Περσέας: Ὁ τελευταῖος Μακεδὼν

Περσέας: Ὁ τελευταῖος Μακεδὼν

Ἡ μοίρα έλαχε στὸν Περσέα, τον γιό τοῦ Φιλίππου Ε΄, νὰ είναι ὁ τελευταῖος βασιλιάς τῆς ἀρχαίας Μακεδονίας, σφραγίζοντας μία ἐποχὴ ποῦ τοποθετήθηκε εὐλαβικά στό χρονοντούλαπο τῆς ἱστορίας Ἴσως νὰ μὴν είχε τήν εὐφυΐα Καὶ τήν πολιτική ὀξυδέρκεια τοῦ Φιλίππου Β΄, μπορεί νὰ τοῦ ἔλειπε ἡ στρατηγική δεινότητα τοῦ Ἀλεξάνδρου, ἀκόμη Καὶ η διπλωματική ἱκανότητα τοῦ πατέρα τοῦ, ὡστόσο κανείς δέν θὰ μπορούσε νὰ τοῦ προσάψει ἔλλειψη ἂποφασιστικότητας Καὶ γεγενναιότητας, ὥστε νὰ προσκαλεῖ, ἀκόμα Καὶ σήμερα, συγκίνηση ἡ ἀπέλπιδα προσπάθεια ποῦ κατέβαλε γιὰ νὰ ἀναχαιτίσει τὸ Ρωμαϊκὸ θηρίο!

Ὁ Φίλιππος τῆς Μακεδονίας ἡ Φίλιππος Β΄ ὁ Μακεδὼν, ήταν ὁ βασιλιάς ποῦ ἔκανε τὸ Μακεδονία ἰσχυρά κράτος, ἕνωσε ὑπό τήν ἡγεμονία τοῦ τα ὑπόλοιπα ἑλληνικὰ κράτη Καὶ προετοίμασε στὴν οὐσία τήν κατάκτηση τῆς Περσίας Καὶ τοῦ μεγαλύτερου μέρους τοῦ τότε γνωστοῦ κόσμου ἀπὸ τον γιό τοῦ Μέγα Ἀλέξανδρο Αδριάντας ἀπέναντ ἀπὸ τὸ Λευκό Πύργο τῆς Θεσσαλονίκης.

Φωτο: Ερανιστής

Νά ξεκαθαρίσουμε πῶς οἱ βασικότερες πηγές γιά τήν βασιλεία του προέρχονται ἀπό τοῦς Ρωμαίους Τίτο Λίβιο, Ἱουστίνο, Ἀππιανό Καὶ τον φιλορωμαίο Μεγαλοπολίτη Πολύβιο. Ὄπως καταλαβαίνεται, τὸ πρόσωπο τοῦ Περσέα σπιλώνεται ἀπὸ ὑπερβολικὰ ἄδικες κατηγορίες καὶ εἰρωνεῖες. Εἰδικὰ ὁ Πολύβιος, ὁ ὁποῖος μᾶς ἄφησε καὶ ἐκεῖνο τὸ περίφημο προοίμιο στήν ἱστορία του σχετικά μέ τὸ χρέος τοῦ ἱστορικοῦ ἀπέναντι στὴν ἀλήθεια, ἀποδεικνύεται κακόβουλος, κακεντρεχής καί μέ ἔντονα παθογενείς ξάρσεις. Ὡς ἐκ τούτου, καθίστανται ἀμφίβολης ἀξιοπιστίας οἱ ἀναφορές του. Δυστυχῶς, είναι ἡ κυριότερη πηγή καὶ ἀναγκαστικὰ ἀπαραίτητοι. Σὲ ἀντίθεση, ὁ Πλούταρχος, Ποῦ ἄντλησε πληροφορίες καὶ ἀπὸ τὸ χαμένο (τυχαία;) ἔργο τοῦ ἱστορικοῦ Ποσειδώνιου, φαίνεται πιὸ ἀντικειμενικός.

Ὁ Περσέας ἦρθε στὸ κόσμο περίπου τὸ 210π.Χ. καί οἱ λασπολογίες τοῦ Λιβίου καί τοῦ Πολυβίου ξεκινάνε ἀπό την γέννησή του, ποῦ τον παρουσιάζουν νόθο γιό τοῦ Φιλίππου Ε΄ ἀπὸ μία παλλακίδα, μισητό ἀπό τον πατέρα του ,ποῦ ἁρπάζει τόν θρόνο δολοφονῶντας τόν ἐτεροθαλή καί νόμιμο διάδοχο ἀδελφό τοῦ Δημήτριο! Τὰ στοιχεῖα διαψεύδουν τοὺς ὑμνητές ἱστορικούς τῆς Ρώμης. Η μητέρα του Πολυκράτεια ήταν μία ἀπὸ τὶς νόμιμες συζύγου τοῦ Φιλίππου Ε΄ μὲ καταγωγή ἀπὸ τὸ πελοποννησιακό Ἄργος. Ἐπιπλέον, ὁ Περσέας είχε καθοριστεῖ διάδοχος λαμβάνοντας ἀνώτατες θέσεις, ὄπως ἀρχηγὸς σὲ ἐκστρατεῖες. Αύ ήταν μισητός ἀπὸ τον πατέρα του, τότε πῶς ὀριζόταν ἀρχηγὸς τοῦ στρατοῦ; Μάλιστα, ὁ Φίλιππος Ε΄ ὀνόμασε μἰα καινούργια πόλη ποῦ ἔχτισε Περσηίδα! Ἔτσι καταρρίπτονται οι ἀνυπόστατες κατηγορίες τῶν Λιβίου καὶ Πολυβίου.

Πάντως, λόγω τῆς τεταμένης ἔντασης με την Ρώμη και με την ἀνάμνησή τῆς βαριάς ἦττας στὶς Κυνός Κεφαλές το 197π.Χ. είχε δημιουργηθεῖ μία μικρὴ ἀντίπαλη παράταξη στὴν μακεδονική αὐλή. Ἔτσι, ἕνας ἀνηψιός τοῦ Φιλίππου Ε΄, ὁ Ἀντίγονος, ἔθεσε τον ἑαυτὸ του ὑποψήφιο βασιλιά, κατά την διάρκεια τῆς ἀσθένειας του Φιλίππου Ε΄. Μόλις πέθανε ὁ Φίλιππος Ε΄, ὁ γιατρός του κράτησε μυστικό τον θάνατό του καί ἔστειλε μήνυμα στὸν Περσέα νὰ ἐπιστρέψει τάχιστα ἀπὸ την εκστρατεία στὴν Θράκη ἐναντίον τῶν Δαρδάνων. Αυτός ἐπέστρεψε γρήγορα στὴν Πέλλα Καὶ διέταξε την ἐκτέλεση τοῦ Ἀντιγόνου μὲ την κατηγορία τῆς ἐσχάτης προδοσίας, κάτι ποῦ ἐπικυρώθηκε ἀπό το Μακεδονικό κοινό, δηλαδή τὴ συνέλευση τοῦ στρατοῦ ποὺ τον ἐξέλεξε βασιλιά. Εἶμαι γνωστό, βεβαίως, πόσο πιστό ήταν τὸ Μακεδονικό Κοινό Στήν νόμιμη κληρονομική βασιλεία Καὶ ἀποδεικνύεται ἡ νομιμότητα τῆς ἐκλογῆς τοῦ Περσέα.

Νόμισμα μέ ήη μορφή τοῦ Περσέα στὸ Βρετανικό Μουσεῖο.

Οἱ πρῶτες του ἐνέργειες ὡς βασιλιάς φανερώνουν ταχύτητα, σύνεση Καὶ πολιτική μεστότητα. Ἀνανέωσε την εὔθραυστη συνθήκη φιλίας μὲ τὴ Ρώμη Καὶ παντρεύτηκε την Λαοδίκη, κόρη τοῦ Σελεύκου Δ΄, ἀποκτῶντας ἕναν ἰσχυρὸ σύμμαχό, ἀν Καὶ δέν ὠφελήθηκε τελικά ἄπο αὐτό. καλλιέργησε καλές σχέσεις μὲ ὅλα σχεδόν τὰ ἑλληνικὰ κράτη Καὶ ἀπελευθέρωσε Ορους φυλακισμένους γιὰ προσβολές οὗ στέμματος. Ἐπιπρόσθετα, κάλεσε πίσω ὅλους Ορους ἐξόριστος, ἐγγυώμενος την ἀσφάλεια Ορους Καὶ την ἐπιστροφή τῆς περιουσίας Ορους ἡ περισσότερα κράτη βορείως τῆς ἀττικὰς μεταστράφηκαν ἐκδηλώνοντας συμπάθεια προς τὴ Μακεδονία, ἀλλάζοντας τὸ κλίμα τῆς ἐποχῆς τοῦ Φιλίππου Ε΄.

Η φήμη τοῦ ἁπλώθηκε Καὶ στὴ Μικρὰ Ἀσία κερδίζοντας την εὔνοια τῶν εκεί ἑλληνικῶν κρατῶν. Μόνο ἡ Ἀχαϊκή Συμπολιτεία Καὶ ἡ Ἀθήνα ἀντιστέκονταν σὲ αὐτήν την διπλωματική ἐπίθεση φιλίας τοῦ Περσέα. Με αύτό τον τρόπο κατάφερε νὰ ἀνυψώσει την μακεδονική ἐπιρροή στὸν ἑλληνικὸ κόσμο, ἀλλὰ αύτό προξένησε την ἐχθρὰ τῆς Ρώμης. Οἱ Ρωμαῖοι ἀσφαλῶς δέν εἶχαν νὰ διατυπώσουν κάποια κατηγορία ἐναντίον του Καὶ παρακολουθοῦσαν στενά την δραστηριότητά του Περσέα, ὁ ὁποῖος μάζευε τὰ κομμάτια γιὰ την εκ νέου ἰσχυροποίηση τῆς Μακεδονίας.

Η προπαγάνδα ποῦ ἔστησαν οἱ Ρωμαῖοι γιὰ νὰ ξεκινήσουν νέο πόλεμο δὲν είχε ὅρια! Ἐπικαλέστηκαν ἀπίστευτες προφάσεις γιὰ την ὑποτιθέμενη ὕποπτη Καὶ μεμπτή συμπεριφορά τοῦ Περσέα. Τό κατηγορητήριο τῆς Συγκλήτου ήταν ἐνδεικτικό τῶν προθέσεων τῶν Ρωμαίων. Ἀρχικά τον κατηγόρησαν πῶς είχε σκοπό, μὲ τὴ βοήθεια τῶν Γαλατῶν, νὰ σκλαβώσει τοὺς Έλληνες Καὶ ἔπειτα νὰ ἐπιτεθεῖ στὴν Ἰταλία. Επίσης, κατηγορήθηκε ὅτι δῆθεν προσπάθησε νὰ δηλητηριάσει συγκλητικούς! Ἐπιπλέον, σχεδίαζε νὰ ἐπιτεθεῖ στὴν Αἰτωλία, συμμάχου τῶν Ρωμαίων. Καί τὸ πιὸ ἐξωφρενικό, πῶς ἔστησε ἐνέδρα στοὺς Δελφούς γιὰ νὰ δολοφονήσει τον φιλορωμαίο Εὐμένη τῆς Περγάμου! Τὰ σχέδια τῶν Ρωμαίων ήταν ξεκάθαρα: ἡ Σύγκλητος είχε ἀποφασίσει νὰ ἀναγκάσει τον Περσέα νὰ κάνει τέτοιες παραχωρήσεις σὰ νὰ ήταν ὑποτελής τῆς Ρώμης Καὶ ἄν ἀρνιόταν νὰ τον καταστρέψει μὲ πόλεμο! προσπάθησε νὰ γεμίσει μὲ φόβο τους Ρωμαίους πολίτες γιὰ νὰ ψηφίσουν ὑπέρ τοῦ πολέμου. Γρήγορα ἔστησε ἔνα δίκτυο ἀπό συμμαχίες Καὶ οἱ ἀπεσταλμένοι τῆς ξεχύθηκαν σ’ ὅλο τον μεσογειακό χώρο, ἀμαυρώνοντας τὸ ὄνομα τοῦ Περσέα. Οἱ Ρωμαῖοι δέν δέχτηκαν καμιά πρεσβεία τοῦ Περσέα, Ποῦ θὰ είχε τὴ δυνατότητα νὰ ὑπερασπιστεῖ τον ἑαυτὸ του. Ο πόλεμος είχε προαποφασιστεῖ. Ο Περσέας επιζητοῦσε την εἰρήνη , ἀλλὰ μία εἰρήνη τιμητική Καὶ μὲ ἰσχυρή Μακεδονία. Εἶχε σεβαστεῖ ὅλες τὶς ὑποχρεώσει του Καὶ τοὺς ὅρους τῆς συνθήκης μὲ τὴ Ρώμη. Ἐπιπλέον, είχε ἀποκαταστήσει τὸ γόητρο τῆς χώρας του στόν ἑλληνικὸ χώρο Καὶ είχε κερδίσει συμπάθειες, ἐκτοπίζοντας την θέση τῆς Ρώμης ὡς ἐλευθερώτριας Καὶ κατά συνέπεια ἐξουσιάστριας τῶν Ἑλλήνων.

Τον Δεκέμβριο τοῦ 172π.Χ. η Ρώμη κήρυξε, ἀνεπίσημα, τον πόλεμο στὴν Μακεδονία. Ἕνας διπλωματικός ὀργασμός ἔλαβε χώρα σὲ ὅλῃ την Μεσόγειο. Οἵ Ρωμαῖοι ξεκίνησαν νὰ στέλνουν προφυλακές, ἀρχικά στὴν Ἰλλυρία Καὶ ἔπειτα μέσα στὸν ἑλληνικὸ χώρο. Ἕνας ἀπεσταλμένος τῆς Ρώμης, ὁ Μάρκιος Φίλιππος, βρέθηκε στὴν Λάρισα Καὶ ὁ Περσέας, μόλις τὸ πληροφορήθηκε, ζήτησε συνάντηση μαζί του. Ο πατέρας τοῦ Μάρκιου ὑπήρξε φιλοξενούμενος κάποτε τοῦ πατέρα του Περσέα Καὶ ὑπῆρχε οἰκειότητα μεταξύ τους. Κατά την συνάντηση, ὁ Μάρκιος πρότεινε φιλικά, ὅπως πίστευε ὁ Περσέας, νὰ στείλει ἀπεσταλμένους στὴ Ρώμη γιὰ ἕναν διακανονισμό μὲ θεμιτούς ὄρους. Ὁ Περσέας συμφώνησε, ἀλλὰ οἱ πρέσβεις θὰ ἔκαναν ἕνα μῆνα, μέσα στὸ χειμῶνα, γιὰ νὰ φτάσουν. Ο Περσέας είχε ἐξαπατηθεῖ! Η Σύγκλητος ήταν ἀποφασισμένη γιὰ πόλεμο Καὶ προσπαθοῦσε νὰ κερδίσει χρόνο γιὰ νὰ μαζέψει μεγαλύτερες δυνάμεις.

Ο βασιλιάς Περσέας παραδίδεται στον Αιμίλιο Παύλο.  Πίνακας του Jean-François-Pierre Peyron, Βουδαπέστη.

Τον Μάρτιο του 171π.Χ. οι απεσταλμένοι του Περσέα απευθύνθηκαν σε ώτα μη ακουόντων! Η Σύγκλητος διέταξε όλους τους Μακεδόνες που βρίσκονταν στην Ιταλία να την εγκαταλείψουν μέσα σε τριάντα μέρες. Στο μεταξύ, ο κύριος όγκος του ρωμαϊκού στρατού πέρασε στην Ιλλυρία. Τα ρωμαϊκά πιόνια ήταν όλα στη θέση τους για το άνοιγμα της σκακιέρας! Τα ελληνικά κράτη, που στην πλειοψηφία τους συμπαθούσαν τον Περσέα, αλλά φοβούνταν την Ρώμη, προσπάθησαν να ουδετεροποιηθούν.

Ο Περσέας τότε βεβαιώθηκε πως είχε εξαπατηθεί και η Ρώμη κέρδιζε στο διπλωματικό παιχνίδι. Το δίκαιο ήταν με το μέρος του: οι Ρωμαίοι είχαν καταπατήσει την ειρήνη! Στο συμβούλιο στα ανάκτορα στην Πέλλα, οι εταίροι θεώρησαν πως οι παραχωρήσεις ήταν ανώφελες και ότι σκοπός της Ρώμης ήταν να εκτοπίσει την Μακεδονία. Στο όνομα της τιμής και της δικαιοσύνης, ο Περσέας αποφάσισε τον πόλεμο. Στην ομιλία του υπογράμμισε τις αδικίες της Ρώμης, την διπροσωπία του Μάρκιου Φιλίππου και την προδοτική κίνηση των ρωμαϊκών στρατευμάτων κατά την διάρκεια των διαπραγματεύσεων. Όταν είπε πως η επιλογή ήταν ανάμεσα στην ελευθερία ή στην σκλαβιά, ο στρατός κραύγασε ζητώντας δράση. Ο κύβος είχε ριφθεί!

Ο ρωμαϊκός στρατός αποτελούνταν από 2.000 ιππείς και 35.000 πεζούς συν τις επικουρίες του Ευμένη που του παρέσχε 1.000 ιππείς και 6.000 πεζούς. Η ρωμαϊκή γραμμή ανεφοδιασμού ξεκινούσε ανατολικά από την Χαλκίδα και την Βοιωτία και δυτικά από την Αμβρακία και κατέληγε στους Γόμφους της Θεσσαλίας.

Πεζέταιρος της Μακεδονικής φάλαγγας

Ο Περσέας ποῦ δέν πρόλαβε νά προωθηθεῖ ἔξω ἀπὸ τὴ μακεδονική ἐπικράτεια, επειδή ἔχασε χρόνο περιμένοντας τὰ ἀποτελέσματα τῆς πρεσβείας, είχε Καὶ αὐτός ἀρκετές δυνάμεις ποῦ στὸ σύνολο τους ἔφτασαν τὶς 43.000. Πιό ἀναλυτικά, ἀπὸ τὰ στοιχεῖα ποῦ ἔχουμε 21.000 Μακεδόνες ἀποτελοῦσαν την περίφημη μακεδονική φάλαγγα μαζί μὲ 5.000 περίπου ἐπιφανεῖς πεζούς. Οἱ ἱππεῖς του ἄγγιζαν τὶς 3.000. Ἐπιπλέον, πήρε ἀπὸ τοῦς συμμάχους του 1.000 ἱππεῖς Ὁδρύσες Θράκες Καὶ ἄλλους 13.000 πεζοῦ ποῦ κατανέμονται ὡς ἐξῆς: 7.000 Ὁδρύσες Θράκες, 3.000 Κρῆτες, 2.000 Γαλάτες, 500 Αἱτωλοῦς καὶ Βοιωτούς καὶ ἄλλους 500 ἀπὸ διάφορα Ἑλληνικά κράτη. Ὁ σαραντάχρονος, περίπου, Περσέας είχε τὴ διοίκηση. Οἱ ἀπώλειες ἀπὸ την πανωλεθρία στὶς Κυνὸς κεφαλές, εἴκοσι ἔξι ἔτη πριν, εἶχαν ἀναπληρωθεῖ ἀπὸ μία νέα γενιά στρατιωτῶν ποῦ είχε ἀποκτήσει ἐμπειρία ἀπὸ τοὺς πολέμους στή Θράκη. Διέθετε πολλά ἀποθέματα σὲ τρόφιμα καὶ ὁπλικά συστήματα καὶ στόχος του ήταν μία μάχη ἐκ παρατάξεως, ὅπου ἡ φάλαγγα θὰ είχε τὸ πλεονέκτημα. Γι’ αύτό φρόντισε νὰ ἀποκλείσει τὰ στενά περάσματα ποῦ ὁδηγοῦσαν ἀπὸ την Θεσσαλία στὴν Μακεδονία, τὰ Τέμπη καὶ την Βολουστάνα (ἀπὸ τὰ σημερινά Σέρβια Κοζᾶνης προς Σαραντάπορο).

Σὲ μία πρώτη μικρὴ μάχη κοντά στὸν Παγασητικό Κόλπο, οι Μακεδόνες διέλυσαν τὸ Ρωμαϊκὸ στράτευμα ποῦ βρισκόταν εκεί, προξενῶντας ἀπώλειες περίπου 2.500 στρατιωτῶν. Ὁ Περσέας ἀμέσως ζήτησε καὶ πάλι εἰρήνη , προθυμοποιήθηκε νὰ ἀποζημιώσει τοὺς Ρωμαίους καὶ νὰ ἐπιστρέψουν στὸ παλαιό status quo. Οἱ Ρωμαῖοι ἀν καὶ “λαβωμένοι” ἀπέρριψαν τὶς προτάσεις. Στὸ μεταξύ ὅλο καὶ περισσότεροι Έλληνες ἔδειχναν συμπάθεια προς τον Περσέα, διότι οἱ Ρωμαῖοι εὐνοοῦσαν συνεχῶς τοὺς ὀλιγαρχικούς καὶ κατέσφαζαν τοὺς διαφωνοῦντες.

Τοὺς ἐπόμενους μῆνες, μονάδες τοῦ Μακεδονικοῦ στρατοῦ ἔκαναν ἐπίδειξη ἰσχύος καταλαμβάνοντας πόλεις καὶ Ῥωμαϊκὰ ὀχυρά στὴν Ἰλλυρία, κάτι ποῦ φόβισε τοὺς Ρωμαίους, επειδή φοβήθηκαν πὼς θὰ κόβονταν ἡ γραμμή ἀνεφοδιασμοῦ τους. Κάπου ἐδῶ, τὸ καλοκαίρι τοῦ 169π.Χ. σύμφωνα μὲ τον Πολύβιο καὶ τον Λίβιο συμβαίνει κάτι τὸ μεταφυσικό! Ὁ Περσέας ἀπὸ ἱκανός ἡγέτης μεταβάλλεται Ἁπλῶς σὲ ἕνα ἠλίθιο, μία ἀλλαγὴ προσωπικότητας σὲ βαθμό παθολογικό! Ἐξυμνοῦνται ὄλοι οἱ Ρωμαῖοι διοικητές, ἑνῶ ὸ Περσέας είναι ἕνας ἀνόητος ποὺ ἀντιστέκεται καὶ δέν ἔχει καταλάβει πῶς ὁ θρίαμβος τῆς Ρώμης είναι προκαθορισμένος ἀπὸ τὸ πεπρωμένο!

Οἱ Ρωμαῖοι συνέχιζαν συνεχῶς νὰ στέλνουν ενισχύσεις καὶ ὁ Περσέας σφράγισε καὶ τὸ πέρασμα τῆς Πέτρας, ποῦ ὁδηγοῦσε ἀπὸ τον Κάτω Ὄλυμπο στὴν Πιερία καὶ ἔκανες βάση του τὸ Δίον. Ο Μάρκιος Φίλιππος προσπάθησε νὰ διαβεῖ τὰ στενά τῆς Πέτρας ἀλλὰ μέτρησε πολλές ἀπώλειες καὶ ἀποσύρθηκε. Ὅλο τὸ ἔτος τοῦ 169π.Χ. ἀνῆκε στὸν Περσέα. Εἶχε νικήσει σὲ Ὅλες τὶς άψιμαχίες καὶ είχε προκαλέσει μεγάλες ἀπώλειες στοὺς ἀντιπάλους του. κατάφερε καὶ ἔδιωξε ἀπὸ τὶς ἀκτές τῆς Μακεδονίας τὰ Ἀραμαϊκά πλοῖα καὶ τὸ ἠθικὸ τοῦ στρατοῦ του ήταν πολύ ὑψηλό. Ὁ Ἰλλυριός Γένθιος συμμάχησε μαζί του καὶ ἔγινε πρόταση καὶ στὴν ἀμφιταλαντευόμενη καὶ ἰσχυρή Ρόδο να συμμαχήσει καὶ αὐτή. Ἀντιθέτως, ὁ Ἀντίοχος καὶ ὁ Εὐμένης ἀπέρριψαν τὶς προτάσεις του. Πρόσδεσε ὦμος στὸ ἄρμα τοῦ την Ἠπειρωτική Συμπολιτεία, κάτι ποὺ θὰ πλήρωναν ἀργότερα οἱ Ἠπειρῶτες, όταν 70.000 ἀπὸ αὐτοὺς θὰ σφάζονταν ἀπὸ τοὺς Ρωμαίους!

Ἡ λεγεῶνα (λατ. legio) ήταν στρατιωτικὴ μονάδα στὴν αρχαία Ρώμη ποὺ ἀποτελοῦνται ἀπὸ 4.000 - 10.000 ἅνδρες συνήθως. Συγκροτοῦνταν ἀπὸ 30 τάγματα καὶ κάθε τάγμα είχε 2 ἐκατονταρχίες. Συνολικά ἡ λεγεῶνα είχε 60 ἐκατονταρχίες.

Τό 168π.Χ ἀναλαμβάνει νέος ὕπατος τῆς Ρώμης ὁ σπουδαῖος Αἰμίλιος Παῦλος καὶ καταφέρνει νὰ ἐξοικονομήσει ἀπὸ την Σύγκλητο νέες στρατιωτικές δυνάμεις. Με τὶς δυνάμεις αὐτὲς ὑποτάσσει τον Γένθιο καὶ ἀποκτοῦν καὶ πάλι τον ἔλεγχο τῆς Ἰλλυρίας. Οἱ Ρωμαῖοι σταδιακὰ συγκεντρώνονται στὴν Θεσσαλία μὲ 4.000 ἱππεῖς καὶ 40.000 πεζούς. Ὁ Αἰμίλιος Παῦλος ἐπιβάλλει πειθαρχία καὶ ἀνυψώσει τὸ ἠθικὸ τοῦ στρατοῦ, τὸ ὁποῖο είχε κλυδωνιστεί ἀπὸ τὶς μέχρι τότε ᾖττες του. Ὁ Περσέας ἐξακολουθοῦσε νὰ ἔχει τοὺς 43.000 στρατιῶτες καὶ ἄλλους 10.000 σὲ ἐπιλεγμένα σημεία τῆς Μακεδονίας γιὰ τον ἔλεγχο τῶν ακτῶν τῆς Εκπαίδευε συνεχῶς καὶ μὲ ἀμείωτους ρυθμούς τοῦς ἄνδρες του, μέχρι καὶ τὰ ἄλογα, γιὰ νὰ ἀντιμετωπίσει τοὺς ἐλέφαντες τῶν Ρωμαίων. Ἔτσι ἔφτιαξε ὁμοιώματα ἐλεφάντων, μία ποῦ ὁ Ἴδιος δέν διέθετε. Κάτω ἀπό τον ἐπιβλητικὸ ὄγκο τοῦ Ὀλύμπου, ἡ ἀνθρωπότητα θὰ ζοῦσε μία ἀπὸ τὶς πιὸ καθαριστικές μάχες τῆς ἱστορίας της!

Ὁ Περσέας εἶχε ὀχυρώσει ὅλη τὴ νότια Πιερία καὶ είχε πολύ κοντά τὶς γραμμές τοῦ ἀνεφοδιασμοῦ του. Φοβούμενος ὦμος μήπως δεχτεῖ ἐπίθεση ἀπό πίσω λόγω ἀποβίβασης τοῦ ἐχθρικού στόλου, μετέφερε τὸ στρατόπεδο του 24χλμ πιὸ πίσω, μπροστά ἀπὸ την Πύδνα (2χλμ νότια τοῦ Μακρυγιάλου). Ήταν καὶ αὐτὴ μία σοφή ἐπιλογὴ γιὰ τὸν (ἠλίθιο, σύμφωνα μὲ τὸ Πολύβιο) Περσέα, ἀφοῦ ἡ περιοχή εἶχε ἀρκετούς χειμάρρους ποὺ παρεῖχαν νερό καὶ ἡ πόλη ἰσχυρά τείχη.

1. Στὶς 16 Ιουνίου τοῦ 168π.Χ. ὁ Αἰμίλιος Παῦλος ἑνώνεται μὲ τὶς δυνάμεις τοῦ ἄλλου διοικητή Σκιπίωνα Νασίκα στὰ δυτικά τῆς σημερινῆς Κατερίνης καὶ βαδίζουν πάνω ἀπό τοὺς λόφους καὶ ὄχι ἀπὸ την πεδιάδα, ὥσπου βρέθηκαν ἀπρόσμενα μπροστά στὴν Πύδνα καὶ τον παραταγμένο Μακεδονικό στρατό. Ὁ Αἰμίλιος Παῦλος γρήγορα διόρθωσε τὸ σφάλμα του καὶ μὲ ἑλιγμούς ἀποτράβηξε τὸ στράτευμα του. Οἱ Μακεδόνες δέν πρόλαβαν νὰ καλύψουν τὸ ἕνα χιλιόμετρο ποῦ τοὺς χώριζε ἀπὸ τοὺς Ρωμαίους λόγω τοῦ βαρὺ ὁρκισμοῦ τους καὶ τῆς παράταξής τους, ἀφοῦ ἀνέμεναν σὲ στάση ἄμυνας καὶ ὄχι ἐπίθεσης. Ὁ Αἰμίλιος Παῦλος ἔστησε βιαστικά τὸ στρατόπεδο στὴν πλαγιά ἐνὸς λόφου, ὅπου ἡ φάλαγγα τῶν Μακεδόνων ἔχανε τὸ πλεονέκτημα, καὶ Ἐπιπλέον είχε θέα στὴν πεδιάδα ἀλλὰ δέν είχε άνεφοδιασμό. Ὁ Περσέας, εὐφυῶς, τοποθέτησε τὸ στράτευμα ἀνάμεσα στήν ἀκτὴ καὶ στόν λόφο γιὰ νὰ κόψει τον άνεφοδιασμό. Στὶς 21 Ἰουνίου ἔγινε ἔκλειψη Σελήνης καὶ θεωρήθηκε θεϊκό σημάδι, πὼς δηλαδή θὰ γίνει καὶ ἔκλειψη ἑνὸς βασιλιά! Ὁ Αἰμίλιος Παῦλος γνώριζε βέβαια ἀπὸ πριν αὐτό τὸ φυσικό φαινόμενο, ἀλλά δέν μίλησε ἀφοῦ εἰδὲ νὰ ἀναπτερώνεται τὸ ἠθικὸ τοῦ στρατοῦ του.

τελικῶς, στὶς 22 Ἰουνίου, τὸ ἀπόγευμα, μιὰ ἁψιμαχία ὁδήγησε στή μεγάλη μάχη. Η γραμμή τῶν Μακεδόνων είχε πλάτος 3,5χλμ, μὲ την φάλαγγα νὰ καταλαμβάνει τὸ 1,5χλμ καί νὰ ἔχει βάθος 16 ἄνδρες Ο Περσέας τέθηκε ἐπικεφαλῆς τῆς δεξιᾶς πτέρυγας τοῦ ἱππικοῦ. Οἱ Μακεδόνες ἀναπτύχθηκαν γρηγορότερα, μὲ την τρομερή φάλαγγα νὰ ἐπιτίθεται στὴν κακοσυνταγμένη ρωμαϊκή γραμμή. Η Θέα τῆς φάλαγγας, μὲ τὶς σάρισες ὄρθιες καθώς προχωροῦσε γέμισε μὲ τρόμο τον Αἰμίλιο Παῦλος, ποῦ σύμφωνα μὲ τον Λίβιο, θὰ τον θυμόταν γιὰ χρόνια! Μόλις ἔπεσαν οἱ σάρισες καί ὠθήθηκαν μπροστά, οἱ πρῶτες σειρὲς τῶν Ρωμαίων κατακρεουργήθηκαν, ἀλλὰ ἔτσι ὅπως ὑποχωροῦσαν οἱ λεγεωνάριοι καί ἔφτασαν στὴν πλαγιά, ἡ φάλαγγα ἄρχισε νὰ χάνει τον σχηματισμό τῆς Ὁ ὁξύνους Αἰμίλιος Παῦλος τὸ διαπίστωσε ἔγκαιρα καί ἔδωσε διαταγὴ νὰ δημιουργηθούν σπείρες(100 περίπου ἄνδρες) καί νὰ ἐπιτίθενται στὰ κενά τῆς φάλαγγας. Στὴ μάχη σῶμα με σῶμα εὐνοοῦνταν τὸ κοντά ἐγχειρίδιο τῶν λεγεωνάριων, ἀφοῦ ἡ φάλαγγα ήταν τρομερή μόνο σὲ ἐπίπεδο ἔδαφος καί σὲ πυκνό σχηματισμό. Οἱ φαλαγγίτες δέν Μποροῦσαν νὰ ἐλιχτοῦν μὲ την ἐξάμετρη καί βαριά σάρισα. Ἐκείνη τη στιγμή ἡ σάρισα ήταν, ἁπλῶς, βάρος καί ἄχρηστη γιὰ τέτοιου εἴδους μάχη.

Ο Αἰμίλιος Παῦλος τότε ἐξαπέλυσε καί τοὺς ἐλέφαντες πάνω στὸ ἱππικὸ τῶν Μακεδόνων ποῦ είχε ἔρθει νὰ βοηθήσει την φάλαγγα. Η ἐκπαίδευση τῶν ἀλόγων γιὰ την ἀντιμετώπιση τῶν ἐλεφάντων ἀποδείχτηκε ἄχρηστη, ἀφοῦ πανικοβλήθηκαν ἀπὸ την Θέα καί την μυρωδιὰ τῶν τεράστιων ζώων καί σκόρπισαν τον πανικό. Στὸ μεταξύ, ἡ φάλαγγα σφαζόταν ἀνελέητα ἀπὸ ὅλες τὶς μεριές, ἐνῶ όσοι πήγαιναν προς την ἀκτὴ τσαλαπατιούνταν από τοὺς ἐλέφαντες

Με την πτώση τῆς νύχτας, οἱ Μακεδόνες εἶχαν 25.000 νεκρούς! Τίς ἑπόμενες μέρες 5.000 περιπλανώμενοι Μακεδόνες συνελήφθησαν καί 6.000 αἰχμαλωτίστηκαν στὴν Πύδνα. Ο Μακεδονικός στρατός ἔπαψε νὰ ὑπάρξει!

Ἄν στὶς 16 Ἰουνίου, όταν οἱ Ρωμαῖοι βρέθηκαν κατά λάθος μπροστά στον Μακεδονικό στρατό, ο Περσέας ἐπιτιθόταν ποιὸ γρήγορα θὰ είχε τσακίσει τοὺς ἀσύνταχτους Ρωμαίους. Τὴ μέρα τῆς μάχης ὁ Περσέας πάντως ήταν ποιό γρήγορος στὶς κινήσεις τοῦ ἀλλὰ τον Αἰμίλιος Παῦλος τον ἔσωσε τὸ ἀνώμαλο ἔδαφος καί ἡ ἔγκαιρη παρατήρησή τοῦ τῆς διάσπασης τῆς φάλαγγας.

Η Μάχη τῆς Πύδνας ήταν ἡ τελευταία ἀποφασιστική μάχη τοῦ Τρίτου Μακεδονικοῦ πολέμου (171 - 168 π.Χ.) μεταξύ Ρωμαίων καί Μακεδόνων καί ἔγινε στὶς 22 Ἰουνίου τοῦ 168 π.Χ.. Η ἔκβαση τῆς μάχης αὑτῆς σήμανε καί την ὁριστικὴ ὑποταγὴ τῆς Ἑλλάδας Στούς Ρωμαίους.

Οἱ ποιὸ πολλές ἱστορικὲς πηγές δέν ἀναγνωρίζουν την προσπάθεια τοῦ Περσέα καὶ ἐξυμνοῦν τον Αἰμίλιο Παῦλο. Ὁ Περσέας ὀχυρώθηκε θαυμάσια, ἀλλὰ δέν είχε την τύχη τοῦ ἀντιπάλου του. Τό λάθος του ήταν ὁ κακός ὑπολογισμός καὶ ἴσως ἡ διστακτικότητά του. Μόνον ὁ ἱστορικός Ποσειδώνιος ὑπεράσπισε τον Περσέα στὶς ἀναφορές τῶν φιλορωμαίων γιὰ δειλία. ὁ Περσέας καὶ ὁ λαός του πολέμησαν γιὰ την ἐλευθερία, ἔφασαν κοντά στὴ νίκη ἀλλὰ ἡ ἀπαρχαιωμένη φάλαγγα δέν προσαρμόστηκε στὴν τακτική τῶν λεγεώνων.

Ὁ Αἰμίλιος Παῦλον ζήτησε την ἄνευ ὃρων παράδοση καὶ ὅλη την περιουσία τῆς Μακεδονίας. Ὁ Περσέας ἀρνήθηκε καὶ ζήτησε εἰρήνη . Οἱ Ρωμαῖοι ἀπέρριψαν φυσικά την πρόταση καὶ λεηλάτησαν ὅλη την Πιερία, κατέσφαξαν ὅλους τοὺς αἰχμαλώτους καὶ ὅποιον ἄλλον βρῆκαν. Τό 167 π.Χ. τα λάφυρα, ἀγάλματα, ζωγραφιές, χρυσός, ἀσήμι, ὀρείχαλκος, ἐλεφαντόδοντο ἄφησαν ὅλους ἄφωνους στὸν θρίαμβος ποῦ ἔγινε στή Ρώμη. Ἡ Μακεδονία διασπάστηκε σὲ τέσσερις ἐπαρχίες, μὲ ξεχωριστές διοικήσεις, γιὰ νὰ μὴν ἔχει τὴ δυνατότητα νὰ σηκώσει ξανά κεφάλι. Ἡ κτηνωδία τῆς Συγκλήτου καὶ ἡ ἀρπακτικότητα τῶν Ῥωμαϊκῶν στρατευμάτων φανέρωσαν τοὺς σκοπούς τους: νὰ συντρίψουν ὁποιασδήποτε δύναμη, νὰ τιμωρήσουν τὶς ἐξεγέρσεις, ἀκόμα καὶ την οὐδετερότητα καὶ νὰ ἀσκοῦν παντοῦ τον πλήρη ἔλεγχο.

Ὁ Περσέας, φυγάς πλέον, προσπαθώντας νὰ κατευθυνθεῖ προς την Σαμοθράκη, κατέφυγε στήν Ἀμφίπολη, ὅπου καὶ παραδόθηκε. Ὁ Αἰμίλιος Παῦλος τοῦ συμπεριφέρθηκε ὡς βασιλιά καὶ ἔπειτα ὡς προνομιοῦχο αἰχμάλωτο. Ὁ Περσέας κόσμησε τον θρίαμβο του Ρωμαίου ὑπάτου στὴν Ρώμη, ἁλυσοδεμένος καὶ πέθανε αἰχμάλωτος λίγο ἀργότερα.

Οἱ ἀναφορές τοῦ Πολυβίου για τον Περσέα ήταν διαποτισμένες μὲ κακία καὶ μεροληψία. Πέρα ἀπὸ τὶς κατηγορίες γιὰ μωρία καὶ ἄγνοια, τον χαρακτήρισε ἀναξιοπρεπὴ καὶ ἄνθρωπο μὲ δαιμονισμένη σκέψη σταλμένη ἀπὸ τὸν οὐρανό! Ἄρα, παρανοϊκὸ καὶ ἐπιπόλαιο ὅπως ἔγραψε. Καί πάνω ἀπὸ ὅλα ἠλίθιο, διότι ἀντιστάθηκε στὴ Ρώμη ποῦ ήταν στὸ πεπρωμένο της νὰ κατακτήσει τον κόσμο! Δὲν δεχόμαστε τίποτα ἀπὸ αὐτά, διότι οἱ πράξεις τοῦ Περσέα ἔδειξαν τὰ ἀντίθετα. Κατανοοῦμε, βεβαίως, την παθογένεια τοῦ Πολυβίου, ἀφοῦ την ἱστορία του την ἔγραψε στὴ Ρώμη καὶ γιὰ τὸ Ρωμαϊκὸ κοινό. Δυστυχῶς πολλές φορές την ἱστορία την γράφουν οἱ νικητές. Ὡστόσο, πάντα ὑπάρχουν ῥωγμὲς απ’ ὅπου μπορεί ἡ πραγματικότητα νὰ ξεπηδήσει καὶ νὰ την ἀντικρίσουμε ἀξιολογῶντας την πάνω σὲ πιὸ ἀντικειμενικές βάσεις.

Πολύβιος, Ιστορίαι

Titus Livius, Ab urbem condita

Ἰουστίνος, Ἐπιτομή στὰ Φιλιππικά τοῦ Πομπήιου Τρώγου

Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι (Αἰμίλιος Παῦλος – Τιμολέων)

Αππιανός, Μακεδονική καὶ Ιλλυρική

Διόδωρος Σικελιώτης, ἱστορική βιβλιοθήκη

N.G.L. Hammond – F.W. Walbank, ἱστορία τῆς Μακεδονία

ς

http://el.wikipedia.org