Ἡ «παράδοση» ποῦ ἤθελε τους ἡγέτες του Πατριαρχείου, νά ἀφορίζουν ἤ νά «εγκαλούν στὴν τάξη» τους ἐπαναστατημένους Ἕλληνες, δέν σταμάτησε με τον ἀπαγχονισμό του «ἐθνομάρτυρα» πατριάρχη Γρηγορίου Ε’ ποῦ εἶχε ἐπίσημα αφορίσει την Ἑλληνική Ἐπανάσταση του 1821, ἀλλά συνεχίστηκε κι ἀπ’ τον διάδοχό του, τον Εὐγένιο Β’.
Ὁ Εὐγένιος ἦταν βουλγαρικῆς καταγωγῆς κι ὅπως σημειώνουν οἱ ἱστορικοί «σχεδὸν ἀγράμματος, ἀλλὰ τολμηρὸς καὶ θρασὺς εἰς τὸ λέγειν».
Ὁ Εὐγένιος ἀνακηρύχθηκε ὡς νέος Πατριάρχης καθ’ ὑπόδειξιν του Σουλτάνου.
Εἶχε βέβαια,
προηγουμένως δώσει τα «διαπιστευτήριά» του, καθώς κατέδιδε τους ἐπαναστάτες στούς Τούρκους.
Ὅταν ὁ Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ καθαιρέθηκε, ὁ Σουλτᾶνος ζήτησε ἐπιτακτικά την ἄμεση ἐκλογή διαδόχου του, προκειμένου ὁ καθαιρεθείς νά ἐκτελεστεῖ ὡς ἁπλὸς κληρικός, καί ὄχι ὡς πατριάρχης, πρᾶγμα ποῦ θά εἶχε διπλωματικές παρενέργειες.
προηγουμένως δώσει τα «διαπιστευτήριά» του, καθώς κατέδιδε τους ἐπαναστάτες στούς Τούρκους.
Ὅταν ὁ Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ καθαιρέθηκε, ὁ Σουλτᾶνος ζήτησε ἐπιτακτικά την ἄμεση ἐκλογή διαδόχου του, προκειμένου ὁ καθαιρεθείς νά ἐκτελεστεῖ ὡς ἁπλὸς κληρικός, καί ὄχι ὡς πατριάρχης, πρᾶγμα ποῦ θά εἶχε διπλωματικές παρενέργειες.
Κανένας ἀπὸ τους Μητροπολῖτες της Συνόδου δέν τολμοῦσε νά δεχθεῖ νά θέσει ὑποψηφιότητα ὑπ’ αὐτές τις συνθῆκες, ἐκτὸς ἀπὸ τον Εὐγένιο Η ἐκλογή του ἔγινε δεκτή με δέος.
Ὅπως μας πληροφορεῖ ὁ ἱστορικός Ἰωάννης Κορδάτος, ἡ ἐνέργεια του ἀπαγχονισμοῦ του Γρηγορίου Ε’ καί ἡ ταυτόχρονη ἀνάδειξη του Εὐγένιου Β’, ἦταν ἐντεταγμένη στό πλαίσιο των ὑπόγειων μαχῶν ποῦ δίνονταν μεταξύ Δεσποτάδων καί Μητροπολιτῶν, ποῦ ἐπωφθαλμιοῦσαν τον πατριαρχικό θρόνο. Γράφει ὁ Κορδάτος:
Ὅπως μας πληροφορεῖ ὁ ἱστορικός Ἰωάννης Κορδάτος, ἡ ἐνέργεια του ἀπαγχονισμοῦ του Γρηγορίου Ε’ καί ἡ ταυτόχρονη ἀνάδειξη του Εὐγένιου Β’, ἦταν ἐντεταγμένη στό πλαίσιο των ὑπόγειων μαχῶν ποῦ δίνονταν μεταξύ Δεσποτάδων καί Μητροπολιτῶν, ποῦ ἐπωφθαλμιοῦσαν τον πατριαρχικό θρόνο. Γράφει ὁ Κορδάτος:
«Ἄν καί ὁ πατριάρχης Γρηγόριος ἀφόρισε τον Ὑψηλάντη καί τους ἐπαναστάτες καί ἔστειλε ἐξάρχους στίς ἐπαρχίες με τους ἀφορισμούς καί πανταχοῦσες σ’ ὅλους τους Μητροπολῖτες, προστάζοντας νά διαβαστοῦν οἱ ἀφορισμοί, ἔπαψε νά ἔχει την ἐμπιστοσύνη της τουρκικῆς κυβέρνησης γιατί βρέθηκαν Δεσποτᾶδες νά τον συκοφαντήσουν ὅτι ἦταν ἀρχηγός της Φιλικῆς Ἑταιρείας, ἄρα αρχισυνωμότης. Ἐκεῖνος ποῦ κατηγόρησε καί συκοφάντησε τον Γρηγόριο ἦταν ὁ Μητροπολίτης Πισίδας Εὐγένιος».
Ὁ Εὐγένιος, ὡς πατριάρχης πλέον, με πολλές ἐγκυκλίους του στήν ἐποχῇ ἀπό Αὔγουστο 1821 ἑως καί Ἰανουάριο 1822, καλοῦσε τους ἐπαναστατημένους Ἕλληνες νά μετανοήσουν καί νά δηλώσουν ὑποταγή καί εὐπείθεια στόν Σουλτᾶνο: «Μεγάλαι ἦσαν αἱ εὔνοιαι (…) καί το ἔθνος ὑμῶν ἀντικείμενον της πατρικῆς μερίμνης του Σουλτάνου, ὄφειλε νά εὐλογῆ τον μονάρχην, ὅστις κυβερνᾶ τον λαόν αὐτοῦ καθ’ ὑπόδειγμα της θείας εὐσπλαχνίας (…) Ἀλλά φεῦ ἀγαπητοί ἐν Χρηστῷ ἀδελφοί μέγα μέρος των Ἑλλήνων, παριδόντες το καθῆκον της εὐγνωμοσύνης, ἐτόλμησαν νά φέρωσιν ὅπλα ἐναντίον του γαληνοτάτου καί κραταιοτάτου ἡμῶν ἡγεμόνος».
Γιὰ ὅσους δὲ δὲν «μετανοήσουν» ἐκτοξεύει ὁ συγκεκριμένος πατριάρχης ἀπειλές κατά της ζωῆς, της περιουσίας, της οἰκογένειας καί της πατρίδας τους καί, πέρα ἀπὸ αὐτὰ, κυρώσεις χωρίς ἔλεος, ποῦ θά τους ἐπιβάλει ὁ Ὀθωμανός κυρίαρχος, ἐνῶ «θά τους τιμωρήσει ἀμείλικτα καί ὁ Θεός» (Δημ. Σοφιανού «Ἐγκύκλιοι τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη…»).
Ἡ πρώτη ἐγκύκλιος του Εὐγένιου του Β’ ἐξεδόθη την 15η Αὐγούστου του 1821 καί εἶχε ὡς παραλήπτη τον μητροπολίτη Παροναξίας καί ἔξαρχο παντός Αἰγαίου Πελάγους Ἱερόθεο, ὁ ὁποῖος καί ἐπιφορτίσθηκε με το καθῆκον νά πείσει τους ἐπαναστατημένους νησιῶτες «νά βαδίζωσι την ὁδὸν της εὐπειθείας καί ὑποταγή ἀπαρατρέπτως πρὸς τον σουλτᾶνον»:
Ἱερώτατε μητροπολῖτα Παροναξίας, υπέρτιμε καὶ ἔξαρχε παντός Αἰγαίου Πελάγους…
εντελλόμεθά σοι διά της παρούσης ὅπως χωρίς ἀναβολή ἐνεργήσης ἐπί κοινή απαξαπάντων
των ἐπαρχιωτῶν σου ἀκροάσει καὶ εμἐμπνεύσης εἰς τας καρδίας
των τας ἐν αὐτῷ περιεχομένας ἐννοίας με ὅλη την ἀπαιτουμένην καθαρότητα
καὶ ακἀκρίβειαν, διά νά ἀναπέμψωσι προηγουμένως τας ὑπέρ του βασιλείου κράτους
ἱκετηρίους αὐτῶν φωνάς πρὸς Θεόν, καὶ επἑπομένως κατανοήσαντες το γινόμενον
καὶ πρὸς αὐτούς μέγα βασιλικόν ἔλεος νά βαδίζωσι την ὁδὸν της εὐπειθείας
καὶ ὑποταγή ἀμετατρέπτως, ἐν βεβαιότητι ὅτι, καθώς ἡ κραταιά βασιλεία
ἐξευμενίζεται πρὸς τους μετανοοῦντας καὶ χαρίζεται αυτοίς φιλανθρώπως
την ἀμνηστίαν, οὕτω κατά των σκληροτραχήλων καὶ ἀμεταμελήτων
μένει ἀδυσώπητος Ἐνῆ λόγῳ, κατά το ἄφευκτον χρέος της προθυμίας σου,
νά στηρίξης πάντας αὐτούς ἐπί του κέντρου του ραγιαλικίου, ὑπαγορεύων
συμφώνως τα σωτήρια καὶ γινόμενος καλόν παράδειγμα πρὸς αὐτούς…
Περιμένομεν ἐν τάχει των γραφομένων ἀπαντῶν την αἰσίαν ἀποπεράτωσιν Η δὲ του Θεοῦ χάρις είη μετά της ἱερότητός σου.
Ο Κωνσταντινουπόλεως καὶ ἐν Χρηστῷ ἀδελφός
Η δεύτερη ἐγκύκλιος του Εὐγένιου του Β’ (Αὔγουστος 1821) ἀπευθυνόταν σε ὅλους τους Ἕλληνες της Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας καὶ με αὐτήν καλοῦνταν οἱ ἐξεγερθέντες νά καταθέσουν τα ὅπλα:
Φεῦ! Πολλοί ἐκ του ἔθνους των Ρωμαίων παραμελήσαντες της χρεωστουμένης
εὐγνωμοσύνης, ἀγνωμονήσαντες τῶν τοιούτων εὐεργεσιῶν καὶ ἐν ταυτῷ
ἀθετήσαντες καὶ καταπατήσαντες τα θρησκευτικά διδάγματα,
τα ὑπαγορεύοντα την ἐντελῇ εὐπείθειαν καὶ ὑποταγήν εἰς το θεοσυντήρητον
αὐτὸ βασίλειον κράτος, εἰς τοιαύτην ἐξετραχηλίσθησαν ματαιότητα καὶ ἀπόνοιαν,
ὥστε ἐτόλμησαν νά ἀναλάβωσιν το σχῆμα της ἀνταρσίας ἐναντίον της κοινῆς
εὐεργέτιδος Ἡμῶν τροφοῦ ἀηττήτου βασιλείας…
Διασαλπίζομεν εἰς ὅλοις σας τας ἐννοίας του ὑψηλοῦ βασιλικοῦ προσκυνητοῦ ὁρισμοῦ
καὶ παραινοῦμεν ἓν ἁγίῳ πνεύματι καὶ παραγγέλλομεν ἀπαξάπαντας, μικρούς
καὶ μεγάλους, ἑκάστης τάξεως καὶ βαβαθμοῦ, ὅσοι αὐθαδῶς ἐτολμήσατε νὰ ἐξοπλισθῆτε
κατά της κοινῆς ἡμῶν τροφοῦ καὶ εὐεργέτιδος κραταιάς βασιλείας,
νὰ καταθέσητε ἀμέσως τα ὅπλα καὶ νὰ ἀναλάβητε το ἀρχαῖον σχῆμα της
ἐντελούς καὶ εἰλικρινοῦς ὑποταγή καὶ εὐπειθείας σας πρὸς αὐτὴν,
καὶ νὰ ἀποπτύσητε το σατανικόν καὶ μάταιον της ἀνταρσίας φρόνημα,
οἱ δέ λοιποί πάντες νὰ μένητε ἐδραῖοι καὶ ἀμετακίνητοι εἰς το πιστόν του ραγιαλικίου…
ὑπὸ την ἀμφιλαφή σκιάν τον βασιλείου κράτους…
Ὅλοι χωρίς τινός ἐξαιρέσεως νά ἐπιστρέψητε εἰς την σωτηριώδη ὁδόν της
ὑποταγῆς, ὄντες βέβαιοι καί πεπληροφορημένοι, ὅτι ἡ κραταιά βασιλεία,
κατιδούσα την πνευματικήν ἐπιστροφήν καί μεταμέλειαν, το ἄδολον καί αλἀληθές
της εὐπειθείας σας φρόνημα καί την ἀκριβῆ διατήρησιν των
του πιστοῦ ραγιακιλίου καθηκόντων, αὖθις ὥς μήτηρ φιλόστοργος θέλει σας
ἐναγκαλισθῆ καί θέλει σας περιθάλπη ἐπιδαψιλεύουσα τα της ἀκενώτου πηγῆς της
εὐσπλαγχνίας της πλούσια τα ἐλέη ἐφ’ ὑμᾶς, καί παραπέμπουσα εἰς βυθόν λήθης τα
ἐξ ἐπηρείας του μισοκάλλου δαίμονος ἀπονενεμημένα ἐκεῖνα κινήματα των τολμησάντων.
Κατά τον αὐτόν δέ τρόπον καί ἡ κοινή των εὐσεβῶν μήτηρ ἁγία του Χριστοῦ Ἐκκλησία
θέλει ἐξευμενισθή καί θέλει ἀξιώσει συγχωρήσεως καί ἀφέσεως τους ἡμαρτηκότας
καί τα βάρη των φρικωδεστάτων αὐτῆς ἀρῶν ἐπισπασαμένους, βλέπουσα ἐνεργουμένην την μεταμέλειαν ὑμῶν…
Η τρίτη ἐγκύκλιος του Εὐγένιου του Β’ (Ἰανουάριος 1822) καλοῦσε τους «προδότες» καί «ἀποστάτες» κατοίκους της Κρήτης, της Πελοποννήσου καί των νησιῶν του Αἰγαίου «νά κλίνουν τον αὐχένα» στόν «θεόθεν τεταγμένο Βασιλεῦ»:
Οἱ ἀνά πᾶσαν την νῆσον Κρήτην καί τας ἀποκειμένας αὐτὴ Ἐπισκοπάς οἰκοῦντες Ρωμαῖοι…
ἡ πάντα πρὸς το συμφέρον του ἀνθρώπινου γένους οἰκονομοῦσα πρόνοια του ὑψίστου θεοῦ,
ἄνωθεν καί ἐξ αὐτῆς τῆς του κόσμου κτίσεως ἐτάξατο τας ἐπιγείους βασιλείας ὡς τινάς βάσεις
καί θεμέλια ἀρραγῆ, ἐπί των ὁποίων εἶναι ἐποικοδομημένη ἡ καλή διοίκησις των λαῶν καί η εὐδαιμονία των ὑπηκόων εἰς αὐτὰς ἐχάρισε σοφίαν καί γνῶσιν του εἰδέναι
καί ἐνεργεῖν συμφέροντα εἰς ὅλην την ἀνθρωπότητα καί ὁ,τι ἄν πράττη
ὁ θεόθεν τεταγμένος Βασιλεύς, τοῦτο εἶναι ὑπὸ της θείας προνοίας ἐξηρτημένον…
Ἀλλὰ καθώς ὕστερον ἀπὸ μίαν λυσσώδη τρικυμίαν ἐπέρχεται μία γαλήνη, πνέουσιν
οἱ ζέφυροι καὶ οἱ πρότερον ἀπηλπισμένοι διά τον ἐπαπειλούμενον καταποντισμόν
διασώζονται εἰς ἀσφαλεϊς λιμένας, τοιοντοτρόπως ἡ θεία πρόνοια με την ἀποκατάστασιν
της κραταιάς Ὀθωμανικῆς Βασιλείας ἐπὶ του ἔθνους ἡμῶν διασκέδασεν ὅλας ἐκείνας
της ὀρθοδόξου ἡμῶν πίστεως τας ταραχάς καὶ των πολιτικῶν ναυαγίων τας τρικυμίας,
καὶ τώρα τόσους αἰῶνας εὑρισκόμενοι εἰς ἕναν λιμένα ἀπολαμβάνομεν την μακαριστήν
εὐδαιμονίαν, πεπλουτισμένοι με ἐκκλησίας ἱερᾶς καὶ με ὅλην την ἄνεσιν
των θρησκευτικῶν μας ἐθίμων
Ὅσοι ἀδιαφοροῦντες εἰς τας ἀντιεκκλησιαστικάς ἡμῶν παραινέσεις καὶ πατρικάς συμβουλάς
καὶ ἐπεπιμένοντες εἰς τα θεοστυγή αὐτοῦ του χριστιανικοῦ χαρακτῆρος ἀλλότρια
ἐκεῖνα κινήματα, ἡ ἀνομία αὐτῶν ἐπὶ τον τράχηλον αὐτῶν και κρίμα λήψονται ἐαυτοίς
καὶ κακατάκριμα, καθότι ἄφευκτος ἡ κατ’ αὐτῶν δικαίως ἐπαπειλουμένη πανωλεθρία
καὶ οὐκ ἔσται αὐτοῖς ἱλασμός ἡ σωτηρία μήτε σωματική μήτε ψυχική,
ἀλλὰ κακοί κακῶς οἰμώξουσι καὶ καταστραφήσονται ἐκ μιᾶς…
Σεῖς, φεῦ, καταπατήσαντες καὶ θεία καὶ ἀνθρώπινα δικαιώματα, ἀθετήσαντες
καὶ εὐαγγελικούς νόμους καὶ κανόνας ἀποστολικούς, νοσήσαντες μίαν ἀπαραδειγμάτιστον ἀχαριστίαν, ὁμοίαν με ἐκείνην του προδότου Ἰούδα, ἐτολμήσατε νά λάβητε ὅπλα εἰς χεῖρας
καὶ νά ὑψώσητε ἀποστασίας σημαίαν, τ'αὐτόν εἰπεῖν ἀντιστρατευσάμενοι ἐναντίον του
ἐπουρανίου βασιλέως καὶ Θεοῦ ἡμῶν ὑπὸ στρατηγῷ τῷ ἀρχεκάκω σατάν
καὶ παμπονήρῳ διαβόλῳ, του ὁποίου ἐφεύρημα καὶ γέννημα εἶναι το εἶδος αὐτὸ της ἀποστασίας,
καὶ αὐτὸ ἐκ πρώτης ἀρχῆς ἐνέπνευσεν εἰς το πνεῦμα των πρωτοπλάστων μέσα εἰς τον παράδεισον. Ἑνί λόγῳ με το βδελυρόν αὐτὸ κίνημα καὶ με τους σατανικούς αὐτούς τρόπους,
εἰς μὲν την ἐκκλησίαν του Θεοῦ καὶ εἰς ὅλον το ἥσυχον γένος προξενήσατε μελαγχολίαν
καὶ λύπην ἀνείκαστον…
Ὅθεν, χριστιανοί ἀδελφοί, τέκνα της ἀνατολικῆς ἡμῶν Ἐκκλησίας, ὅσοι κάτοικοι της Πελοποννήσου καί ὅσοι του Αἰγαίου πελάγους, ὅσοι πλέετε την θάλασσαν καί ὅσοι εὑρίσκεσθε εἰς την ξηράν,
ὅσοι ἐνί λόγῳ εἴτε παραλογιζόμενοι οἵκοθεν εἴτε ἀπατώμενοι ἅλλοθεν ἐφθάσατε
νά νοσήσετε την κατηραμένην αὐτὴν νόσον καί νά λάβητε ὅπλα εἰς χεῖρας με ἀποστατικά φρονήματα ἀκούσατε της πατρικῆς μας φωνῆς, ἥτις πηγάζει ἀπὸ πόνον ἐγκάρδιον, ἔλθετε εἰς ἑαυτούς, ἀποπτύσατε το σατανικόν αὐτὸ φρόνημα της ἀνοήτου ἀποστασίας, ρίψατε τα ὅπλα,
τα αἴτια της κοινῆς σας καταστροφῆς, ἀναλάβετε τον προγονικόν ρεαγιαλικόν χαρακτῆρα,
φιλιωθῆτε με τον Θεόν, διά νά ἔχητε καί την εὔνοιαν της ὑπὸ Θεοῦ τεταγμένης κραταιάς
καί ἀηττήτου βασιλείας…
Ἡμεῖς, ἐπιστηριζόμενοι εἰς την εὐσπλαχνίαν του κραταιοτάτου ἡμῶν βασιλέως
καὶ εἰς την εὐμένειαν των πολυχρονίων καὶ εὐμενεστάτων ἡμῶν ὐθεντῶν,
την ὁποίαν ἀναλόγους φωνάς δὲν ἔχομεν νὰ εὐχαριστήσωμεν, καὶ διά την ὁποίαν εἴμεθα ὑπόχρεοι
νὰ παρακαλοῦμε νυχθημερόν τον κύριον ἡμῶν καὶ θεόν ὑπὲρ του βασιλείου κράτους,
ὅπως είη ἀήττητον καὶ θριαμβεύουν εἰς αἰῶνα αἰώνων καὶ ὑποτάττον πάντα ἐχθρόν καὶ πολέμιον,
καὶ ὑπόχρεοι προσέτι νὰ θυσιάσωμεν ἑαυτούς κατά λόγον χριστιανικῆς εὐγνωμοσύνης…
Ὁ Εὐγένιος, ὡς πατριάρχης πλέον, με πολλές ἐγκυκλίους του στήν ἐποχῇ ἀπό Αὔγουστο 1821 ἑως καί Ἰανουάριο 1822, καλοῦσε τους ἐπαναστατημένους Ἕλληνες νά μετανοήσουν καί νά δηλώσουν ὑποταγή καί εὐπείθεια στόν Σουλτᾶνο: «Μεγάλαι ἦσαν αἱ εὔνοιαι (…) καί το ἔθνος ὑμῶν ἀντικείμενον της πατρικῆς μερίμνης του Σουλτάνου, ὄφειλε νά εὐλογῆ τον μονάρχην, ὅστις κυβερνᾶ τον λαόν αὐτοῦ καθ’ ὑπόδειγμα της θείας εὐσπλαχνίας (…) Ἀλλά φεῦ ἀγαπητοί ἐν Χρηστῷ ἀδελφοί μέγα μέρος των Ἑλλήνων, παριδόντες το καθῆκον της εὐγνωμοσύνης, ἐτόλμησαν νά φέρωσιν ὅπλα ἐναντίον του γαληνοτάτου καί κραταιοτάτου ἡμῶν ἡγεμόνος».
Γιὰ ὅσους δὲ δὲν «μετανοήσουν» ἐκτοξεύει ὁ συγκεκριμένος πατριάρχης ἀπειλές κατά της ζωῆς, της περιουσίας, της οἰκογένειας καί της πατρίδας τους καί, πέρα ἀπὸ αὐτὰ, κυρώσεις χωρίς ἔλεος, ποῦ θά τους ἐπιβάλει ὁ Ὀθωμανός κυρίαρχος, ἐνῶ «θά τους τιμωρήσει ἀμείλικτα καί ὁ Θεός» (Δημ. Σοφιανού «Ἐγκύκλιοι τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη…»).
Ἡ πρώτη ἐγκύκλιος του Εὐγένιου του Β’ ἐξεδόθη την 15η Αὐγούστου του 1821 καί εἶχε ὡς παραλήπτη τον μητροπολίτη Παροναξίας καί ἔξαρχο παντός Αἰγαίου Πελάγους Ἱερόθεο, ὁ ὁποῖος καί ἐπιφορτίσθηκε με το καθῆκον νά πείσει τους ἐπαναστατημένους νησιῶτες «νά βαδίζωσι την ὁδὸν της εὐπειθείας καί ὑποταγή ἀπαρατρέπτως πρὸς τον σουλτᾶνον»:
Ἱερώτατε μητροπολῖτα Παροναξίας, υπέρτιμε καὶ ἔξαρχε παντός Αἰγαίου Πελάγους…
εντελλόμεθά σοι διά της παρούσης ὅπως χωρίς ἀναβολή ἐνεργήσης ἐπί κοινή απαξαπάντων
των ἐπαρχιωτῶν σου ἀκροάσει καὶ εμἐμπνεύσης εἰς τας καρδίας
των τας ἐν αὐτῷ περιεχομένας ἐννοίας με ὅλη την ἀπαιτουμένην καθαρότητα
καὶ ακἀκρίβειαν, διά νά ἀναπέμψωσι προηγουμένως τας ὑπέρ του βασιλείου κράτους
ἱκετηρίους αὐτῶν φωνάς πρὸς Θεόν, καὶ επἑπομένως κατανοήσαντες το γινόμενον
καὶ πρὸς αὐτούς μέγα βασιλικόν ἔλεος νά βαδίζωσι την ὁδὸν της εὐπειθείας
καὶ ὑποταγή ἀμετατρέπτως, ἐν βεβαιότητι ὅτι, καθώς ἡ κραταιά βασιλεία
ἐξευμενίζεται πρὸς τους μετανοοῦντας καὶ χαρίζεται αυτοίς φιλανθρώπως
την ἀμνηστίαν, οὕτω κατά των σκληροτραχήλων καὶ ἀμεταμελήτων
μένει ἀδυσώπητος Ἐνῆ λόγῳ, κατά το ἄφευκτον χρέος της προθυμίας σου,
νά στηρίξης πάντας αὐτούς ἐπί του κέντρου του ραγιαλικίου, ὑπαγορεύων
συμφώνως τα σωτήρια καὶ γινόμενος καλόν παράδειγμα πρὸς αὐτούς…
Περιμένομεν ἐν τάχει των γραφομένων ἀπαντῶν την αἰσίαν ἀποπεράτωσιν Η δὲ του Θεοῦ χάρις είη μετά της ἱερότητός σου.
Ο Κωνσταντινουπόλεως καὶ ἐν Χρηστῷ ἀδελφός
Η δεύτερη ἐγκύκλιος του Εὐγένιου του Β’ (Αὔγουστος 1821) ἀπευθυνόταν σε ὅλους τους Ἕλληνες της Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας καὶ με αὐτήν καλοῦνταν οἱ ἐξεγερθέντες νά καταθέσουν τα ὅπλα:
Φεῦ! Πολλοί ἐκ του ἔθνους των Ρωμαίων παραμελήσαντες της χρεωστουμένης
εὐγνωμοσύνης, ἀγνωμονήσαντες τῶν τοιούτων εὐεργεσιῶν καὶ ἐν ταυτῷ
ἀθετήσαντες καὶ καταπατήσαντες τα θρησκευτικά διδάγματα,
τα ὑπαγορεύοντα την ἐντελῇ εὐπείθειαν καὶ ὑποταγήν εἰς το θεοσυντήρητον
αὐτὸ βασίλειον κράτος, εἰς τοιαύτην ἐξετραχηλίσθησαν ματαιότητα καὶ ἀπόνοιαν,
ὥστε ἐτόλμησαν νά ἀναλάβωσιν το σχῆμα της ἀνταρσίας ἐναντίον της κοινῆς
εὐεργέτιδος Ἡμῶν τροφοῦ ἀηττήτου βασιλείας…
Διασαλπίζομεν εἰς ὅλοις σας τας ἐννοίας του ὑψηλοῦ βασιλικοῦ προσκυνητοῦ ὁρισμοῦ
καὶ παραινοῦμεν ἓν ἁγίῳ πνεύματι καὶ παραγγέλλομεν ἀπαξάπαντας, μικρούς
καὶ μεγάλους, ἑκάστης τάξεως καὶ βαβαθμοῦ, ὅσοι αὐθαδῶς ἐτολμήσατε νὰ ἐξοπλισθῆτε
κατά της κοινῆς ἡμῶν τροφοῦ καὶ εὐεργέτιδος κραταιάς βασιλείας,
νὰ καταθέσητε ἀμέσως τα ὅπλα καὶ νὰ ἀναλάβητε το ἀρχαῖον σχῆμα της
ἐντελούς καὶ εἰλικρινοῦς ὑποταγή καὶ εὐπειθείας σας πρὸς αὐτὴν,
καὶ νὰ ἀποπτύσητε το σατανικόν καὶ μάταιον της ἀνταρσίας φρόνημα,
οἱ δέ λοιποί πάντες νὰ μένητε ἐδραῖοι καὶ ἀμετακίνητοι εἰς το πιστόν του ραγιαλικίου…
ὑπὸ την ἀμφιλαφή σκιάν τον βασιλείου κράτους…
Ὅλοι χωρίς τινός ἐξαιρέσεως νά ἐπιστρέψητε εἰς την σωτηριώδη ὁδόν της
ὑποταγῆς, ὄντες βέβαιοι καί πεπληροφορημένοι, ὅτι ἡ κραταιά βασιλεία,
κατιδούσα την πνευματικήν ἐπιστροφήν καί μεταμέλειαν, το ἄδολον καί αλἀληθές
της εὐπειθείας σας φρόνημα καί την ἀκριβῆ διατήρησιν των
του πιστοῦ ραγιακιλίου καθηκόντων, αὖθις ὥς μήτηρ φιλόστοργος θέλει σας
ἐναγκαλισθῆ καί θέλει σας περιθάλπη ἐπιδαψιλεύουσα τα της ἀκενώτου πηγῆς της
εὐσπλαγχνίας της πλούσια τα ἐλέη ἐφ’ ὑμᾶς, καί παραπέμπουσα εἰς βυθόν λήθης τα
ἐξ ἐπηρείας του μισοκάλλου δαίμονος ἀπονενεμημένα ἐκεῖνα κινήματα των τολμησάντων.
Κατά τον αὐτόν δέ τρόπον καί ἡ κοινή των εὐσεβῶν μήτηρ ἁγία του Χριστοῦ Ἐκκλησία
θέλει ἐξευμενισθή καί θέλει ἀξιώσει συγχωρήσεως καί ἀφέσεως τους ἡμαρτηκότας
καί τα βάρη των φρικωδεστάτων αὐτῆς ἀρῶν ἐπισπασαμένους, βλέπουσα ἐνεργουμένην την μεταμέλειαν ὑμῶν…
Η τρίτη ἐγκύκλιος του Εὐγένιου του Β’ (Ἰανουάριος 1822) καλοῦσε τους «προδότες» καί «ἀποστάτες» κατοίκους της Κρήτης, της Πελοποννήσου καί των νησιῶν του Αἰγαίου «νά κλίνουν τον αὐχένα» στόν «θεόθεν τεταγμένο Βασιλεῦ»:
Οἱ ἀνά πᾶσαν την νῆσον Κρήτην καί τας ἀποκειμένας αὐτὴ Ἐπισκοπάς οἰκοῦντες Ρωμαῖοι…
ἡ πάντα πρὸς το συμφέρον του ἀνθρώπινου γένους οἰκονομοῦσα πρόνοια του ὑψίστου θεοῦ,
ἄνωθεν καί ἐξ αὐτῆς τῆς του κόσμου κτίσεως ἐτάξατο τας ἐπιγείους βασιλείας ὡς τινάς βάσεις
καί θεμέλια ἀρραγῆ, ἐπί των ὁποίων εἶναι ἐποικοδομημένη ἡ καλή διοίκησις των λαῶν καί η εὐδαιμονία των ὑπηκόων εἰς αὐτὰς ἐχάρισε σοφίαν καί γνῶσιν του εἰδέναι
καί ἐνεργεῖν συμφέροντα εἰς ὅλην την ἀνθρωπότητα καί ὁ,τι ἄν πράττη
ὁ θεόθεν τεταγμένος Βασιλεύς, τοῦτο εἶναι ὑπὸ της θείας προνοίας ἐξηρτημένον…
Ἀλλὰ καθώς ὕστερον ἀπὸ μίαν λυσσώδη τρικυμίαν ἐπέρχεται μία γαλήνη, πνέουσιν
οἱ ζέφυροι καὶ οἱ πρότερον ἀπηλπισμένοι διά τον ἐπαπειλούμενον καταποντισμόν
διασώζονται εἰς ἀσφαλεϊς λιμένας, τοιοντοτρόπως ἡ θεία πρόνοια με την ἀποκατάστασιν
της κραταιάς Ὀθωμανικῆς Βασιλείας ἐπὶ του ἔθνους ἡμῶν διασκέδασεν ὅλας ἐκείνας
της ὀρθοδόξου ἡμῶν πίστεως τας ταραχάς καὶ των πολιτικῶν ναυαγίων τας τρικυμίας,
καὶ τώρα τόσους αἰῶνας εὑρισκόμενοι εἰς ἕναν λιμένα ἀπολαμβάνομεν την μακαριστήν
εὐδαιμονίαν, πεπλουτισμένοι με ἐκκλησίας ἱερᾶς καὶ με ὅλην την ἄνεσιν
των θρησκευτικῶν μας ἐθίμων
Ὅσοι ἀδιαφοροῦντες εἰς τας ἀντιεκκλησιαστικάς ἡμῶν παραινέσεις καὶ πατρικάς συμβουλάς
καὶ ἐπεπιμένοντες εἰς τα θεοστυγή αὐτοῦ του χριστιανικοῦ χαρακτῆρος ἀλλότρια
ἐκεῖνα κινήματα, ἡ ἀνομία αὐτῶν ἐπὶ τον τράχηλον αὐτῶν και κρίμα λήψονται ἐαυτοίς
καὶ κακατάκριμα, καθότι ἄφευκτος ἡ κατ’ αὐτῶν δικαίως ἐπαπειλουμένη πανωλεθρία
καὶ οὐκ ἔσται αὐτοῖς ἱλασμός ἡ σωτηρία μήτε σωματική μήτε ψυχική,
ἀλλὰ κακοί κακῶς οἰμώξουσι καὶ καταστραφήσονται ἐκ μιᾶς…
Σεῖς, φεῦ, καταπατήσαντες καὶ θεία καὶ ἀνθρώπινα δικαιώματα, ἀθετήσαντες
καὶ εὐαγγελικούς νόμους καὶ κανόνας ἀποστολικούς, νοσήσαντες μίαν ἀπαραδειγμάτιστον ἀχαριστίαν, ὁμοίαν με ἐκείνην του προδότου Ἰούδα, ἐτολμήσατε νά λάβητε ὅπλα εἰς χεῖρας
καὶ νά ὑψώσητε ἀποστασίας σημαίαν, τ'αὐτόν εἰπεῖν ἀντιστρατευσάμενοι ἐναντίον του
ἐπουρανίου βασιλέως καὶ Θεοῦ ἡμῶν ὑπὸ στρατηγῷ τῷ ἀρχεκάκω σατάν
καὶ παμπονήρῳ διαβόλῳ, του ὁποίου ἐφεύρημα καὶ γέννημα εἶναι το εἶδος αὐτὸ της ἀποστασίας,
καὶ αὐτὸ ἐκ πρώτης ἀρχῆς ἐνέπνευσεν εἰς το πνεῦμα των πρωτοπλάστων μέσα εἰς τον παράδεισον. Ἑνί λόγῳ με το βδελυρόν αὐτὸ κίνημα καὶ με τους σατανικούς αὐτούς τρόπους,
εἰς μὲν την ἐκκλησίαν του Θεοῦ καὶ εἰς ὅλον το ἥσυχον γένος προξενήσατε μελαγχολίαν
καὶ λύπην ἀνείκαστον…
Ὅθεν, χριστιανοί ἀδελφοί, τέκνα της ἀνατολικῆς ἡμῶν Ἐκκλησίας, ὅσοι κάτοικοι της Πελοποννήσου καί ὅσοι του Αἰγαίου πελάγους, ὅσοι πλέετε την θάλασσαν καί ὅσοι εὑρίσκεσθε εἰς την ξηράν,
ὅσοι ἐνί λόγῳ εἴτε παραλογιζόμενοι οἵκοθεν εἴτε ἀπατώμενοι ἅλλοθεν ἐφθάσατε
νά νοσήσετε την κατηραμένην αὐτὴν νόσον καί νά λάβητε ὅπλα εἰς χεῖρας με ἀποστατικά φρονήματα ἀκούσατε της πατρικῆς μας φωνῆς, ἥτις πηγάζει ἀπὸ πόνον ἐγκάρδιον, ἔλθετε εἰς ἑαυτούς, ἀποπτύσατε το σατανικόν αὐτὸ φρόνημα της ἀνοήτου ἀποστασίας, ρίψατε τα ὅπλα,
τα αἴτια της κοινῆς σας καταστροφῆς, ἀναλάβετε τον προγονικόν ρεαγιαλικόν χαρακτῆρα,
φιλιωθῆτε με τον Θεόν, διά νά ἔχητε καί την εὔνοιαν της ὑπὸ Θεοῦ τεταγμένης κραταιάς
καί ἀηττήτου βασιλείας…
Ἡμεῖς, ἐπιστηριζόμενοι εἰς την εὐσπλαχνίαν του κραταιοτάτου ἡμῶν βασιλέως
καὶ εἰς την εὐμένειαν των πολυχρονίων καὶ εὐμενεστάτων ἡμῶν ὐθεντῶν,
την ὁποίαν ἀναλόγους φωνάς δὲν ἔχομεν νὰ εὐχαριστήσωμεν, καὶ διά την ὁποίαν εἴμεθα ὑπόχρεοι
νὰ παρακαλοῦμε νυχθημερόν τον κύριον ἡμῶν καὶ θεόν ὑπὲρ του βασιλείου κράτους,
ὅπως είη ἀήττητον καὶ θριαμβεύουν εἰς αἰῶνα αἰώνων καὶ ὑποτάττον πάντα ἐχθρόν καὶ πολέμιον,
καὶ ὑπόχρεοι προσέτι νὰ θυσιάσωμεν ἑαυτούς κατά λόγον χριστιανικῆς εὐγνωμοσύνης…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου