Ἡ ἱστορικὴ ὁμιλίᾳ προς το Ἔθνος τοῦ Ἰωάννη Μεταξά

 

Ἡ ἱστορικὴ ὁμιλία  τοῦ πρωθυπουργοῦ  τῆς Ἑλλάδα Ἰωάννη Μεταξά προς Τούς δημοσιογράφος Τῶν ἀθηναϊκῶν ἐφημερίδων δύο ἡμέρες μετά την ἰταλικὴ εἰσβολή,ἀναδεικνύει τὴν γεωστρατηγική εὐφυΐας  τοῦ μεγάλου Ἕλληνα ἡγέτη καὶ εἶναι ἀπόλυτα προφητικὴ ὥς πρὸς αὐτά Ποῦ ἀκολούθησαν.

Προέβλεψε τα πάντα: Τὴν ἦτα  τῆς Γερμανίας, τὴν ἐνσωμάτωση τῶν Δωδεκανήσων, ἀκόμα καὶ τὸν ἐμφύλιο πόλεμο Ποῦ ἀκολούθησε.

 Ξεχωρίζει ὁ ρεαλισμός  τοῦ καὶ η ψυχραιμία μὲ τὴν ὁποία ἀντιμετώπισε τὰ πράγματα σὲ ἐκεῖνες τίς κρίσιμες στιγμές...

Πρακτικά πρόκειται γιὰ  μία ὁμιλία προς τὸ Ἔθνος, ἐπίκαιρη ὅσο ποτέ, σήμερα.

ἰδοὺ ὁλόκληρη  ἡ ὁμιλία:

"Κύριοι ἔχω λογοκρισία καὶ μπορῶ νὰ σας ὑποχρεώσω νὰ γράψετε μόνον  ὅτι θέλω. 

1. Αυτήν την ώρα όμως δεν θέλω μόνον την πέννα σας. Θέλω και την ψυχή σας. Για αυτό σας κάλεσα σήμερα για να μιλήσω με χαρτιά ανοικτά. Θα σας πω για τα πάντα...

Μὴ νομίσετε  ὅτι  ἡ ἀπόφαση  τοῦ ΟΧΙ πάρθηκε ἔτσι, σὲ μία στιγμή, ἡ  ὅτι δὲν ἔγινε  πᾶν τὸ ἐπιτρεπόμενο γιὰ  νὰ ἀποφύγουμε τον πόλεμο.

Ἀπό τήν ἐποχῆ  τῆς κατάληψης  τῆς Ἀλβανίας (ἀπὸ τοὺς ἰταλούς), τό Πάσχα πέρυσι, τὸ πράγμα ἄρχισε νὰ φαίνεται. Από τον περασμένο Μάϊο εἶπα στόν κ. Γκράτσι  ὅτι ἄν προσβάλλονταν τἀ ἐθνικὰ κυριαρχικά μας δικαιώματα θὰ ἀντιστεκόμασταν, ἀντί πάσης θυσίας καὶ μὲ ὅλα τὰ μέσα. Συγχρόνως ὅμως μού ἔρχονταν ἀπὸ τὴ Ρώμη, ἀπὸ τὴ Βουδαπέστη, ἀπὸ τὰ Τίρανα, ἀπό παντοῦ πληροφορίες ἀντίθετοι.

Στὶς 15 Αὐγούστου ἔγινε ὁ τορπιλισμός  τῆς «Ἕλλης». Γνωρίζεται ὅτι ἀπὸ τήν πρώτη στιγμή διαπιστώθηκε  ὅτι τὸ ἔγκλημα  ἦταν ἰταλικό. Ἐν τούτοις δέν ἐπιτρέψαμε νὰ γίνει γνωστό  ὅτι εἴχαμε καὶ τὶς ὑλικές ἐκεῖνες ἀποδείξεις περί  τῆς ἐθνικότητας  τοῦ ἐγκληματία. Συγχρόνως ὅμως διέταξα τὰ ἀντιτορπιλικά τὰ ὁποία συνόδευαν τὰ πλοία ποῦ μετέφεραν τοὺς προσκυνητές ἀπό τὴν Τήνο, μετά τὸ ἔγκλημα, ἄν προσβληθοῦν ἀπὸ ἀεροπλάνα  ἡ ὁτιδήποτε ἄλλο  νὰ κάνουν ἀμέσως χρήση τῶν ὅπλων τους.

Θά σας ἀποκαλύψω τώρα  ὅτι τότε διέταξα νὰ βολιδοσκοπηθεῖ καταλλήλως τὸ  Βερολίνο. 

2. Μοῦ διαμηνύθηκε ἐκ μέρους  τοῦ Χίτλερ  ἡ σύσταση  νὰ ἀποφύγω ὁποιονδήποτε μέτρο ποῦ μπορούσε νὰ θεωρηθεῖ πρόκληση ἀπὸ τοὺς ἰταλούς. 

3. Ἔκανα τὸ  πᾶν γιὰ  νὰ  μὴν μποροῦν οἱ Ἰταλοί νὰ ἐμφανισθοῦν ὡς δυνάμενοι νὰ ἔχουν ὄχι εὔλογες ἀφορμές, ἀλλὰ οὔτε εὐλογοφανές παράπονο, 'κκ μέρους μας, ἄν καὶ ἀπὸ τὴ πρώτη στιγμή ἀντιλήφθηκα τὶ πράγματι σήμαινε  ἡ ὅλως ἀόριστη σύσταση  τοῦ Βερολίνου.

Ἐσεῖς καλύτερα ἀπὸ κάθε ἄλλο γνωρίζετε  ὅτι ἔκανα τὸ  πᾶν γιὰ  νὰ  μὴν δώσουμε ἀφορμὴ ἐμφάνισης  τῆς Ἰταλίας ὡς δυνάμενης νὰ ἔχει εὐλογοφανεῖς κὰν ἀφορμές αἰτιάσεων.

Λόγω  τοῦ ἐπαγγέλματος σας ἔχετε παρακολουθήσει μὲ ὅλες τἰς λεπτομέρειες τὴν ἱστορία τῶν ἀτελείωτων Ἰταλικῶν παρακλήσεων δημοσιογραφικῶν καὶ ἄλλων, ἀλλά καὶ τὴν χριστιανική ὑπομονή τὴν ὁποία τηρήσαμε προσποιούμενοι  ὅτι δέν τὶς Καταλαβαίνουμε, περιοριζόμενοι μόνο σὲ δημοσιογραφικές ἀνασκευές τῶν Ἰταλικῶν ἐναντίον  μας κατηγοριῶν.

Ὁμολογῶ,  ὅτι ἐμπρός στὴ φοβερὴ εὐθύνῃ  τῆς ἀνάμιξης  τῆς Ἑλλάδας σὲ τέτοιο μάλιστα πόλεμο, ἔκρινα πῶς Καθῆκον μου  ἦταν νὰ προφυλάξω τον τόπο ἀπό αὐτόν, ἔστω καὶ μὲ κάθε τρόπο, ὁ ὁποῖος ὅμως θὰ συμβιβαζόταν μὲ τὰ γενικότερα συμφέροντα  τοῦ Ἔθνους.

Σὲ σχετικές βολιδοσκοπήσεις προς τὴν κατεύθυνση  τοῦ Ἄξονα, μοῦ δόθηκε νὰ ἐννοήσω σαφῶς  ὅτι μόνη λύση ήταν  ἡ ἑκούσια προσχώρηση τῆς Ἑλλάδας στὴν «Νέα Τάξη». Προσχώρηση ποῦ θὰ γινόταν λίαν εὐχαρίστως δεκτή ἀπό τον Χίτλερ ὡς «ἐραστὴ  τοῦ ἑλληνικοῦ πνεύματος».

Συγχρόνως ὅμως, μοῦ δόθηκε νὰ καταλάβω  ὅτι  ἡ ἔνταξη στὴ «Νέα Τάξη» προϋπέθετε προκαταρκτική ἄρση ὅλων τῶν παλαιῶν διαφορῶν μὲ τοὺς γείτονές μας.

Καὶ ναὶ μέν αύτό θὰ συνεπάγονταν φυσικά κάποιες θυσίες γιὰ τὴν Ἑλλάδα, ἀλλά οἱ θυσίες αὐτὲς θὰ ἔπρεπε  νὰ θεωρηθοῦν ἀπολύτως ἀσήμαντες μπροστά στὰ «οἰκονομικὰ καὶ ἄλλα πλεονεκτήματα», τὰ ὁποῖα θὰ είχε γιὰ τὴν Ἑλλάδα  ἡ «Νέα Τάξη» στὴν Εὐρώπη καὶ στὴ Βαλκανική.

Φυσικά μὲ κάθε περίσκεψη καὶ ἀνεπισήμως ἐπεδίωξα με κάθε τρόπο να κατατοπισθώ συγκεκριμένα ποῖες θὰ  ἦταν οἱ θυσίες αὐτὲς, με τις ὁποῖες ἡ Ἑλλάδα θὰ πλήρωνε τὴν ἀτίμωση, της με τὴν δική της θέληση προσφοράς ὑπαγωγῆς της στη «Νέα Τάξη».

Με καταφανῆ προσπάθεια ἀποφυγῆς σαφοῦς καθορισμοῦ μου δόθηκε να καταλάβω  ὅτι  ἡ προς τοὺς Έλληνες στοργή  τοῦ Χίτλερ  ἦταν  ἡ ἐγγύηση  ὅτι οἱ θυσίες αὐτὲς θὰ περιορίζονταν στο ἐλάχιστο δυνατό.

Ὅταν ἀπέμεινα να κατατοπισθῶ, πόσο ἐπιτέλους θα μπορούσε να εἶναι αύτό το ἐλάχιστο, τελικῶς θα δόθηκε να κατανοήσουμε  ὅτι αύτό συνίστατο σε μερικές ἱκανοποιήσεις προς τὴν Ἰταλία, δυτικῶς μέχρι τὴν Πρέβεζα καὶ προς τὴ Βουλγαρία, ἀνατολικά μέχρι τὴν Ἀλεξανδρούπολη. Δηλαδή θα ἔπρεπε γιὰ  νὰ ἀποφύγουμε τον πόλεμο νὰ γίνουμε ἐθελοντές δοῦλοι και να πληρώσουμε αὐτή τἠν τιμή μὲ το ἅπλωμα  τοῦ δεξιοῦ χεριοῦ  τῆς Ἑλλάδα προς ἀκρωτηριασμό ἀπό τὴν Ἰταλία καὶ  τοῦ ἀριστεροῦ προς ἀκρωτηριασμοῦ ἀπό τη Βουλγαρία.

Φυσικά δὲν ήταν δύσκολο να προβλέψει κανείς  ὅτι σε μια τέτοια περίπτωση οἱ Ἄγγλοι θα ἔκοβαν καὶ αὐτοί τα πόδια  τῆς Ἑλλάδας. 

2. Καὶ με το δίκιο τους. Κυρίαρχοι πάντοτε της θάλασσας δεν θὰ παρέλειπαν, ὑπερασπιζόμενοι τους ἑαυτοὺς τους, ἔπειτα ἀπό μια τέτοια αὐτοδούλωση  τῆς Ἑλλάδας στοὺς ἐχθροὺς τους να καταλάβουν τὴν Κρήτη καὶ τα ἄλλα μας νησιά τουλάχιστον.

Το συμπέρασμα αὐτό δεν προέκυπτε μόνο ἄπό την πιο ἁπλῆ λογική, ἀλλά καὶ ἀπὸ ἀσφαλεῖς βέβαιες πληροφορίες ἀπό τἠν Αἴγυπτο, ὅπου εἶχε ἤδη προμελετηθεῖ καὶ ἀντιμετωπισθεῖ  ἡ ἐνέργεια ποὺ θα ἔπρεπε να γίνει ὡς φυσικό ἐπακόλουθο κάθε τυχόν ἐκούσιας  ἡ ἀκούσιας συνεργασίας  τῆς Ἑλλάδας με τον Ἄξονα, στὰ ἑλληνικὰ νησιά, ὥστε να ἐμποδιστοῦν οι δυνάμεις  τοῦ Ἄξονα να τα χρησιμοποιήσουν.

Δὲν μπορῶ ἀφετέρου να  μὴν παραδεχθῶ,  ὅτι σε μία τέτοια περίπτωση το δίκιο δὲν θα βρίσκονταν με το μέρος μας

«Ἡ Ἑλλάδα ἦταν, ποῦ ἔσωσε τὴν ψυχή τὴς ἀνθρωπότητα»

Ἡ Ἑλλάδα ἦταν, ποῦ ἔσωσε τὴν ψυχή τὴς ἀνθρωπότητα» Ἡ Μάχη τής Πίνδου (28 Ὀκτωβρίου-13 Νοεμβρίου 1940) ὑπήρξε, μαζί μὲ τήν Μάχη Ἐλαίας - Καλαμά, μία ἀπὸ τὶς πιὸ ἀποφασιστικός ἔνοπλες συμπλοκές τῶν πρώτων ἡμερῶν τοῦ Ἑλληνοϊταλικού πολέμου (1940-1941) που απέκοψαν την ιταλική είσοδο στο ελληνικό έδαφος.
Οἰ ἑλληνικές δυνάμεις ποῦ ὑπερασπίζονταν τὸν τομέα τῆς Πίνδου ἦταν τό Ἀπόσπασμα Πίνδου, ἀπό τον συνταγματάρχη Κωνσταντίνο Δαβάκη, ποῦ ἀριθμοῦσε 2.000 καί μὲ ἀποσταλῆ νὰ αμυνθεί στήν γραμμὴ: ὄρος Σμόλικας-Μόλικας-Καστάνιανη-Κιάφα-Καταφύκι. Οἰ Ἰταλοί παρέταξαν τὴν 3η Μεραρχία ἀλπινιστῶν «Τζούλια», δύναμης 10.800 ἀνδρών Ἀποστολή τῆς ἦταν νὰ κινηθεῖ μέσω τῶν ὀρεινῶν διαβάσεων πρός τό Μέτσοβο.
Ἢ Μάχη τῆς Πίνδου τελείωσε μὲ θρίαμβο τῶν ἑλληνικῶν ὅπλων μερίδιό τῆς νίκης ἀνήκει στοῦς κατοίκους τῶν χωριῶν τῆς περιοχῆς. Ἄνδρες, γυναῖκες καί παιδιά βοήθησαν τὰ μάχιμα τμήματα μεταφέροντας τρόφιμα, πυρομαχικά καί άλλα ἐφόδια στήν πλάτη τους, ἐπειδή ὅσα ζῶα ὑπῆρχαν στήν περιοχή εἶχαν ἐπιταχθεῖ. Ἐπίσης βοηθοῦσαν στή μεταφορά τραυματιῶν στὰ μετόπισθεν μὲ μεγάλη αὐτοθυσία καί αὐταπάρνηση. Ἢ βοήθεια τους ἦταν πολύτιμη καί ἀπὸ μια ἄλλη ἄποψη: η ἐπίδειξη τοῦ πατριωτισμού τους επιδρούσε ευνοϊκά στο ηθικό τῶν μαχητών.
Ἢ Μάχη τῆς Πίνδου ἦταν μία ἀπὸ τίς πιὸ ἀποφασιστικές καί δραματικές τοῦ Ἐλληνοϊταλικού Πολέμου. Ἂν ᾔ ἐπίλεκτη Μεραρχία Ἀλπινιστῶν κατόρθωνε νὰ ἐπιτύχει τον στόχο τῆς καί κατελάμβανε τό Μέτσοβο, οἱ ἑλληνικές δυνάμεις τοῦ μετώπου τῆς Ἠπείρου θὰ χωρίζονταν ἀπὸ ἐκεῖνες τῆς Θεσσαλίας καί τῆς Μακεδονίας Ἐπίσης δημιούργησε τὴν αὐτοπεποίθηση στήν ἑλληνική διοίκηση ὅτι μποροῦσε νὰ ἐξαπολύσει καί ἐπιθετικές ἐπιχειρήσεις κατά τοῦ εἰσβολέα.
Ὅπως προαναφέρθηκε, στή νίκη συνέλαβαν πολλοί παράγοντες. Ὅμως τὰ εὔσημα ἀνήκουν στόν Ἕλληνα στρατιώτη Διαρκοῦντος ἀκόμα τοῦ Β' Παγκοσμίου Πολέμου ὁ Σκωτσέζος πατριώτης (ὑπερασπιστής τῆς ἀνεξαρτησίας τῆς Σκωτίας) καί συγγραφέας Compton Mackenzie (Κόμπτον Μακένζι, 1883–1972) ἔγραψε (τό 1944), ἕνα βιβλίο με τίτλο "Άνεμος Ἐλευθερίας Ἐλευθερίας" ('Wind of Freedom: The history of the invasion of Greece by the Axis powers, 1940–1941') ἐμπνευσμένο ἀπὸ τὴν πολεμική κραυγή τῶν Ἑλλήνων "Ἀέρα! Ἄέρα!". τὰ λόγια ἑνὸς ξένου ποῦ ἔνιωθε πραγματική εὐγνωμοσύνη πρός τοῦς Ἕλληνες ἀποτελοῦν πραγματικό ὕμνο: «...Πρέπει νὰ τονιστεῖ μία ἀκόμα φορά ὅτι ὸ Ἕλληνας στρατιώτης δέν πολεμοῦσε μόνο κάτω ἀπὸ συνθήκες ποῦ ἦταν οἱ κατάλληλες γιά νὰ ἀποδείξει τίς ἱκανότητες τοῦ σαν μαχητής, ἀλλά ὅτι κάθε Ἕλληνας στρατιώτης πίστευε ὅτι ὸ ἴδιος ἦταν η Ἑλλάδα, καί ὄχι ἁπλά η Ἑλλάδα της ἐποχῆς τοῦ, ἀλλά η Ἑλλάδα τῶν Τριῶν χιλιάδων χρόνων. ἀν ἕνας ἄνδρας στὴν παθιασμένη ἀποφασιστικότητα τοῦ νὰ ὑπερασπίσει τήν γυναίκα καί τήν οἰκογένεια τοῦ καί τίς ἐλιές ποῦ ἔχει στο χωριό τοῦ, νιώθει τον ἑαυτό τοῦ σαν ἕναν ἀπὸ τίς δέκα χιλιάδες τοῦ Μιλτιάδη ή τους τριακόσιους τοῦ Λεωνίδα, θὰ εἶναί τρομερός ἀντίπαλος πραγματικά... Ἡ στρατηγική καί ὴ τακτική τῆς Ἑλληνικὴς Ἀνώτατης Διοίκησης ἦταν τέλεια προσαρμοσμένες στὸν τύπο πολέμου ποῦ ἔπρεπε νὰ διεξάγει καί τα μέσα ποῦ εἶχε.. Ὅμως ὴ στρατηγική αὐτή καί ὴ τακτική θα ἦταν ἄχρηστη χωρίς τοῦς ἄνδρες ποῦ θὰ ἦταν ἱκανοὶ νὰ ξεπεράσουν τήν πιὸ αἱματηρή θεωρία με εκείνο ποῦ φαινόταν υπεράνθρωπη πράξη».
«Ἡ ἑλληνικὴ ἄρνηση ὑποταγῆς ἦταν γιά τήν ἀνθρωπότητα ἕνας δεύτερος Μαραθῶνας καί ἔτσι θα τήν θεωρήσει ὴ Ἱστορία ὅταν τελειώσει αὐτός ὸ μεγάλος, φρικτός πόλεμος. Ὁ σύγχρονος χρονογράφος τουλάχιστον δέν διστάζει νὰ προβλέψει αὐτή τήν ἄποψη βεβαιώνοντας ὅτι αν ὴ Ἑλλάδα εἶχε δεχθεῖ τίς ἀπαιτήσεις τῶν άνανδρων Ἰταλῶν θα εἶχε αλλάξει όλη ὴ ροή τῶν γεγονότων, επειδή ὴ Ρωσία θα εἶχε συντριβεί το φθινόπωρο τοῦ 1941.
Ἡ Ἑλλάδα ἦταν, ποῦ ἔσωσε τήν ψυχή Αἴης ἀνθρωπότητας, αὐτή ὴ μικρή ὀρεινή χώρα ὴ τριγυρισμένη ἀπὸ θάλασσα ὅπου γεννήθηκε πρώτα ὴ ἐλευθερία Καὶ ὸ ἁπλός στρατιώτης ἦταν ἐκεῖνος ποῦ ἔσωσε τήν Ἑλλάδα Ἡ ἐπιδέξια στρατηγική τοῦ Μεταξά, ὸ ταχύς αὐτοσχεδιασμός τοῦ Γενικοῦ Στρατηγείου, ὴ ταχυκινησία τῶν ὀρεινῶν πυροβόλων, ὴ γενναιοψυχία τοῦ τοπικοῦ πληθυσμοῦ, ὴ ἐνθουσιώδης συνδρομή τὴς RAF, δέν θα ὠφελοῦσαν σε τίποτα αν δέν μποροῦσε νὰ νοιώσει κάθε στρατιώτης ὅτι μέσα τοῦ ἦταν ὅλο Ἑλλάδα καί αν δέν σήκωνε τίς εὐθύνες τοῦ τόσο ἀποφασιστικά ὅσο σήκωνε τό τουφέκι τοῦ..χωρίς ἐλπίδα ἐνισχύσεων ή ἀντικατάστασης, τρεφόμενος ἐπί μέρες με ὸ,τι τρόφιμα εἶχε μαζί τοῦ, ἀντιμετωπίζοντας τό δριμύ ψύχος καί τίς χιονοθύελλες με μία μόνο κουβέρτα, προχώρησε πολεμῶντας σε κορφές τρεῖς χιλιάδες μέτρα ψηλές καί πέθανε ἐκεῖ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ἔχοντας στὴν σκέψη τοῦ τίς ἐλιές τοῦ χωριοῦ, τα κουδούνια ἀπὸ τα πρόβατα καί τίς κατσίκες τοῦ στα λιβάδια τὴς Ἀρκαδίας, τα λουσμένα στὸν ἀφρό νησιά τοῦ Αἰγαίου, τοῦς θορυβώδεις δρόμους τὴς Ἀθήνας καί τα ρυάκια τὴς Θεσσαλίας».

Ο πρώτος νεκρός του Ελληνικού Έπους

Ο πρώτος νεκρός του Ελληνικού Έπους

Ήταν 28 Οκτωβρίου 1940. Ελληνοαλβανικά σύνορα. Ώρα 5η πρωινή. Ο στρατιώτης Βασίλειος Τσιαβαλιάρης ήταν ο πρώτος πεσών τού Ελληνικού Έπους.
Η σάλπιγγα έδινε τό σύνθημα της μάχης ως ένα προσκλητήριο στον υπέρτατο αγώνα για την Ελευθερία. Πίσω από τά σκόπευτρα με το δάκτυλο στη σκανδάλη οι φρουροί των προκεχωρημένων φυλακίων προσπαθούσαν να διαπεράσουν το σκοτάδι.
Απέναντι σε απόστασι λίγων μέτρων, ο εχθρός μόλις είχε αρχίσει την επίθεσή του. Προτού ακόμη εκπνεύσει το τελεσίγραφό τους, οι Ιταλοί είχαν εξαπολύσει τις ταξιαρχίες τους και οι πρώτες σφαίρες έσκιζαν τη νυκτερινή σιωπή πάνω στά βουνά της Ηπείρου.
Εκεί, στη γραμμή των συνόρων σε ένα απομεμακρυσμένο φυλάκιο, έπεφτε νεκρός ο πρώτος Έλληνας στρατιώτης, ο Βασίλειος Τσιαβαλιάρης. Ένας φαντάρος που έτυχε νά κάνει την πρωινή σκοπιά. Χωρίς ποτέ νά γίνει ήρωας, χωρίς ποτέ να βγει από τήν ανωνυμία.
Σύμφωνα μέ μαρτυρίες, οι τελευταίες λέξεις του ήταν «τί θ' απογίνουν τά παιδιά μου;».
Σήμερα στήν πατρίδα του Πιάλεια Τρικκάλων, κάθε χρόνο, γίνονται εκδηλώσεις μνήμης, και βεβαίως τα παιδιά του δίνουν τό δικό τους «παρών»
«Ο πατέρας μου έκανε τη σκοπιά στό 21ο φυλάκιο στα Ελληνοαλβανικά σύνορα, στη θέση Γκόλφια, όπως λέγεται.
Μετά τήν 5η πρωινή, το φυλάκιο δέχθηκε επίθεση από τούς Ιταλούς. Μία σφαίρα βρήκε τον πατέρα μου στο μέτωπο και τον σκότωσε. Οι μόνες λέξεις που είπε εκεί ήταν: να φυλάτε τά παιδιά μου, και μετά ξεψύχησε», λέει ο κ. Νίκος Τσιαβαλιάρης.
«Εγώ ήμουν μόνο 5 ετών καί τα αδέλφια μου μικρότερα. Τελευταία φορά πού είχε έλθει στό σπίτι, ήταν όταν τόν είχαν καλέσει στά νέα όπλα, μετά τα γεγονότα με το «Έλλη». Ήμουν μικρός αλλά τον θυμάμαι. Ήταν ντυμένος στρατιώτης. Απ' ό,τι ανέφερε η συγχωρεμένη η μάνα μου, τής έλεγε «Μήν ανησυχείς. Όλα θά πάνε καλά. Όλα θα πάνε καλά». Έτσι έλεγε, ενώ νομίζω ότι γνώριζε τους κινδύνους.
Τη βραδιά εκείνη κανόνιζαν τη βάρδια στα φυλάκια του τάγματος που ήταν πιο κάτω. Ένας αξιωματικός είχε πει ότι κάτι δεν πάει καλά, ίσως είχαν πληροφορίες, ποιος ξέρει. Τους λένε λοιπόν «ποιοι θέλετε νά πάτε απόψε στά σύνορα». Καί ο πρώτος πού σηκώθηκε καί είπε «να πάω εγώ» ήταν ο πατέρας μου, σύμφωνα μέ μαρτυρίες χωριανών πού γύρισαν πίσω».
Σε ένα κεντρικό σημείο της Πιαλείας δεσπόζει σήμερα, η προτομή του Βασιλείου Τσαβαλιάρη. Στη σκιά του ανδριάντα, γυρίζει τό ρολόι του χρόνου για τον ξεχασμένο στρατιώτη του μετώπου.
«Ήταν ο πρώτος νεκρός τού πολέμου», λέγει ο στρατηγός Ιωάννης Κακουδάκης, επικεφαλής της Διευθύνσεως Ιστορίας Στρατού. «Υπηρετούσε στο 21ο φυλάκιο της Πίνδου στο 51 Σύνταγμα το οποίο είχε σχηματισθεί από Θεσσαλούς. Τα ιταλικά στρατεύματα είχαν προχωρήσει σε απόσταση αναπνοής από τα ελληνικά τμήματα προκαλύψεως. Στις 5 το πρωί ο Τσαβαλιάρης είδε κατι να κινείται, φώναξε «αλτ, τις εί» και πυροβόλησε στον αέρα»...

28 Οκτωβρίου 2014 ·

28 Οκτωβρίου 2014 · 

Ύψωμα 731 - Οι άγνωστες Θερμοπύλες του 1940

Της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη, φιλολόγου-ιστορικού, Υπεύθυνης Σχολικής Βιβλιοθήκης 2ου Ε.Π.Α.Λ. Τρικάλων, Πιστοποιημένης Επιμορφώτριας Ενηλίκων του Ε.ΚΕ.ΠΙΣ.

Ένας τιτάνιος αγώνας διεξήχθη στο ύψωμα 731 (υψόμετρο) κατά την «Εαρινή Επίθεση» των Ιταλών στα μέσα Μαρτίου 1941, προκειμένου οι ιταλικές φασιστικές δυνάμεις με την παρουσία του ίδιου δικτάτορα Μουσολίνι -μετά από τέσσερις μήνες πόλεμο - να δρέψουν μία νίκη κατά της Ελλάδας και να κατέβουν μαζί με τις ναζιστικές δυνάμεις των Γερμανών «νικητές» στην Αθήνα! Το 731 όμως, ανέτρεψε τα σχέδια του(ς). Στο ύψωμα αυτό, καθώς και στα γειτονικά υψώματα, πολέμησαν οι άνδρες του 5ου Συντάγματος της 1ης Μεραρχίας πού κατάγονταν κυρίως από την Καρδίτσα και τα Τρίκαλα.

Η Ιστορία για το 731 γράφει: "Επί 7 ημέρες, ως τις 15 Μαρτίου η μεραρχία δοκιμάστηκε σκληρά, αλλά απέκρουσε τα κύματα των επιτιθέμενων αντιπάλων. Οι επιθέσεις και αντεπιθέσεις άρχιζαν με πυκνό κανονιοβολισμό που κατέσκαβε τα υψώματα, για να καταλήξουν σε συμπλοκές, όπου το λόγο είχαν η χειροβομβίδα και η λόγχη. Το ύψωμα 731, μεταξύ Αώου και Άψου, έμεινε θρυλικό. Ως τις 19 Μαρτίου, μετά από σχετική τριήμερη ανάπαυλα, οι Ιταλοί εξαπέλυσαν κατά του υψώματος 731 όχι λιγότερες από 18 επιθέσεις. Το «731», όπως έμεινε γνωστό στην πολεμική ιστορία και των δύο αντιπάλων, υπήρξε ίσως ένα από τα πιο αιματοβαμμένα υψώματα ολόκληρου του παγκοσμίου πολέμου". (ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, Εκδοτική Αθηνών Α.Ε. 1978, τόμος ΙΕ, σελ.441-442).

Ο λογοτέχνης και ακαδημαϊκός Άγγελος Τερζάκης, πολεμιστής του 1940, γράφει: "Ξημερώνει η 10 Μαρτίου 1941 ,ημέρα Δευτέρα, και το πυροβολικό του Καβαλλέρο ξαναρχίζει. Ξαναρχίζει από την Τρεμπεσίνα, με πείσμα διπλό, γιατί η πρώτη μέρα χάθηκε κι αυτό είναι άσχημο για μιαν επίθεση, που πρέπει να το πετύχει στις πρώτες ώρες της.

Το κανονίδι τώρα απλώνεται ανατολικά, στο 731. Είναι τέτοιο που μόνο με τους θρυλικούς βομβαρδισμούς του Βερντέν, στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, μπορεί να παραβληθεί. Τ' ακούει και ζαρώνει περίτρομη η ψυχή του ανθρώπου. Τα ελληνικά πυρά της έκοψαν την ορμή, ως που το μεσημέρι οι Ιταλοί ενισχυμένοι με νέες δυνάμεις, ξανάρχισαν, όμως, το πεζικό κατόρθωσε με μόνα τα δικά του να σπάσει το πρώτο κύμα του εχθρού. Στις 6 τ' απόγεμα οι Ιταλοί άνοιγαν μεγάλη φωτιά κατά του 731. Χίμηξαν ύστερα με ταυτόχρονη προσπάθεια να το υπερκεράσουν από τη δημοσιά, ενώ έπιαναν και να βομβαρδίζουν την Τρεμπεσίνα. Ήταν η έβδομη επίθεσή τους για το 731. Το ύψωμα έμπαινε πια, ζωσμένο με φλόγες στο θρύλο" (Άγγελος Τερζάκης, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΟΠΟΙΪΑ 1940-1941, Αθήναι 1964, σελ.177-178).

Στο προσωπικό χειρόγραφο ημερολόγιο του Ταγματάρχη (τότε) Δημήτριου Κασλά, από το Πουρί Ζαγοράς, Διοικητή του ΙΙ (2ου) Τάγματος του 5ου Συντάγματος Τρικάλων, που με τους στρατιώτες του υπερασπίστηκε το ύψωμα 731, αναφέρει:

"(Ημέρα πρώτη: Κυριακή 9η Μαρτίου 1941, «έναρξις της επιθέσεως»)

(Πρωινές ώρες): Την 06:30 ώραν ήρξατο τρομακτικόν και καταιγιστικόν πυρ του εχθρικού Πυροβολικού και όλμων. Η πρώτη ομοβροντία μιας βαρέως Πυροβολαρχίας ερρίφθη ακριβώς την 06:30 ώραν επί του υψώματος 731, όπου ο Σταθμός Διοικήσεώς μου ήτο το σύνθημα της ενάρξεως της βολής.

Ο βομβαρδισμός συνεχίζεται με αυξάνουσαν έντασιν. Σμήνη αεροπλάνων ρίπτουν συνεχώς τα φορτία των επί των υψωμάτων 731 και 717. Το ύψωμα 731, όπου το Τάγμα μου, σείεται συνεχώς, σκόνη, φωτιά και καπνός, η ατμόσφαιρα είναι βαρειά, δύσκολα αναπνέει κανείς από τα αέρια των εκρήξεων, κόλασις πυρός, μας περιβάλλαν καπνοί και αι φλόγες, δεν ημπορούμε να διακρίνουμε τι γίνεται εις απόστασιν 10 μέτρων. Το ύψωμα 731 ήτο δασωμένον με δέντρα ύψους 4-5 μέτρων, εντός διώρου έμεινε γυμνόν. Τα συρματοπλέγματά μας κατεστράφησαν, τα χαρακώματα ισοπεδώθηκαν, οι στρατιώται καλύπτονται εις τας οπάς των οβίδων και αγωνίζονται απεγνωσμένα να επανορθώσουν τας ζημίας, ιδίως να προστατεύσουν τα πολυβόλα και οπλοπολυβόλα από την καταστροφήν, από τις πέτρες και χώματα που εγείροντο από τας εκρήξεις. Τα υπάρχοντα επί του υψώματος 731 δύο πυροβόλα των 6,5 και αντιαρματικός ουλαμός των 37 κατεστράφησαν ολοτελώς.

Περί την 07:30 ώραν κατόρθωσα να επικοινωνήσω τηλεγραφικώς δια λίγα λεπτά με τον Συνταγματάρχην Κετσέαν, επίσης μετά του Διοικητού του Συγκροτήματος Συνταγματάρχου Γεωργούλα Ν., οι οποίοι αγωνιούσαν να πληροφορηθούν την κατάστασίν μας. Με ερώτησαν εάν οι άνδρες του Τάγματος κρατούν τας θέσεις των, τους απάντησα ότι οι Λόχοι ευρίσκονται εις τας θέσεις των. Μου διεβίβασεν την εξής Διαταγήν γραπτήν. «Επί των θέσεών σας θ' αμυνθήτε μέχρις εσχάτων, Η Πατρίς, η Ανωτάτη Διοίκησις απαιτεί να κρατήσητε ψηλά την τιμήν των όπλων».

...............Του απήντησα ότιδήποτε και αν συμβή δεν θα εγκαταλείψωμεν το 731 και έχω πεποίθησιν ότι δεν θα περάσουν οι Ιταλοί.

Περί την 8ην ώραν το Πυροβολικόν του εχθρού ήρχισε να επιμηκύνη την βολήν του εις τα μετόπισθεν του Τάγματος και την 08:30 έπαυσεν την βολήν του επί των υψωμάτων 731 και 717. ΄Ητο φανερόν πλέον ότι θα ήρχιζεν η επίθεσις των Ιταλών. Διέταξα τους Λόχους να ετοιμάσουν τα αυτόματα και να μη βάλουν από μεγάλας αποστάσεις, παρά μόνον όταν οι Ιταλοί θα έφθαναν εις ωρισμένα σημεία του εδάφους που υπεδείχθησαν επί τόπου εις απόστασιν περίπου 200 μέτρων.

Περί την 09:30 ώραν οι Ιταλοί χρησιμοποιούντες τας δεξιά του 5ου Λόχου βαθείας γραμμάς πλησιάζουν επικινδύνως και προσεγγίζουν τα κατεστραμμένα συρματοπλέγματα. Αρχίζει πλέον ο αγών διά της χειροβομβίδος. Οι Ιταλοί δοκιμάζουν με τρόμον και φωνάς τα καταστρεπτικά αποτελέσματα των αμυντικών μας χειροβομβίδων.

(Μεσημέρι): Την μεσημβρίαν προσπαθούν οι Ιταλοί να επαναλάβουν την επίθεσίν των, αλλά ευθύς ως αναπτύσσονται καθηλούνται και διασκορπίζονται από το Πυροβολικό και τα Πολυβόλα μας.

(Απόγευμα): Το απόγευμα και ενώ μέχρι της στιγμής εκείνης τα εχθρικά πυρά είχον αραιωθή, εκσπά και νέα επίθεσις μετά σφοδρού βομβαρδισμού, εφ' ολοκλήρου του τομέως της Ι Μεραρχίας και ανασκάπτεται πάλιν το έδαφος από το πυροβολικόν και τας βόμβας αεροπλάνων. Οι στρατιώται περιμένουν να πλησιάσουν τα εχθρικά τμήματα πεζικού, τα παραλαμβάνουν με τα αυτόματα και τα αποδεκατίζουν με επιτυχείς ριπές και όταν ο εχθρός χρησιμοποιή τας βαθείας γραμμάς και προσεγγίζει τα χαρακώματα, επιτίθενται διά της χειροβομβίδος και της λόγχης.

Οι Ιταλοί όμως δεν παραιτούνται. Δοκιμάζουν διά μία ακόμα φοράν, προτού νυκτώση, να διασπάσουν τας γραμμάς μας επί του υψώματος 731.Και η προσπάθεια αυτή αποκρούεται σε σοβαροτάτας απωλείας.

(Βράδυ): Η νύκτα μας βρίσκει όλους εξηντλημένους σωματικώς. Είμεθα όλη την ημέραν νηστικοί. Εν τούτοις κανείς δεν θέλει να φάγη. Έχουμε άφθονο κονιάκ. Οι Λόχοι δεν ζητούν ψωμί αλλά χειροβομβίδας αμυντικάς και σκαπανικά εργαλεία. Καθ' όλην την νύκτα οι ημιονηγοί του Τάγματος, οι αφανείς αυτοί ήρωες επηγαινοερχόνταν εις τον σταθμόν εφοδιασμού διά να μας φέρουν εκατοντάδας φορτίων χειροβομβίδων, πυρομαχικών και λοιπών εφοδίων.

(Ημέρα δεύτερη: Δευτέρα 10 Μαρτίου 1941).

(Πρωινές ώρες): «Την 7ην πρωινήν ήρχισε πάλιν το ιταλικόν πυροβολικόν. Εις τας 9 ώρα αρχίζει η Ιταλική επίθεσις. Αυτήν την ημέραν κατευθύνεται προς το αριστερόν μας διά να υπερφαλαγγίσουν το 731 εκ του αριστερού. Οι Ιταλοί κινούνται με μυρίας προφυλάξεις, τους καταλαμβάνει πρώτον το Πυροβολικόν μας και τους αποδεκατίζει. Το Πυροβολικόν των Ιταλών προσπαθεί να υποστηρίζει την κινουμένην φάλαγγα. Οι Ιταλοί προχωρούν κατά διαδοχικά κύματα με προφανή σκοπόν να καταλάβουν οπωσδήποτε το 731, χωρίς να λαμβάνουν υπ' όψιν τας απωλείας των. Οι Ιταλοί φθάνουν εις απόστασιν από 50-100 μ. από την γραμμήν αντιστάσεως. Διά να εξαπατήσουν τους στρατιώτας μας υψώνουν λευκά μανδίλια, προς στιγμήν υπέθεσαν ότι επρόκειτο να παραδοθούν. Αντελήφθην εκ πρώτης στιγμής ότι επρόκειτο περί απάτης. Επενέβην αμέσως, διέταξα έντασιν των πυρών διά χεροβομβίδων και τοπικήν αντεπίθεσιν. Οι Στρατιώται κραυγάζοντες την περίφημον πολεμικήν ιαχήν «αέρα» διά της λόγχης και των χειροβομβίδων αιφνιδιάζουν τους Ιταλούς, οι οποίοι αρχίζουν να τρέχουν προς τα οπίσω, μεταβαλόντες την υποχώρησίν των εις πανικόβλητον φυγήν. Η επίθεσις των συνετρίβη.

(Μεσημέρι): Ολίγον προ της μεσημβρίας διεξάγεται νέα προσπάθεια εις το ίδιο σημείον παρά Ιταλών κατόπιν πάλιν προπαρασκευής διά σφοδρού βομβαρδισμού και η επίθεσις αύτη συνετρίβη προ του ακαμάτου ηρωισμού των Λόχων, διά της λόγχης, μέχρι την 12:30 ώραν τρέπομεν εις νέαν άτακτον φυγήν τους Ιταλούς.

(Απόγευμα): ... Εις τας 06:30 αρχίζει βομβαρδισμός επί των υψωμάτων 731 και 717 και μετ' ολίγον νέα επίθεσις των Ιταλών και κατά των δύο πλευρών του υψώματος 731, δηλαδή εναντίον και των δύο Λόχων μου. Και η επίθεσις αυτή απεκρούσθη με βαρυτάτας απωλείας διά τον εχθρόν.

(Βράδυ): Προς το εσπέρας νομίζουν ότι θα κλονίσουν το ηθικόν των στρατιωτών μας, ρίπτουν δι' αεροπλάνων χιλιάδας προκηρύξεις, καλούν τους στρατιώτας μας να ρίψουν τα όπλα και να σπεύσουν να παραδοθούν. Αι προκηρύξεις αυταί μόνον γέλωτας προσέφερον εις τους ηρωικούς οπλίτας.

Και η δευτέρα ημέρα της επιθέσεως έκλεισε με την απόλυτον διατήρησιν των θέσεών μας επί του υψώματος 731, καθώς επίσης και το δεξιά μου ΙΙΙ Τάγμα επί του υψώματος 717".

Η «Εαρινή Επίθεση» των Ιταλών απέτυχε. Ο Μουσολίνι έφυγε ταπεινωμένος. Το ύψωμα 731 έγινε δόξα και το όνομά του γράφτηκε στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη: «731».

Η ανιδιοτελής τους θυσία ας μας ωθήσει μέσα στην τύρβη της βαριάς μας καθημερινότητας να αναλογιστούμε: τιμή σ’ όσους κρατούνε Θερμοπύλες, κι ας ξέρουν πως οι βάρβαροι στο τέλος θα διαβούνε…

Η ηρωική αντίσταση των Συμπολιτών μας Ελλήνων στο Ύψωμα 731 είναι μεγάλης, απροσμέτρητης σημασίας, τόσο σε Πανελλήνιο όσο και σε τοπικό επίπεδο. Οι ήρωες αυτοί έκαναν στην εντέλεια το καθήκον τους προς την πατρίδα. Κι ήταν οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας, απλοί, καθημερινοί, ταπεινοί άνθρωποι του λαού. Το γεγονός αυτό καταξιώνει με τρόπο απόλυτα ηθικό τη θυσία των υπερασπιστών του Υψώματος 731.

Όπως, μάλιστα, συγκινημένος, δηλώνει ο σημαιοφόρος του 5ου Συντάγματος στο σχετικό ντοκιμαντέρ της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Τρικάλων, η έννοια της εκπλήρωσης του καθήκοντος προς την πατρίδα δεν εξαγοράζεται ούτε ανταλλάσσεται , για τους αγνούς πατριώτες εκείνης της ηρωικής γενιάς, με θέσεις και διορισμούς στο δημόσιο. Είναι εξόχως αποστομωτική η μαρτυρία του, η μαρτυρία ενός ανθρώπου που μέσα στη φωτιά και τη δίνη του πολέμου, μέσα στη φτώχεια, τη στέρηση και την πείνα, μέσα σε συνθήκες ταπεινωτικές, σχεδόν άθλιες, δεν έχασε στιγμή την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και περηφάνια του.

Ακούγοντας, κυριολεκτικά και νοερά τις μαρτυρίες των αυτοπτών μαρτύρων, αυτών που βίωσαν στο πετσί τους τα ηρωικά ιστορικά γεγονότα, συνειδητοποιούμε πως το Ύψωμα 731, χαραγμένο στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, είναι συνώνυμο της Δόξας, αριθμός – σύμβολο του ηρωισμού του απλού, καθημερινού ανθρώπου: των ηρώων που περπατούν ακόμη στα σκοτεινά όταν τους καταπίνει η λήθη της ιστορίας. Ας τους θυμόμαστε, αρνούμενοι να υποκύψουμε στη λήθη αυτή, ως φωτεινά μετέωρα στο στερέωμα της Σύγχρονης, πρόσφατης Ιστορίας μας.

Νοερά τους αντικρίζουμε στις ράχες και στα κορφοβούνια της Πίνδου να περπατούν στα σκοτεινά και να καταυγάζουν με το εσωτερικό τους φως τη δική μας, σημερινή σκοτεινιά… Ας εμπνευστούμε όλοι από την ηρωική τους θυσία σε έργα προόδου, ειρήνης, δικαιοσύνης, τιμώντας όσους κρατούνε Θερμοπύλες, κι ας ξέρουν πως οι βάρβαροι στο τέλος θα περάσουν.

Γυναίκες Ηπειρώτισσες | Μαρινέλλα