Κυριακή 12 Ιανουαρίου 2020

Ἄρτεμις - Ἡ Θέα τοῦ κυνηγιοῦ


Ἄρτεμις - Η Θέα του κυνηγιοῦ

Ἡ Ἄρτεμι εἶναι μία ἀπὸ τις παλαιότερες, πιὸ περίπλοκες ἀλλὰ καὶ πιὸ ενἐνδιαφέρουσες μορφές του ελληνικού πανθέου. Κόρη του Δία καὶ της Λιτῶς, δίδυμη ἀδερφὴ του Ἀπόλλωνα, βασίλισσα των βουνῶν καὶ των δασῶν, θεά του κυνηγιοῦ, προστάτιδα των μικρῶν παιδιῶν καὶ ζώων.

Η γέννηση της ἰδιόρρυθμης θεάς τοποθετεῖται στό νησί Ὀρτυγία. Σε αὐτὸ το ἄγονο πετρονήσι καὶ μετά ἀπὸ φοβερές ταλαιπωρίες καὶ περιπλανήσεις εἶχε καταφύγει ἡ ἔγκυος Λητώ προκειμένου νὰ κρυφτεῖ καὶ νὰ προφυλαχτεῖ ἀπὸ την καταδιωκτική μανία της νόμιμης συζύγου του Δία, της Ἤρας Ἐκεῖ καὶ με τὴ βοήθεια ὅλων των γυναικείων θεοτήτων (ἐκτὸς της Ἤρας) ἦρθε στό φῶς ἡ Ἄρτεμι καὶ λίγο ἀργότερα ὁ ἀδερφὸς της ὁ Ἀπόλλωνας

Ἀπὸ τις πρῶτες κιόλας ὧρες της γέννησής της ἡ Ἄρτεμι παίρνει πρωτοβουλίες. Ἄν καὶ νεογέννητο βρέφος, βοηθᾶ την ἐξουθενωμένη μητέρα της νὰ ξεγεννήσει καὶ το δεύτερο της παιδί καὶ ταυτίζεται με τον τρόπο αὐτὸν με την Ειλείθυια, τὴ θεά του τοκετοῦ Πανέμορφη καὶ πανέξυπνη ἡ Ἄρτεμη, εἶχε ἀπὸ πολύ νωρίς κερδίσει την ἐκτίμηση των ἄλλων θεῶν Ἄδη ἀπὸ τα τρία της χρόνια εἶχε συγκεκριμένες ἀπαιτήσεις, ποῦ ἀφοροῦσαν την ἐνδυμασία της, τον ἐξοπλισμό της καὶ την ἀκολουθία της στὴν πιὸ ἀγαπημένη της ἐνασχόληση, το κυνήγι. Ἦταν παιδί ποῦ ἤξερε τι ἤθελε καὶ πραγματικά σταθερό καὶ ἄκαμπτο στὶς ἀποφάσεις του.
Ο Δίας τὴ θαύμαζε γιὰ την ἐπιμονή της καὶ, λόγῳ της εὐστροφίας της, της ἔτρεφε πολύ μεγάλη ἀγάπη καὶ ἱκανοποιούσανε ὅλες της τις ἐπιθυμίες Ἕνα ἀπὸ τα πρῶτα πράγματα ποῦ ζήτησε ἡ Ἄρτεμι σὰν δῶρο ἀπὸ τον πατέρα της ἦταν ἡ αἰώνια ἁγνότητα καὶ παρθενία. Πιστή καὶ σταθερή σε ὁ,τι ζητοῦσε καὶ τὴ δέσμευε, ἡ παρθενική θεά δέ σπίλωσε ποτέ οὔτε το ἦθος της, οὔτε καὶ το χαρακτῆρα της. Σοβαρή καὶ περήφανη, διατήρησε την ἁγνότητά της περιφρονῶντας ἐρωτικές πολιορκίες κι ἐπιθέσεις Ἀφοσιωμένη στό κυνήγι καὶ τὴ φύση, ἀδιαφόρησε γιὰ τις χαρές του γάμου καὶ τις ἀπολαύσεις του ἔρωτα Με ἐπιβολή καὶ αὐστηρότητα ἀπαίτησε την ἀθωότητα καὶ την παρθενικότητα ὄχι μόνο του ἑαυτούς της, ἀλλὰ καὶ των Νυμφών ποῦ την περιστοίχιζαν κι ἐπίσης αὐτῶν ποῦ με τις ὑπηρεσίες τους την τιμοῦσαν

Η Ἄρτεμι ἦταν μία θεά ἀμείλικτη ποῦ ποτέ σχεδόν δέ συγχωροῦσε Ὁποιαδήποτε παρατυπία σε βάρος της, ὁποιαδήποτε παρέκκλιση ἀπὸ τα πιστεύω της καί τις ἀρχὲς της ἄξιζε την τιμωρία της. Η ἀδυσώπητη ὀργὴ της ἦταν ἕτοιμη νά ξεσπάσει ἀνὰ πᾶσα στιγμή ἀπέναντι στὸν παραβάτη των σταυρώνητε της κανόνων. Τα θανατηφόρα της βέλη στόχευαν διαρκῶς θνητούς, θεούς καὶ ἥρωες ποῦ παρέβλεπαν την ὕπαρξή της ἥ ἀμελοῦσαν τις ἀρχὲς καὶ τὴ λατρεία της

Κάποτε ὁ Ἀκταίωνας, ὁ γιὸς της Αὐτονόης καὶ τοῦ  Ἀρισταίου, ἔτυχε νά δεῖ την Ἄρτεμι γυμνή, την ὥρα ποὺ ἔκανε το λουτρό της. Η θεά ἀπὸ φόβο μήπως διαδοθεῖ το περιστατικό, τον μεταμόρφωσε σε ἐλάφι κι ἔβαλε τα πενήντα σκυλιά ποὺ τον συνόδευαν νά τον κατασπαράξουν. Σε μία ἄλλη περίπτωση ἡ Καλλιστώ, ἡ κόρη του Λυκάονα (καὶ μία ἀπὸ τις συνοδούς τῆς Ἄρτεμης στὸ κυνήγι) κόντεψε νά χάσει τὴ ζωή της ἀπὸ τα βέλη της θεάς γιατί ἀποπλανημένη ἀπὸ τον Δία εἶχε χάσει την ἁγνότητά της καὶ εἶχε μείνει ἔγκυος.              Ἐπίσης ἡ Ἄρτεμι σκότωσε καὶ την Ἀριάδνη, γιατί σύμφωνα με το μῦθο εἶχε ἀπαχθεῖ καὶ ἀποπλανηθεῖ ἀπὸ τον Θησέα στὴ Νάξο. Τέλος ὁ Οὐρανίωνας, ὁ γιὸς του Ποσειδῶνα, βρῆκε κι αὐτὸς τραγικό θάνατο ἀπὸ τα βέλη τῆς Ἄρτεμης, γιατί σύμφωνα με μία παράδοση εἶχε σμίξει με τὴ θεά της αὐγῆς Ἠῶ, ἡ γιατί σύμφωνα με κάποια ἄλλη παράδοση εἶχε καυχηθεῖ ὅτι ἦταν καλύτερος ἀπ' αὐτὴν στὴν τέχνη του τόξου. Η Ἄρτεμι εἶχε ἰδιαίτερη ἀδυναμία στά παιδιά καὶ τους ἐφήβους.                          Νέοι καὶ νέες ποὺ διατηροῦσαν την ἀθωότητά τους καὶ ποὺ ζοῦσαν σύμφωνα με τις ἀρχὲς της ἦταν πάντοτε εὐνοούμενοί της καὶ βρίσκονταν διαρκῶς κάτω ἀπὸ την προστασία της. Ο Ἱππόλυτος, μάλιστα, ποὺ ἦταν ἀφοσιωμένος σε αὐτὴν καὶ τὴ λατρεία της, ἀποτελεῖ ζωντανό παράδειγμα αὐτῆς της τακτικῆς καὶ ἀδυναμίας της θεάς.

Ο Ἱππόλυτος, λοιπόν, δεινός κυνηγός κι ἀλογοδαμαστής, εἶχε ἀφιερώσει τὴ ζωή του στὴν πανέμορφη Ἄρτεμι καὶ στὸ ἰδανικό ποὺ ἡ ἰδία πρέσβευε. Καμιά πρόκληση, καμιά γυναῖκα δέ στάθηκε ποτέ ἱκανή νά τον παρασύρει. Οὔτε καὶ ἡ Φαίδρα, ἡ γυναῖκα του Θησέα, μπόρεσε με τὴ γοητεία της νά τον ἀποπλανήσει Η ὑποδειγματική του συμπεριφορά ἔκανε τὴ θεά νά συγκινηθεῖ καὶ νά του χαρίσει τιμές, δόξες καὶ αἰώνια -μετά το θάνατό του- μνήμη του ὀνόματός του. Η Ἄρτεμι ἦταν μία ἀπὸ τις ὀμορφότερες καὶ κομψότερες θεές του Ὀλύμπου.      Οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες πραγματικά τὴ θαύμαζαν. Ἴη φαντάζονταν ψηλή, με εὐγενική ὀμορφιά, ἀγέρωχη κορμοστασιά καὶ περήφανο περπάτημα.

Γενικά, ἡ Ἄρτεμι ἦταν θεά δραστήρια, σκληρή καὶ ἀεικίνητη Στὶς περισσότερες της ἐκδηλώσεις ἐμφανίζεται συνειδητοποιημένη, ὥριμη κι ἀποφασιστική, ἐνῶ λίγα ἦταν τα περιστατικά ἐκεῖνα στά ὁποία παρουσίαζε μία εἰκόνα τελείως διαφορετική.

Κατά τὴ θεομαχία, ἡ περήφανη καὶ ἀπαιτητική κόρη του Δία, ἐμφανίζεται σάν ἕνα μικρό ἀνώριμο κορίτσι ποὺ ὀφείλει νά ὑπακούει, νά σέβεται καὶ νά συμμορφώνεται στὶς ἐπιταγές της γυναίκας του πατέρα της καὶ του ἀδερφοῦ της. 
Αποτέλεσμα εικόνας για θεα αρτεμις

Σχετική εικόνα
Ἀπέναντι στὴ διστακτικότητα του Ἀπόλλωνα νὰ μονομαχήσει με τον Ποσειδῶνα, ἡ Ἄρτεμη κρατᾶ στάση ἀρνητική καὶ ἀντιμετωπίζει το δίδυμο ἀδερφό της με λόγια εἰρωνικά, ἀναιδής καὶ περιφρονητικά. Η Ἤρα, παροῦσα στὸ περιστατικό, ἐξοργίζεται με τὴ συμπεριφορά της καὶ με μανία ἀρχίζει νὰ τὴ χτυπᾶ με τα ἴδια της τα βέλη.

Μία ἀπὸ τις πιό ἀγαπημένες ἐνασχολήσεις της Ἄρτεμης ἦταν το κυνήγι. Γυναῖκα δραστήρια, ὁρμητική καὶ εὐκίνητη, ἡ ἐλεύθερη καὶ ἀεικίνητη θεά διοχέτευε το μεγαλύτερο μέρος της ἐνεργητικότητάς της στὴν αναζήτηση καὶ καταδίωξη θηραμάτων στὰ βουνά. Συνοδευόμενη ἀπὸ δροσερές καὶ ὄμορφες νύμφες καὶ περιστοιχισμένη ἀπὸ ἄγρια κυνηγόσκυλα, ἔτρεχε γύρω ἀπὸ λίμνες, ποτάμια, λιβάδια καὶ βουνά προκειμένου νὰ ἀπαντηθεῖ με ἄγρια κυρίως ζῶα Ντυμένη με λιτό ἐλαφρύ ροῦχο καὶ ἐφοδιασμένη με τον κατάλληλο γιὰ την περίσταση ἐξοπλισμό ριχνόταν με ἐνθουσιασμό καὶ μανία σ' αὐτὸ ποῦ κυρίως την ἐνδιέφερε Ἀδάμαστη, σκληρή κι ἀγέρωχη, δεινή γνώστρια της τοξευτικής τέχνης καὶ πολύ ἱκανὴ δρομέας καὶ κυνηγός, ἐπιδίδονταν με πάθος στὸ κυνήγι.

Ἕνα ἀπὸ τα βασικότερα γνωρίσματα της Ἄρτεμης ἦταν ἡ καθολική της κυριαρχία στὴ φύση. Ἥμερα καὶ ἄγρια ζῶα, ψάρια στὰ νερά καὶ πουλιά στὸν ἀέρα ἦταν ὅλα τους κάτω ἀπὸ την προστασία της.

Ὥς θεά καὶ προστάτιδα της φύσης ἡ Ἄρτεμη θεωροῦνταν ὑπεύθυνη τόσο γιὰ τὴ γεωργία ὅσο καὶ γιὰ την κτηνοτροφία. Περιοχές ποῦ τὴ λάτρευαν καὶ την τιμοῦσαν ἀνελλιπῶς εἶχαν πάντα εὔφορη γῆ, κατάσπαρτα χωράφια, πλούσια συγκομιδή καὶ ζῶα ὑγιῆ καὶ γόνιμα. Ἀντίθετα, ὅσες ἀπὸ τις περιοχές δὲν τηροῦσαν σωστά τις ὑποχρεώσεις τους ἀπέναντι της καὶ ἐπιπλέον παρέβλεπαν την ὕπαρξή της, εἶχαν νὰ ἀντιμετωπίσουν την ἐκδικητική ὀργὴ καὶ μανία της, ποῦ ἰσοδυναμοῦσε με καταστροφή των σπαρτῶν καὶ ἀποδεκατισμό των κοπαδιῶν

Ο Νεόδμητος καὶ ὁ Οἱνέας ἀντιμετώπισαν, ἐξαιτίας της ἀμέλειας καὶ της ἀδιαφορίας ποῦ ἔδειξαν, την ὀργὴ της θεάς. Ο Νεόδμητος στὴ γαμήλια γιορτή του εἶχε ξεχάσει νὰ θυσιάσει -ὅπως ἐπιβαλλόταν- στὴν Ἄρτεμη. Ἡ Ἄρτεμη ὀργισμένη ἀπὸ αὐτὴ την παρατυπία του ἔστειλε στὸ νυφικό του κρεβάτι ἕνα κοπάδι ἀπὸ φίδια, ἐνῶ ἑτοιμάστηκε νὰ του ἀφαιρέσει τὴ ζωή. Μάταια ὁ Ἀπόλλωνας προσπάθησε νὰ την καλοπιάσει. Τελικά ὁ ἴδιος πείθει τις Μοῖρες νὰ του χαρίσουν τὴ ζωή καὶ σὰν ἀντάλλαγμα νὰ πάρουν τὴ ζωή κάποιου ἄλλου δικοῦ του ἀνθρώπου Στὴν ἀπαίτηση αὐτὴ των Μοιρῶν μόνο ἡ γυναῖκα του Ἄλκηστι προθυμοποιεῖται νὰ προσφερθεῖ Τελευταία ὅμως στιγμή ἡ ἐπεμβάσῃ του Ἡρακλῆ τὴ σώζει προτοῦ ἀκόμη προλάβει ἡ ψυχή της νὰ κατέβει στὸν Ἄδη
Αποτέλεσμα εικόνας για θεα αρτεμις
Ὁ Οἱνέας κάποτε εἶχε ξεχάσει νὰ θυσιάσει στὴν προστάτιδα της πόλης του Καλυδώνας, δηλαδή στὴν Ἄρτεμη. Η ἀδιαφορία του αὐτὴ κόστισε τόσο στὴν πόλη, ὅσο καί στὸ λαό της. Ἕνας τεράστιος κάπρος σταλμένος ἀπὸ τή θεά προκάλεσε τεράστιες καταστροφές σε γῆ, σε ζῶα καί ἀνθρώπους Κανείς δὲ τολμοῦσε νὰ τον σκοτώσει. Ὁ Μελέαγρος μόνο, ὁ γιὸς του Οἱνέα, ἦταν τελικά ἐκεῖνος ποῦ τον ἐξόντωσε ἀλλὰ στὴ συνέχεια σκοτώθηκε σε μία συμπλοκή γύρω ἀπὸ τή μοιρασιά. Ἡ γυναῖκα καί ἡ μητέρα του Μελέαγρου μὴ ἀντέχοντας τή θλίψη του θανάτου του αὐτοκτόνησαν ἀπὸ τή στενοχώρια τους. Οἱ ἀδερφές του, τέλος, ποῦ ἀδιάκοπα τον θρηνοῦσαν, μεταμορφώθηκαν ἀπὸ την Ἄρτεμη σε φραγκόκοτες.

Πέρα ἀπὸ τή συμμετοχή της σε ὅλα τα παραπάνω περιστατικά, ἡ θεά του κυνηγιοῦ παίρνει ἐνεργὸ μέρος καί σε ἕναν ἀπὸ τους δώδεκα ἄθλους του Ἡρακλῆ. Ὁ Ἡρακλῆς γιά μεγάλο διάστημα καταδίωκε μία πανέμορφη ἐλαφίνα με χρυσά κέρατα καί χάλκινα πόδια, ἰδιοκτησία της θεάς Ἄρτεμης. Ἡ Ἄρτεμη, με τή συνδρομή του ἀδερφοῦ της, του Ἀπόλλωνα, τον ἐμποδίζει νὰ σκοτώσει το ἄγριο ζῶο καί τον προτρέπει νὰ το παραδώσει στὴν Τίρυνθα, στὸ βασιλιά Εὐρυσθέα Με την παραλαβή του ζώου ὁ Εὐρυσθέας ἀναλαμβάνει νὰ της το ξαναφιερώσει. Ὅπως στὸ μῦθο με τον Ἡρακλῆ, ἔτσι καί σε πολλά ἄλλα περιστατικά ἡ Ἄρτεμη συμπράττει με τον ἀδερφὸ της τον Ἀπόλλωνα γιά την ἐπίτευξη κάποιου σκοποῦ. Στὴν περίπτωση της Νιόβης ποῦ παινεύτηκε (συγκριτικά με τή Λητώ) γιά τα πολλά καί ὄμορφα παιδιά της ἔχουμε τή συνεργασία των δύο δίδυμων ἀδερφῶν στὴν τιμωρία της. Ἑπτά βέλη της Ἄρτεμης κι ἑπτὰ του Ἀπόλλωνα καρφώθηκαν στὰ δεκατέσσαρα παιδιά της καί τα σκότωσαν. Με τον ἴδιο ἀκριβῶς τρόπο καί γιά τον ἴδιο λόγο ἡ Ἄρτεμη σκότωσε κάποτε τή Χιόνη (την κόρη του Δαιδαλίωνα καί ἐρωμένη του Ἀπόλλωνα), γιατί εἶχε καυχηθεῖ ὅτι ἡ ὀμορφιά της ἦταν τέτοια ποῦ ξεπερνοῦσε ἀκόμα κι αὐτὴν της πανέμορφης θεάς.  
Σχετική εικόνα


Ὁ πόλεμος μεταξύ Ἑλλήνων καὶ Τρώων δὲ βρίσκει τὴν Ἄρτεμη διάφορη Μαζί με τον ἀδερφὸ της τον Ἀπόλλωνα, τον Ἄρη, την Ἀφροδίτη καὶ τη Λητώ συμμετέχει ἐνεργὰ με το μέρος των Τρώων. Ἕνα ἀπὸ τα πρῶτα περιστατικά ποῦ συνέβησαν προτοῦ ἀκόμη ξεκινήσει ὁ πόλεμος ὀφειλόταν στὸ θυμό καὶ την ὀργῇ της Ἄρτεμης. Ὁ ἑλληνικός στόλος, ἐξαιτίας της ἄπνοιας ποῦ εἶχε δημιουργήσει ἡ θεά, δὲν μποροῦσε νὰ ξεκινήσει. Ἕνα τυχαῖο περιστατικό του ἀρχηγοῦ τῶν ἀχαιῶν Ἀγαμέμνονα εἶχε προκαλέσει την κατάσταση αὐτὴ Κάποτε χωρίς ὁ ἴδιος νὰ το ἀντιληφθεῖ εἶχε εἰσβάλει σε ἕνα ἄλσος ἀφιερωμένο στὴν Ἄρτεμη καὶ εἶχε σκοτώσει ἕνα ἱερό ἐλάφι. Ἡ θεά ἐξοργίστηκε τόσο πολύ ποῦ ἀπαίτησε τὴ θυσία της κόρης του Ἰφιγένειας προκειμένου εὐνοϊκοί ἄνεμοι νὰ βοηθήσουν το σαλπάρισμα τῶν ἑλληνικῶν καραβιῶν

Ο πληγωμένος ἀπὸ τον Διομήδη, τέλος, Αἰνείας εἶχε στὴ διάρκεια του πολέμου δεχτεῖ τὴ βοήθεια της Ἄρτεμης καὶ της Λιτῶς καὶ εἶχε κατορθώσει χάρη σε αὐτὲς νὰ ἀνακτήσει τις δυνάμεις του καὶ νὰ ἐπιστρέψει στὴ μάχη.

Τα σύμβολα της Ἄρτεμης ἦταν πολλά καὶ ποικίλα. Ξεκινοῦσαν ἀπὸ ζῶα καὶ φυτά καὶ κατέληγαν σε ὅπλα: κατσίκα, τράγος, ἐλάφι, ἀρκούδια, σκύλος, φίδι, δάφνη, φοίνικας, κυπαρίσσι, σπαθί, φαρέτρα, ἀκόντιο καὶ ἄλλα

Τα σύμβολα της Άρτεμης ήταν πολλά και ποικίλα. Ξεκινούσαν από ζώα και φυτά και κατέληγαν σε όπλα: κατσίκα, τράγος, ελάφι, αρκούδα, σκύλος, φίδι, δάφνη, φοίνικας, κυπαρίσσι, σπαθί, φαρέτρα, ακόντιο και άλλα.



Δεν υπάρχουν σχόλια: