε σάν ἀτμός ἀπό τόν Ἅδη, περιγράφει πῶς ὁ γιος του Ξέρξης λάθεψε στήν κρίση του καί ἔβρισε τήν Πλάση βλασφημῶντας ἔμπρακτα στῶν Ἑλλήνων τά ἱερά. Ὁ νεκρός κι ἀξιοσέβαστος (γιά τούς Πέρσες) βασιλεύς ἐκφράζεται σάν... γραφεῖο τύπου τῶν θεῶν καί περιγράφει στούς ὑπηκόους του ἀλλά καί στήν γυναῖκα τοῦ Ἄτοσσα, πού ζεῖ καί σπαράζει ἀπό τήν ἀγωνία γιά τό παιδί της, πῶς μιά αὐτοκρατορία γίνεται συντρίμμια ὅταν οἱ τιμονιέρηδές της ξεχνοῦν τόν μπούσουλα τοῦ μέτρου καί τοῦ σεβασμοῦ στούς θεούς καί τά ἅγιά τους.
Ὁ Αἰσχύλος δέν θέλει νά δεῖ τούς νικητές τῶν Μηδικῶν νά καταλαμβάνονται ἀπό τήν ἀφροσύνη τοῦ νικητῆ, πού ἡττήθηκε ἀπό τό ἴδιο τό κατόρθωμά του. Ἐπιδιώκει νά ταρακουνήσει τούς Ἀθηναίους, τούς πολῖτες-ὁπλῖτες πού κράτησαν ὄρθια τήν ἀνθρωπότητα τήν στιγμή πού ὅλα ἔδειχναν χαμένα.
Ἡ ὑπερβολική σιγουριά τοῦτα μπορεῖ νά φέρει καί ἀκόμα περισσότερα καί χειρότερα καί στούς ἴδιους καί στίς γενιές πού θά ἀκολουθήσουν.
Τό τελευταῖο σημεῖο στήν μνεία τοῦ Αἰσχύλου γιά «θίνες νεκρῶν δέ καί τριτοσπόρω γονή», τήν αἰνιγματική τριτόσπορη γενιά (στήν κυριολεξία τά δισέγγονα ὅσων διέπραξαν ὕβρη) πρέπει νά προβληματίσει καί τούς ἀπογόνους ἀνθρώπων πού ἔβλαψαν τούς Ἕλληνες.
Ὁ μυημένος στά Ἐλευσίνια μυστήρια, Μαραθωνομάχος καί Σαλαμινομάχος Ἕλλην δραματουργός στέλνει ἕνα δυσοίωνο μήνυμα στίς γενιές πού ἀκολουθοῦν ὅσους ἔπληξαν τό Γένος μας καί ἀσέβησαν στά ὅσια καί τά ἱερά μας. Μέχρι σήμερα, ὁ ἀδελφός τοῦ Ἀμεινία καί τοῦ Κυναίγειρου δέν ἔχει ἀστοχήσει σέ τίποτα. Κι αὐτό πρέπει νά βάλει σέ σοβαρές σκέψεις μιά σειρά ἀπό ἐχθρούς τῆς Ἑλλάδος.
Ἡ Νέμεσις πλησιάζει.
ΥΓ: Ἡ προφητεία τοῦ Αἰσχύλου ἐπαληθεύτηκε, ὅσον ἀφορᾷ τὴν μοῖρα τῆς Περσικῆς Αὐτοκρατορίας. Ἡ τριτόσπορη γενιὰ τῶν εἰσβολέων τοῦ Μαραθῶνα εἶδε τὸ μεγάλο βασίλειο νὰ διαλύεται στὴ μάχη τῶν Γαυγαμήλων, τὸ 331 π.Χ. Ὁ Ἀλέξανδρος πῆρε τὸ αἷμα μας πίσω καὶ ἐκπλήρωση τὴ θεία βούληση γιὰ ἀποκατάσταση τῆς τάξης στὸν ἀρχαῖο κόσμο.