Ε' ΕΝ ΑΡΧΗ ΗΝ ὁ ΛΟΓΟΣ

 

Ε' ΕΝ ΑΡΧΗ ΗΝ ὁ ΛΟΓΟΣ

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΤΟΥ ΕΡΜΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΤΑΤ ( ι-χι)

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ 1

Στοβαῖος 2,1.26

Θεὸν νοῆσαι μεν χαλεπόν, φράσαι δὲ ἀδύνατον ὤ καὶ νοῆσαι δυνατὸν τὸ γὰρ ἀσώματον σώματι σημῆναι ἀδύνατον , καὶ τὸ τέλειον τῶ ἀτελεῖ καταλαβέσθαι οὐ δυνατόν, καὶ τὸ ἀίδιον τῶ ὀλιγοχρονίῳ συγγενέσθαι σύσκολον τὸ μὲν γὰρ ἀεί ἐστι, τὸ δὲ παρέχεται καὶ τὸ μεν ἀληθεῖα ἐστί, τὸ δὲ ὑπὸ φαντασίας σκιάζεται, τὸ δὲ ἀσθενέστερον τοῦ ἰσχροτέρου καὶ τὸ ἔλαττον τοῦ κρείττονος διέστικε τοσοῦτον, ὄσον τὸ θνητὸν τοῦ θείου, ἡ δὲ μέση τούτων, διάστασις ἀμαυροῖ τὴν τοῦ καλοῦ θέαν ὁφθαλμοῖς μὲν γάρ τά σώματα θεατά, γλώττῃ δὲ τὰ ὁρατὰ λεκτά · τὸ δὲ ἀσώματον καὶ ἀφανὲς καὶ ἀσχημάτιστον καὶ μηδὲ ἐξ ὕλης ὑποκείμενον ὑπὸ τῶν ἡμετέρων αἰσθήσεων καταληφθῆναι οὐ δύναται, ἐννοοῦμαι, ὦ Τάτ, ἐννοοῦμε ὅ ἐξειπεῖν ἀδύνατον, τοῦτό ἐστιν ὁ θεός....

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ 1

Στοβαῖος 2,1.26

Εἶναι μὲν δύσκολο νὰ καταλάβει κανεὶς τὸ θεό ἀλλὰ καὶ ἀδύνατο νὰ τὸ περιγράψει. Διότι τὸ ἀσώματο δὲ μπορεῖς νὰ τὸ ἐκφράσεις μὲ σῶμα. Δὲν εἶναι δυνατὸ νὰ κατανοήσεις τὸ τέλειο μὲ τὸ ἀτελὲς οὔτε καὶ τὸ ἀθάνατο μὲ τὸ ὀλιγόχρονο νὰ ἑνωθεῖ. Διότι, τὸ μὲν εἶναι γιὰ πάντα ἐνῶ τὸ ἄλλο, περνᾶ καὶ φεύγει. Καὶ τὸ μὲν εἶναι ἀλήθεια ἐνῶ το ἄλλο σκιάζεται ἀπὸ τὴν ἐντύπωση. Τὸ πιὸ ἀδύνατο ἀπὸ τὸ δυνατὸ καὶ τὸ μικρότερο ἀπὸ τὸ μεγαλύτερο, ἀπέχει τόσο, ὅσο τὸ θνητὸ ἀπὸ τὸ θεῖο. Καὶ ἀνάμεσα τους ἀπόσταση ἀμαυρώνει τὴ θέα του ὡραῖου. Διότι τα σώματα εἶναι ὁρατὰ μέσο τῶν ὀφθαλμῶν καὶ μέσῳ τῆς γλῶσσας εἶναι ὁρατὰ τὰ ὅσα λέγονται. Τὸ δὲ ἀσώματο εἶναι καὶ ἀόρατο καὶ ἀσχημάτιστο. Δὲν μπορεῖ ὅμως νὰ γίνει ἀντιληπτὸ ἀὸ τὶς αἰσθήσεις μας ὁ, τι εἶναι ἀσώματο καὶ ἀφανὲς καὶ ἀσχημάτιστο καὶ δὲν ἔχει σχηματιστεῖ ἀπὸ ὕλη. Ἐννοῶ, Τάτ,, ἐννοῶ πῶς ὁ, τι δὲν μπορεῖς νὰ περιγράψεις , αὐτὸ εἶναι ὁ θεός

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΙΙΑ

3, 11, 31

“ ΕΡΜΟΥ ΕΚ ΤΩΝ ΠΡΟΣ ΤΑΤ

Στοβαῖος

περὶ ἀληθείας, ὦ Τάτ, οὐκ ἔστι δυνατὸν ἄνθρωπονὄντα ζῶον ἀτελὲς ἐξ ἀτελῶν συγκείμενον μελῶν καὶ ἔξ ἀλλοτρίων σωμάτων καὶ πολλῶν τὸ σκῆνος συνεστὸς, τολμήσαντα εἰπεῖν ὅ δὲ ἐστι δυνατὸν ἥ δίκαιον, τοῦτὸ φημι, ἀληθῆ εἶναι ἐν μόνοις τοῖς ἀιδίοις σώμασιν,ὤν καὶ τὰ σώματα αὐτὰ ἀληθῆ ἐστί. Πῦρ αὐτόπυρ μόνο καὶ οὐδέν ἄλλο, γῆ αὐτόγη καὶ οὐδέν ἄλλο ,ἀήρ αὐτάηρ <<καὶ ούδέν ἄλλο >>ὕδωρ αὐτούδωρ

καὶ οὐδέν ἄλλο τὰ ἡμέτερα σώματα ἐκ πάντων τούτον συνέστηκεν ἔχει μὲν γὰρ πυρός, ἔχει δὲ καὶ γῆς οὔτε ὕδωρ οὔτε ἀήρ οὔτε οὐδέν ἀληθές. Εἰ δὲ μὴ τὴν ἀρχὴν ἡ σύστασις ἡμῶν ἔσχε τὴν ἀλήθειαν, πῶς ἄν δύναιτο ἀλήθειαν ἤ εἰπεῖν; νοήσει δὲ μόνο ἐάν ὁ θεὸς θέλη. Πάντα οὖν, ὦ Τάτ,τὰ ἐπὶ γῆς ἀλήθεια μὲν οὐκ ἔστι, τῆς δὲ ἀλήθειας μιμήματα· καὶ οὐ πάντα, ὀλίγα δὲ ταῦτα. Τἆλλα ψεῦδος καὶ πλάνος, ὦ Τάτ, καὶ δόξαι, φαντασίας καθάπερ εἰκόνες συνεστῶτα. Ὅταν δ' ἄνωθεν τὴν ἐπίρροιαν ἔχει ἡ φαντασία, τῆς ἀληθείας γίνεται μίμησις χωρὶς δὲ τῆς ἄνωθεν ἐνεργείας, ψεῦδος θείας καταλείπεται καθάπερ καὶ εἰκών τὸ μὲν σῶμα τῆς γραφῆς δείκνυσιν ὀφθαλμοὺς μὲν ὁρᾶται ἔχουσα βλέπει δὲ οὐδέν < καὶ ὦτα.> ἀκούει δὲ οὐδέν ὅλος, καὶ τὰ ἄλλα πάντα ἔχει μὲν ἡ γραφή ,ψευδῆ δὲ ἐστι τὰς τῶν ὁρώντων ὄψεις ἐξαπαντῶντα, τῶν μὲν δοκούντων ἀλήθειαν ὁρᾶν, τῶν δὲ ὡς ἀληθῶς ὄντων ψευδῶν .ὅσοι μὲν οὖν οὐ ψεῦδος ὁρῶσιν. ἀλήθειαν ὁρῶσιν. ἐὰν οὐ ἕκαστον τούτων οὕτω νοῶμεν ἤ ὁρῶμεν ὡς ἔστιν, ἀληθῆ καὶ νοοῦμε καὶ ὁρῶμεν ἐὰν δὲ παρὰ τὸ ὄν, οὐδὲν ἀληθὲς οὔτε νοήσομεν οὔτ΄ εἰσόμεθα.

-“Εστιν οὖν, πάτερ, ἀλήθεια καὶ ἐν τῇ γῆ [ καὶ οὐκ ἀσκόπως ] -Σφάλλη, ὦ τέκνον, ἀλήθεια μὲν οὐδαμῶς ἔστιν ἐν τῇ γῆ, ὦ Τάτ, οὔτε γενέσθαι δύναται περὶ ἀληθείας νοῆσαι ἐνίους τῶν ἀνθρώπων, οἶς ἐὰν ὁ θεὸς τὴν θεοπτικὴν δωρήσηται δύναμιν γενέσθαι.

-Οὗτος ἀληθὲς οὐδὲν ἔστι ἐν τῇ γῆ; “Νοῶ καὶ λέγω ἆφαντασίαι εἰσὶ καὶ δόξαι πάνταή ἀληθῆ νοῶ καὶ λέγω.

-Οὐκ οὖν τό γε ἀληθῆ νοεῖ καὶ λέγειν, τοῦτο ἀλήθειαν δεῖ καλεῖν;

-Τί δέ; τὰ ὄντα δεῖ νοεῖ καὶ λέγειν ἔστι δὲ οὐδὲν ἀληθὲς ἐπὶ τῆς γῆς.

Τοῦτο ἀληθὲς ἐστι τὸ μὴ εἶναι μηδὲν ἀληθὲς ἐνθάδε. Πῶς ἄν καὶ δύναιτο γενέσθαι, ὦ τέκνο; ἡ γάρ ἀλήθεια τελεωτάτη ἀρετή ἐστιν. Αὐτὸ τὸ ἄκρατον ἀγαθὸν, τὸ μὴ ὑπὸ ὕλης θολούμενον μήτε ὑπὸ σώματος περιβαλλόμενον, γυμνὸν φανὸν ἄπρεπτον σεμνὸν ἀναλλοίωτον ἀγαθὸν τὰ ἐνθάδε, ὦ τέκνον, οἶά ἐστιν ὁρᾶς ἄδεκτα τούτου τοῦ ἀγαθοῦ, φαρτὰ παθητὰ διαλυτὰ τρεπτά, ἀεὶ ἐναλλοιούμενα, ἄλλα ἐξ ἄλλων γινόμενα. ἃ οὖν μηδὲ πρὸς ἐαυτὰ ἀληθῆ ἐστι, πῶς <ἄν> δὺναιτο ἀληθῆ εἶναι; πᾶν γὰρ ἀλλοιούμενον ψεῦδός ἐστι, μὴ μένον ἐν ἐστι, φαντασίας δὲ μετατρεπόμενον ἄλλας καὶ ἄλλας ἐπιδείκνυται ἡμῖν.

- Οὐδὲ ἄνθρωπος ἀληθὴς ἐστιν, ὦ πάτερ;

-καθότι ἄνθρωπος, οὐκ ἔστιν ἀληθής, ὦ τέκνον. τὸ γὰρ ἀληθὲς ἐστι τὸ ἐξ αὐτοῦ μ΄νο τὴν σύστασιν ἔχον, καὶ μένον καθ΄ αὐτὸ οἶόν ἐστι ὁ δὲ ἄνθρωπος ἐκ πολλῶν συνέστηκε καὶ οὐ μένει καθ΄ αὐτὸν τρέπεται δὲ καὶ μεταβάλλεται ἡλικίαν ἐξ ἡλικίας καὶ ἰδέαν ἐξ ἰδέας,καὶ ταῦτα ἔτι τῷ σκήνει, καὶ πολλοὶ τέκνα οὐκ ἐγνώρισαν χρόνου ὀλίγου μεταξὺ γενομένου, καὶ πάλιν τέκνα γονεῖς ὁμοίως τὸ οὖν οὕτως μεταβαλλόμενον ὥστε ἀγνοεῖσθαι, δύναται ἀληθές τὶ εἶναι ὦ Τάτ; οὐ τοὐναντίον ψεῦδος ἐστιν ἐν ποικίλαις γινόμενον φαντασίαις τῶν μεταβολῶν; σὺ δὲ νόει ἀληθές τι εἶναι τὸ μένον καὶ ἀίδιον ὁ ἄνθρωπος οὐκ ἔστιν ἀεί ἄρα οὐδὲ ἀληθές ἐστι , φαντασία δὲ ἐστι τις <ὁ> ἄνθρωπος ἥ δὲ φαντασία ψεῦδος ἄν εἴη ἀκρότατον.

-Οὐδὲ ταῦτα οὖν, ὦ πάτερ, τὰ ἀίδια σώματα, ἐπεὶ μεταβάλλεται, ἀληθῆ ἐστι; Πᾶν μὲν οὖν γεννητὸν καὶ μεταβλητὸν οὐκ ἀληθὲς ὑπὸ δὲ τοῦ προπάτορος γενόμενα τὴν ὔλην δύναται ἀληθῆ ἐσχηκέναι, ἔχει δὲ τι καὶ ταῦτα ψεῦδος ἐν τὴ μεταβολῇ οὐδὲν γὰρ μὴ μένον ἐφ αὐτῷ ἀληθές ἐστιν.

-Ἀληθὲς, ὦ πάτερ, τι οὖν ἄν εἴποις τις;

- Μόνον τὸν ἥλιον παρὰ τὰ ἄλλα πάντα μὴ μεταβαλλόμενο, μένοντα δὲ ἐφ αὐτῷ, ἀλήθειαν, διὸ καὶ τὴν ἐν τῷ κόσμῳ πάντων δημιουργίαν αὐτὸς μόνος πεπίστευται, ἄρχων πάντων καὶ ποιῶν πάντα ὅν καὶ σέβομαι καὶ προσκυνῶ αὐτοῦ τὴν ἀλήθειαν μετὰ τὸν ἕνα καὶ πρῶτον τοῦτον δημιουργὸν γνωρίζω.

-Τί οὖν ἄν εἶναι πρώτην ἀλήθειαν, ὦ πάτερ;

- “ Ενα καὶ μόνον, ὦ Τάτ, τὸν μὴ ἐξ ὕλης, τὸν μὴ ἐν σώματι, τὸν ἀχρώματον, τὸν ἀσχημάτιστον, τὸν ἄτρεπτον, τὸν μὴ ἀλλοιούμενον, τὸν ἀεί ὄντα . Τὸ δὲ ψεῦδος, ὦ τέκνον, φθείρεται. πάντα δὲ τὰ ἐπὶ γῆς φθορᾶς κατέλαβε καὶ ἐμπεριέχει καὶ ἐμπεριέξει ἡ τοῦ ἀληθοῦς πρόνοια.. χωρὶς γάρ φθορᾶς ἕπεται, ἵνα πάλιν γένηται τὰ γάρ γιγνόμενα ἐκ τῶν φθειρομένων ἀνάγκη γίγνεσθαι,φθείρεσθαι δὲ τὰ γιγνόμενα ἀνάγκη,ἵνα μὴ στῆ ἥ γένεσις τῶν ὄντων. Πρῶτον τοῦτον δημιουργὸν γνώριζε εἰς τὴν γένεσις τῶν ὄντων. Τὰ οὖν ἐκ φθορᾶς γινόμενα ψευδῆ ἄν εἴη, ὡς ποτὲ δὲ ἄλλα γινόμενα τὰ γὰρ αὐτὰ γίνεσθε ἀδύνατον τὸ δὲ μὴ αὐτὸ, πῶς ἄν ἀληθὲς εἴη; φαντασίας οὖν καλεῖν δεῖ ταῦτα, ὦ τέκνον, εἴ γὲ ὀρθῶς προσαγορεύομεν, τὸν ἄνθρωπον ἀνθρωπότητος φαντασίαν, τὸ δὲ πεδίον παιδίου φαντασίαν, τὸν δὲ νεανίσκον νεανίσκου φαντασίαν, τὸ δὲ παιδίον παιδίου φαντασίαν, τὸ δὲ νεανίσκον νεανίσκου φαντασίαν, τὸν δὲ ἄνδρα ἀνδρὸς φαντασίαν, τὸν δὲ γέροντα γέροντος φαντασίαν. Οὔτε γὰρ ὁ ἄνθρωπος ἄνθρωπος, οὔτε τὸ παιδίον παιδίον, οὔτε ὁ νεανίσκος νεανίσκος, οὔτε ὁ ἀνὴρ ἀνήρ, οὔτε ὁ γέρων γέρων,μεταβαλλόμενα δὲ καὶ τὰ προόντα καὶ τὰ ὄντα. Ταῦτα μέντοι οὕτω νόει, ὦ τέκνον, ὡς καὶ τῶν ψευδῶν τούτων ἐνεργειῶν ἄνωθεν ἠρτημένων ἀπ αὐτῆς τῆς ἀληθείας τούτου δὲ οὕτως ἔχοντος, τὸ ψεῦδός φημι τῆς ἀληθείας ἐνέργημα εἶναι.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΙΙΑ 3,11,31

ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΤΟΥ ΕΡΜΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΤΑΤ

Στοβαῖος

Τάτ εἶναι ἀλήθεια ὅτι δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ τολμήσει νὰ μιλήσει γιὰ τὴν ἀλήθεια ὁ ἄνθρωπος πού εἶναι ὄν ἀτελές καὶ ἀποτελεῖται ἀπὸ ἀτελῆ καὶ σῶμα του εἶναι φτιαγμένο ἀπὸ ἄλλα, καὶ πολλά, ξένα στοιχεῖα. Λέω μόνο ὅ,τι εἶναι δυνατὸ καὶ δίκαιο,ὅτι δηλαδή , ἡ ἀλήθεια βρίσκεται μόνο στὰ ἀθάνατα ὄντα,τῶν ὁποῖων καὶ τὰ σώματα εἶναι ἀληθινά, φωτιὰ ἀπὸ μόνη της καὶ τίποτε ἄλλο, γῆ μόνη καὶ τίποτε ἄλλο, ἀέρας νερὸ μόνος καὶ τίποτε ἄλλο. Τὰ δὲ δικὰ μας σώματα ἀπὸ ὅλα αὐτὰ τὰ παραπάνω ἔχουν σχηματισθεῖ, ὅμως, ἄν καὶ ἔχουν καὶ λίγο ἀπὸ φωτιὰ καὶ ἀπὸ γῆ καὶ ἀπὸ νερὸ καὶ ἀπὸ ἀέρα, οὔτε φωτιά δὲν εἶναι, οὔτε γῆ, οὔτε νερό,οὔτε ἀέρας, οὔτε τίποτε ἀληθινό . Ἄν ὅμως ἀπὸ ἀρχή, ἡ κατασκευή μας δὲν εἶχε τὴν ἀλήθεια πῶς θὰ μποροῦσε τὴν ἀλήθεια νὰ τὴ δεῖ ἡ νὰ τὴ δεῖ ¨ἡ νὰ τὴν ὁμολογήσει. Νὰ τὴν καταλάβει μόνο, ἄν ὁ θεὸς θελήσει. Τὰ πάντα λοιπὸν, Τάτ πάνω στὴ γῆ δὲν εἶναι ἀλήθεια παρὰ μόνο ἀπομιμηση της ἀλήθειας, καὶ μάλιστα ὄχι ὅλα ἀλλὰ, κάποια λίγα καὶ τὰ ὑπόλοιπα, ψέμα καὶ πλάνη, Τάτ, καὶ εἰκασίες, φτιαγμένα σὰν εἰκόνες τῆς φαντασίας. Ὅταν τώρα ἡ φαντασία ἐπηρεάζεται ἀπὸ ψηλά γίνεται ἀπομίμηση τῆς ἀλήθεια ἐνῶ, χωρὶς τὴν ἄνωθεν ἐνέργεια παραμένει ψεῦδος. Ὅπως καὶ ἡ ζωγραφικὴ εἰκόνα τὸ σῶμα, ὅπως αὐτὸ ποὺ παριστάνει, καὶ ἐνῶ φαίνεται νὰ ἔχει μάτια, ἡ ἴδια δὲ βλέπει τίποτε καὶ δὲν ἀκούει τίποτε, καὶ τὰ ὑπόλοιπα τὰ ἔχει ἡ ζωγραφικὴ εἰκόνα ὅμως εἶναι ψεύτικα καὶ ἐξαπατοῦν τὰ μάτια ὅσων τὴν κοιτοῦν γιατὶ ἄλλοι μὲν θεωροῦν ὅτι βλέπουν τὴν ἀλήθεια καὶ ἄλλοι πραγματικὰ ψεύδη. Ὅσοι λοιπὸν δὲν βλέπουν τὸ ψέμα, βλέπουν τὴν ἀλήθεια, καὶ λοιπὸν τὸ κάθε ἕνα ἀπὸ αὐτὰ ἔτσι τὸ ἀντιλαμβανόμαστε καὶ τὸ βλέπουμε ὅπως εἶναι, ἀντιλαμβανόμαστε καὶ βλέπουμε τὴν ἀλήθεια. Ἄν ὅμως ἀντιλαμβανόμαστε καὶ βλέπουμε ἀντίθετα, τότε , τίποτε τὸ ἀληθινὸ, οὔτε θὰ ἀντιληφθοῦμε οὔτε θὰ γνωρίσουμε.

-Ὑπάρχει λοιπόν, πάτερ, ἀλήθεια στὴ γῆ καὶ μάλιστα ὄχι ἄσκοπα;

-Σφάλλεις παιδί μου. Ἀλήθεια καθόλου δὲν ὑπάρχει στὴ γῆ, Τάτ, οὔτε εἶναι δυνατὸ νὰ ὑπάρξει, ἐνῶ, μόνο κάποιοι ἄνθρωποι θὰ κατανοήσουν τὴν ἀλήθεια, σὲ ὅσους ὁ θεός θὰ δωρίσει τὸ χάρισμα νὰ δοῦν τὸ θεῖο.

-Ἄρα λοιπὸν δὲν ὑπάρχει τίποτε ἀληθινὸ στῆ γῆ. Σκέφτομαι λοιπὸν καὶ λέω; << ὅλα εἶναι φαντασίες καὶ εἰκασίες >>, ἀλήθεια, σκέφτομαι καὶ λέω

• Λοιπὸν δὲν πρέπει νὰ ὀνομάζουμε ἀλήθεια τὸ νὰ ἀντιλαμβανόμαστε τὴν ἀλήθεια καὶ νὰ τὴν ὁμολογοῦμε;

  - Τί ἄλλο; Τὰ ὄντα πρέπει νὰ ἀντιλαμβάνονται καὶ νὰ μιλοῦν για νὰ μιλοῦν γιὰ τὰ ἀληθινὰ ὄντα.

  - Ἡ ἀλήθεια εἶναι αὐτή, ὅτι τίποτε δὲν εἶναι ἀληθινὸ ἐδῶ κάτω. Καὶ πῶς ἀλλιῶς θὰ μποροῦσε νὰ γίνει παιδί μου; διότι ἡ ἀλήθεια εἶναι ἡ τελειότερη ἀρχὴ, αὐτὸ τὸ ὕψιστο ἀγαθό, ποῦ δὲ θαμπώνεται ἀπὸ τὴν ὕλη οὔτε ἀπὸ τὸ σῶμα περιβάλλεται, τὸ γυμνὸ καὶ φωτεινὸ ἀμετάβλητο καὶ σεμνὸ, ἐνῶ ὅλα ὅσα εἶναι ἐδῶ παιδὶ μου, βλέπεις πῶς εἶναι ἄσχετά ἀπὸ τὸ ἀγαθό, φθαρτὰ, εὐπαθῆ, διαλυτά, μεταβλητά, συνεχῶς ἀλλοιούμενα, ἄλλα ἀπὸ ἄλλα γίνονται τὰ ὁποῖα βεβαίως δὲν εἶναι ἀληθινὰ οὔτε μὲ τὸν ἑαυτὸ τους, διότι , κάθε τὶ ποὺ ἀλλοιώνεται εἶναι ψευδὲς ἀφοῦ δὲ μὲνει ὥς ἔχει ἄλλα καθὼς μεταβάλεται μᾶς δίνει συνεχῶς ἄλλη εἰκόνα.

• Οὔτε ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀληθινὸς πατέρα;

  -Ἐπειδὴ εἶναι ἄνθρωπος δὲν εἶναι καὶ ἀληθινός, παιδὶ μου. Διότι ἀληθινὸ εἶναι μόνο ὄ,τοι εἶναι αὐτογενὲς καὶ μένει. Ὁ ἄνθρωπος ὅμως , εἶναι φτιαγμένος ἀπὸ πολλὰ στοιχεῖα καὶ δὲ μένει ἀμετάβλητος παρὰ ἀλλάζει καὶ μεταβάλεται, ἀπὸ ἡλικία σὲ ἡλικία καὶ ἀπὸ μορφὴ σὲ μορφή καὶ μάλιστα, ἐνόσω ἀκόμα κατοικεῖ στὸ σῶμα του. Πολλοί, μὲ τὴ μεσολάβηση μόνο λίγου χρόνου δὲ γνώρισαν τὰ παιδία τους καὶ ὁμοίως , παιδία, δὲν ἀναγνώρισαν τοὺς γονεῖς τους . Ἄρα, Τάτ κάτι ποῦ ἀλλάζει τόσο ὥστε νὰ μὴν ἀναγνωρίζεται θὰ μποροῦσαν νὰ εἶναι ἀληθινό ; Ἀντίθετα, δὲν εἶναι ψεύτικο καὶ δὲν δημιουργεῖται ἀπὸ τὶς διαφορετικές ἐντυπώσεις ποῦ δίνουν οἱ συνεχεῖς μεταβολὲς; Ἐσὺ νὰ θεωρεῖς ἀληθινὸ ὁ,τι εἶναι σταθερό καὶ αἰώνιο. Ὁ ἄνθρωπος ὅμως δὲ μένει αἰώνια καὶ ἑπομένως δὲν εἶναι ἀληθινός. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι φαντασία θὰ μποροῦσε νὰ εἶναι ἀκραῖο ψεῦδος.

  -λοιπὸν πατέρα, καὶ αὐτὰ τὰ ἀθάνατα σώματα δὲν εἶναι ἀληθινά ἐπειδή μεταβάλλονται .

  -Λοιπὸν κάθε πρᾶγμα, ποῦ γεννιέται καὶ εἶναι μεταβλητὸ, δὲν εἶναι καὶ ἀληθινὸ. Ὅταν γεννήθηκαν ἀπὸ τὸν προπάτορα πιθανὸν νὰ εἶχαν ἀληθινή ὕλη. Ὅμως μὲ τὴ μεταβλητότητα τους, ἔχουν κάποιος ψεῦδος διότι τίποτε ποῦ δὲ μένει σταθερό δὲν εἶναι ἀληθινὸ.

• Ἑπομένως πατέρα, τὶ θὰ μποροῦσε κανεὶς νὰ ὀνομάσει ἀλήθεια;

• Λοιπὸν , μόνο τὸν ἥλιο, θὰ μποροῦσε κάποιος νὰ πεῖ, ἀληθινὸ διότι δὲν μεταβάλλεται καὶ μένει πάντα σταθερὸς . Γὶ αὐτὸ, καὶ τὴ δημιουργία τῶν πάντων στὸν κόσμο μόνο αὐτὸς βεβαιώνει καὶ αὐτὸν ἄρχοντα τῶν πάντων σέβομαι καὶ προσκυνῶ γιὰ τὴν ἀλήθεια του. Μετὰ τὸν ἕνα καὶ πρῶτο, αὐτὸ, θεωρῶ ὡς δημιουργὸ.

• Καὶ τὶ λοιπὸν θὰ μποροῦσε νὰ εἶναι ἥ πρώτη ἀλήθεια, πάτερ:

  -Ὁ ἕνας καὶ μόνος, Τατ, αὐτὸς πού δὲν εἶναι φτιαγμένος ἀπὸ ὕλη, δὲν κατοικεῖ σὲ σῶμα, δὲν ἔχει χρῶμα, δὲν ἔχει σχῆμα, δὲν μετατρέπεται, δὲν ἀλλοιώνεται καὶ γιά πάντα ὑπάρχει. Ἐνῶ τὸ ψεῦδος, παιδί μου, φθείρετε καὶ τὰ πάντα στὴ γῆ τὰ ἔχει πιάσει μέσω τῆς φθορᾶς καὶ τὰ περιέχει καὶ θὰ τὰ περιέχει ἡ πρόνοια τοῦ ἀληθοῦς.

• Χωρὶς τὴ φθορὰ δὲ μπορεῖ νὰ γένεση καὶ κάθε γένεση θὰ τὴν ἀκολουθεῖ ἡ φθορά, ὥστε καὶ πάλι νὰ γεννηθεῖ. Διότι, ὅσα δημιουργοῦνται φυσικὸ εἶναι νὰ δημιουργοῦνται ἀπὸ φθαρτά, ὅπως εἶναι ἀνάγκη, καὶ τὰ γενόμενα νὰ φθείρονται ὥστε νὰ μή σταματήσει δημιουργό στή γένεση τῶν ὄντων.

• Αὐτὸν, νὰ ἀναγνωρίζεις ὥς πρῶτο δημιουργό στὴ γένεση τῶν ὄντων.

• Ὅσα λοιπὸν δημιουργοῦνται ἀπὸ τὴ φθορὰ εἶναι καὶ ψευδῆ, ἀφοῦ ἄλλοτε εἶναι ἔτσι καὶ ἄλλοτε ἀλλιῶς. Διότι εἶναι ἀδύνατο τὰ πράγματα νὰ μένουν ἴδια καὶ ἑπομένως, αὐτὸ ποῦ δὲν εἶναι σταθερό, πῶς θὰ μποροῦσε νὰ εἶναι ἀληθινό. Πρέπει λοιπόν παιδί μου, ὅλα αὐτὰ νὰ τὰ ὀνομάσουμε φαντασίες, ἐφόσον βέβαια, ὀρθῶς θεωροῦμε τὸν ἄνθρωπο ὁμοίωμα τοῦ ἰδεατοῦ παιδιοῦ, τὸν νέο ὁμοίωμα τοῦ ἰδεατοῦ νέου, τὸν ἄνδρα ὁμοίωμα τοῦ ἰδεατοῦ ἄνδρα, τὸν γέροντα ὁμοίωμα τοῦ ἰδεατοῦ γέροντα. Διότι , οὔτε ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἄνθρωπος οὔτε τὸ παιδί εἶναι παιδί, οὔτε ὁ ἄνδρας ἄνδρας, οὔτε ὁ γέροντας. Ἐνόσω μεταβάλλονται γίνονται ψευδῆ καὶ τὰ προηγούμενα καὶ τὰ τωρινά. Αὐτὰ λοιπὸν ἔτσι νὰ τὸ γνωρίζεις, παιδί μου ὅτι δηλαδή, καὶ αὐτὲς οἱ ψεύτικες ἐνέργειες ἐξαρτῶνται ἀπὸ τὴν ἄνωθεν ἀλήθεια καὶ γι΄ αὐτὸ ὑποστηρίζω ὅτι καὶ τὸ ψέμα εἶναι ἔργο τῆς ἀλήθειας .

Ἀπόσπασμα 11 Β

Στοβαῖος 1, 41, 1

ἙΡΜΟΥ ΕΚ ΤΟΥ ΠΡΟΣ ΤΑΤ

-Ἐγὼ, ὦ τέκνον, καὶ τῆς φιλανθρωπίας ἕνεκα καὶ τῆς πρὸς τὸν θεόν εὐσεβείας πρῶτον τόδε συγγράφω

οὐδεμία γὰρ ἄν γένοιτο δικαιοτάτη εὐσέβεια ἡ τὸ νοῆσαι τὰ ὄντα καὶ χάριν τῶν ποιήσαντι ὑπέρ τούτων ὁμολογῆσαι, ὅπερ διατελῶν οὐ παύσομαι.

-Τὶ οὖν τις πράττων, ὦ πάτερ, εἰ μηδὲν ἐστιν ἀληθὲς ἐνθάδε καλῶς διαγάγοι τὸν βίον; Εὐσέβει, ὦ τέκνον, ὁ δὲ εὐσεβῶν ἄκρος φιλοσοφήσει χωρὶς γὰρ φιλοσοφίας ἄκρος εὐσεβῆσαι ἀδύνατον ὁ δὲ μαθών οἷα ἔστι καὶ πῶς διατέτακται καὶ ὑπὸ τίνος, καὶ ἕνεκεν τίνος, χάριν εἴσεται ὑπέρ πάντων τῷ δημιουργῶ πατρὶ ἀγαθῷ καὶ τροφεῖ χρηστῷ καὶ ἐπιτρόπῳ πιστῶ΄ ὁ δὲ χάριν ὁμολογῶν εὐσεβήσει ὁ δὲ εὐσεβῶν εἴσεται καὶ ποῦ ἐστιν ἡ ἀλήθεια καὶ τὶς ἐστιν ἐκείνη, καὶ μαθών ἔτι μᾶλλον εὐσεβέστερος ἔσται. Οὐδέποτε γὰρ ὦ τέκνον, ψυχὴ ἐν σώματι οὖσα καὶ κουφίσασα ἑαυτὴν ἐπὶ τὴν κατάληψιν τοῦ ὄντως ἀγαθοῦ καὶ ἀληθοῦς ὀλισθῆσαι δύναται ἐπὶ τὸ ἐναντίον, δεινόν γὰρ ἔρωτα ἴσχει λήθην πάντων τῶν κακῶν μαθοῦσα ἑαυτῆς τὸν προπάτορα, καὶ οὐκέτι ἀποστῆναι δύναται τοῦ ἀγαθοῦ τοῦτ΄ ὦ τέκνον, τοῦτο εὐσεβείας ἔστω τέλος , ἐφ΄ ὅ ἀφικνούμενος καὶ καλῶς βιώση καὶ εὐδαιμόνως τεθνήξη τῆς ψυχῆς σου μὴ ἀγνοούσης ποῦ αὐτὴ γάρ μόνη

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΙΙΒ

ΣΤΟΒΑΙΟΣ 1,41,1

ΑΠΟ ΤΟΝ ΛΟΓΟ ΤΟΥ ΕΡΜΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΤΑΤ

Ἐγὼ, παιδί μου, ἀπὸ φιλανθρωπία καὶ σεβασμὸ πρὸς τὸν θεὸ, πρῶτον τὰ γράφω αὐτὰ. Διότι, καμία εὐσέβεια, πίο δικαιολογημένη, δὲ θὰ μποροῦσε νὰ ὑπάρξει, παρὰ νὰ κατανοήσεις τὰ ὄντα καὶ νὰ ὁμολογήσεις εὐγνωμοσύνη πρὸς ἐκεῖνον ποῦ τὰ δημιούργησε καὶ αὐτὸ δὲ θὰ πάψω νὰ τὸ ὑπερετῶ.

-Τι θὰ μποροῦσε λοιπὸν, πατέρα, κανεὶς νὰ κάνει ἐδῶ ποῦ τίποτε δὲν εἶναι ἀληθινὸ ὥστε νὰ διάγει καλῶς τὴ ζωή του ; - Νὰ εἶσαι εὐσεβής παιδί μου. Γιατὶ, ὅποιος εἶναι εὐσεβὴς τέλεια θὰ φιλοσοφήσει ἐνῶ καὶ χωρίς φιλοσοφία δὲν εἶσαι εὐσεβής. Ὁποῖος μάθει πῶς εἶναι τὰ πράγματα, πῶς εἶναι τακτοποιημένα, ἀπὸ ποῖον καὶ γιὰ ποῖον, γιὰ πάντα θὰ εὐγνωμονεῖ τὸν δημιουργό σὰν καλὸ πατέρα, σὰν χριστὸ τροφοδότη του καὶ πιστὸ κηδεμόνα του.

Ὅποιος ὁμολογεῖ τὴν εὐγνωμοσύνη του θὰ εἶναι εὐσεβής καὶ ὅποιος εἶναι εὐσεβής θὰ γνωρίσει καὶ ποῦ εἶναι ἡ ἀλήθεια καὶ πιά εἶναι αὐτή, καὶ ὅταν τὰ μάθει αὐτὰ θὰ γίνει πιὸ εὐσεβής. Διότι , ποτέ παιδί μου, ἐνόσω ἡ ψυχὴ εἶναι μέσα στὸ σῶμα καὶ ἀνακουφίζει τὸν ἑαυτὸ της σχετικὰ με την κατανόηση του ἀληθινοῦ καὶ πραγματικοῦ ἀγαθοῦ, δὲ μπορεῖ νὰ ὀλισθήσει στὸ ἀντίθετο. Διότι ἡ ψυχή ἔχει μεγάλο ἔρωτα, λησμοσύνη ὅλων τῶν κακῶν , ἐάν μάθει τὸν προπάτορα της καὶ ποτὲ δὲ θὰ μπορεῖ νὰ ἀπομακρυνθεῖ ἀπὸ τὸ ἀγαθὸ, αὐτὸ λοιπὸν παιδί μου, αὐτὸ ἄς εἶναι ὁ σκοπός της εὐσέβειας στὸ ὁποῖο ὅταν φθάσεις καὶ καλὰ θὰ ζήσεις καὶ εὐτυχισμένος θὰ πεθάνεις κὰι ἡ ψυχή σου δὲν θὰ ἀγνοεῖ πρὸς τὰ ποῦ πρέπει νὰ πετάξει. Αὐτός παιδί μου εἶναι ὁ μόνος δρόμος πρὸς τὴν ἀλήθεια, τὸν ὁποῖο πορεύτηκαν καὶ οἱ πρόγονοί μας , καὶ στὴ διαδρομή εὐτύχησαν νὰ βροῦν τὸ ἀγαθό. Εἶναι δρόμος σεβαστὸς καὶ ὁμαλὸς, ἀλλὰ δύσκολος γιὰ νὰ τὸν περπατήσει ἡ ψυχή ὅταν βρίσκεται μέσα στὸ σῶμα. Διότι, πρῶτα πρέπει αὐτὴ νὰ πολεμήσει μέ τόν ἑαυτό της, νὰ δημιουργήσει μεγάλη διάσταση καὶ νὰ κυριευτεῖ κατὰ ἕνα μέρος. Διότι ἡ σύστασή της εἶναι ἕνα πρὸς δύο καὶ τὸ μέν ἕνα προσπαθεῖ νὰ φύγει, ἐνῶ τὰ δύο ἄλλα τὸ τραβοῦν πρὸς τὰ κάτω καὶ γίνεται μεγάλη διαμάχη μεταξύ τους καθὼς τὸ ἕνα θέλει νὰ φεύγει καὶ τὰ ἄλλα δύο σπεύδουν νὰ τὸ κρατήσουν.

Ἡ νίκη δὲ καὶ τῶν δύο δὲν λογίζεται ὅμοια, ἀφοῦ τὸ ἕνα ρέπει πρὸς τὸ ἀγαθὸ καὶ τὰ ἄλλα στὸ κακὸ κοντὰ κατοικοῦν . Τὸ μὲν ποθεῖ τήν ἐλευθερία τὰ δὲ ἀγαποῦν τή δουλεία. Ἄν τώρα νικηθοῦν τὰ δύο αὐτὰ μένουν μόνα καὶ ἔρημα ἀπὸ τὸν ἄρχοντα τους, ἐνῶ ἄν νικηθεῖ τὸ ἕνα, αὐτό ἀνάγεται καὶ φέρεται τιμωροῦμενο μὲ τὸ ἐδῶ τρόπο ζωῆς .

Αὐτὸς εἶναι, παιδί μου ὁ δρόμος ποῦ ὁδηγεῖ πρός τὰ κεῖ . Πρέπει δηλαδή, παιδί μου, πρῶτα νὰ ἐγκαταλείψεις τό σῶμα σου, πρίν τό τέλος , νὰ νικήσεις ζωὴ ποῦ εἶναι γεμάτη ἀγωνίες καὶ ἀφοῦ νικήσεις νὰ ἀνέλθεις..

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ Ι Ι Ι

Στοβαίος 1, 49, 5

ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ

ψυχή πᾶσα ἀθάνατος καὶ ἀεικίνιτος ἔφημεν γὰρ ἕν τοῖς Γενικοῖς κινήσεις τὰς μὲν ὑπὸ τῶν ἐνεργειῶν, τάς δὲ ὑπὸ τῶν σωμάτων. Φαμὲν δὲ τὴν ψυχήν ἐξ οὐσίας τινὸς οὐχ ὕλης γεγενῆσθαι, ἀσώματον οὖσα καὶ αὐτῆς ἀσωμάτου οὔσης πᾶν γὰρ τὸ γενόμενον ἀνάγκη ἐκ τίνος δύο κινήσεις παρακολουθεῖν ἀνάγκη τὴν τε < τῆς > ψυχῆς ὑφ΄ ἧς κινεῖται καὶ τὴν τοῦ σώματος ὑφ΄ ἧς αὔξεται καὶ φθίνει , ἔτσι δὲ καὶ ἀναλυθέντος ἀναλύεται ταύτην ὁρίζομαι τήν κίνησιν τῶν φθαρτῶν σωμάτων, ἡ ψυχὴ ἀεικίνητος, ὅτι ἀεί αὐτὴ κινεῖται καὶ ἄλλοις κίνησιν ἐνεργεῖ. Κατὰ τοῦτον οὖν τὸν λόγον ἐστί ψυχή πᾶσα ἀθάνατος καὶ ἀεικίνητος, ἔχουσα κίνησιν τὴν αὐτῆς ἐνέργειαν, ἰδέα δὲ ψυχῶν θεία, ἀνθρωπίνη, ἄλογος, ἡ μὲν οὖν θεία τοῦ θείου σώματος αὐτῆς ἐνέργεια , ἐν μὲν γὰρ αὐτῷ κινεῖται καὶ αὐτὸ κινεῖ ἐπὰν γὰρ θνητῶν ζώων ἀπαλλαγῆ χωρισθεῖσα τῶν ἀλόγων ἑαυτῆς μερῶν ἐξελθοῦσα εἰς τὸ θεῖον σῶμα ὡς ἀεικίνητος ἐν αὐτῷ κινεῖται, συμπεριφερομὲνη τῷ παντί, ἡ δὲ ἀνθρωπίνη ἔχει μὲν καὶ τι τοῦ θείου, συνῆπται δὲ καὶ αὐτὴ καὶ τὰ ἄλογα, ἥ ἐπιθυμία καὶ ὁ θυμός καὶ αὗται μὲν ἀθάνατοι, καθότι καὶ αὐταὶ ἐνέργεια δὲ θνητῶν σωμάτων, διὸ τοῦ μὲν θείου μέρους, τῆς ψυχῆς οὔσης ἐν τῷ θείῳ σώματι , πόρρω τυγχάνουσιν οὖσαι ἐπειδὰν δὲ εἰσέλθη τοῦτο εἰς θνητὸν σῶμα, κάκεῖνα ἐπιφοιτᾶ καὶ τῇ παρουσία αὐτῶν γίνεται ἀεὶ ψυχή ἀνθρωπίνη, ἡ δὲ τῶν ἀλόγων συνέστηκεν ἐκ θυμοῦ τε καὶ ἐπιθυμίας, διόπερ καὶ ἄλογα ἐκλήθη τὰ ζῶα ταῦτα στερήσει τοῦ λόγου τῆς ψυχῆς, τετάρτην δὲ νόει τὴν τῶν ἀψύχων , ἥτις ἔξωθεν οὖσα τῶν σωμάτων ἐνεργεῖ κινοῦσα , αὕτη δ΄ ἄν εἴ ἐν τω θείω σώματα κινουμένη καὶ ὥσπερ κατὰ πάροδον ταῦτα κινοῦσα.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ

Στοβαίος 1,49, 5

ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ

Κάθε ψυχὴ εἶναι ἀθάνατη καὶ ἀεικίνητη. Διότι εἴπαμε στὰ ΄΄ Γενικά '' γιὰ τις κινήσεις, ποὺ ἄλλες προέρχονται ἀπὸ τις ἐνέργειες καὶ ἄλλες ἀπὸ τὰ σώματα. Εἴπαμε ἀκόμη ὅτι ἡ ψυχή γεννήθηκε ἀπὸ ὕλη ἀσώματη. Διότι , κάθε τί ποῦ ἔχει γεννηθεῖ , πρέπει νὰ ἔχει γίνει ἀπὸ κάτι. Λοιπόν ,ὅσων τὴ γεννήση ἀκολουθεῖ ἡ φθορὰ, αὐτὰ εἶναι ἀπαραίτητο νὰ ἀκολουθοῦν δύο κινήσεις, καὶ αὐτή της ψυχῆς, ἀπὸ τὴν ὁποῖα κινοῦνται, καὶ αὐτὴ τοῦ σώματος, ἀπὸ τὴν ὁποῖα αὐξάνουν καὶ, φθίνουν καὶ ὅταν διαλυθοῦν , διαλύονται. Αὐτὴν ὁρ ίζω ὡς κίνηση τῶν φθαρτῶν σωμάτων. Ἡ ψυχή εἶναι ἀεικίνητη ἐπειδή πάντα ἡ ἴδια κινεῖται καὶ δίνει κίνηση καὶ στὰ ἄλλα. Ἔτσι, γιὰ αὐτὸ τὸ λόγο, λέμε ὅτι κάθε ψυχή εἷναι ἀεικίνητη καὶ ἀθάνατη, ἔχοντας ὥς κίνηση τήν ἴδια τὴν ἐνέργεια της. Οἱ μορφὲς τῶν ψυχῶν εἶναι ἡ θεϊκὴ ἡ ἀνθρώπινη καὶ ἡ ἄλογη. Ἡ θεϊκὴ λοιπόν ἐνέργεια εἶναι ἡ ἐνέργεια τοῦ θεϊκοῦ σώματος της . Διότι, κινεῖται μέσα σὲ αὐτὸ καὶ τὸ κινεῖ. Διότι, ὅταν ἀπαλλαγεῖ ἀπὸ τὰ θνητὰ ἔμβια ὄντα, ἀποχωρισμένη ἀπὸ τὰ ἄλογα μέρη της, βγαίνοντας στό θεϊκὸ της σῶμα, ὥς ἀεικίνητη κινεῖται μέσα σ΄ αὐτό καὶ συμπεριφέρεται στὸ σύμπαν. Ἡ ἀνθρώπινη τώρα, ἔχει μὲν καὶ κάτι ἀπὸ τὴ θεϊκὴ, ὅμως συνυπάρχουν μαζὶ της καὶ τὰ ἄλογα, ἡ ἐπιθυμία καὶ τὸ πάθος. Καὶ αὐτὰ μὲν εἶναι ἀθάνατα ἄλλ, ἀθάνατες ἐνέργειες θνητῶν σωμάτων. Γι΄ αὐτὸ καὶ βρίσκ ονται μακριὰ πολὺ ἀπὸ τὸ θεϊκὸ μέρος της ψύχης το ὁποῖο βρίσκεται μέσα στὸ θεϊκὸ της σῶμα ἐνῶ αὐτὸ το θεϊκὸ μέρος μπεῖ μέσα στὸ θνητὸ σῶμα τότε ἔρχονται καὶ ἐκεῖνα καὶ μὲ τὴν παροῦσα τους γίνεται ἡ ψυχή ἀνθρώπινη. Ἡ ψυχή τῶν ἄλογων σώων ἀποτελεῖται ἀπὸ πάθος καὶ ἐπιθυμία, γιὰ αὐτὸ καὶ ὀνομάστηκαν τὰ ὄντα αὐτὰ, ἄλογα , δηλαδὴ ἐξαιτίας της ἀπουσίας του λόγου τῆς ψυχῆς. Τέταρτη δὲ μορφὴ νὰ θεωρεῖς ἐκείνη, τῶν ἄψυχων, ἡ ὁποῖα , ἔχοντας βγεῖ ἔξω ἀπὸ τὰ σώματα, ἐνεργεῖ κινῶντας τα . Αὐτὴ μπορεῖ νὰ κινεῖται στῶ θεϊκὸ σῶμα καὶ νὰ κινεῖ τὰ ἄψυχα σὰν νὰ εἶναι ἁπλῶς διπλά τους...

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΙV

Στοβαίος 1,41, 6

ΕΡΜΟΥ ΕΚ ΤΩΝ ΠΡΟΣ ΤΑΤ

• Ὀρθῶς ταῦτα ἀπέδειξας , ὦ πάτερ ἐκεῖνα δὲ ἔτι με δίδαξον, ἔφης γάρ που τὴν ἐπιστήμην καὶ τὴν τέχνην ἐνέργειαν εἶναι τοῦ λογικοῦ νῦν δὲ φής τὰ ἄλογα σῶα στερήσει τοῦ λογικοῦ ἄλογα εἶναι καὶ κεκλῆσθαι ` δῆλον ὅτι ἀνάγκη κατὰ τοῦτον τὸν λόγο τὰ ἄλογα ζῶα μὴ μετέχειν ἐπιστήμης κατὰ τοῦτον τόν λόγον τὰ ἄλογα ζώα μὴ μετέχειν ἐπιστήμης μηδὲ τέχνης διὰ τὸ ἐστερῆσθαι τοῦ λογικοῦ.

• Ἀνάγκη γάρ ὦ τέκνον.

  -Πῶς οὖν ὁρῶμεν, ὦ πατέρ΄, τινὰ τῶν ἀλόγων ἐπιστήμη καὶ τέχνη χρώμενα, οἷον τούς μύρμηκας τὰς τροφὰς ἀποθησαυριζομένους του χειμῶνος καὶ τὰ ἀέρια ζῶα ὁμοίως καλιὰς ἑαυτοῖς συντιθέντα, τὰ δὲ τετράποδα γνωρίζονται τοὺς φωλεοὺς τοὺς ἱδίους :

  -Ταῦτα, ὦ τέκνον, οὐκ ἐπιστήμη ,οὐ τέχνη ποιεῖ, ἀλλὰ φύση, ἡ γάρ ἐπιστήμη καὶ ἡ τέχνη διδακτὰ εἰσι΄ τούτων δὲ τῶν ἀλόγων οὐδείς οὐδὲν διδάσκεται τὰ δὲ φύσει γιγνόμενα ἐνεργείᾳ μέν γίγνεται καθολικῇ τὰ δὲ ἐπιστήμη καὶ τέχνη εἰδόσι παραγίγνεται, οὐ πᾶσι << τὰ δὲ πᾶσι>> γιγνόμενα ὑπὸ φύσεως ἐνεργεῖται, οἷον οἱ ἄνθρωποι ἄνω βλέπουσιν, οὐ πάντες δὲ ἄνθρωποι μουσικοὶ οὐδὲ πάντες τοξόται ἤ κυνηγοὶ οὐδὲ τὰ ἄλλα πάντα τινὲς αὐτῶν τι μ[εν τινες τῶν μυρμήκων τοῦτο ἔπραττον, οἵ οὔ, καλῶς ἄν ἔλεγες ἐπιστήμη αὐτὸ τοῦτο ἔπραττον, οἵ δ΄ οὔ, καλῶς ἄν ἐλεγες ἐπιστήμη αὐτὸ τοῦτο πράττειν καὶ τέχνη συνάγειν τὰς τροφάς εἰ δὲ πάντες ὁμοίως ἄγονται ὑπὸ τῆς φύσεως ἐπὶ τοῦτο καὶ ἄσκοντες, δῆλον ὄτι οὐκ ἐπιστήμη οὐδε τέχνηη τοῦτο πράττουσιν.

• Ἐνέργειαι γάρ ὦ Τάτ ἀσώματοι αὐταὶ οὔσαι, ἐν σώμασίν είσιν καὶ διὰ τῶν σωμάτων ἐνεργοῦσι, διόπερ, ὦ Τάτ, καθότι ἀσώματος εἰσι, καὶ ἀθανάτους φημι εἶναι καθότι δὲ χωρὶς σωμάτων ἐνεργεῖν οὐ δύναται, φημὶ αὐτὰς εἶναι ἀεὶ ἐν σώματι. Τὰ γὰρ πρὸς τι ἤ ἕνεκα τινος γενόμενα προνοία καὶ ἀναγκη ὑποπεπτωκότα ἀδύνατον ἀργα ποτε μεῖναι τῆς ἰδίας ἐνεργείας, τὸ γὰρ ὄν ἀεὶ ἔσται τοῦτον γάρ αὐτοῦ καὶ σώμα καὶ ζωή ἐστι τούτῳ τῷ λόγῳ ἕπεται τὸ καὶ ἀεὶ τὰ σώματα εἶναι, διὸκαὶ αὐτὴν τὴν σωμάτωσίν φημι ἀιδίαν ἐνεργειαν εῖναι , εἰ γὰρ σώματα ἐπίγεια διαλυτά, σώματα δὲ δεῖ εἶναι, τόπους καὶ ὄργανα τῶν ἐνεργειῶν ταῦτα, αί σὲ ἐνέργειαι ἀθάνατοι τὸ δὲ ἀθάνατον ἀεὶ ἔστιν , ἐνέργεια καὶ σωματοποίησις , εἴγε ἀεὶ ἔστι. Καὶ διὰ τῶν ἐνεργοῦσι. Διόπερ, ὦ Τάτ, καθότι ἀσώματοὶ εἰσι, καὶ ἀθανάτους αὐτάς φημὶ εἶναι καθότι δὲ χωρὶς σωμάτων ἐνεργεῖν οὐ δύναται, φημὶ αὐτὰς εἶναι ἀεὶ ἐν δώματι, τὰ γὰρ πρός τι ἤ ἕνεκά τινος γενόμενα προνοίας καὶ ἀνάγκη ὑποπεπτωκότα ἀδύνατον ἀργά ποτε μεῖναι τῆς ἰδίας ἐνεργείας, τὸ γὰρ ὄν ἀεὶ ἔσται τοῦτο γὰρ αὐτοῦ καὶ σῶμα καὶ ζωή ἐστι΄ τούτῳ τῷ λόγῳ ἕπεται τὸ ἀεὶ τὰ σῶματα ἐπίγεια διαλυτά, σώματα δὲ δεῖ εἶναι, τόπος καὶ ὄργανα τῶν 'νεργειῶν ταῦτα, αἱ σὲ ἐνέργειαι ἀθάνατοι, τὸ δὲ ἀθανατον ἀεὶ ἔστιν, ἐνέργεια καὶ σωματοποίησις, εἴγε ἀεὶ ἔστι.

  -Παρέπονται δὲ τῆ ψυχῆ οὐκ ἀθρόως παραγιγνόμεναι, ἀλλὰ τινὲς μὲν αὐτῶν ἅμα τῷ γενέσθαι τὸν ἄνθρωπον ἐνεργοῦσιν ὁμοῦ τῇ ψυχῆ περὶ τὰ ἄλογα, αἰ δὲ καθαρώτεραι ἐνέργειαι κατὰ μεταβολὴν τῆς ἡλικίας τῷ λογικῷ μέρει τῆς ψυχῆς συνεργοῦσαι. Αὗται δὲ αἱ ἐνέργεια τῶν σωμάτων εἰσὶν ἠρτημέναι , καὶ ἀπὸ μὲν τῶν θείων σωμάτων ἔρχονται εἰς τὰ θνητὰ αὐταὶ αἱ σωματοποιοῦσαι, ἐκάστη δὲ αὐτῶν ἐνεργεῖ ἤ περὶ τὸ σῶμα ἤ τὴν ψυχήν, καὶ αἰτῇ μέντοι τῇ ψυχῆ <οὐ> συγγίγνονται χωρὶς σώματος ἀεὶ δὲ ἐνέργειαί εἰσιν, οὐκ ἀεὶ δὲ ψυχὴν ἐν σώματι θνητῷ ἐστι δύναταιννγὰρ χωρὶς τοῦ σώματος εἶναι . ἱερὸς λόγος ἐστίν, ὦ τέκνον οὗτος. συνεστάναι μὲν σῶμα χωρὶς ψυχῆς οὐ δύναται τόδε <δὲ> εἶναι δύναται.

  -Πῶς τοῦτο λέγεις, ὦ πάτερ;

  -Οὕτω νόησον, ὦ Τάτ τῆς ψυχῆς χωρισθείσης τοῦ σώματος ἐπιμένει αὐτὸ τὸ σῶμα παρὰ τὸν τῆς ἐπιμονῆς χρόνον ἐνεργεῖται διαλυόμενον καὶ ἀειδὲς γιγνόμενον ταῦτα δὲ οὐ δύναται πάσχειν τὸ σῶμα χωρὶς ένεργείας. ἐπιμένει οὖν ἡ διαφορὰ ἀθανάτου σώματος καὶ θνητοῦ, ὅτι τὸ μὲν ἀθάνατον καὶ μιᾶς ὕλης συνέστηκε, τὸ δὲ οὔ καὶ τὸ μὲν ποιεῖ, τὸ δὲ πάσχει ( πᾶν γὰρ τὸ ἐνεργοῦν κρατεῖ, τὸ δὲ ἐνεργούμενον κρατεῖται) καὶ τὸ μὲν κρατοῦν ἐπιτακτικὸν καὶ ἐλεύθερον < ὄν > ἄγει δὲ δοῦλον φέρεται.

• Αἱ μὲν < οὖν > ἐνέργειαι οὐ μόνον τᾶ ἔμψυχα ἐνεργοῦσι σώματα,ἁλλὰ καὶ τὰ ἄψυχα <τὰ> ξύλα καὶ τοὺς λίθους καὶ τὰ ἄλλ΄ ὅμοια, αὔξουσαί τε καὶ καρποφοροῦσα καὶ πεπαινουσαι κὶ φθείρουσαι καὶ τήκουσαι καὶ θρύπτουσαι καὶ τὰ ὅμοια ἐνεργοῦσαι ὅσα δύναται σώματα .αψυχα πάσχειν. Ἀνάργεια γάρ κέκληται, ὦ τέκνον αὐτὸ τοῦτο, τί ποτέ τὸ γιγνόμενον. ἀεἰ δὲ γίγνεσθαι δεῖ καὶ πολλὰ μᾶλλον δὲ πάντα οὐδέποτε γάρ χηρεύει τῶν ὄντων τινός ὁ κόσμος , ἀεί δὲ φερόμενος ἐν ἐαυτῶ κυίσκει τὰ ὄντα, οὐδέποτε ἀπολειφθησόμενα αὖ τοῦ τῆς φθορᾶς, πᾶσα οὖν ἐνέργεια νοείσθω ὡς ἀεὶ ἀθάνατος οὖσα, ἥτις ἄν ἦ ἐν οἱῳδήποτε σώματι.

  -- τῶν δὲ ἐνεργειῶν αἱ μὲν εἰσι τῶν θείων σωμάτων, αἱ δὲ τῶν φθαρτῶν καὶ αἱ μὲν εἰσι τῶν θείων σωμάτων, αἱ δὲ τῶν φθαρτῶν, καὶ αἱ μὲν κοθολικαί, αἱ δὲ ἰδικαί, καὶ αἱ μὲν τῶν γενῶν, αἱ δὲ τῶν μερῶν ἑνός ἑκάστου θεῖαι μὲν οὖν εἰσιν αἱ εἰς τὰ ἀίδια σώματα ἐνεργοῦσαι αὗται δὲ καὶ τέλειαί εἰσιν, ὡς εἰ τέλεια σώματα μερικαὶ δὲ αἱ δι” ἑνός ἑκάστου γένους τῶν ζώων ἰδικαὶ δὲ αἱ εἰς ἕκαστον τῶν ὄντων τι.

  Οὗτος οὖν ὁ λόγος, ὦ τέκνον, συνάγει πάντα μεστὰ εἶναι ἐνεργειῶν, εἰ γάρ ἀνάγκη τὰς ἐνεργείας ἐν σώμασιν εἶναι πολλὰ σὲ σώματα ἐν κόσμῳ πλείους φημί εἶναι τὰς ἐνεργείας τῶν σωμάτων. ἐν ἑνί γάρ πολλάκις σώματι ἐστι μία καὶ δευτέρα καὶ τρίτη χωρίς τῶν παραπομένων καθολικῶν καθολικὰς γὰρ ἐνεργείας φημί τὰς ὄντος σωματικάς διὰ δὲ τῶν αἰσθήσεων καὶ τῶν κινήσεων γινομέντας χωρίς γὰρ τούτων τῶν ἐνεργειῶν τὸ σῶμα συστῆναι οὐ δυνατόν ἕτεραι δὲ εἰσιν ἰδικαὶ ἐνέργειαι ταῖς ψυχαῖς τῶν ἀνθρώπων διὰ τεχνῶν καὶ ἐπιστημῶν καὶ ἐπιτηδευμάτων καὶ ἐνεργημάτων, παρέπονται γάρ ταῖς ἐνεργείαις καὶ αἰσθήσεις, μᾶλλον δὲ ἀποτελέσματα τῶν ἐνεργειῶν <αἱ> αἰσθήσεις εἰσί..

• ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ Ι

• Στοβαίος 1,41, 6

• ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΤΟΥ ΕΡΜΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΤΑΤ

• Ὀρφεύς

  << Ἕριφος ἐς γάλ΄ ἔπετον>> ! Σὰν κατσικάκια ὥρμησαν στὸ γάλα τοῦ Ὀρφισμοῦ ὁ Ὅμηρος κι ὁ Ἡσίοδος, ὁ φερεκύδης κι οἱ ἀρχαϊκοί φιλόσοφοι τῆς Ἰωνίας καὶ τῆς Μεγάλης Ἑλλάδος, προκειμένου ν΄ ἀνακτήσουν τὴν χαμένη σοφία << τῶν παμπαλαίων καὶ πολὺ πρὸ τῆς νῦν γενέσεως θειλογησάωτων >> ( Ἀριστοτέλης ) ποὺ ἦσαν <<κρείττονες ἡμῶν καὶ ἐγγυτέρω θεῶν οἰκοῦντες >> Πλάτων ), ὥστε νὰ θεμελιώσουν ἐκ νέου τὸ οἰκοδόμημα τοῦ παγκόσμιου πολιτισμοῦ, ποῦ εῑχε καταστραφῆ κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ Ὀρφέως γιὰ ἀγνώστους λόγους >> ΄΄ Ἕκτῃ δ΄ ἐν γενεᾷ΄ , φησίν Ὀρφεύς, καταπαύσατε κόσμον ἀοιδῆς΄΄ >> (Πλάτων ) .

  Ὁ Ὀρφεύς τοῦ Οἰάγρου καὶ τῆς Καλλιόπης ὑπῆρξε ἀπόγονος πέμπτης γενεᾶς τοῦ Ἄτλαντος ἀπὸ μία θυγατέρα του ὀνόματι Ἀλκυόνη. Δὲν ξέρουμε ἀκριβῶς ἄν γεννήθηκε στὴν Κρήτη ἤ στὴν θράκη γνωρίζουμε ὅμως καλὰ ὅτι διέτριβε μεταξὐ Ἐλικῶνος καὶ Λειβήθρου ( Πιερίας ) ὅπου Ἑλικωνιάδες καὶ Πιερίδες μοῦσες ἀντίστοιχα τοῦ ἔνιπον ( = διηγήθηκαν ) τὴν κοσμοποιίαν τὴν ὁποία δίδαξε μὲ τὴ σειρὰ του σ΄ ὅλη τὴν ἀνθρωπότητα.

  Ὁ Ὀρφισμὸς εἶναι τὸ πρῶτο μονοθεϊστικὸ θρησκευτικὸ σύστημα καὶ ἡ πρώτη ἑνιστικὴ κοσμοθεωρία. Ὁ κόσμος τοῦ Ὀρφέως εἶναι αὐτοδημιουργούμενος , αὐτοσυντηρούμενος κι αὐτομεταβαλλόμενος , ὅπως ἀκριβῶς κι ὁ κόσμος τοῦ Ἡρακλείτου° ὡς πρώτη ἀρχὴν δὲ ὑπολαμβάνει τὴν << μελανόπτερον Νύκτα>> Ἡ νύκτα <<πρώτη οὐσία καὶ τροφὸς πάντον >>, ἔφερε μέσα της προχρονικὰ καὶ στατικὰ τὸν σύμπαντα κόσμον . Ἐξεικονίζεται μ΄ ἔνα πελώριο αὐγό, καθότι σφαιρικὸν· καὶ <<τὸ σφαιρικὸν ξυγγενὲς τῷ τὸ παντὶ>>. Στὸ κέντρο ἀκριβῶς τῆς <<πάντοθεν εὐκύκλου σφαίρης >> κατοικοῦσε ὁ Ἔρος , δημιουργικὴ τοῦ Ὄντος , ὁ ἡρακλειτικὸς << πάντων πατήρ πόλεμος >>, πού << ἔχαιρεν μονότητι >>. Ὅταν ὅμως ἦλθε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου (<< περιτελλομέναις ὥραις>>) , τὸ κοσμικὸ αὐγὸ διερράγη καὶ << ἐξ αὐτοῦ ῥαγέντος εἰς δύο γενέσθαι οὐρανὸς καὶ γῆ τῶν διχοτομημάτων ἑκάτερον >> ·