Με ἀγωνία ἐνδιαφέρεται νὰ μάθει τι πρόκειται νὰ συμβεῖ μετά θάνατον, τι θὰ γίνει ἡ ψυχή του, θὰ ἐπιζήσει ἡ γήινη προσωπικότητά του, θὰ
ἐπανέλθει στή Γῆ γιὰ νὰ ἐμψυχώσει ἕνα ἄλλο σῶμα καὶ πῶς μπορεῖ νὰ γίνει κάτι τέτοιο;
Οἱ ἀρχαῖοι διανοητές ἐξετάζουν το φυσικό σῶμα του ἀνθρώπου ὄχι ὡς κάτι ξεχωριστό, ὅπως κάνει ἡ σύγχρονη ἐπιστήμη (ἀνατομικά, βιολογικά, φυσιολογικά), ἀλλά πάντοτε σε σχέση με την ψυχή ποῦ ἑδρεύει σε αὐτὸ
Χάρη στὴν ψυχή, το σῶμα κινεῖται, λειτουργεῖ, ζεῖ Εἶναι ἁπλά το ὄργανο ποῦ αὐτή χρησιμοποιεῖ Σῶμα χωρίς ψυχή εἶναι ἀδιανόητο Γιά τους Πυθαγόρειους καὶ Πλατωνικούς ἡ λέξη ἄνθρωπος σήμαινε κάτι πολύ περισσότερο ἀπὸ τον ὁρατὸ ἄνθρωπο καὶ, στὴν κυριολεξία, με τον ὅρο αὐτὸν εννοούσαν ἀποκλειστικά τον ἄνθρωπο, ὡς το πνεῦμα καὶ την ψυχή την ἐνσαρκωμένη προσωρινά στὸ ἀνθρώπινο σῶμα «ἄνθρωπος ἐστί ψυχή σώματι χρωμένη» (Πλάτων, Τιμαίος 42 D, Φαίδων 111 Α)
Η ψυχή ἕλκει την καταγωγή της ἀπὸ το νοητικό πεδίο, γιὰ νὰ ἐκδηλώσει την διαπλαστική καὶ ὀργανική της ἱκανότητα Κατέχει διάμεση θέση μεταξύ νοητοῦ καὶ αισθητού καὶ ἔρχεται νὰ ἐμψυχώσει τα σώματα, γεννῶντας το χῶρο καὶ το χρόνο. Αποτελεί τμῆμα της παγκόσμιας ψυχῆς του κόσμου ἡ ὁποία μερίζεται σε ἀτομικές ψυχές, με σκοπό την ἀπόκτηση της ἐμπειρίας του υλικού πεδίου.
Η ΣΠΕΙΡΑ ΤΗΣ ΚΑΘΑΡΣΗΣ
Το θέμα της μετενσάρκωσης απασχόλησε τον Πυθαγόρα καὶ ἀποτέλεσε σπουδαῖο ἔρεισμα γιὰ την ἠθική καὶ θρησκευτική του δοξασία. Ἐπειδή, ὅμως, το πρόβλημα της ἐπιβίωσης της ψυχῆς καὶ της μελλοντικῆς της σταδιοδρομίας ἀνάγεται σε πνευματικές σφαῖρες καὶ προϋποθέτει πνευματική ἐξέλιξη, πρέπει νὰ ἀπασχολοῦσε μόνον τους μαθητές ἀνώτερου βαθμοῦ, αὐτούς ποῦ ἤδη εἶχαν μυηθεῖ στὴν ὅλη κοσμοθεωρία καὶ βιοθεωρία του μεγάλου φιλοσόφου Ἑπομένως, πρέπει νὰ ἦταν μυστική καὶ νὰ μὴν την κοινοποιοῦσαν στὸ λαό. Το σημαντικό ὅμως αὐτὸ θέμα, ἀναπτυσσόταν ἀσφαλῶς τόσο στούς «ἀκροαματικούς» ὅσο καὶ στούς ανώτἀνώτερους μυητικούς βαθμούς. Κι ὅπως εἶναι φυσικό, στοὺς πρώτους ἀπό εξωτερικής πλευράς, ἐνῶ στοὺς ἄλλους ἀπό εσεσωτερικής.
Η εξωτερική διδασκαλία γιὰ τὴ μετεμψύχωση, ποῦ ἀπέβλεπε στὴν ἠθικὴ προετοιμασία καὶ ἐπιλογή των ἱκανῶν καθώς καὶ στὴν παρηγορητική ἱκανοποίηση των ἀδαῶν, διαδόθηκε εὐρύτατα καὶ διασώθηκαν ἀρκετὰ στοιχεῖα γιὰ το θέμα. Ὅπως εἶναι φυσικό, οἱ πληροφορίες αὐτὲς ὑπέστησαν πολλές παραποιήσεις ἐκ μέρους των ἀμύητων καὶ ὡς ἀποτέλεσμα, το ὅλο ζήτημα με την πάροδο των χρόνων πῆρε την ἁπλοϊκή γνωστή του μορφή. Ἔτσι, κατέληξαν οἱ μεταγενέστεροι νὰ ἀποδώσουν στὸν Πυθαγορισμό ποικίλα ἁπλοϊκά καὶ παιδαριώδη μυθεύματα ποῦ ἀναφέρονται στὸ βίο του μύστη καὶ στὴ διδασκαλία του.
Ἀντιθέτως, το θέμα της μετενσάρκωσης ἦταν διαδεδομένο σε ὅλα τα στρώματα του λαοῦ με μορφή εξωτερικών μύθων ποῦ περιελάμβαναν στοιχεῖα δεοντολογικά, ὅπως ἡ τιμωρία μετά θάνατον, ἡ κρίση των ψυχῶν κλπ. Στὴν πυθαγόρεια παράδοση, ἡ ἕνωση της ψυχῆς με το σῶμα θεωρεῖται πτώση, μία παρά φύση κατάσταση καὶ ἡ μετενσάρκωση θεωρεῖται ἡ μόνη ἐξελικτική σπειροειδής διαδρομή κάθαρσης. Τὴ θεωρία της μετενσάρκωσης διδάχθηκε ὁ Πυθαγόρας ἀπό το δάσκαλό του Φερεκύδη τον Σῦρο, ἐνῶ πολλοί ὑποστηρίζουν ὅτι την ἀποκόμισε ἀπό τον Ορφισμό, στὰ μυστήρια του ὁποίου εἶχε μυηθεῖ
Ο Ἡρόδοτος (ΙΙ 123), σε σχετικό ἐδάφιο γιὰ τὴ μετενσάρκωση, ὑποστηρίζει ὅτι οἱ Αἰγύπτιοι ἦταν πρῶτοι ποῦ πίστευαν στὴν ἀθανασία της ψυχῆς καὶ ὅτι αὐτή, μετά τὴ φθορά του σώματος, επανενσαρκώνεται σε ἄλλο πλάσμα ποῦ γεννιέται ἐκεῖ τὴ στιγμή, μέχρις ὅτου διανύσει ὁλόκληρο τον κύκλο των ζωικῶν ὑπάρξεων (ζῶα, αμφίβια καὶ πτηνά). Τότε ἐπανέρχεται καὶ ἐγκαθίσταται σε ἕνα ἀνθρώπινο σῶμα Η ὅλη ἐξελίξη διαρκεῖ 3.000 χρόνια. Ο Ἡρόδοτος ἰσχυρίζεται ὅτι ἡ θεωρία αὐτή οἰκειοποιήθηκαν καὶ δίδαξαν μερικοί Ἕλληνες υπονοώντας ἀσφαλῶς τον Πυθαγόρα καὶ τον Ἐμπεδοκλῆ
ΠΤΩΣΗ Ή ΚΑΘΟΔΟΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ;
Ο Πλάτωνας (Φαῖδρος 245 C) κάνει λόγο γιὰ την ἀθανασία της ψυχῆς, λέγοντας ὅτι αὐτή φέρει ἐξ ἀρχῆς φτεροῦγες οἱ οποίες, ὅσο διατηροῦνται δυνατές, τὴ συγκρατοῦν στὶς ὑπερουράνιες περιοχές, ἐνῶ ὅταν χάσει αὐτή τὴ δύναμη, ἐνσαρκώνεται κατά πρῶτον σε ἀνθρώπινα σώματα, γιὰ νὰ μπορέσει νὰ ἐπιτύχει ἐκ νέου την ἄνοδο της, ἐνῶ, ἄν δέν τα καταφέρει, εἶναι δυνατόν νὰ «βυθιστεῖ» σε σώματα ζώων.
Υπογραμμίζει ὅτι ἡ ψυχή ἑνὸς ἀληθινοῦ φιλοσόφου ὕστερα ἀπό 3.000 χρόνια μπορεῖ νὰ ἀποκτήσει καὶ πάλι τα φτερά της καὶ νὰ ξαναγυρίσει ἐκεῖ ποῦ ἀνήκει, ἐνῶ γιὰ τις κοινές ψυχές ἀπαιτεῖται διάσημότανυλάχιστον 10.000 χρόνωνενσαρκώνεται Οἱ γεννήσεις σε ἀνθρώπινα ἡ καὶ σε ζωικά σώματα εἶναι μᾶλλον το ἐπακόλουθο μίας πτώσης ἡ ὑποβάθμισης ἀπό ἕναν ἀνώτερο κόσμο σε ἄλλον κατώτερο, με τὴ δυνατότητα, ὅμως νά ανυψωθεί καὶ πάλι πρὸς την πηγή του Ἀνώτερου Ο Πλάτωνας εἶναι γνωστό ὅτι θεωροῦσε το σῶμα τάφο της ψυχῆς καὶ στὸν Κρατύλο συμπλέει με τὴ διδασκαλία του Ὀρφέα, ὅτι δηλαδή ἡ ψυχή τιμωρεῖται μέσῳ της ἑνώσης της με το σῶμα
Ο μῦθος της πτώσης των ψυχῶν ἀπό τον ὑπερκόσμιο οὐρανό σε ἕνα ὑλικό σῶμα ἀποτελεῖ την πρώτη ἄποψη της παλιάς ἀντίθεσης μεταξύ των φιλοσόφων, ἐνῶ ἡ ἄλλη ὑποστηρίζει την κάθοδο της ψυχῆς του ἤδη Η διαφορά των εὐοιώνου εἶναι μέγιστη καὶ αὐτὸς ποῦ ἀναλαμβάνει νά δώσει σαφεῖς καὶ ἀκριβεῖς ἀπαντήσεις στὸ ἐρώτημα «γιατί ἡ ψυχή ἐγκαταλείπει την εὐδαιμονία της καὶ ἔρχεται νά δοκιμαστεῖ ἐνσαρκωμένη στή Γῆ» εἶναι ὁ Πλωτῖνος, ὁ καθαυτό ἱδρυτής του Νεοπλατωνισμοῦ ὁ ὁποῖος ἀπαντᾶ στὶς Ἐννεάδες (IV 3,14) ὅτι, ἄν σε παρέμενε στὸ νοητό κόσμο ἡ ψυχή, θά διατελοῦσε σε ἀδράνεια, χωρίς νά μπορεῖ νά προσφέρει τίποτα στὴν καθολική ἐξέλιξη, ἀλλά οὔτε καὶ ἡ ἴδια θά ἐμπλουτιζόταν με την πείρα ποῦ της εἶναι ἀναγκαία γιά νά δράσει.
Μέσα ἀπό τις δοκιμασίες πάνω στή Γῆ κινητοποιεῖ καὶ δραστηριοποιεῖ τις ὑπάρχουσες γνώσεις της, ἐφαρμόζει τις ἄπειρες δυνατότητες της καὶ ἐπανέρχεται πιὸ ἰσχυρή καὶ τελειότερη ἀπό ὅσο ἦταν πρίν κατέλθει.
Ο ἴδιος συνεχίζει, ὑποστηρίζοντας ὅτι, ἀκόμα κι ἄν ἡ κάθοδος της ψυχῆς σε ἕνα σῶμα θεωρηθεῖ ἀναγκαιότητα 0reincarnation2.jpgτης παγκόσμιας ὀργάνωσης ἡ λειτούργημα καὶ ὄχι τιμωρία, δὲν παύει νά εἶναι γιά την ψυχή μία μεγάλη δοκιμασία ἀπό την ὁποία αὐτή πρέπει νά βγεῖ νικήτρια. Ἐξαρτᾶται, λοιπόν, ἀπό την ἐνσαρκωμένη ψυχή ἄν ἡ δοκιμασία της θά εἶναι ὠφέλιμη καὶ ἀποδοτική γιά την ἐξελίξη της. Ο Πλωτῖνος παρατηρεῖ ὅτι ὅλες οἱ ψυχές δὲν συμπεριφέρονται με τον ἴδιό τρόπο στή δοκιμασία της ἐνσάρκωσης
Μερικές ὑποκύπτουν στὸ κακό καὶ στὴν ἀδικία Η ψυχή ποῦ βάρυνε λόγῳ των σωματικῶν δεσμεύσεων δὲν μπορεῖ νά ἐπανέλθει μετά το θάνατο στὸ νοητό κόσμο. Θὰ ἐνσαρκωθεῖ σε ἄλλο σῶμα ἀνθρώπου ἡ ζώου, σύμφωνα με τις προδιαθέσεις ποῦ ἀπέκτησε κατά τὴ διάρκεια ζωῆς της. Ἔτσι, ἡ τιμωρία των μοχθηρῶν καὶ ἡ ἀνταμοιβή των καλῶν ὑφίσταται μέσα στὴν αἰώνια τάξη του κόσμου.
Ο Ολυμπιόδωρος (σχόλια Φαίδωνα του Πλάτωνα) περιγράφει την κάθοδο της ψυχῆς με θαυμαστό τρόπο: «Η ψυχή κορικώς κατέρχεται (σ.σ. με τον τρόπο της Περσεφόνης) σε γένεση, (σ.σ. Κόρη εἶναι το ὄνομα της Περσεφόνης), μερίζεται ὅμως ἀπό τὴ γένεση Διονυσιακῶς, τοποθετεῖται στὸ σῶμα Προμηθεϊκώς, ἄρα ἀπελευθερώνεται ἀπό τα δεσμά της με τὴ χρησιμοποίηση της δύναμης του Ἡρακλέους, ἐπανασυναρμολογείται σε σύνολο με τὴ βοήθεια του Ἀπόλλωνος καὶ της Σωτῆρος Ἀθηνᾶς καὶ ἐξαγνίζεται με τὴ φιλοσοφική πειθαρχία».
Η σοφία των ἀρχαίων ἔκρυβε πίσω ἀπό τους μύθους του Ἡρακλῆ, του Ὀδυσσέα καὶ ἄλλων ποῦ κατέβηκαν στὸν ἤδη καὶ γρήγορα ἐπέστρεψαν ἀπό αὐτὸν την ἀπελευθέρωση ἀπό τὴ δουλεία της ἐνσάρκωσης, μέσῳ της εξαγνιστικής πειθαρχίας. Ὁ Πρόκλιος ἀναφέρει ὅτι ὁ Ἡρακλῆς, ἐξαγνισμένος με ἱερὲς μυήσεις, πῆρε θέση ἀνάμεσα στοὺς θεούς. Εἶναι γνωστή ἡ τρομερή κατάσταση της ψυχῆς του ὅσο διάστημα ἦταν αἰχμάλωτος της σωματικῆς του φύσης.
Ο Πίνδαρος σε ἕνα ἀπόσπασμα ἑνὸς ποιήματος ποῦ ἀναφέρει το διάλογο του Πλάτωνα Μένων ἀναφέρει ἡ Περσεφόνη στέλνει τις ψυχές ποῦ δέχθηκε στὰ βασίλεια του ’δή γιά κάθαρση, ὕστερα ἀπό ἐννέα χρόνια στὸν πάνω κόσμο. Καί ὅτι ἀπό τις ψυχές αὐτὲς προέρχονται μεγαλοφυεῖς βασιλιᾶδες καὶ δυνατοί ἄνδρες τόσο σε δύναμη ὅσο καὶ σε σοφία.
Ο Ἐμπεδοκλῆς ἀσχολεῖται με τὴ θεωρία της περιπλάνησης των ψυχῶν σε μία σειρά ἀπό διασωθέντα ἀποσπάσματα (Diels, Προσωκρατικοί). Στὸ ἀπόσπασμα Β 115 λέει ὅτι, ἐάν μία ψυχή κηλιδωθεῖ ἀπό πράξη φόνου, ἐπιορκίας ἡ ἄλλου ἐγκλήματος, «ντύνεται» τὴ μορφή θνητοῦ καὶ περιφέρεται μακριά ἀπό την χώρα των Μακάριων καὶ παραδίδεται ἀπό το ἕνα στοιχεῖο στὸ ἄλλο «Ἕνας ἐξ αὐτῶν εἶμαι κι ἐγώ, ἕνας ἀπό τους θεούς ἐξόριστος καὶ περιπλανώμενος, διότι ἀκολούθησα τις προτροπές της Διχόνοιας», ὁμολογεῖ ὁ ἴδιος ὁ Ἐμπεδοκλῆς Στὸ ἀπόσπασμα Β 117 ἰσχυρίζεται ὅτι ὑπῆρξε νεανίας, κόρη, θάμνος, πτηνό κι ἄφωνο ψάρι.
Η ΑΛΛΗΓΟΡΙΑ ΤΗΣ «ΘΕΙΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ»
Η θεωρία της μετενσάρκωσης παραδέχεται τόσο την πτώση της ψυχῆς σε ζωικά σώματα ἕνεκα τιμωρίας ὅσο καὶ την ἀναγωγή των ἀξιῶν σε σώματα ἡρώων, ἀντίθετα με τὴ σύγχρονη θεωρία της μετενσάρκωσης ποῦ θεωρεῖ τὴ γραμμική ἐξέλιξη των ψυχῶν μέσῳ της βελτίωσης ἀπό τις προοδευτικές ἐνσαρκώσεις στή Γῆ
Ο Πορφύριος, ἀπό τους σημαντικότερους νεοπλατωνικούς φιλοσόφους, παραινείτω σε δύο σημεῖα την πλατωνική θέση, λέγοντας ὅτι ἡ ἀνθρώπινη ψυχή δὲν μπορεῖ νά τεθεῖ σε σῶμα ζώου, ὅπως καὶ ὅτι ἡ ἀνθρώπινη ψυχή «ἅπαξ καθαρθεῖσα», δὲν ἐπανέρχεται πλέον σε σῶμα ἀνθρώπου, ἀλλά ἀκολουθεῖ το πεπρωμένο της ποῦ εἶναι ἡ ἀποθέωση, δηλαδή ἡ ἐγκατάστασή της σε Μακάρια Πεδία.
Ἐξαίρεση ἀποτελοῦν οἱ ψυχές των ἡρώων ποῦ ἐπανέρχονται οἰκιοθελώς στή Γῆ καὶ ἐνσαρκώνονται, γιά νά καθοδηγήσουν τους ἀνθρώπους Τέτοια περίπτωση θεωρεῖ τον Πυθαγόρα ποῦ ἐνσαρκώθηκε με σκοπό νά μεταλαμπαδεύσει την πείρα του στὴν ἀνθρωπότητα Το γεγονός ὅτι ὁ Πυθαγόρας μυήθηκε στὰ διάφορα Μυστήρια δὲν ἀλλάζει την κατάσταση, γιατί ἔπρεπε νά «ἀναμνηστεί» την ἀλήθεια ποῦ «ἐν σπέρματι» κατεῖχε καὶ νά προσαρμοστεῖ στὸ χῶρο καὶ στὸ χρόνο ποῦ γεννήθηκε.
Ὁ Ἱεροκλῆς στὸ ὑπόμνημά του Χρυσά Ἔπη του Πυθαγόρα (στ. 55) σχολιάζοντας το στίχο «Οὔτε τα ἀνέλπιστα νά ἐλπίζεις οὔτε καὶ τίποτα νά σου διαφεύγει ἐκ των ὄντων», καταφέρεται σαφῶς ἐναντίον της πλάνης ἐκείνων ποῦ ἑρμηνεύσουν κατά γράμμα την πυθαγόρεια καὶ πλατωνική διδασκαλία γιά τὴ μετεμψύχωση:
«Ἐάν κάποιος περιμένει μετά το σωματικό του θάνατο νά ντυθεῖ ἡ ψυχή του το σῶμα ἑνὸς ἄλογου ζώου, λόγῳ των ἀτελειῶν του ἡ φυτοῦ, λόγῳ της ἀδράνειας των αἰσθημάτων του καὶ ὁ ἴδιος, παίρνοντας δρόμο ἀντίθετο ἀπό ἐκείνους ποῦ μεταβάλουν την οὐσία του ἀνθρώπου σε ἀνώτερο ὄν, πιστεύει σε ἀνέλπιστες ἀξίες, κατακρημνίζοντας την ψυχή του σε μία κατώτερη οὐσία, ἀπατᾶται καὶ ἀγνοεῖ τελείως το εἶδος της ψυχῆς ἡ ὁποία οὐδέποτε μπορεῖ νά ἀλλάξει».
Ἰσχυρίζεται ὅτι ἡ θεωρία της μετεμψύχωσης δὲν εἶναι παρά μία εἰκόνα, μία ἀλληγορία, γιά νά μας διδάξει ὅτι ὁ ἄνθρωπος γίνεται ὅμοιος με τα ζῶα ἕνεκα των ἐλαττωμάτων του ἡ θεός ἕνεκα της ἀρετῆς του.
Γιὰ τὴ μετά θάνατον του σώματος ἀθανασία της ψυχῆς πολλά εἰπώθηκαν κατά τὴ διάρκεια των αἰώνων ἀπό τα διάφορα φιλοσοφικά κινήματα (Παράδεισος καὶ Κόλαση, Τάρταρα, Ηλύσια πεδία κλπ). Ὅλα αὐτά ὅμως εἶναι ἀλληγορίες καὶ ὑποθέσεις τις ὁποῖες οἱ ἑκάστοτε διανοητές συνέλαβαν καὶ διατύπωσαν μυθολογικά καὶ των ὁποίων ἡ ἀληθοφάνεια δὲν εἶναι δυνατό νά ἀποδειχθεῖ διανοητικά ἡ με συλλογισμούς.
Ἐκεῖνο ποῦ πρέπει ὁ ἄνθρωπος νά ἀντιληφθεῖ καὶ νά παραδεχθεῖ εἶναι ὅτι οἱ νόμοι ποῦ διέπουν τὴ μεταθανάτια ζωή εἶναι ἀνώτεροι της ἀνθρώπινης διάνοιας, εἶναι ἀδέκαστοι, ἀλλά συγχρόνως δίκαιοι καὶ εἶναι ἀδύνατον νά ἀστοχήσουν ἡ νά παραπλανηθοῦν Ο Ιεροκλής διακηρύσσει: «Εὐσεβής εἶναι ἐκεῖνος ποῦ κατέχει τὴ Θεία Ἐπιστήμη καὶ προσφέρει εἷς το Θεῖον ὥς ἄριστη τιμή τὴ δική του τελείωση. Κάθε ἄνθρωπος, προσπαθῶντας κατά ἄλλον τρόπο νά τιμήσει το Θεῖον καὶ μὴ προσφέροντας ὥς θυσία τον ἴδιό τον ἑαυτό του, γινόμενος παρανάλωμα ἐξωτερικῆς εὐπορίας, ἐκτελεῖ πράξη ἄχρηστη καὶ μάταιη».
"Η νέα ζωή δὲν ἀρχίζει νά ἀναπτύσσεται ἐκεῖ ἀκριβῶς ποῦ εἶχε σταματήσει. Δέν ἐπαναλαμβάνει καὶ δὲν 0reincarnation4.συνεχίζει μόνον την προηγούμενη ἐπιφανειακή προσωπικότητα καὶ την ἐξωτερική ἐμφάνισή μας. Διαδραματίζεται μία ἀφομοίωση, μία ἀποβολή, μία ἐνδυνάμωση καὶ μία ἀλλαγή των παλιῶν χαρακτηριστικῶν καὶ κινήτρων, μία ἀνακατάταξη της προηγούμενης ἐξέλιξης καὶ μία ἐπιλογή μελλοντικῶν στόχων, χωρίς νά καρποφορήσει καὶ νά ἀνταποκριθεῖ στὶς ἀπαιτήσεις της ἐξέλιξης
Γιατί κάθε γέννηση εἶναι μία καινούρια ἀρχὴ ἡ ὁποία, ἄν καὶ στηρίζεται στὸ παρελθόν, δὲν ἀποτελεῖ τὴ μηχανική του προέκταση. Η ἀναγέννηση δὲν εἶναι μία διαρκής ἐπανάληψη, ἀλλά μία διαδικασία, το μηχανικό μέρος μίας εξελικτικής διαδικασίας."
Σρι Ορομπίντο
"Ἁπλῶς καὶ μόνον το γεγονός ὅτι οἱ ἄνθρωποι μιλοῦν γιά ἀναγέννηση καὶ ὅτι μία τέτοια ἰδέα ὑφίσταται, σημαίνει ὅτι ἕνα ἀπόθεμα ψυχικῶν ἐμπειριῶν ποῦ σχετίζονται με αὐτὸν τον ὅρο θά πρέπει πράγματι νά ὑπάρχει Η ἀναγέννηση εἶναι μία ἐπιβεβαίωση ποῦ θά πρέπει νά περιλαμβάνεται ἀνάμεσα στὶς πιὸ βασικές γιά την ἀνθρωπότητα"
