Κατάρες και βουντού στην Αρχαία Ελλάδα; Κι όμως υπήρχαν
Ο αρχαίος κόσμος ήταν γεμάτος από μαγικές δυνάμεις που δρούσαν προς όλες τις κατευθύνσεις. Οι κατάρες ανήκαν στο χώρο της μαγείας. Τα μέσα που χρησιμοποιούσαν για να πραγματοποιήσουν τις κατάρες τους...
Το γὰρ πολύ του ἔρωτος.. γεννᾶ παραφροσύνη καί κατάρες καί κατάδεσμους καί μαγικά εἰδώλια καί ἀγαλματίδια πισθάγκωνα δεμένα ἀπό ἀρχαιοτάτων χρόνων. Σε μαγικές κατάρες με διαχρονική ἐπιβίωση, ἀπό τα κλασικά μέχρι τα νεότερα χρόνια, ἦταν ἀφιερωμένη ἡ ἔρευνα ποῦ ἀνακοίνωσε χθές, στό τιμητικό γιά τον δάσκαλο Γιῶργο Βελένη συμπόσιο, ἡ μαθήτριά του δρ ἀρχαιολογίας Όλγα Δημητρίου.
Ο αρχαίος κόσμος ήταν γεμάτος από μαγικές δυνάμεις που δρούσαν προς όλες τις κατευθύνσεις. Οι κατάρες ανήκαν στο χώρο της μαγείας. Τα μέσα που χρησιμοποιούσαν για να πραγματοποιήσουν τις κατάρες τους...
Το γὰρ πολύ του ἔρωτος.. γεννᾶ παραφροσύνη καί κατάρες καί κατάδεσμους καί μαγικά εἰδώλια καί ἀγαλματίδια πισθάγκωνα δεμένα ἀπό ἀρχαιοτάτων χρόνων. Σε μαγικές κατάρες με διαχρονική ἐπιβίωση, ἀπό τα κλασικά μέχρι τα νεότερα χρόνια, ἦταν ἀφιερωμένη ἡ ἔρευνα ποῦ ἀνακοίνωσε χθές, στό τιμητικό γιά τον δάσκαλο Γιῶργο Βελένη συμπόσιο, ἡ μαθήτριά του δρ ἀρχαιολογίας Όλγα Δημητρίου.
Πλούσιο θέμα, με ἑκατοντάδες εὑρήματα σε ὁλόκληρη τή λεκάνη της Μεσογείου, δείγματα μόνον αἰτῶν ἀπό τον ἑλλαδικό χῶρο ἀποκάλυψε ἡ ἐρευνήτρια, φωτίζοντας τή σκοτεινή πλευρά του ἔρωτα
“
Ἐπικεντρώνονται κυρίως στά μαγικά κείμενα με κατάρες ποῦ γράφονταν σε μολύβδινα πινακίδια. «Ὀνομάζονται κατάδεσμοι, γιατί κατέδεαν, δηλαδή ἔδεναν σταθερά τα θύματά τους», ἐξήγησε ἡ κ. Δημητρίου. Περίπου το 1/4 αὐτῶν εἶναι ἐρωτικοῦ περιεχομένου.
Οι κατάρες ανήκαν στο χώρο της μαγείας.
Ο αρχαίος κόσμος ήταν γεμάτος από μαγικές δυνάμεις που δρούσαν προς όλες τις κατευθύνσεις.
Τα μέσα που χρησιμοποιούσαν για να πραγματοποιήσουν τις κατάρες τους... ήταν οι καταπασσαλεύσεις, οι κατάδεσμοι και οι μαγικοί πάπυροι....
Οι καταπασσαλεύσεις ήταν ομοιώματα του θύματος, κατασκευασμένα συνήθως από κερί ή μόλυβδο. Τα έδεναν και τα τρυπούσαν με πασσα...
Στόχος της κατάρας εδώ ήταν ο κτηνίατρος Πορτσέλο....
Η κατάρα είχε στόχο το θύμα να χάσει την ψυχή ή τα λογικά του. Στη συνέχεια έθαβαν το ομοιώματα σε τάφο, γιατί πίστευαν ότι θα μετέφερε το μήνυμα στον Κάτω Κόσμο. Εναλλακτικά, τα πέταγαν σε πηγάδια ή πηγές ώστε να διαιωνιστεί η κατάρα...
Στην αρχαιότητα υπήρχε η αντίληψη ότι η μαντική δύναμη προερχόταν και από τον κόσμο των νεκρών. Άλλωστε, ένα από τα σημαντικότερα μαντεία της αρχαιότητας ήταν το νεκρομαντείο στον Αχέροντα.
Οι κατάδεσμοι
Οι κατάδεσμοι ήταν φύλλα μολύβδου χαραγμένα με μαγικά λόγια ανορθόγραφα γραμμένα.
Οι κατάδεσμοι, συνήθως, ήταν έργο μη επαγγελματιών. Τάση για επαγγελματισμό έχουμε απ τα ρωμαϊκά χρόνια.
Η χρήση τους εκτείνεται από το 500 π.Χ μέχρι το 500 μ.Χ. Οι θεοί που επικαλούνταν οι μάγοι ήταν οι υποχθόνιοι..
Η Εκάτη, η Περσεφόνη, η Δήμητρα, οι Ερινύες καθώς και δαίμονες του Κάτω Κόσμου. Συνήθως στόχο είχαν τους ανταγωνιστές.
Οι πρωιμότεροι κατάδεσμοι στόχευαν κυρίως σε δικαστικά θέματα, αποτυχία αντιδίκων ή μαρτύρων και επιρροή στο αποτέλεσμα της δίκης.
Χαρακτηριστική περίπτωση είναι η εξής: «Καταδέω τον Σμινδυρίδην και όσους τον υποστηρίζουν προς την Ερμή τον Εριόνιο και προς την Περσεφόνη και προς τη Λήθη.
Καταδέω το νου του, τη γλώσσα του, την ψυχή του και όσα κάνει εναντίον μου σε σχέση με τη δίκη που ο Σμινδυρίδης έχει ξεκινήσει εναντίον μου».
Οι μεταγενέστεροι αφορούσαν κυρίως ερωτικά θέματα, όπως οι κατάδεσμοι που βρέθηκαν στην Πέλλα και τη Νεμέα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα: «Αποστρέφω την Ευβούλη από τον Αινέα, μακριά από το πρόσωπό του, από τα μάτια του, από το στόμα του, από το στήθος του, από την ψυχή του, από όλο του το σώμα αποστρέφω την Ευβούλη από τον Αινέα». Αφορούσαν όμως και αθλητικά γεγονότα όπως τη νίκη σε μια αρματοδρομία.
Σε αυτή την περίπτωση οι κατάδεσμοι τοποθετούνταν στην εκκίνηση ή στο σημείο τερματισμού με σκοπό να προκαλέσουν ατύχημα..
Ο κατάδεσμος της Πέλλας είναι μια ερωτική μαγική επωδός από μια γυναίκα για να εμποδίσει τον αγαπημένο της να παντρευτεί κάποια άλλη....
Ἦταν πρακτική γιά την ἀναζωπύρωση πάθους ἡ τὴ διακοπή της σχέσης. Τοποθετοῦνταν κυρίως σε τάφους, πηγάδια, ἱερά χθόνιων θεοτήτων καί ἀπευθύνονταν στούς δαίμονες του Κάτω Κόσμου.
Στὴν κατηγορία της «ἀνατομικῆς κατάρας» ἀνήκει ὁ ἐρωτικός κατάδεσμος της Νεμέας. Αντίστοιχος της Ἀττικῆς ἀπὸ την Κλασική περίοδο καταριέται το θῦμα του με «...καθημερινῷ πυρετῷ (...) καί (...) στόμα, ὤμους, βραχίονας, στῆθος, στόμαχον, νῶτον, ὑπογάστριον, μηρούς, αἰδεῖον».
Μέλη του σώματος εἶναι κυρίως ὁ στόχος, «αὐτά ποῦ ἐγγυῶνται την ἐπαφή με το ἀντικείμενο του πόθου», ἐξήγησε ἡ κ. Δημητρίου. «Μάτια, αὐτιά στόμα ἐγκέφαλος ποῦ βοηθοῦν στὴν αἰσθησιακή καί πνευματική ἐποχῆ, στόμα, σπλάγχνα καί γεννητικά ὄργανα ποῦ ἀποτελοῦν προϋπόθεση γιά την ἄμεση ἐρωτική ἐπαφή». Ὁμοιότητες φέρουν καί ἀνατομικές κατάρες του 1ου-2ου μ.Χ. αἰῶνα ποῦ βρέθηκαν στά Μέγαρα.
. “Ω Εκάτη, ξερίζωσε την καρδιά του κλέφτη, αρρώστιες να πέσουν πάνω του και το δρεπάνι να τον κόψει”...
Ποτισμένη με μπόλικο μῖσος εἶναι μία μεταγενέστερη προτροπή γιά ἐμπύρετη ἀσθένεια ποῦ ἐπιζητεῖται σε ἕναν κατάδεσμο ἀπό την Κῶ του 4ου μ.Χ. αἰῶνα: «…φλογισθῆ πυρετοῖς ἀγρίοις ἐν κρεβάττω ταλαιπωρίας διά πάσης ὥρας καὶ ἡμέρας καὶ νυχτός, τηκόμενος, διαρρέων, ἐκμυαλιζόμενος, ἑως θανατωθῆ», γράφει. Εἶναι ἴσως ἕνα ἀπό τα μοναδικά παραδείγματα ποῦ ζητεῖ τον θάνατο.
Στὰ μέρη του σώματος στοχεύουν καί τα τρυπημένα εἰδώλια Ὑπάρχει ταύτιση του θύματος καί του εἰδωλίου; Η συζήτηση εἶναι μεγάλη, ἀπαντᾶ ἡ κ. Δημητρίου.
Ποτισμένη με μπόλικο μῖσος εἶναι μία μεταγενέστερη προτροπή γιά ἐμπύρετη ἀσθένεια ποῦ ἐπιζητεῖται σε ἕναν κατάδεσμο ἀπό την Κῶ του 4ου μ.Χ. αἰῶνα: «…φλογισθῆ πυρετοῖς ἀγρίοις ἐν κρεβάττω ταλαιπωρίας διά πάσης ὥρας καὶ ἡμέρας καὶ νυχτός, τηκόμενος, διαρρέων, ἐκμυαλιζόμενος, ἑως θανατωθῆ», γράφει. Εἶναι ἴσως ἕνα ἀπό τα μοναδικά παραδείγματα ποῦ ζητεῖ τον θάνατο.
Στὰ μέρη του σώματος στοχεύουν καί τα τρυπημένα εἰδώλια Ὑπάρχει ταύτιση του θύματος καί του εἰδωλίου; Η συζήτηση εἶναι μεγάλη, ἀπαντᾶ ἡ κ. Δημητρίου.
Προφανῶς ἀναπαριστοῦν κατά κάποιον τρόπο το θῦμα, ὅμως δέν ἀποτελοῦν εἰκονιστικά ἀγαλματίδια.
Εἰδώλιο ποῦ βρέθηκε μαζί με κατάδεσμο ἀναφερόμενο σε γυναικεῖο πρόσωπο στήν Κάρυστο εἶναι ἀπροσδιορίστου φύλου.
Χειρόγραφα μαρτυροῦν την πρακτική της κατάρας καί στούς ἑπομένους αἰῶνες ὡς τις μέρες μας. «Δήνω τες νευρές των γονάτων καί την βασιλικήν φλέγαν την κινοῦσαν εἰς ἁμαρτίαν καί νά μὴν ἠμπορῆ νά κινήση...», ἀναφέρει χειρόγραφο των χρόνων μετά την Ἁλώση «Διαχρονικά, εἶναι χαρακτηριστικές ἡ λεκτική ὠμότητα καί ἡ βιαιότητα των συναισθημάτων», ἀνέφερε ἡ κ. Δημητρίου.
«Ὡστόσο ἑρμηνεύονται Δέν ὑπάρχει ὀργή πιό φοβερή καί ἀθεράπευτη ἀπό αὐτή ποῦ γεννιέται ἀνάμεσα σε ἀνθρώπους ποῦ ἔχουν ἐρωτευθεῖ, ἔλεγε ὁ Εὐριπίδης Εἶναι ἡ ἀπολυτότητα του ἐρωτικοῦ συναισθήματος καί της ἀτελοῦς ἀνθρώπινης φύσης ποῦ ἐλπίζει καί ἀπαιτεῖ “ὁ νοῦς καί ὁ λογισμός της (ἡ του) νὰ εἶναι μόνον διά τα μένα” (Ἰατροσόφιον 1799)».
Χειρόγραφα μαρτυροῦν την πρακτική της κατάρας καί στούς ἑπομένους αἰῶνες ὡς τις μέρες μας. «Δήνω τες νευρές των γονάτων καί την βασιλικήν φλέγαν την κινοῦσαν εἰς ἁμαρτίαν καί νά μὴν ἠμπορῆ νά κινήση...», ἀναφέρει χειρόγραφο των χρόνων μετά την Ἁλώση «Διαχρονικά, εἶναι χαρακτηριστικές ἡ λεκτική ὠμότητα καί ἡ βιαιότητα των συναισθημάτων», ἀνέφερε ἡ κ. Δημητρίου.
«Ὡστόσο ἑρμηνεύονται Δέν ὑπάρχει ὀργή πιό φοβερή καί ἀθεράπευτη ἀπό αὐτή ποῦ γεννιέται ἀνάμεσα σε ἀνθρώπους ποῦ ἔχουν ἐρωτευθεῖ, ἔλεγε ὁ Εὐριπίδης Εἶναι ἡ ἀπολυτότητα του ἐρωτικοῦ συναισθήματος καί της ἀτελοῦς ἀνθρώπινης φύσης ποῦ ἐλπίζει καί ἀπαιτεῖ “ὁ νοῦς καί ὁ λογισμός της (ἡ του) νὰ εἶναι μόνον διά τα μένα” (Ἰατροσόφιον 1799)».
Κατάδεσμοι κατά του κακού
Κάποιοι κατάδεσμοι στρέφονται ρητά κατά του κακού και όσων το διαπράττουν.
Ο συγκεκριμένος βρέθηκε στην Αρχαία Αγορά και χρονολογείται στον 1ο με 2ο αιώνα μ.Χ. «Καταγράφω .και καταθέτω στον Πλούτωνα, στις Μοίρες, στην Περσεφόνη, στις Ερινύες και σε κάθε κακό ον… Καταθέτω εναντίον εκείνων που έκλεψαν από την οικία μου από την οδό που ονομάζεται Αχελώου, και οι οποίοι έκλεψαν αλυσίδα, στρώματα τρία, αραβικό κόμι, σύνεργα, λιναρόλαδο, μαστίχη, πιπέρι και πικραμύγδαλο.
Ο συγκεκριμένος βρέθηκε στην Αρχαία Αγορά και χρονολογείται στον 1ο με 2ο αιώνα μ.Χ. «Καταγράφω .και καταθέτω στον Πλούτωνα, στις Μοίρες, στην Περσεφόνη, στις Ερινύες και σε κάθε κακό ον… Καταθέτω εναντίον εκείνων που έκλεψαν από την οικία μου από την οδό που ονομάζεται Αχελώου, και οι οποίοι έκλεψαν αλυσίδα, στρώματα τρία, αραβικό κόμι, σύνεργα, λιναρόλαδο, μαστίχη, πιπέρι και πικραμύγδαλο.
Καταθέτω εναντίονόσων είδαν την κλοπή και αρνούνται να το πουν.
Καταθέτω εναντίον όλων εκείνων που δέχτηκαν τα κλοπιμαία που αναφέρονται στην καταγραφή. Εσύ, δε, δέσποινα Εκάτη ουρανία…ξερίζωσε την καρδιά εκείνου ή εκείνων που έκλεψαν τα πράγματα που αναφέρονται στην καταγραφή και …κάμε παιδιά να μην αναστήσουν, αλλά χαμός και αρρώστια να πέσει επάνω του ή επάνω τους. Ως επόπτης, συ (Εκάτη), το το χάλκινο δρεπάνι στρέψε ενάντιά τους, να τους πετσοκόψει»....
Κατάδεσμοι για να προκαλέσουν κακό...
Ο αρχαιότερος κατάδεσμος βρέθηκε στη Σικελία τέλη του 6ου αιώνα, αλλά πολλοί βρέθηκαν στην Αττική και κυρίως στην Αρχαία Αγορά....
Οι μολύβδινοι κατάδεσμοι (ο μόλυβδος σχετίζεται με τον Κρόνο) είναι δείγματα μαύρης μαγείας και είναι για κακό. Αντίθετα, τα φυλαχτά είχαν ως σκοπό τη βοήθεια ή την προστασία....
Έχουμε λίγα δείγματα μόνο απ΄ τη Φθιώτιδα και την Αμοργό....
Έχουμε λίγα δείγματα μόνο απ΄ τη Φθιώτιδα και την Αμοργό....
Ο κόσμος των μορφωμένων καταδίκαζε τη μαγεία Όσο κι αν ο απλός λαός στην Αρχαία Αθήνα εφάρμοζε τη μαγεία στην καθημερινή του ζωή, οι μορφωμένοι της εποχής την καταδίκαζαν ανοιχτά....
Πήλινο ομοίωμα γυναίκας που χρησιμοποιήθηκε σε ερωτική μαγεία, με καρφιά σε διάφορα όργανά του σώματός της. (Μουσείο Λούβρου)...
Ο Ιπποκράτης δεν διαχώριζε τους μάγους από τους αγύρτες της εποχής που ξεγελούσαν τον κόσμο. Ο Πλάτωνας θεωρούσε τους μάγους “μίασμα” και όριζε και ποινή φυλάκισης....
Στις περιπτώσεις μαύρης μαγείας που μπορούσαν να προκαλέσουν ακόμα και θάνατο, θεωρούσε ότι έπρεπε να επιβληθεί η θανατική ποινή αφού ήταν πλέον έγκλημα κατά ζωής....
Γενικότερα οι “μυημένοι” μάγοι ανήκαν κυρίως στα λαϊκά στρώματα και οι πρακτικές τους, όσο και αν μερικοί τις πίστευαν, είχαν πολλά στοιχεία εξαπάτησης με στόχο το κέρδος....
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου