Στὴν ἑλληνική μυθολογία, καὶ γενικότερα στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα, με τον ὅρο Ἡρακλεῖδες ἀναφέρονται οἱ γιοί του Ἡρακλῆ καὶ οἱ ἀπόγονοί τους.
Πολλοί βασιλικοί οἴκοι στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα ἀνήγαν την καταγωγή τους μέχρι τον ἐνδοξότερο ἥρωα της ἐλληνικής μυθολογίας, τον Ἡρακλῆ. Χαρακτηριστική εἶναι ἡ περίπτωση τῶν βασιλέων της Μακεδονίας, τους ὁποίους μιμήθηκαν καὶ ὅλες σχεδόν τις δυναστεῖες τῶν ἐλληνιστικῶν κρατῶν.
Με τὴ στενότερη σημασία του ὅρου, Ἡρακλεῖδες εἶναι οἱ ἀπόγονοι του Ἡρακλῆ καὶ της Δηιάνειρας, με την κάθοδο των ὁποίων στὴν Πελοπόννησο σχετίζεται ἡ ἄφιξη τῶν τελευταίων Δωριέων στὴν Ἑλλάδα. Ἀμέσως μετά τον θάνατο του Ἡρακλῆ καὶ την ἄνοδο του στὸν Ὄλυμπο, τα παιδιά του ἔμειναν χωρίς προστάτη καὶ καταδιώχθηκαν ἀπὸ τον Εὐρυσθέα. Κατέφυγαν ἀρχικῶς στὸν βασιλιά της Τραχίνας, τον Κύηκα, ποῦ θυμόταν τις εὐεργεσίες του Ἡρακλῆ. Ἀλλὰ ὁ Εὐρυσθέας τον ἀνάγκασε νὰ τα διώξει. Τότε οἱ Ἡρακλεῖδες πῆγαν στὴν Ἀθήνα, ὅπου βασίλευε ὁ Θησέας (κατ' ἄλλους οἱ ἀπόγονοί του), καὶ του ζήτησαν ἄσυλο, καθίζοντας ὡς ἱκέτες στὸν «Ἐλέου βωμόν». Ὁ Εὐρυσθέας ζήτησε την παράδοση τῶν «ἱκετῶν», ὡστόσο οὔτε ὁ Θησέας, οὔτε ἄλλος Ἀθηναῖος δέχθηκε νὰ τους παραδώσει, κι ἔτσι ὁ Εὐρυσθέας κήρυξε τον πόλεμο στὴν Ἀθήνα. Στή μάχη ποῦ ἐπακολούθησε στὴν Ἀττική, οἱ Ἀθηναῖοι κατετρόπωσαν τον στρατό του Εὐρυσθέως, ὁ ὁποῖος ἔχασε τὴ ζωή του, ἐνῶ σκοτώθηκαν καὶ οἱ 5 γιοί του. Ἡ νίκη αὐτὴ εἶχε προφητευθεῖ ἀπὸ το Μαντεῖο τῶν Δελφῶν, ποῦ εἶχε δώσει στοὺς Ἀθηναίους την ὑπόσχεση ὅτι θὰ νικοῦσαν ἄν θυσιαζόταν με τὴ θέλησή της μία παρθένος ἀπὸ «γένος εὐγενῶν». Ἡ Μακαρία, κόρη του Ἡρακλῆ καὶ της Δηιάνειρας, θυσιάσθηκε τότε θεληματικά γιὰ νὰ χαρίσει τὴ νίκη στὰ ἀδέλφια της καὶ τους Ἀθηναίους.
Ἀπὸ τὴ στιγμή του θανάτου του Εὐρυσθέα καὶ της καταστροφῆς του στρατοῦ του, οἱ Ἡρακλεῖδες ἤθελαν νὰ ἐπιστρέψουν στὴν Πελοπόννησο, ἀπὸ ὅπου καταγόταν ὁ Ἡρακλῆς, ὁ ὁποῖος μάταια προσπαθοῦσε νὰ γυρίσει ἐκεῖ ὡς τον θάνατό του. Με ὁδηγὸ τον Ὕλλο κατέλαβαν ὅλες σχεδόν τις πόλεις της. Ἀλλὰ μετά ἕνα χρόνο περίπου ἐμφανίσθηκε ἐκεῖ μία θανατηφόρα ἐπιδημία καὶ ὁ χρησμός ποῦ ζήτησαν ἀνέφερε πῶς αὐτὴ ἦταν ἐκδήλωση της «θείας ὀργῆς» ἐπειδή οἱ Ἡρακλεῖδες εἶχαν ἐπιστρέψει πρὶν ἀπὸ τον καθορισμένο «ἀπὸ το πεπρωμένο» χρόνο. Ὑπακούοντας τότε στὴ «θέληση τῶν θεῶν», οἱ Ἡρακλεῖδες ἐγκατέλειψαν την Πελοπόννησο καὶ ξαναγύρισαν στὴν Ἀττικὴ, ὅπου ἐγκαταστάθηκαν στὴν περιοχή του Μαραθῶνα.
Μόλις ἐπέδραμαν καὶ τα τελευταία ἴχνη της τρομερῆς ἐπιδημίας, ὁ Ὕλλος κατέφυγε στὸ Μαντεῖο τῶν Δελφῶν καὶ ζήτησε χρησμό γιὰ το πότε ἔπρεπε νὰ ξαναγυρίσουν στὴν Πελοπόννησο. Του δόθηκε τότε ὁ χρησμός ὅτι ὁ κατάλληλος χρόνος θὰ ἦταν «μετά τον τρίτο θερισμό» ἡ «μετά την τρίτη σοδειά». Ἀνάμεσα σε ὅλους τους ἀδελφούς του, ὁ Ὕλλος ἦταν ὁ πραγματικός κληρονόμος του Ἡρακλῆ καὶ αὐτὸς ποῦ εἶχε ζήσει τον περισσότερο καιρό μαζί του καὶ ἀνατράφηκε κοντά του. Γιὰ τους λόγους αὐτούς ὁ Ὕλλος εἶχε ἀναγνωρισθείς ἀπὸ τους Ἡρακλεῖδες ἀρχηγὸς τους καὶ σε αὐτὸν εἶχαν ἀναθέσει νὰ τους ὁδηγήσει στὴν ἑστία τους. Ἀμέσως μετά τον χρησμό αὐτὸν λοιπόν, ὁ Ὕλλος ἐπὶ κεφαλῆς τῶν ἀδελφῶν του ἐνεχείρησε νὰ περάσει τον Ἰσθμὸ της Κορίνθου.
Ἐκεῖ ὅμως συνάντησε παραταγμένο τον στρατό του Ἔχεμος, του βασιλιά της Τεγέας. Ἀντὶ γιὰ μάχη, προτιμήθηκε ἀπὸ τις δύο πλευρές μία μονομαχία ἀνάμεσα στοὺς ἀρχηγούς τους. Σε αὐτὴ σκοτώθηκε ὁ Ὕλλος, κι ἔτσι οἱ Ἡρακλεῖδες ἐπέστρεψαν πίσω.
Μετά ἀπὸ πολλά χρόνια, ὁ ἔγγονός του Ὕλλου Ἀριστόμαχος ξαναπῆγε νὰ ρωτήσει το Μαντεῖο. Ὁ χρησμός ποῦ του δόθηκε, ὅπως τουλάχιστον τον κατάλαβε ὁ ἴδιος, ἔλεγε ὅτι οἱ θεοί θὰ του χάριζαν τὴ νίκη ἄν ἀκολουθοῦσε την «εὐθεῖα ὁδὸ». Πίστεψε ὅτι ἡ φράση σήμαινε τον Ἰσθμὸ καὶ προσπάθησε νὰ τον περάσει, ἀλλὰ σκοτώθηκε ἐκεῖ. Οἱ Ἡρακλεῖδες ἐπέστρεψαν στὴ Στερεά Ἑλλάδα γιὰ μιά ἀκόμα φορά.
Οἱ γιοί του Ἀριστομάχου, ὅταν ἐνηλικιώθηκαν, ἀπέστειλαν τον πρεσβύτερο τους, τον Τήμενο, ξανά στοὺς Δελφούς, ὅπου ζήτησε τον ἴδιό χρησμό ποῦ ζητοῦσαν οἱ πρόγονοί του: «Πότε θὰ ἔρθει ἡ μέρα του γυρισμοῦ;» Ἐπειδή ὡστόσο εἶχε παρατηρήσει ὅτι οἱ προγόνοι του ἀκολούθησαν τον χρησμό καὶ αὐτὸς εἶχε σταθεῖ ἡ αἰτία του χαμοῦ τους, ὁ Τήμενος ρώτησε ἐπιπλέον με πίκρα τον θεό: «Γιατί;» Αὐτὸς του ἀποκρίθηκε διὰ της Πυθίας ὅτι δέν ἦταν δικό του το λάθος ἐάν οἱ πρόγονοί του δὲν μποροῦσαν νὰ ἑρμηνεύσουν σωστά τους χρησμούς. Του ἐξήγησε ὅμως λίγο περισσότερο, ὅτι με τον «τρίτο θερισμό» ὑπονοοῦσε την τρίτη γενιά, καὶ με την «εὐθεῖα ὁδὸ» τον θαλάσσιο δρόμο ἀνάμεσα στὶς ἀκτὲς της Στερεάς καὶ της Πελοποννήσου. Ὁ Τήμενος ἔμεινε εὐχαριστημένος ἀπὸ τις διευκρινήσεις του νέου χρησμοῦ. Ὁ ἴδιος καὶ τα ἀδέλφια του ἀποτελοῦσαν πραγματικά την τρίτη γενιά. Ἀμέσως, οἱ Ἡρακλεῖδες ξεκίνησαν νὰ κατασκευάζουν σε μία ἀκτή της Λοκρίδας τα ἀπαραίτητα γιὰ μία θαλάσσια εἰσβολὴ καὶ ἀπόβασή πλωτά μέσα. Στὴν τοποθεσία αὐτὴ ὑπῆρχε μία κωμόπολη ποῦ, μετά το στήσιμο των ναυπηγείων ἐκεῖ, ὀνομάσθηκε μέχρι σήμερα Ναύπακτος (ἀπὸ τὴ λέξη ναῦς καὶ το ρῆμα πήγνυμι = κατασκευάζω). Ὁ μῦθος μας λέει ὅτι το χρονικό διάστημα ποῦ οἱ Ἡρακλεῖδες ἀνέμεναν την κατασκευή τῶν πλοίων, ὁ νεότερος ἀδελφὸς του Τημένου, ὁ Ἀριστόδημος, παραφρόνησε καὶ σκοτώθηκε. Ὁ θάνατός του ἔγινε ἡ ἀπαρχὴ μιᾶς σειράς ἀπὸ κακοτυχίες γιὰ τους Ἡρακλεῖδες. Ὁ Παυσανίας ὅμως στὰ Λακωνικά μας λέει ὅτι ὁ Ἀριστόδημος σκοτώθηκε στὴν Λακωνία ἀφοῦ πρῶτα την μοίρασε στοὺς γιοὺς του.
Λίγο ἀργότερα, μία μέρα ἔφθασε στὸ στρατόπεδο τῶν Ἡρακλειδῶν ἕνας μάντης ποῦ ὀνομαζόταν Κάρνος (ἀπὸ τα Κάρνεια) καὶ διατηροῦσε φιλικές σχέσεις μαζί τους. Ὡστόσο, ἡ ψυχολογική κατάσταση στὸ στρατόπεδο ἦταν τεταμένη καὶ τώρα πίστεψαν ὅτι ἐρχόταν νὰ τους «κάνει μάγια» σταλμένος ἀπὸ τους Πελοποννήσιους. Καὶ ἕνας Ἡρακλείδης, ὁ Ἱππότης, γιὸς του Φύλα, τον τρύπησε με τὴ λόγχη του. Τότε ξέσπασε μία αἰφνίδια θύελλα καὶ κατέστρεψε τα πλοῖα ποῦ ἦταν σχεδόν ἕτοιμα. Την ἑπόμενη μέρα ἕνας λοιμός ἄρχισε νὰ ἀποδεκατίζει το στράτευμα. Ὁ Τήμενος ἔτρεξε ἀκόμα μία φορά στὸ περιώνυμο Μαντεῖο τῶν Δελφῶν καὶ ἐξακρίβωσε ἀπὸ τον χρησμό ὅτι ἡ θύελλα καὶ ὁ λοιμός ἦταν συνέπειες της θεϊκῆς ὀργῆς γιὰ τον φόνο του μάντη. Ὁ θεός προσέθεσε ὅτι ὁ φονιᾶς ἔπρεπε νὰ ἐξορισθεῖ γιὰ 10 χρόνια καὶ ὅτι οἱ Ἡρακλεῖδες ἔπρεπε νὰ χρησιμοποιήσουν ὡς ὁδηγὸ στὴν ἐκστρατεία τους «ἕνα πλάσμα με τρία μάτια». Ὁ Τήμενος ὑπάκουσε καὶ ἐξόρισε τον Ἱππότη. Τότε πέρασε ἀπὸ ἐκεῖ ὁ Ὄξυλος, ἐπιστρέφοντας ἀπὸ την Ἤλιδα στὴν πατρίδα του, την Αἰτωλία, καβάλα στὸ ἄλογο του. Ὁ Ὄξυλος ἦταν μονόφθαλμος καὶ οἱ Ἡρακλεῖδες θεώρησαν ὅτι το μάτι του μαζί με τα δύο του ἀλόγου του συνιστοῦσαν τα τρία μάτια του «πλάσματος» ποῦ ἔπρεπε νὰ χρησιμοποιήσουν. Τον πῆραν λοιπόν ὡς ὁδηγὸ γιὰ την ἐπάνοδο τους στὴν Πελοπόννησο, ἀφοῦ ὁ Ὄξυλος δέχθηκε με τον ὅρο ὅτι θὰ τον βοηθοῦσαν νὰ καταλάβει τον θρόνο της Ἥλιδας.
Μετά ἀπὸ ὅλα αὐτὰ, οἱ Ἡρακλεῖδες ἀποβιβάσθηκαν στὴν Πελοπόννησο καὶ ὑπέταξαν τους κατοίκους της ὕστερα ἀπὸ ἀρκετὲς μάχες. Ὡς ἐπιστέγασμα της τελικῆς καὶ ὁριστικῆς ἐπικρατήσεώς τους, ἵδρυσαν ἕνα βωμό του «Διός Πατρώου».
Στή συνέχεια, οἱ Ἡρακλεῖδες μοιράσθηκαν μεταξύ τους τις διάφορες περιοχές-βασίλεια της Πελοποννήσου. Ὑποστηρίζεται πάντως ἀπὸ τους μυθογράφους ὅτι μόνο τρεῖς μεγάλες περιοχές μοιράσθηκαν: Ἡ Ἀργολίδα, ἡ Μεσσηνία καὶ ἡ Λακωνία. Ἡ ὀρεινή Ἀρκαδία δὲν κατακτήθηκε ποτέ ἀπὸ τους Ἡρακλεῖδες, καθώς ἐξαιτίας ἀποτίθεται καὶ πάλι ἑνὸς χρησμοῦ ἀναγκάσθηκαν νὰ κλείσουν εἰρήνη με τους Ἀρκάδες (βλ. καὶ Κρεσφόντης, Κύψελος). Την αἰτία ὅμως αὐτῆς της εἰρήνης ὁ κάθε μυθογράφος τὴ θεωρεῖ διαφορετική καὶ φαίνεται λογικό το ὅτι ἁπλῶς οἱ νέοι κατακτητές δὲν θὰ εἶχαν κανένα ὄφελος από την καταπόνηση των στρατευμάτων τους για την κατάκτηση της πλέον ορεινής και άγονης περιοχής της Πελοποννήσου.
Κατάλογος τῶν παιδιῶν του Ἡρακλῆ
Α) Ἀπὸ τις κόρες του Θέσπιου:
Ἀλοκράτης
Ἀμέστριος
Ἀντιάδης
Ἀντιλέων
Ἀντίμαχος
Άντιφος
Ἀρχέδικος
Ἀρχέμαχος
Ἀστυάναξ
Ἄτρομος
Βουκόλος
Βουλεύς
Δυνάστης
Ἐντελίδης
Ἐράσιππος
Εὐμένης
Εὐρύθρας
Εὐρυκάπης
Εὐρυόπης
Εὐρύπυλος
Θρεψίππας
Ἱόβης
Ἱππεύς
Ἱππόδρομος
Ἱππόζυγος
Κάπυλος
Κελευστάνωρ
Κλεόλαος
Κρέων
Λαομέδων
Λαομένης
Λεύκιππος
Λυκαίος
Λυκοῦργος
Μέντωρ
Νέφος
Νικόδρομος
Οἱστρόβλης
Ὄλυμπος
Ὀμόλιππος
Ὀνήσιππος
Πάτροκλος
Πολύλαος
Τελευταγόρας
Τέλης
Φαλίας
Β) Ἀπὸ ἄλλες θνητές:
Δηικόων, Θηρίμαχος, Κρεοντιάδης (ἀπὸ τὴ Μεγάρα)
Τληπόλεμος (ἀπὸ την Ἀστυόχη ἡ τὴ Μελίτη)
Θεσσαλός (ἀπὸ τὴ Χαλκιόπη ἡ την Αστυόχη)
Εὐήρης (ἀπὸ την Παρθενόπη)
Θέσταλος (ἀπὸ την Ἐπικάστη)
Ὕλλος, Γλήνος, Κτήσιππος, Μακαρία, Ὀνίτης (ή Ὀδίτης) (ἀπὸ τη Δηιάνειρα)
Ἀχέλης (ἡ Αγέλαος) ὁ Τυρρηνός (ἀπὸ την Ὀμφάλη)
Παλαίμων (ἀπὸ την Αὐτονόη)
Ἀντίοχος (ἀπὸ τὴ Μήδα)
Τήλεφος, Τηλέφα (ἀπὸ την Αὐγή)
Γ) Ἀπὸ θεές:
Ἀλεξιάρης, Ἀνίκητος (ἀπὸ την Ἥβη)
Πολλοί βασιλικοί οἴκοι στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα ἀνήγαν την καταγωγή τους μέχρι τον ἐνδοξότερο ἥρωα της ἐλληνικής μυθολογίας, τον Ἡρακλῆ. Χαρακτηριστική εἶναι ἡ περίπτωση τῶν βασιλέων της Μακεδονίας, τους ὁποίους μιμήθηκαν καὶ ὅλες σχεδόν τις δυναστεῖες τῶν ἐλληνιστικῶν κρατῶν.
Με τὴ στενότερη σημασία του ὅρου, Ἡρακλεῖδες εἶναι οἱ ἀπόγονοι του Ἡρακλῆ καὶ της Δηιάνειρας, με την κάθοδο των ὁποίων στὴν Πελοπόννησο σχετίζεται ἡ ἄφιξη τῶν τελευταίων Δωριέων στὴν Ἑλλάδα. Ἀμέσως μετά τον θάνατο του Ἡρακλῆ καὶ την ἄνοδο του στὸν Ὄλυμπο, τα παιδιά του ἔμειναν χωρίς προστάτη καὶ καταδιώχθηκαν ἀπὸ τον Εὐρυσθέα. Κατέφυγαν ἀρχικῶς στὸν βασιλιά της Τραχίνας, τον Κύηκα, ποῦ θυμόταν τις εὐεργεσίες του Ἡρακλῆ. Ἀλλὰ ὁ Εὐρυσθέας τον ἀνάγκασε νὰ τα διώξει. Τότε οἱ Ἡρακλεῖδες πῆγαν στὴν Ἀθήνα, ὅπου βασίλευε ὁ Θησέας (κατ' ἄλλους οἱ ἀπόγονοί του), καὶ του ζήτησαν ἄσυλο, καθίζοντας ὡς ἱκέτες στὸν «Ἐλέου βωμόν». Ὁ Εὐρυσθέας ζήτησε την παράδοση τῶν «ἱκετῶν», ὡστόσο οὔτε ὁ Θησέας, οὔτε ἄλλος Ἀθηναῖος δέχθηκε νὰ τους παραδώσει, κι ἔτσι ὁ Εὐρυσθέας κήρυξε τον πόλεμο στὴν Ἀθήνα. Στή μάχη ποῦ ἐπακολούθησε στὴν Ἀττική, οἱ Ἀθηναῖοι κατετρόπωσαν τον στρατό του Εὐρυσθέως, ὁ ὁποῖος ἔχασε τὴ ζωή του, ἐνῶ σκοτώθηκαν καὶ οἱ 5 γιοί του. Ἡ νίκη αὐτὴ εἶχε προφητευθεῖ ἀπὸ το Μαντεῖο τῶν Δελφῶν, ποῦ εἶχε δώσει στοὺς Ἀθηναίους την ὑπόσχεση ὅτι θὰ νικοῦσαν ἄν θυσιαζόταν με τὴ θέλησή της μία παρθένος ἀπὸ «γένος εὐγενῶν». Ἡ Μακαρία, κόρη του Ἡρακλῆ καὶ της Δηιάνειρας, θυσιάσθηκε τότε θεληματικά γιὰ νὰ χαρίσει τὴ νίκη στὰ ἀδέλφια της καὶ τους Ἀθηναίους.
Ἀπὸ τὴ στιγμή του θανάτου του Εὐρυσθέα καὶ της καταστροφῆς του στρατοῦ του, οἱ Ἡρακλεῖδες ἤθελαν νὰ ἐπιστρέψουν στὴν Πελοπόννησο, ἀπὸ ὅπου καταγόταν ὁ Ἡρακλῆς, ὁ ὁποῖος μάταια προσπαθοῦσε νὰ γυρίσει ἐκεῖ ὡς τον θάνατό του. Με ὁδηγὸ τον Ὕλλο κατέλαβαν ὅλες σχεδόν τις πόλεις της. Ἀλλὰ μετά ἕνα χρόνο περίπου ἐμφανίσθηκε ἐκεῖ μία θανατηφόρα ἐπιδημία καὶ ὁ χρησμός ποῦ ζήτησαν ἀνέφερε πῶς αὐτὴ ἦταν ἐκδήλωση της «θείας ὀργῆς» ἐπειδή οἱ Ἡρακλεῖδες εἶχαν ἐπιστρέψει πρὶν ἀπὸ τον καθορισμένο «ἀπὸ το πεπρωμένο» χρόνο. Ὑπακούοντας τότε στὴ «θέληση τῶν θεῶν», οἱ Ἡρακλεῖδες ἐγκατέλειψαν την Πελοπόννησο καὶ ξαναγύρισαν στὴν Ἀττικὴ, ὅπου ἐγκαταστάθηκαν στὴν περιοχή του Μαραθῶνα.
Μόλις ἐπέδραμαν καὶ τα τελευταία ἴχνη της τρομερῆς ἐπιδημίας, ὁ Ὕλλος κατέφυγε στὸ Μαντεῖο τῶν Δελφῶν καὶ ζήτησε χρησμό γιὰ το πότε ἔπρεπε νὰ ξαναγυρίσουν στὴν Πελοπόννησο. Του δόθηκε τότε ὁ χρησμός ὅτι ὁ κατάλληλος χρόνος θὰ ἦταν «μετά τον τρίτο θερισμό» ἡ «μετά την τρίτη σοδειά». Ἀνάμεσα σε ὅλους τους ἀδελφούς του, ὁ Ὕλλος ἦταν ὁ πραγματικός κληρονόμος του Ἡρακλῆ καὶ αὐτὸς ποῦ εἶχε ζήσει τον περισσότερο καιρό μαζί του καὶ ἀνατράφηκε κοντά του. Γιὰ τους λόγους αὐτούς ὁ Ὕλλος εἶχε ἀναγνωρισθείς ἀπὸ τους Ἡρακλεῖδες ἀρχηγὸς τους καὶ σε αὐτὸν εἶχαν ἀναθέσει νὰ τους ὁδηγήσει στὴν ἑστία τους. Ἀμέσως μετά τον χρησμό αὐτὸν λοιπόν, ὁ Ὕλλος ἐπὶ κεφαλῆς τῶν ἀδελφῶν του ἐνεχείρησε νὰ περάσει τον Ἰσθμὸ της Κορίνθου.
Ἐκεῖ ὅμως συνάντησε παραταγμένο τον στρατό του Ἔχεμος, του βασιλιά της Τεγέας. Ἀντὶ γιὰ μάχη, προτιμήθηκε ἀπὸ τις δύο πλευρές μία μονομαχία ἀνάμεσα στοὺς ἀρχηγούς τους. Σε αὐτὴ σκοτώθηκε ὁ Ὕλλος, κι ἔτσι οἱ Ἡρακλεῖδες ἐπέστρεψαν πίσω.
Μετά ἀπὸ πολλά χρόνια, ὁ ἔγγονός του Ὕλλου Ἀριστόμαχος ξαναπῆγε νὰ ρωτήσει το Μαντεῖο. Ὁ χρησμός ποῦ του δόθηκε, ὅπως τουλάχιστον τον κατάλαβε ὁ ἴδιος, ἔλεγε ὅτι οἱ θεοί θὰ του χάριζαν τὴ νίκη ἄν ἀκολουθοῦσε την «εὐθεῖα ὁδὸ». Πίστεψε ὅτι ἡ φράση σήμαινε τον Ἰσθμὸ καὶ προσπάθησε νὰ τον περάσει, ἀλλὰ σκοτώθηκε ἐκεῖ. Οἱ Ἡρακλεῖδες ἐπέστρεψαν στὴ Στερεά Ἑλλάδα γιὰ μιά ἀκόμα φορά.
Οἱ γιοί του Ἀριστομάχου, ὅταν ἐνηλικιώθηκαν, ἀπέστειλαν τον πρεσβύτερο τους, τον Τήμενο, ξανά στοὺς Δελφούς, ὅπου ζήτησε τον ἴδιό χρησμό ποῦ ζητοῦσαν οἱ πρόγονοί του: «Πότε θὰ ἔρθει ἡ μέρα του γυρισμοῦ;» Ἐπειδή ὡστόσο εἶχε παρατηρήσει ὅτι οἱ προγόνοι του ἀκολούθησαν τον χρησμό καὶ αὐτὸς εἶχε σταθεῖ ἡ αἰτία του χαμοῦ τους, ὁ Τήμενος ρώτησε ἐπιπλέον με πίκρα τον θεό: «Γιατί;» Αὐτὸς του ἀποκρίθηκε διὰ της Πυθίας ὅτι δέν ἦταν δικό του το λάθος ἐάν οἱ πρόγονοί του δὲν μποροῦσαν νὰ ἑρμηνεύσουν σωστά τους χρησμούς. Του ἐξήγησε ὅμως λίγο περισσότερο, ὅτι με τον «τρίτο θερισμό» ὑπονοοῦσε την τρίτη γενιά, καὶ με την «εὐθεῖα ὁδὸ» τον θαλάσσιο δρόμο ἀνάμεσα στὶς ἀκτὲς της Στερεάς καὶ της Πελοποννήσου. Ὁ Τήμενος ἔμεινε εὐχαριστημένος ἀπὸ τις διευκρινήσεις του νέου χρησμοῦ. Ὁ ἴδιος καὶ τα ἀδέλφια του ἀποτελοῦσαν πραγματικά την τρίτη γενιά. Ἀμέσως, οἱ Ἡρακλεῖδες ξεκίνησαν νὰ κατασκευάζουν σε μία ἀκτή της Λοκρίδας τα ἀπαραίτητα γιὰ μία θαλάσσια εἰσβολὴ καὶ ἀπόβασή πλωτά μέσα. Στὴν τοποθεσία αὐτὴ ὑπῆρχε μία κωμόπολη ποῦ, μετά το στήσιμο των ναυπηγείων ἐκεῖ, ὀνομάσθηκε μέχρι σήμερα Ναύπακτος (ἀπὸ τὴ λέξη ναῦς καὶ το ρῆμα πήγνυμι = κατασκευάζω). Ὁ μῦθος μας λέει ὅτι το χρονικό διάστημα ποῦ οἱ Ἡρακλεῖδες ἀνέμεναν την κατασκευή τῶν πλοίων, ὁ νεότερος ἀδελφὸς του Τημένου, ὁ Ἀριστόδημος, παραφρόνησε καὶ σκοτώθηκε. Ὁ θάνατός του ἔγινε ἡ ἀπαρχὴ μιᾶς σειράς ἀπὸ κακοτυχίες γιὰ τους Ἡρακλεῖδες. Ὁ Παυσανίας ὅμως στὰ Λακωνικά μας λέει ὅτι ὁ Ἀριστόδημος σκοτώθηκε στὴν Λακωνία ἀφοῦ πρῶτα την μοίρασε στοὺς γιοὺς του.
Λίγο ἀργότερα, μία μέρα ἔφθασε στὸ στρατόπεδο τῶν Ἡρακλειδῶν ἕνας μάντης ποῦ ὀνομαζόταν Κάρνος (ἀπὸ τα Κάρνεια) καὶ διατηροῦσε φιλικές σχέσεις μαζί τους. Ὡστόσο, ἡ ψυχολογική κατάσταση στὸ στρατόπεδο ἦταν τεταμένη καὶ τώρα πίστεψαν ὅτι ἐρχόταν νὰ τους «κάνει μάγια» σταλμένος ἀπὸ τους Πελοποννήσιους. Καὶ ἕνας Ἡρακλείδης, ὁ Ἱππότης, γιὸς του Φύλα, τον τρύπησε με τὴ λόγχη του. Τότε ξέσπασε μία αἰφνίδια θύελλα καὶ κατέστρεψε τα πλοῖα ποῦ ἦταν σχεδόν ἕτοιμα. Την ἑπόμενη μέρα ἕνας λοιμός ἄρχισε νὰ ἀποδεκατίζει το στράτευμα. Ὁ Τήμενος ἔτρεξε ἀκόμα μία φορά στὸ περιώνυμο Μαντεῖο τῶν Δελφῶν καὶ ἐξακρίβωσε ἀπὸ τον χρησμό ὅτι ἡ θύελλα καὶ ὁ λοιμός ἦταν συνέπειες της θεϊκῆς ὀργῆς γιὰ τον φόνο του μάντη. Ὁ θεός προσέθεσε ὅτι ὁ φονιᾶς ἔπρεπε νὰ ἐξορισθεῖ γιὰ 10 χρόνια καὶ ὅτι οἱ Ἡρακλεῖδες ἔπρεπε νὰ χρησιμοποιήσουν ὡς ὁδηγὸ στὴν ἐκστρατεία τους «ἕνα πλάσμα με τρία μάτια». Ὁ Τήμενος ὑπάκουσε καὶ ἐξόρισε τον Ἱππότη. Τότε πέρασε ἀπὸ ἐκεῖ ὁ Ὄξυλος, ἐπιστρέφοντας ἀπὸ την Ἤλιδα στὴν πατρίδα του, την Αἰτωλία, καβάλα στὸ ἄλογο του. Ὁ Ὄξυλος ἦταν μονόφθαλμος καὶ οἱ Ἡρακλεῖδες θεώρησαν ὅτι το μάτι του μαζί με τα δύο του ἀλόγου του συνιστοῦσαν τα τρία μάτια του «πλάσματος» ποῦ ἔπρεπε νὰ χρησιμοποιήσουν. Τον πῆραν λοιπόν ὡς ὁδηγὸ γιὰ την ἐπάνοδο τους στὴν Πελοπόννησο, ἀφοῦ ὁ Ὄξυλος δέχθηκε με τον ὅρο ὅτι θὰ τον βοηθοῦσαν νὰ καταλάβει τον θρόνο της Ἥλιδας.
Μετά ἀπὸ ὅλα αὐτὰ, οἱ Ἡρακλεῖδες ἀποβιβάσθηκαν στὴν Πελοπόννησο καὶ ὑπέταξαν τους κατοίκους της ὕστερα ἀπὸ ἀρκετὲς μάχες. Ὡς ἐπιστέγασμα της τελικῆς καὶ ὁριστικῆς ἐπικρατήσεώς τους, ἵδρυσαν ἕνα βωμό του «Διός Πατρώου».
Στή συνέχεια, οἱ Ἡρακλεῖδες μοιράσθηκαν μεταξύ τους τις διάφορες περιοχές-βασίλεια της Πελοποννήσου. Ὑποστηρίζεται πάντως ἀπὸ τους μυθογράφους ὅτι μόνο τρεῖς μεγάλες περιοχές μοιράσθηκαν: Ἡ Ἀργολίδα, ἡ Μεσσηνία καὶ ἡ Λακωνία. Ἡ ὀρεινή Ἀρκαδία δὲν κατακτήθηκε ποτέ ἀπὸ τους Ἡρακλεῖδες, καθώς ἐξαιτίας ἀποτίθεται καὶ πάλι ἑνὸς χρησμοῦ ἀναγκάσθηκαν νὰ κλείσουν εἰρήνη με τους Ἀρκάδες (βλ. καὶ Κρεσφόντης, Κύψελος). Την αἰτία ὅμως αὐτῆς της εἰρήνης ὁ κάθε μυθογράφος τὴ θεωρεῖ διαφορετική καὶ φαίνεται λογικό το ὅτι ἁπλῶς οἱ νέοι κατακτητές δὲν θὰ εἶχαν κανένα ὄφελος από την καταπόνηση των στρατευμάτων τους για την κατάκτηση της πλέον ορεινής και άγονης περιοχής της Πελοποννήσου.
Κατάλογος τῶν παιδιῶν του Ἡρακλῆ
Α) Ἀπὸ τις κόρες του Θέσπιου:
Ἀλοκράτης
Ἀμέστριος
Ἀντιάδης
Ἀντιλέων
Ἀντίμαχος
Άντιφος
Ἀρχέδικος
Ἀρχέμαχος
Ἀστυάναξ
Ἄτρομος
Βουκόλος
Βουλεύς
Δυνάστης
Ἐντελίδης
Ἐράσιππος
Εὐμένης
Εὐρύθρας
Εὐρυκάπης
Εὐρυόπης
Εὐρύπυλος
Θρεψίππας
Ἱόβης
Ἱππεύς
Ἱππόδρομος
Ἱππόζυγος
Κάπυλος
Κελευστάνωρ
Κλεόλαος
Κρέων
Λαομέδων
Λαομένης
Λεύκιππος
Λυκαίος
Λυκοῦργος
Μέντωρ
Νέφος
Νικόδρομος
Οἱστρόβλης
Ὄλυμπος
Ὀμόλιππος
Ὀνήσιππος
Πάτροκλος
Πολύλαος
Τελευταγόρας
Τέλης
Φαλίας
Β) Ἀπὸ ἄλλες θνητές:
Δηικόων, Θηρίμαχος, Κρεοντιάδης (ἀπὸ τὴ Μεγάρα)
Τληπόλεμος (ἀπὸ την Ἀστυόχη ἡ τὴ Μελίτη)
Θεσσαλός (ἀπὸ τὴ Χαλκιόπη ἡ την Αστυόχη)
Εὐήρης (ἀπὸ την Παρθενόπη)
Θέσταλος (ἀπὸ την Ἐπικάστη)
Ὕλλος, Γλήνος, Κτήσιππος, Μακαρία, Ὀνίτης (ή Ὀδίτης) (ἀπὸ τη Δηιάνειρα)
Ἀχέλης (ἡ Αγέλαος) ὁ Τυρρηνός (ἀπὸ την Ὀμφάλη)
Παλαίμων (ἀπὸ την Αὐτονόη)
Ἀντίοχος (ἀπὸ τὴ Μήδα)
Τήλεφος, Τηλέφα (ἀπὸ την Αὐγή)
Γ) Ἀπὸ θεές:
Ἀλεξιάρης, Ἀνίκητος (ἀπὸ την Ἥβη)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου