Σὰν σήμερα, τὴν 1η Δεκεμβρίου 1913, ἡ Κρήτη ἐνσωματώθηκε καὶ ἐπίσημα στὸ ἑλληνικὸ κράτος. Ὁ βασιλιᾶς Κωνσταντῖνος καὶ ὁ πρωθυπουργὸς Ἐλευθέριος Βενιζέλος κατέρχονται στὰ Χανιὰ καὶ ὑψώνουν τὴν ἑλληνικὴ σημαία στὸ φρούριο Φιρκά, στὸ λιμάνι των Χανίων. Μὲ τὴν συμβολικὴ αὐτὴ πράξη ἐπισημοποιεῖται ἡ Ἕνωση τῆς Κρήτης μὲ τὴν Ἑλλάδα.
Ἀκριβῶς ἕνα μῆνα νωρίτερα (1 Νοεμβρίου 1913), ὁ σουλτᾶνος Μεχμὲτ ὁ 5ος εἶχε παραιτηθεῖ ἀπὸ κάθε δικαίωμα ἐπικυριαρχίας ἐπὶ τῆς μεγαλονήσου. Αἰῶνες αἱμάτων καὶ δακρύων στὴ μαρτυρικὴ Κρήτη ἔβρισκαν ἐπιτέλους τὴν ἱστορική τους δικαίωση.
Ἡ ἐπίσημη ἀνακήρυξη τῆς ἕνωσης ἔγινε στὰ ἡλιόλουστα Χανιὰ τὴν Κυριακὴ 1η Δεκεμβρίου 1913, παρουσία τοῦ βασιλιᾶ Κωνσταντίνου καὶ τοῦ πρωθυπουργοῦ Ἐλευθέριου Βενιζέλου, μέσα σὲ ἰδιαίτερα πανηγυρικὸ κλίμα.
«Ἡ πόλις ἠγρύπνησε στολιζομένη. Ἑορτάζει δὲ ὁ οὐρανός, ἀποκατασταθείσης ἀπὸ τῆς νυκτὸς τῆς γαλήνης καὶ ἀνατείλαντος ἐαρινοῦ ἡλίου. Οἱ δρόμοι παρουσιάζουν ὄψιν λειμώνων εὐωδιαζόντων ἀπὸ τὰς μυρσίνας. Παντοῦ εἶναι ἀνηρτημέναι Βυζαντιναὶ σημαῖαι μεταξὺ τῶν κυανολεύκων. Συνωστίζονται παντοῦ χωρικοὶ ὑψηλόκορμοι ζῶσαι εἰκόνες τοῦ Θεοτοκοπούλου. Τὰ Κρητικόπουλα εἰς σμήνη κυκλοφοροῦν μὲ τίς φουφουλίτσες των. Ἀπὸ τοῦ Νικηφόρου Φωκὰ τοῦ ἐκδιώξαντος ἐκ Κρήτης τοὺς Ἄραβας πρώτην φορὰν Ἕλλην βασιλεὺς ἀποβιβάζεται εἰς τὴν νῆσον» γράφει σὲ ἀνταπόκρισή της ἀπό τα Χανιὰ ἡ ἀθηναϊκὴ ἐφημερίδα «Ἑστία».
Οι εκδηλώσεις κορυφώθηκαν στις 11:50 το πρωί, όταν οι γηραιοί αγωνιστές Αναγνώστης Μάντακας, 94 ετών, και Χατζημιχάλης Γιάνναρης, 88 ετών, ύψωσαν την ελληνική σημαία στο φρούριο Φιρκά, ενώ την ίδια ώρα ερρίπτοντο 101 κανονιοβολισμοί από τα ναυλοχούντα ελληνικά πολεμικά πλοία.
Ἡ Κρήτη περιῆλθε ὁλοκληρωτικὰ στὴν Ὀθωμανικὴ Αὐτοκρατορία στὶς 4 Ὀκτωβρίου τοῦ 1669, ὅταν ὁ μέγας Βεζύρης Κιοπρουλὴς εἰσῆλθε πανηγυρικὰ στὸν Χάνδακα (σημερινὸ Ἡράκλειο), θέτοντας τέλος στὴν Ἑνετοκρατία στὸ νησί, ποὺ κράτησε 465 χρόνια (1204-1669). Παρὰ τὴ φυγὴ πολλῶν κατοίκων καὶ τὴν πληθυσμιακὴ ἀλλοίωση ἀπὸ τοὺς νέους κατακτητές, οἱ Κρῆτες ποτὲ δὲν ἔσκυψαν τὸ κεφάλι στοὺς Ὀθωμανούς. Τὸ μαρτυροῦν οἱ ἐξεγέρσεις τοῦ 1692 («Κίνημα τοῦ 1692») καὶ τοῦ 1770 («Ἐπανάσταση τοῦ Δασκαλογιάννη»).
Τὸ 1821, οἱ Κρῆτες συμμετεῖχαν στὸν ἐθνικὸ ξεσηκωμό, ἀλλὰ οἱ προσπάθειές τους δὲν εὐοδώθηκαν, ἐξαιτίας τοῦ μεγάλου ἀριθμοῦ Τούρκων καὶ Τουρκοκρητικῶν στὸ νησὶ καὶ τῆς ἔλλειψης ἐφοδίων. Οἱ ἐξεγέρσεις κατὰ τοῦ κατακτητῆ συνεχίστηκαν μὲ ἀμείωτη ἔνταση καὶ πυκνότητα, τὸ 1833 («Κίνημα τῶν Μουρνιῶν»), τὸ 1841 («Ἐπανάσταση τῶν Χαιρέτη καὶ Βασιλογεώργη»), τὸ 1858 («Κίνημα τοῦ Μαυρογένη»), τὴν τριετία 1866-1869 («Μεγάλη Κρητικὴ Ἐπανάσταση»), τὸ 1878 («Ἐπανάσταση τοῦ 1878»), τό1889 («Ἐπανάσταση τοῦ 1889») καὶ τὴ διετία 1897-1898 («Ἐπανάσταση τοῦ 1897-1898»), ὁπότε ἡ Κρήτη κέρδισε τὴν αὐτονομία της ὑπὸ τίς εὐλογίες τῶν Μεγάλων Δυνάμεων, μετὰ τίς ἀπίστευτες ὠμότητες ποὺ διέπραξαν οἱ βαζιβουζοῦκοι (Τοῦρκοι ἄτακτοι) στὸ Ἡράκλειο στὶς 25 Αὐγούστου τοῦ 1898. Στὶς 2 Νοεμβρίου τοῦ ἴδιου χρόνου καὶ ὁ τελευταῖος τοῦρκος στρατιώτης ἐγκατέλειπε τὸ κρητικὸ ἔδαφος.
Ἡ Κρήτη τέθηκε ὑπὸ τὴν προστασία τῶν Μεγάλων Δυνάμεων καὶ τὴν ὑψηλὴ μόνο ἐπικυριαρχία τοῦ σουλτάνου. Ἀπὸ τὸ 1898 ἕως τὸ 1913 δημιουργήθηκε ἡ Κρητικὴ Πολιτεία, μὲ ἁρμοστὴ τὸν Ἕλληνα βασιλόπαιδα Γεώργιο καὶ κυβέρνηση ἀποτελούμενη ἀπὸ πέντε χριστιανοὺς καὶ ἕνα μουσουλμᾶνο (Οἱ μουσουλμᾶνοι ἀντιπροσώπευαν περίπου τὸ 25% τῶν κατοίκων τῆς Κρήτης τὸ 1900). Δεσπόζουσα μορφὴ ἐκείνης τῆς περιόδου ἀναδείχθηκε ὁ νεαρὸς δικηγόρος Ἐλευθέριος Βενιζέλος, ὁ ὁποῖος γρήγορα ἦλθε σὲ σύγκρουση μὲ τὸν Γεώργιο, ἐξαιτίας τῶν ὑπερεξουσιῶν του. Ἡ «Ἐπανάσταση στὸν Θέρισο» (10 Μαρτίου 1905), ποὺ ὀργάνωσε ὁ Βενιζέλος ἀνάγκασε τὸν Γεώργιο σὲ παραίτηση καὶ τὴν ἀνάληψη τῆς ὕπατης ἁρμοστείας ἀπὸ τὸν ἐλλαδίτη πολιτικὸ Ἀλέξανδρο Ζαΐμη. Κύριο αἴτημα τῶν ἐξεγερμένων ἦταν ἡ ἄμεση ἕνωση τῆς Κρήτης μὲ τὴν Ἑλλάδα.
Ἡ νικηφόρα ἔκβαση τῶν Βαλκανικῶν Πολέμων (1912-1913) γιὰ τὴν Ἑλλάδα, ἐξαιτίας καὶ τῆς διορατικῆς πολιτικῆς τοῦ Ἕλληνα πρωθυπουργοῦ Ἐλευθέριου Βενιζέλου, ἐπιτάχυνε τίς ἐξελίξεις. Στὶς 30 Μαΐου 1913 ὁ παραπαίων σουλτᾶνος παραιτήθηκε ὅλων τῶν δικαιωμάτων του στὴν Κρήτη μὲ τὴ Συνθήκη τοῦ Λονδίνου (ἄρθρο 4), ἐνῶ μὲ ἰδιαίτερη συνθήκη παραιτήθηκε καὶ ἀπὸ τὴν ἐπικυριαρχία του στὸ νησὶ (1 Νοεμβρίου 1913). Ἡ Κρήτη ἦταν ἐλεύθερη καὶ ἡ ἕνωσή της μὲ τὴν Ἑλλάδα εἶχε πραγματοποιηθεῖ. Τὸ Κρητικὸ Ζήτημα, ποὺ ἀπασχόλησε ἐπὶ μακρὸν τὴ διεθνῆ πολιτική, εἶχε ἐπιλυθεῖ.
Τὸ 1923 μὲ τὴν ἀνταλλαγὴ τῶν πληθυσμῶν μεταξὺ Ἑλλάδας καὶ Τουρκίας ἔφυγαν καὶ οἱ τελευταῖοι μουσουλμᾶνοι ἀπὸ τὴν Κρήτη, οἱ περισσότεροι ἀπὸ τοὺς ὁποίους ἐγκαταστάθηκαν στὰ παράλια τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Ἀπὸ τὰ μέσα τῆς πρώτης δεκαετίας τῆς νέας χιλιετίας, ἄρχισε νὰ διαδίδεται μιὰ φημολογία, κυρίως μέσῳ διαδικτύου, ὅτι τὸ 2013 οἱ κάτοικοι τῆς Κρήτης θὰ κληθοῦν νὰ ἀποφανθοῦν μὲ δημοψήφισμα ἐὰν ἐπιθυμοῦν τὸ νησὶ νὰ παραμείνει στὴν Ἑλλάδα ἢ νὰ ἀνεξαρτητοποιηθεί, βάσει ἑνὸς μυστικοῦ πρωτοκόλλου τῶν συνθηκῶν παραχώρησής του στὴν Ἑλλάδα τὸ 1913. Οἱ εἰδικοὶ διαβεβαιώνουν καὶ ὁ χρόνος ἔδειξε ὅτι ἐπρόκειτο περὶ ἀστειότητος ἢ εὐσεβοῦς πόθου κάποιων κύκλων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου