Τρίτη 17 Νοεμβρίου 2020

Ἡ δειλία ἦταν ἄγνωστη λέξη στὴν Ἀρχαῖα Σπάρτη

Ἡ δειλία ἦταν ἄγνωστη λέξη στὴν Ἀρχαῖα Σπάρτη
σπαρτιάτικος στρατός ἦταν, ἴσως, ἡ πιὸ τρομερή πολεμική μηχανὴ τοῦ ἀρχαίου κόσμου.

Αὐτή ἡ πολεμική μηχανὴ μὲ τὴν ἀπίστευτη πειθαρχεῖα καί ἐκπαίδευση κατάφερνε πολὺ καλὰ γιά αἰῶνες νὰ καλύπτει τὸ μεγαλύτερο καί βασικότερο ἐλάττωμά της, ποῦ βεβαίως δέν ἦταν ἄλλο ἀπὸ τήν ἀριθμητική της σύσταση.
Οἱ Σπαρτιᾶτες ὁπλίτες φοροῦσαν πάντα κόκκινο μανδύα, γιατί κάλυπτε τὸ αἷμα ἐάν πληγώνονταν καί ἐπίση, κατά τὸ Λυκοῦργο, τρόμαζε
κατά κάποιο τρόπο τον ἀντίπαλο. Στὶς μάχες οἱ Σπαρτιᾶτες ὁπλίτες δέν φοροῦσαν σανδάλια, ἀλλά πήγαιναν ξυπόλητοι, γιά νὰ διατηρεῖται πιὸ σταθερή ἡ φάλαγγα.

Στὴ Σπάρτη ὑπῆρχε ἡ ἀντίληψη ὅτι οἱ στρατιῶτες ἔπρεπε νὰ γυρίσουν ἀπὸ τὴ μάχη νικητές ἡ πεθαμένοι, ἄν καί δέν ὑπῆρχε νόμος ποὺ καταδίκαζε αὑτούς ποῦ ἐγκατέλειπαν τὴ μάχη, ἀλλὰ αὐτοί τότε περιθωριοποιοῦνταν ἀπὸ τὴν κοινωνία, ὄπως ὁ Ἀριστόδημος ποῦ ἔφυγε ἀπὸ τὶς Θερμοπύλες μὲ διαταγῆ τοῦ Λεωνίδα νὰ εἰδοποιήσεις ὅτι οἱ Ἕλληνες εἶχαν περικυκλωθεῖ.

Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι πριν πᾶνε στὴ μάχη, ὅταν ἡ μητέρα ἔδινε τὴν ἀσπίδα στὸ γιὸ της, ἔλεγε « ἡ τὰν, ἡ ἐπί τάς», δηλαδή « ἡ μὲ αὐτὴν θὰ γυρίσεις νικητής ἡ ἐπάνω σὲ αὐτήν νεκρός».

Τήν ἐποχὴ τοῦ Πελοποννησιακοῦ Πολέμου, ὅλες οἱ ἀσπίδες τῶν Σπαρτιατῶν εἶχαν γραμμένο τὸ γράμμα Λ (λάμδα), ποῦ ἀντιπροσώπευε τὴ Λακεδαιμονία.

Εἶναι χαρακτηριστικό ἐπίσης ὅτι ἄφησαν μακριά μαλλιά καί χτενίζονταν πριν τὶς μάχες, ποῦ θεωρεῖτο τὴν ἐποχὴ ἐκείνη κυρίως πρὸ Σπαρτιατικὸ χαρακτηριστικό.

Τήν Ἀρχαϊκή Ἐποχῆ φοροῦσαν κορινθιακό κράνος, περικνημίδες καί μπρούτζινο θώρακα, ἄν καὶ μετὰ τοὺς Περσικούς πολέμους, όταν καί οἱ πόλεμοι ἔγιναν πιὸ ἀνοιχτοί ἀντικατέστησαν τον μπρούτζινο θώρακα μὲ τὸ λινοθώρακα ἡ μὲ τον πιὸ ἐλαφρύ ἐξώμη. Κύρια ὅπλα τους ἦταν τὸ δόρυ, ἡ ἀσπίδα καί τὸ ξίφος.

Τήν ἐποχῆ τοῦ Κλεομένη τοῦ Γ’, τον 3ο αἰώνα π.Χ., ὁ σπαρτιάτικος στρατός ἐξοπλίστηκε μέ τήν μακεδονική σάρισα.

Δειλός ἐχαρακτηρίζετο ὁποιουδήποτε πολίτης,ὁπλίτης τῆς ἀρχαίας Σπάρτης ὑποχωροῦσε ἐμπρός στόν ἐχθρὸ, ἄνευ ἐντολῆς ποῦ ἀφοροῦσε τέτοιον τακτικό ἑλιγμό,ἐᾶν λιποτακτοῦσε Καί τέλος ἐάν αἰχμαλωτίζετο.

ἀποτέλεσμα Χυτοῦ τοῦ γεγονότος ἦταν οὗ νὰ χάσει τὸ πολιτικὰ τοῦ δικαιώματα καί νὰ ὑποβιβασθεῖ ἀπὸ τήν πρωτεύουσα τάξη τῶν τοίων σὲ αὐτήν ἐν Μειόνων.

Ἡ ἀντιμετώπιση ἐν δειλὴ ἦταν τελείως διαφορετική στὴν Σπάρτη ἀπὸ τὸ στὴν ὑπόλοιπη Ἑλλάδα . Στίς διάφορες ἑλληνικές πόλεις συνήθως, ἐν ἐπιβάλετο κάποια ἰδιαίτερη ποινὴ

Διατηροῦσαν οὗ δικαίωμα τὶς συναναστροφῆς μὲ τοὺς γενναίους συμπολεμιστές τοὺς ἐντὸς καὶ εκτός στρατεύματος.

Ἀντιθέτως στὴν Σπαρτιατική κοινωνία ἡ δειλία θεωρεῖτο οὗ μεγαλύτερο ὄνειδος καὶ ἡ αὐτοκτονία ἦταν ἀπολύτως προτιμητέα . Ἀναφέρω παρακάτω τὶς κοινωνικὲς συνθῆκες στὶς ὁποῖες ζοῦσε ὁ Σπαρτιάτης ποῦ ὑποτίθεται τὸ δείλιασε στὴν μάχη.

Πάντως κατά τήν προσωπική μου γνώμη θεωρῶ ἀπίθανο νὰ ὑπήρξε ποτέ τέτοιο φαινόμενο. Οἱ μόνες περιπτώσεις ποῦ ἐπέζησαν ἦταν παρανοήσεις ἐντολῶν στὴν μάχη,; ἡ πρωτοβουλίες γιά διαφορετική δράση εκτός ἐντολῶν,ποῦ τιμωρήθησαν γιά λόγους ἀρχῆς Καί μόνον. πραγματική δειλία δέν ἀναφέρθηκε ποτέ. Ἀντιθέτως ἀπίστευτη ἐμμονή γιά τήν νίκη,ὅσο καί ἄν αὐτή ἡ ὁδός συνάντησε τον θάνατο.

1.Ἔχανε τά πολιτικὰ του δικαιώματα.
2. Ἀπεμακρύνετο ἀπὸ τήν κοινή ζωή στήν συσκοινία ποῦ ἀποτελοῦσε τὸ κέντρο τῆς ζωῆς μαζὶ μέ τὸ στρατόπεδο.
3.Ἀποκλειόταν ἀπὸ ἀθλοπαιδειές καὶ χοροῦ
4.Δὲν γινόταν ἀποδεκτός στὴν Εκκλησία τοῦ Δήμου δηλ τήν Ἀπέλλα, ἰσχυρώτατο λαϊκὸ ὄργανο Δημοκρατικῆς διοικήσεως.
5.Ἀπουσίαζε ἡ σύζυγος κατ ἐντολὴν ἐν νόμων ἀπὸ τήν οἰκία ὥστε νὰ μὴν ἔρχεταί σὲ ἐπαφὴ μαζὶ τοῦ καὶ ταυτοχρόνως οἱ κόρες,ἐᾶν ὑπῆρχαν, διαβιοῦσαν σὲ κατ οἶκον περιορισμό.
6.Ὑπόκειτο στὸν ἐξευτελισμό, ἀνὰ πάσα στιγμή νὰ ξυλοκοπεῖται ἀπὸ ὁποιουδήποτε ἄλλο πολίτη ἤθελε νὰ τόν ταπεινώσει,δίχως νὰ τοῦ παρέχεται δικαίωμα ἀπὸ τον νόμο νὰ προσφύγει σὲ αὐτόν
7.Οἱ συμπολίτες τοῦ ἐν συνομιλοῦσαν κάν μαζὶ τοῦ
8.Όταν ἐσυναντάτο μὲ ἄλλον πολίτη ἔπρεπε νὰ παραμερίσει ταπεινούμενος, καὶ ἦταν ἀναγκασμένος νὰ δίδει τήν θέση τοῦ όταν εὑρισκόταν καθήμενος σὲ ὁποιονδήποτε τήν ζητοῦσε, ἀκόμη καὶ ἐᾶν αὐτός ἦταν νεώτερος.
9.Τοῦ ἀπηγορεύετο νὰ περιποιεῖται τον ἑαυτόν τοῦ καὶ νὰ καλωπίζεται.
10.Κατά τήν διάρκεια τὶς μάχης ὁ βασιλεύς στρατηγός είχε δικαίωμα νὰ ἐκτελέσει Ἀπό τόπου ὅποιον ἀντιλαμβανόταν νὰ ἀπομακρύνεται δολίως ἀπὸ οὗ πεδίο τὶς συγκρούσεως.

Ὁ ὁπλίτης ὁ ὁποῖος στὸ πεδίο τὶς μάχης θὰ ἐδείλιαζε, ἔθετε σὲ ἄμμεσο κίνδυνο τήν ζωή τοῦ,τήν ζωή ἐν συντρόφων τοῦ καὶ ὅλου τοῦ στρατεύματος φυσικά, ἀφοῦ ἀνῆκαν Δάλοι σὲ ἕνα πλέγμα Ἡ πλήρως λειτουργικό. Πρόδιδε τον ἑαυτόν τοῦ, τὸ πιστεύω τοῦ,τήν Πατρίδα,τοὺς συμπολεμιστές, τὶς οἰκογένειες ὅλων,τήν Σπάρτη.

Φάλαγξ ἔφθασε στὸ τεχνικό Ἀποκορύφωμα; ἡ τὶς, μέσω τὶς Λακωνικῆς πολεμικῆς πρακτικῆς. Ἡ Φάλαγξ ὅμως προϋπέθετε ὑπερβολικὰ σφιχτή τάξη,ζυγούς, ὀργάνωση. Τό παραμικρό ἀτόπημα,ἑκουσίως ἡ ἑκουσίως, μετεδίδετο σὰν ἐνεργειακό κῦμα, ποῦ κατέστρεφε ὅλο οὗ στράτευμα τοὐλάχιστον οὗ ἐπηρέαζε σφόδρα

Αὐτό οὗ γνώριζαν Δάλοι ἄριστα, οὗ γνώριζε καὶ ἡ Σπαρτιάτισσα μητέρα ποῦ λόγω σοφίας καὶ γνώσεως ἐν συνθηκῶν, ἔδιδε ἐντολή στὸν ἔνστολο γιό τὶς Ἡ ΤΑΝ Η ΕΠΙ ΤΑΣ δηλ νὰ γυρίσει νικητής μεταφέροντας τήν ἀσπίδα τοῦ ἡ νὰ τόν φέρουν νεκρὸν ἐπάνω σὲ αὐτήν

Ἡ ἔννοια τὶς τιμῆς καὶ τὶς ἀνδρίας, μαζὶ μὲ οὗ διαρκῶς ζεῖν κατά φύσιν καὶ διαρκῶς φιλοσοφία, ἦταν ὁ πυρήνας τὶς Λακωνικῆς ζωῆς. Ἡ κοσμοθεωρία τοῦ Σπαρτιάτου, ἀφοροῦσε τήν ὀρθὴ ἀντιμετώπιση τὶς ζωῆς καὶ τοῦ Θανάτου.

Τῶν δύο ἀλληλένδετων ὄψεων.Των δύο Πυλῶν ποῦ ἡ μία ὁδηγεῖ στὴν ἄλλη. Ἀς μὴν ξεχνοῦμε οὗ πανάρχαιο ἔθιμό τὶς ταφῆς ἐν νεκρῶν στὰ προαύλια ἐν οἰκιῶν ,καὶ μάλιστα κατά οὗ ἥμισυ μέσα στὴν γῇ,ὥστε νὰ γίνεται ὁρατὴ ἡ τρομερή μεταβολή τοῦ σώματὸς καὶ νὰ κατανοοῦν Δάλοι τήν φθαρτή φύση τὶς ὕλης Ἡ μᾶλλον τόν ἐν γένει προορισμό τῆς νὰ μεταβάλλεται,ἀφοῦ Θάνατος πλήρης δέν νοεῖται,αὖτε ἀνυπαρξία φυσικά.

Η κοινωνικὴ ζωή,μαζὶ μέ την ζωή τοῦ στρατοπέδου ἀλλά καί τὶς πολεμικές ἐπιχειρήσεις ἦταν κυρίως ἐκπαίδευση,πρακτικὴ,καί ὑλοποίηση τῶν ἱδεῶν τῆς Σπάρτης. Ὁ Πόλεμος δέν ἀποσκοποῦσε σε νίκες γιά ἐξουσία καί ὑλικές ἀπολαβές παρὰ μόνον σὲ διαρκῆ ἐφαρμογή σκέψεώς,θεωρημάτων,στρατηγημάτων ποῦ ἀποτελοῦσαν τὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα τους.

Κυρίως ὅμως ἦταν τὸ άναγκαστικό μέσον ἐγκαθιδρύσεως Πολιτευμάτων Ἄμεσης Δημοκρατίας στὶς Ἑλληνικές Πόλεις Κράτη. ἀπαραίτητη λοιπόν ἡ συνεχῆ πίστης σὲ ἰδανικά, ἡ ἀτελείωτη ἐπιμονή γιά τήν πραγματοποίηση τῶν στόχων. Καί πρωτίστως Ἀρετή. πολεμικὴ Ἀρετή. Τό ἄλλο ἄκρον ἀπὸ αύτό τῆς δειλίας.

ἀναλογισθοῦμε τούς ἀτελείωτους πολέμους ποῦ ἱστορικὰ, ἡ Σπάρτη πήρε μέρος, καί μάλιστα πολλοὺς ἐξ αὐτῶν, τοῦς ἐξετέλεσε μόνη,ἀποροῦμε πῶς, συγκεκριμένος ἀριθμὸς ἀνθρώπων, οἱ ὁποίοι, ἀποτελοῦσαν τοῦς πολίτες καί φυσικά τόγ στρατό τῆς Σπάρτης,ὑπερβολικὰ μικρὸς μέ ὁποιοδήποτε μέτρο σύγκρίσεως,κατάφερε νὰ κυριαρχήσει, ἐνῶ τὸ ἀναμενόμενο θὰ ἦταν νὰ ἔχει ἐξαφανισθεῖ ὅλος οὗ πληθυσμὸς τῆς σὲ ἐλάχιστα χρόνια

Ἀντιθέτως ἡ Σπάρτη ὧς δύναμις, ἀλλά καί ὧς ι ἰδέα, διήρκεσε τοὐλάχιστον κατά τοῦς μετριοπαθεστέρους ὑπολογισμοὺς μία ὁλόκληρη Χιλιετία. Συνεχίζοντας μέσω τῆς Ρώμης καί ὅλων τῶν ἄλλων συνεχιστῶν νὰ θριαμβεύει.

Αὐτό ἀφείλετο στήν ἀπαράμιλλη στρατηγική τῆς ποῦ ὅμως ἐβασίζετο,στὸ βαθμό τόλμης καί θελήσεως γιά δράση καί πραγματοποίηση τῶν σχεδίων,τῶν Πολιτῶν,ὁπλιτῶν τῆς Σπάρτης.

Κατανοοῦμε πιστεύω, ὅτι ἡ Σπάρτη ἦταν ἕνα ἐγχείρημα ποῦ ἀφοροῦσε τήν ἴδια,τήν Ἑλλάδα καί τόγ κόσμο γενικώτερα. Ἀφοροῦσε τόγ πολιτισμό καί τήν ἀληθινή,πρακτικὴ φιλοσοφία,δηλ τήν ἴδια τήν ζωή

Ἡ Ἀρετὴ γενικῶς,καί ἡ ἀνδρεία εἰδικώτερα ἦταν τὰ κλειδιὰ τῆς ἐπιβιώσεως καί τῆς ἐπιτυχίας. Ἡ Δειλία ἐσήμαινε πλήρη ἀποτυχία στήν προσωπική φιλοσοφικὴ πορεία του κάθε ἀτόμου καί φυσικά τῆς ἴδιας τῆς Σπάρτης ὧς Ἱδέας,Προτύπου καί Πράξεως.

Δεν υπάρχουν σχόλια: