Ὁ Ἄδωνις εἶναι ἕνας ἡλιακός ἥρωας ποὺ λατρεύτηκε σὰν θεός στὴ ἀρχαία Ἰωνία, στὴ Φοινίκη, στὴν Κύπρο καὶ στὴν Ἑλλάδα. Κάθε χρόνο πέθαινε καὶ την ἄνοιξη ἀνασταινόταν, μαζί με τὴ φύση ποὺ την ἰδία ἐποχῆ ἀναγεννιόταν.
Ἀλλὰ ἀπ' ὅτι φαίνεται δὲν ἦταν ὁ μοναδικός. Την ἴδια τύχη εἶχαν οἱ Ἰνδοί θεοί Κρίσνα καὶ Βούδας Σακία, οἱ ἐσταυρωμένοι: Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος, Ταμμούζ της Συρίας, Βιτόμπα του Τελιγκονέζε, Ἰάω του Νεπᾶλ, Χεσοῦς τῶν Κελτῶν Δρυιδών, Κετσακοάλτ του Μεξικό, Κουιρίνους της Ρώμης, ὁ Θούλις της Αἰγύπτου, ὁ Ἴντρα του Θιβέτ, ὁ Ἄττις της Φρυγίας, ὁ Κρίτε της Χαλδαίας, ὁ Μπάλι της ἀσιατικῆς Ὀρίσσα, ὁ Μίθρα της Περσίας, ὁ Ἕλληνας σταυρωμένος Προμηθέας καὶ ἄς μὴν ξεχνᾶμε τον Ἰδαῖο Δία της Κρήτης ποὺ κάθε χρόνο γιορταζόταν ὁ θάνατος καὶ ἡ ἀνάστασή του στὰ Κρητικά μυστήρια καὶ τέλος τον Διόνυσο ποὺ πεθαίνει σὰν Διόνυσος Ζαγρέας γιὰ νὰ ἀναστηθεῖ σὰν Διόνυσος Ἐλευθερέας, σωτῆρας καὶ ἐλευθερωτής των ὥριμων ψυχῶν.
Πρόκειται λοιπόν γιὰ τον ἴδιο μῦθο ποὺ διατρέχει την παγκόσμια ἱστορία καλυμμένος με διαφορετικά ὀνόματα.
Σε ὅτι ἀφορᾶ τον Ἄδωνι ὁ μῦθος μας παραδίδει τα ἐξῆς:
Ὁ Κινύρας βασιλιάς της Κύπρου, ὅταν κάποτε ἡ κόρη του ἔφτασε σε ἡλικία γάμου την ρώτησε ποιόν ἄντρα ἐπιθυμεῖ νὰ νυμφευθεῖ. Ὅμως ἡ Μύρρα, «τιμωρημένη» ἀπ' τὴ θεά Ἀφροδίτη γιὰ κάποιο ἀτόπημα της, εἶχε ἤδη νιώσει στὴν καρδιά της ἄνομο ἔρωτα γιὰ τον ἴδιο της τον πατέρα. Με τὴ βοήθεια της παραμάνας της μέθυσε τον Κινύρα καὶ τον παρέσυρε στὴν ἐρωτική της κλίνη γιὰ δώδεκα ὁλόκληρες μέρες καὶ νύχτες. Ὅταν ὁ Κινύρας συνῆλθε ἀπὸ τὴ μέθη καὶ συνειδητοποίησε την ἀνίερη ἐνῶσι με την ἴδια του την κόρη, κυνήγησε τὴ Μύρρα γιὰ νὰ τὴ σκοτώσει. Ἡ Μύρρα ἔτρεξε μακριά γιὰ νὰ γλυτώσει ἀπ' το σπαθί του πατέρα της καὶ κατέφυγε στὰ ὄρη. Ἐκεῖ ἡ Ἀφροδίτη της δίνει τὴ λύτρωση μεταμορφώνοντάς τὴ στὸ φυτό σμύρνα. Ὅμως μέσα στὰ σπλάχνα της σάλευε ὁ καρπός της ἄνομης ἕνωσης με τον πατέρα της. Ὅταν το σπαθί την ἄγγιξε, ὁ κορμός του δέντρου ἄνοιξε στὰ δύο καὶ ξεπετάχτηκε ἀπὸ μέσα ὁ Ἄδωνις, ἐνῶ τα δάκρυα της Μύρρας μεταμορφώθηκαν σε μύρο εὐωδιαστό.
Ἡ Ἀφροδίτη ἔσπευσε νὰ σώσει το μωρό καὶ το παρέδωσε στὶς Νύμφες γιὰ νὰ το ἀναθρέψουν. Στὴ συνέχεια το παρέδωσε μέσα σε Λάρνακα (ἐξ οὐ το ὄνομα της πόλης Λάρνακα της Κύπρου) στὴ Θεά Περσεφόνη γιὰ νὰ ὁλοκληρώσει την ἀνατροφή του, με τη συμφωνία νὰ της το παραδώσει ὅταν θὰ γινόταν δεκαοχτώ χρονῶν. Ὅταν ἡ Περσεφόνη ἄνοιξε τὴ Λάρνακα θαμπώθηκε ἀπ' το κάλλος καὶ τὴ λάμψη του βρέφους καὶ μυστικά ἀποφάσισε πῶς δὲν θὰ τηρήσει τὴ συμφωνία.
Ὁ Ἄδωνις καθώς μεγάλωνε γινόταν ὅλο καὶ πιὸ φωτεινός καὶ πανέμορφος. Ἡ Ἀφροδίτη ἐρωτεύτηκε το κάλλος του καὶ ὁ λαμπερός Ἄδωνις λάτρεψε παράφορα την ὄμορφη θεά. Ἀλλὰ ἡ Περσεφόνη ἀρνήθηκε νὰ της τον δώσει πίσω καὶ οἱ δύο θεές κατέληξαν στὸν πατέρα Δία γιὰ νὰ λύσει τὴ διαφορά τους. Ἐκεῖνος ἔδωσε ἐντολὴ νὰ μένει τέσσερις μῆνες το χρόνο ὁ Ἄδωνις κοντά στὴν Περσεφόνη, τέσσερις μῆνες κοντά στὴν Ἀφροδίτη καὶ τους ὑπόλοιπους τέσσερις νὰ διαθέτει το χρόνο του ὅπως ἐπιθυμεῖ. Ὁ Ἄδωνις ἐπέλεξε τους τέσσερις αὐτούς μῆνες νὰ τους διαθέσει στὴν Ἀφροδίτη καὶ στὸ θεϊκό ἐρωτᾶ τους.
Οἱ δύο θεϊκοί ἐραστὲς ζοῦσαν τον περίλαμπρο ἐρωτᾶ τους μέσα στὰ δάση μέχρι την ἀποφράδα ἐκείνη μέρα ποῦ ὁ ἀβροκόμης Ἄδωνις ἔπεσε νεκρός στὴ διάρκεια ἑνὸς κυνηγιοῦ ἀπὸ το δάγκωμα κάποιου κάπρου. Ἀπὸ το αἷμα ποὺ κύλησε ἀπ' την πληγή του φύτρωσαν στὴ Μάνα Γῆ κόκκινα ρόδα καὶ παπαροῦνες.
Ἡ Ἀφροδίτη ἔκλαψε καὶ θρήνησε πικρά το νεαρό ἐραστὴ της. Ἀπ' τα δάκρυά της ξεπήδησαν οἱ ἀνεμῶνες. Με ἄφατο πόνο παρακάλεσε την Περσεφόνη νὰ ἐπιτρέψει στὸν Ἄδωνι νὰ ἀνεβαίνει ἕξι μῆνες στῆ γῆ. Ἡ Περσεφόνη συμφώνησε κι ἀπὸ τότε ὁ Ἄδωνις ἕξι μῆνες το χρόνο βρίσκεται στὸν Ἄδη καὶ ἕξι μῆνες κοντά στὴν ἀγαπημένη του, λυτρωμένος ἀπ' το φάσμα του θανάτου.
Σε ἀνάμνηση του θανάτου καὶ της ἀνάστασης του Ἄδωνι τελοῦνταν ἐτήσιες ἑορτές καθ' ὅλη τὴ διάρκεια του χρόνου σε ὅλες τις πόλεις της Ἑλλάδας. Οἱ γιορτές αὐτὲς ἦταν ἀλλοῦ διήμερες, ἀλλοῦ τριήμερες καὶ σε κάποιες πόλεις ἐφταήμερες.
Οἱ πρῶτες μέρες της γιορτῆς ἦταν ἡμέρες πένθους καὶ εἶχαν το ὄνομα «Ἀφανισμός». Λυσίκομες καὶ γυμνόποδες γυναῖκες περιέφεραν ὁμοίωμα του θεοῦ, τελοῦσαν νεκρική τελετή καὶ προσέφεραν στὸν ἀγαπημένο νεκρό, γλυκά ἀπὸ μέλι καὶ λάδι, ἔρωτες καὶ ἀγγεῖα ὅπου μερικές μέρες πρὶν εἶχαν σπείρει φακῆ, σιτάρι, κριθάρι, κεχρί καὶ μαρούλια, τους ἐπονομαζόμενους «Κήπους Ἀδώνιδος». Οἱ «κῆποι» μετά το πέρας τῶν δρώμενων το ποθετούνταν στὶς στέγες των σπιτιῶν, ὁποῦ ἀναπτύσσονταν γοργά με τὴ βοήθεια του ἡλιακοῦ φωτός. Καθ' ὅλη τὴ διάρκεια της πομπῆς ἔψαλλαν πένθιμους ὕμνους τα λεγόμενα «ἀδωνίδια» με συνοδεία γίγγρας (εἶδος αὐλοῦ). Σπουδαῖο δεῖγμα του τρόπου ποὺ θρηνοῦνταν ὁ Ἄδωνις, εἶναι ὁ «Ἐπιτάφιος Ἀδώνιδος» του Βίωνες του Σμυρναῖου, ἕνας θρῆνος ἡλικίας εἰκοσιενός αἰώνων.
Στὴ συνέχεια οἱ γυναῖκες πετοῦσαν το ὁμοίωμα του θεοῦ σε λίμνες, πηγές ἡ ποτάμια. Μετά το πέρας τῶν ἡμερῶν του θρήνου, γιόρταζαν την ἀνάσταση του θεοῦ με εὐωχία καὶ οἰνοποσία, μέσα σε γενικό κλίμα χαράς. Οἱ ἀναστάσιμες ἡμέρες εἶχαν το ὄνομα «Εὕρεσις».
Τα Ἀδώνια ἐπιβιώνουν μέχρι τις μέρες μας στὸ θρῆνο της Μ. Παρασκευῆς, στὴν Ἀναστάσιμη ἀκολουθία καὶ σε ὅλα τα ἔθιμα ποὺ ὁ χριστιανισμός θέλησε νὰ μας πείσει πῶς εἶναι δικά του: ἀναστάσιμα κεριά, κόκκινα αὐγά (ὀρφικὸ σύμβολο), κουλούρια, σμύρνα ποὺ οἱ μάγοι πρόσφεραν στὸν Ἰησοῦ κλπ.
Ἅς ρίξουμε ὅμως μία ματιά στὴν Ὀρφικὴ παράδοση καὶ τον συμβολισμό ποὺ ἐπιχειρεῖται μέσα ἀπ' αὐτὴ στὰ μυστήρια του Ἀδώνιδος, στὰ μυστήρια του θανάτου καὶ της Ἀνάστασης.
Σύμφωνα με την Ὀρφικὴ θεολογία, ἡ περίοδος του χειμερινοῦ ἡλιοστασίου εἶναι ἡ ἐποχῆ της γέννησης του Διονύσου Ζαγρέως, του ἐλευθερωτή τῶν ἀνθρωπίνων ψυχῶν ἀπὸ τον Ἄδη. Μετά την χειμερινή τροπή ἐτελεῖτο ἡ δεύτερη μύηση τὠν Ὀρφικῶν (ἡ πρώτη μύηση ὁποῦ ἀποκαλύπτονταν στὸν μυούμενο τα μυστικά της μάνας Γῆς, ἐτελεῖτο μετά την Φθινοπωρινή Ἰσημερία).
Ὁ χρόνος ἀπὸ τὴ δεύτερη μύηση μέχρι την Ἐαρινή ἰσημερία ἦταν, κατά τους Ὀρφικούς, ἡ περίοδος ποὺ ἔπρεπε ὁ μυούμενος νὰ ἐκδηλώσει το σπόρο της Ὀρφικῆς ἰδεολογίας, ποὺ εἶχε ριφθεῖ στὴν διάνοιά του.
Ἥ Ἐαρινή ἰσημερία του ἥλιου, κατά την ὁποία κυρίως ἐτελοῦντο καὶ τα Ἀδώνια, συμβολίζει το θάνατο των παθών της τιτανικῆς φύσης της ἀνθρώπινης ψυχῆς καὶ την πνευματική της ἀναγέννηση. Τότε ἐτελεῖτο ἡ Τρίτη μύηση στὰ ὀρφικά μυστήρια. Οἱ Ὀρφικοί συμβόλιζαν την ἐαρινή ἰσημερία με το θάνατο (μεταμόρφωση) του Διόνυσου Ζαγρέως καὶ την ἐκ νέου γέννησή του ἀπ' τὴ φύση του Διός, ὡς Διονύσου του Ἄνιθου. Αὐτὸς στὴν πορεία μεταμορφώνεται στὸ Διόνυσο τον Ἐλευθερέα, το σωτῆρα καὶ ἐλευθερωτή τῶν ἀνθρώπινων ψυχῶν ἀπὸ τον Ἄδη της ὑλικῆς τους φύσης.
Εἶναι αὐτή ἡ θαυμάσια θέαση του κόσμου ἀπ' την ὀρφικὴ θεολογία, ἡ γεμάτη ἐλπίδα καὶ προσδοκία γιὰ πνευματική ἀναγέννηση τῶν ἀνθρωπίνων ψυχῶν ποὺ τρέφονται στὰ ἱερὰ νάματα της ἑλληνικῆς μυστηριακῆς παράδοσης, ποὺ μας δονεῖ στὰ κατάβαθα του εἶναι, καθώς καλά γνωρίζουμε πῶς ὑπάρχει δρόμος σωτηρίας. Ὁ δρόμος της εὔστροφής στὸν μυστηριακό ὁρίζοντα ποὺ κατείχαμε καὶ ἀπωλέσαμε μαζί με την ἀλήθεια.
Βιβλιογραφία
Βίωνος: Ἐπιτάφιος Ἀδώνιδος
Πλούταρχου: Βίοι Παράλληλοι, Νικίας
Στυλιανοῦ Τάκα: Πυθαγόρειος Ἐσωτερισμός
Γ. Γρηγορομιχελάκη: Δεκαπέντε Σταυρωμένοι καὶ Ἀναστημένοι Σωτῆρες
Γ. Σιέττου: Ἀδώνια Μυστήρια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου