Να σε πάντα δοξασμένη

 

24 Ὀκτωβρίου 1904: H ἀγορά του θωρηκτοῦ Ἀβέρωφ

 

Ἡ Ἑλλάδα, ἐπί κυβερνήσεως Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, ἀγοράζει τὸ θωρηκτό Ἀβέρωφ, ἀντί 24 ἑκατομμυρίων δραχμῶν, ἀπὸ τὰ ὁποῖα τὰ 8 ἑκατομμύρια προέρχονται ἀπὸ κληροδότημα τοῦ Γεώργιου Ἀβέρωφ.

Τὸ θωρηκτό «Γεώργιος Ἀβέρωφ» εἶναί ἔνα πλοῖο - θρῦλος τοῦ Πολεμικοῦ μας Ναυτικοῦ.

Εἶναι ζήτημα ἄν στὴν παγκόσμια ναυτική ἱστορία θὰ συναντήσουμε ἄλλο πολεμικό πλοῖο ποῦ νὰ συνδέθηκε για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα με τὲν ἱστορία ἑνός ἔθνους.

Η φήμη καὶ ὁ σεβασμός ποῦ ἀπολαμβάνει απ’ όλους τοῦς Ἕλληνες φθάνει ὥς τις μέρες μας.




Τὸ πλοῖο ναυπηγήθηκε στὸ Λιβόρνο της Ἰταλίας, ἀρχικά γιὰ τίς ἀνάγκες τοῦ πολεμικοῦ ναυτικοῦ τῆς Ἰταλίας.

Ὅμως, η ἀκύρωση τῆς παραγγελίας ὤθησε την κυβέρνηση του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη να ἐνδιαφερθεί γιὰ τὴν ἀγορὰ του στα τέλη του 1909 (12 Νοεμβρίου) καὶ νὰ παραλάβει τοῦς Τοῦρκους ποῦ πρὸς στιγμήν το διεκδίκησιν.

Ἦταν η ἐποχῇ ποῦ η χώρας μας είχε ἐπιδοθεί σ’ ένα ἐκτεταμένο ἐκσυγχρονισμό τῶν ἐνόπλων της δυνάμεων, μετά τὴν ἄτυχή ἔκβαση τοῦ ἑλληνοτουρκικοῦ πολέμου τοῦ 1897.

Εἰδικά στὸ Πολεμικό Ναυτικό, ὁ στόλος ἦταν ἀπαρχαιωμένος καὶ η κυριαρχία στὸ Αἰγαῖο ἀπαιτοῦσε τὴν ἔνταξη νέων συγχρόνων μονάδων στὴ δύναμή του.




Ἡ ἀγορά τοῦ θωρακισμένου καταδρομικού ή βαρέως εὐδρόμου, σύμφωνα μὲ τὴ στρατιωτική ὁρολογία, κόστισε 24.000.000 δραχμὲς καί ἦταν συμφέρουσα χάρις στῇ διαπραγματευτική ἱκανότητα τοῦ ὑπουργοῦ Ναυτικῶν, Ἰωάννη Δαμιανοῦ

Τό 1/3 τοῦ ποσοῦ καταβλήθηκε ἀπὸ τό κληροδότημα τοῦ ἠπειρώτη ἐπιχειρηματία καί ἐθνικοῦ εὐεργέτη Γεωργίου Ἂβέρωφ (1815-1899) καί ἐξ αὐτοῦ τοῦ λόγου τό πλοίο ἔλαβε τό ὄνομα τοῦ




Τό θωρηκτό «Αβέρωφ» καθελκύστηκε στίς 27 Φεβρεαρίου 1910 καί παραδόθηκε στῇ χώρα μας στις 15 Μαΐου 1911.

Ὕστερα ἀπὸ ἔνα σύντομο ταξίδι στήν Ἀγγλία μὲ τήν εὐκαιρία τῆς στέψης τοῦ βασιλιά Γεωργίου Ε’, τήν 1η Σεπτεμβρίου τοῦ ἴδιου χρόνου κατέπλευσε στό Φάληρο κι ἔγινε δέκτο μὲ ἐνθουσιασμό ἀπὸ τον ἑλληνικὸ λαό.

Τὸ πλοῖο, ἀπὸ τὰ πιὸ σύγχρονα πολεμικά τῆς ἐποχῆς του, ἦτον ἀτμοκίνητο, ἔπλεε με ταχύτητα 24 κόμβων καὶ εἶχε πλήρωμα 20 ἀξιωματικῶν καὶ 670 ναυτῶν

Ἀμέσως ἔγινε ἢ ναυαρχίδα του ἀπαρχαιωμένου ἑλληνικοῦ στόλου.




ΤοΘωρηκτό «Αβέρωφ» εν ὤρα ναυμαχίας




στὸ θωρηκτό «Αβέρωφ» δόθηκε ἢ εὐκαιρία ἤδη ἀπὸ τὴν ἔναρξη τοῦ Α’ Βαλκανικού Πολέμου να επιβάλει τὴν παρουσία τους καὶ σε ἐπιχειρησιακό ἐπίπεδο να ἀλλάξει τίς ἰσορροπίες στὸ Αἰγαίο

Μέ κυβερνήτη τον ναύαρχο καί μετέπειτα Πρόεδρό τὴς Δημοκρατίας Παῦλο Κουντουριώτη (1855-1935), ἠγήθηκε τῶν ἑλληνικῶν δυνάμεων στις νικηφόρες ναυμαχίες τὴς Ἕλλης (3 Δεκεμβρίου 1912) καί τὴς Λήμνου (5 Ἰανουαρίου 1913) κατά τοῦ τουρκικοῦ στόλου, ἀναλύοντας τις προσδοκίες τὴς Ὑψηλῆς Πύλης γιά τον ἔλεγχο του Αἰγαίου




Τόν Ὀκτώβριο βίου 1918 Ἀβέρωφ ἀγκυροβόλησε στήν Κωνσταντινούπολη καί ὕψωσεν τήν ἑλληνικὴ σημαία ἀπέναντί ἀπὸ το παλάτι του Σουλτάνου, καθώς η χώρα μας ἦταν μία ἀπὸ τις νικήτριες δυνάμεις του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.

Μέ την κατάρρευση του Μικρασιατικοῦ μετώπου τὸ καλοκαίρι του 1922 βρέθηκε ξανά στα παράλια τὴς Ἰωνίας, γιά να βοηθήσει στὴ μεταφορά τῶν στρατευμάτων καί του ξεριζωμένου ἑλληνικοῦ στοιχείου.




Ἀμέσως μετά ὑπέστη γενική ἐπισκευή στὴ Γαλλία καί το 1928 ἀνέλαβε καί πάλι δράση.

Τὴν περίοδο του Μεσοπολέμου συνδέθηκε με θλιβερά ἐπεισόδια, ποῦ εἶχαν μοιραίες συνέπειες γιά τις μετέπειτα ἐξελίξεις τῶν ἐσωτερικῶν μας πραγμάτων.

Τοθλιβερότερο απ’ ὅλα ἦταν η χρησιμοποίηση του ἀπὸ τοῦς στασιαστές στὸ φιλοβενιζελικό κίνημα τὴς 1ης Μαρτίου 1935.




Στὸν Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, αν καί γερασμένο, παρέμεινε η ναυαρχίδα του ἑλληνικοῦ στόλου.

Μετά τη γερμανική εἰσβολή, τον Ἀπρίλιο του 1941, ἐπεκράτησε πρὸς στιγμῆν η ἰδέα να βυθισθεί γιά να μήν παραδοθεῖ στον ἐχθρό, ἀλλά γρήγορα ἐγκαταλείφθηκε

Τὸ «τυχερό καράβι», ὅπως είχε ἀαποκληθεί, ἔφθασε τελικά σώο στήν Ἀλεξάνδρειαν καί γιά τὸ ὑπόλοιπο του πολέμου συμμετεῖχε σε νηοπομπές στὸν ἸΙνδικό Ὠκεανό.




οἱ δύο τελευταῖες του ἀποστολές - εἰρηνικές αὐτῆ τὴ φορά - ἦταν η μεταφορά τὴς κυβέρνησής τὴς Ἀπελευθέρωσης του Γεωργίου Παπανδρέου στον Πειραιά (17 Ὀκτωβρίου 1944) καί το ταξίδι του στη Ρόδο (15 Μαΐου 1945), ὅπου ἔφερε το μήνυμα τὴς προσάρτησης τῶν Δωδεκανήσων στήν Ἑλλάδα




Το 1952 το «αήττητο πλοίο», που συνδέθηκε άρρηκτα με τον ναύαρχο Κουντουριώτη καὶ τὴν πολιτική πίστη του Ἐλευθερίου Βενιζέλου στὴ ναυτική ἰσχὺ τῆς Ἑλλάδος, παροπλίστηκε καὶ σήμερα ναυλοχεῖ στὸ Φάληρο, ὅπου λειτουργεῖ ὥς Πολεμικό Μουσεῖο.

Δεν θα ήταν υπερβολή να πω ότι η Ελλάδα ανέτρεψε τα σχέδια

 Δεν θα ήταν υπερβολή να πω ότι η Ελλάδα ανέτρεψε τα σχέδια της Γερμανίας στην ολότητά τους και την ανάγκασε να αναβάλει την επίθεση στη Ρωσία για έξι εβδομάδες. Αναρωτιώμαστε ποια θα ήταν η θέση της Σοβιετικής Ένωσης χωρίς την Ελλάδα. Sir Harold Leofric George Alexander (Βρετανός Στρατηγός στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο – παράφραση από μια ομιλία του στο βρετανικό κοινοβούλιο στις 28 Οκτωβρίου 1941)

Σαν σήμερα, το 1931, κορυφώνονται τα Οκτωβριανά της Κύπρου

Σαν σήμερα, το 1931, κορυφώνονται τα Οκτωβριανά της Κύπρου




Τα γεγονότα των Οκτωβριανών της Κύπρου το 1931 αποτέλεσαν την πρώτη παλλαϊκή εξέγερση ενάντια στην αποικιοκρατία, και την απαρχή του τέλους της. Η ειρηνική διαδήλωση (στις 21 Οκτωβρίου) βάφτηκε με το αίμα του 17χρονου Ονούφριου Κληρίδη. Η εξέγερση συγκλόνισε ολόκληρο το νησί αλλά και τον ελληνικό λαό, ο οποίος δήλωνε τον ενθουσιασμό και την συμπαράστασή του. Παρ’ όλα αυτά ο Έλληνας πρωθυπουργός ακολούθησε τη διπλωματική οδό και καταδίκασε όσα συνέβησαν.


Η αυθόρμητη εξέγερση των Οκτωβριανών είχε ως πρόλογο την πυρπόληση του Κυβερνείου. Οι δε συγκρούσεις επεκτάθηκαν σ’ όλο το νησί με νεκρούς και τραυματίες. Οι Άγγλοι προέβησαν σε εκατοντάδες συλλήψεις Κυπρίων.

Επίλογος της αυθόρμητης αυτής εξέγερσης, η «άφιξη» της Παλμεροκρατίας.

Η πολιτική του «καλού παιδιού»
Λίγες μέρες μετά τα γεγονότα, στις 25 του μηνός, ο Βενιζέλος ανακαλεί στην Αθήνα τον Γενικό Πρόξενο στην Κύπρο Αλέξη Κύρου και συντάσσει μνημόνιο προς τον Άγγλο πρεσβευτή στην Αθήνα, προσπαθώντας να κατευνάσει το θυμό του.

Είμαι περισσότερον αγανακτισμένος κατά της ανοήτου πολιτείας των πολιτευομένων της Κύπρου, διότι αύτη δεν μου επιτρέπει ουδέ να διανοηθώ να ζητήσω σήμερον την Κύπρον αφ’ ου πρέπει να παρέλθουν έτη πολλά δια να λησμονηθούν αι τελευταίαι ταραχαί και να μη παρασχεθή η εντύπωσις ότι η Αγγλία υπέκυψε εις την επαναστατικήν πίεσιν των Κυπρίων.

Η πολιτική του ρεαλιστή πρωθυπουργού της Ελλάδας έμοιαζε να κλονίζεται. Η άποψή του ήταν πως με αυτόν τον τρόπο δεν θα μπορούσε να ζητήσει την πραγματοποίηση της Ένωσης. Για τον ίδιο, η περίοδος αυτή δεν ήταν «σωστή». Η οποιαδήποτε διατάραξη των σχέσεων της χώρας με τη Μεγάλη Βρετανία θεωρείτο «ολέθρια».

Οι δηλώσεις του Βενιζέλου αιφνιδίασαν τους πολίτες, και ο Τύπος της εποχής αναφέρθηκε σε αυτές με αρνητικά σχόλια. Αντιθέτως ο ελληνικός λαός είχε συγκινηθεί με τα γεγονότα. Διοργανώθηκαν συλλαλητήρια στην Αθήνα υπέρ της ένωσης του νησιού με την Ελλάδα. Πολλοί διανοούμενοι της εποχής έγραψαν ποιήματα* και ενθάρρυναν τον κυπριακό λαό.

Στις 29 Οκτωβρίου ο ποιητής Κωστής Παλαμάς δημοσίευσε στο περιοδικό Εστία το ποίημα «Η Κύπρος πάλι», αφιερωμένο στον Ν.Κ. Λανίτη, ο οποίος είχε συλληφθεί στη Λεμεσό από τις αγγλικές Αρχές. Στο ποίημα ο Παλαμάς καλωσορίζει τους Κύπριους.

[…] Η Κύπρος. Καιροί πέρασαν. Τώρα είν’ ορμή κι η οργή της.
Με τίνασμ’ άξαφνο γοργό
φτερώνει η γαλανόλευκη δαρμένο το κορμί της:
«Τι; Ελλάδα είμαι κι εγώ!»
Και ακούστε: Πολεμόχαρη, να! η Κύπρος μας φωνάζει […]

Τα γεγονότα των Οκτωβριανών
Τρεις μέρες πριν από τα γεγονότα η Κύπρος έμοιαζε με καζάνι που βράζει. Η παραίτηση του Νικόδημου Μυλωνά από το Νομοθετικό Συμβούλιο άναψε τη φλόγα της εξέγερσης. Τα γεγονότα παίρνουν μορφή χιονοστιβάδας. Παραιτούνται και οι υπόλοιποι βουλευτές παραδίδοντας υπόμνημα με τους λόγους παραίτησής τους. Την ίδια στιγμή ο κόσμος συσπειρώνεται γύρω από τους πρωταγωνιστές.

Η αφορμή ήταν η αδίστακτη οικονομική πολιτική των Βρετανών εις βάρους του κυπριακού λαού. Η αιτία όμως πολύ βαθύτερη: Ήταν το αίτημα για ένωση με τη μητέρα Ελλάδα.



Ήταν Τετάρτη 21 Οκτωβρίου. Πλήθος λαού συγκεντρώθηκε έξω από την Εμπορική Λέσχη, όπου οι δικηγόρος Κλυτίδης και ο διάκονος Κυκκώτης εμψυχώνουν το λαό ορκίζοντάς τον στην ελληνική σημαία και στην υπόσχεση για Ένωση.


Ο κόσμος, ψάλλοντας τον Εθνικό Ύμνο, κατευθύνεται προς το Κυβερνείο. Η διαδήλωση φαινόταν ειρηνική.

Ωστόσο, τα πράγματα πήραν άλλη τροπή. Ο λαϊκός ξεσηκωμός κατεστάλη με τα όπλα και η διαδήλωση βάφτηκε από το αίμα των εξεγερμένων. Πρώτο θύμα, ο 17χρονος Ονούφριος Κληρίδης. Η κηδεία την επόμενη ημέρα μετατρέπεται σε παγκύπριο συλλαλητήριο. Σχεδόν σε όλες τις πόλεις πραγματοποιούνται διαδηλώσεις ενάντια στην αποικιοκρατική δύναμη, όπου μόνο αίτημα είναι η ένωση με την Ελλάδα.


Το πυρπολημένο Κυβερνείο

Οι υπόλοιπες μέρες είναι ένας πονοκέφαλος για τον Κυβερνήτη Στορς, ο οποίος ενισχύει τις στρατιωτικές δυνάμεις στο νησί και προσπαθεί να επιβάλει την τάξη κυρίως στην ύπαιθρο, όπου επικρατεί αναρχία. Η τακτική τους αλλάζει. Συλλαμβάνουν και εξορίζουν πλήθος κόσμου, μεταξύ των οποίων ο Μητροπολίτης Κιτίου Νικόδημος Μυλωνάς, και ο Μητροπολίτης Κυρηνείας Μακάριος Β΄.


Για την Κύπρο, πλέον, η κατάπνιξη της εξέγερσης όρισε την αρχή μιας αυταρχικής και δικτατορικής περιόδου που έμεινε γνωστή ως Παλμεροκρατία.

Η δικτατορική αυτή περίοδος διήρκεσε μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν για ακόμη μια φορά οι Άγγλοι έδωσαν «κούφιες» ελπίδες στον λαό.

____
Βιβλιογραφία:
Παντελής Βουτουρής, Τα Οκτωβριανά του 1931, ο Κωστής Παλαμάς και ο Κώστας Μόντης.
Πέτρος Παπαπολυβίου, Για την Οκτωβριανή εξέγερση του 1931.
Περιοδικό Εστία.

* [Σημ. pontos-news.gr] Ποίημα για τα Οκτωβριανά είχε γράψει και ο 12χρονος τότε Αντώνης Σαμαράκης:

Χρόνια και χρόνια λαχταράς Κύπρο την ώρα της χαράς,
που κοντά μας θα σε φέρει της ελευθεριάς αγέρι.
Κύπρος μου όμορφο νησί έχεις ψυχή ελληνική
και μοσχοβολούν Ελλάδα τα βουνά σου, τα λαγκάδια.
Κύπρος μου, έρχετ’ η στιγμή που ο καθένας καρτερεί
να γιορτάσει πέρα ως πέρα τη μεγάλη την ημέρα:
Με την Ελλάδα τη γλυκιά να ’σαι μαζί παντοτινά
θα ’σαι μες στην αγκαλιά της σαν και τ’ άλλα τα παιδιά της.

TAGS
Κυπρος, Άγγλοι, Εξεγερση, Ελευθέριος Βενιζέλος