Οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες γιόρταζαν τὴν Πρωτοχρονιά;
Ἡ μελέτη τῶν ἀρχαιολόγων ἔχει δείξει ὅτι στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα δὲν γιορταζόταν ἡ Πρωτοχρονιὰ καθὼς τότε μεγαλύτερη σημασία εἶχε ἡ ἀρχὴ κάθε μῆνα, ἡ ὁποία ὀνομαζόταν νουμηνία.
Μιὰ ἐπιγραφικὴ μαρτυρία μας ἐνημερώνει ὅτι στὴν Ἀθήνα γινόταν μιὰ θρησκευτικὴ τελετὴ στὴν ἀρχὴ τοῦ νέου ἔτους ἢ σωστότερα τὴν τελευταία ἡμέρα τοῦ ἀπερχομένου, ἀφοροῦσε ὅμως περιορισμένο ἀριθμὸ ἀτόμων. Ἐπρόκειτο γιὰ μιὰ θυσία τῶν ἀπερχόμενων ἀξιωματούχων στὸν Δία Σωτῆρα καὶ τὴν Ἀθηνᾶ Σωτείρα καὶ ἀπέβλεπε στὴν ἐξασφάλιση τῆς εὔνοιας τῶν θεῶν αὐτῶν γιὰ τὴ νέα χρονιά.
Μόλις στὰ ρωμαϊκὰ χρόνια καὶ κάτω ἀπὸ τὴν ἐπίδραση τῆς ἴδιας τῆς Ρώμης ἄρχισε ὁ ἑορτασμὸς τῆς Πρωτοχρονιᾶς, ὁ ὁποῖος ἐπεκτάθηκε σὲ ὅλη τὴν ἐπικράτεια τῆς ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας, ἑπομένως καὶ στὸν ἑλληνικὸ χῶρο.
Ἦταν ὁ Ιούλιος Καίσαρας ποὺ τὸ 46 π.Χ. καθιέρωσε τὴν 1η Ἰανουαρίου ὡς ἀρχὴ τοῦ ἔτους, κάτι ποὺ ἔκτοτε γνώρισε εὐρεῖα διάδοση στὴ Δύση μὲ λιγοστὲς καὶ περιορισμένες τοπικὰ καὶ χρονικὰ ἐξαιρέσεις, ὅπως π.χ. στὴν ἐποχὴ τοῦ Καρόλου τοῦ Μεγάλου (ὁ τελευταῖος ἐπειδὴ συνέβη νὰ ἀνεβεῖ στὸν θρόνο τὰ Χριστούγεννα τοῦ 800 μ.Χ. ὅρισε γιὰ τὴν ἐπικράτειά του ὡς ἀρχὴ τοῦ χρόνου τὶς 25 Δεκεμβρίου).
Στὸν Ἰούλιο Καίσαρα καὶ στὶς γνώσεις τοῦ περίφημου ἀστρονόμου ἀπὸ τὴν Ἀλεξάνδρεια, Σωσιγένη, τὴ συνδρομὴ τοῦ ὁποίου εἶχε ζητήσει, ὀφείλουμε καὶ τὴν προσαρμογὴ τοῦ ἔτους στὴ διάρκεια τῆς περιστροφῆς τῆς Γῆς γύρω ἀπὸ τὸν Ἥλιο. Ἡ σειρὰ τῶν μηνῶν ποὺ ἰσχύουν σήμερα, ἡ διάρκεια καὶ οἱ ὀνομασίες τους ὀφείλονται ἐν πολλοῖς στὴ διορατικότητα τοῦ ρωμαίου στρατηλάτη καὶ πολιτικοῦ
.
Στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα τὸ ἔτος τὸ ἀποτελοῦσαν δώδεκα σεληνιακοὶ μῆνες, οἱ ὁποῖοι εἶχαν συνήθως 29 καὶ 30 ἡμέρες ἐναλλὰξ (πρόκειται γιὰ τοὺς «κοίλους» καὶ «πλήρεις» μῆνες, ἀντίστοιχα, τῶν Ἀρχαίων).
Τὰ ὅρια κάθε μῆνα τὰ σηματοδοτοῦσε ἡ ἐμφάνιση δύο νέων φεγγαριῶν, ἑπομένως ἡ διάρκειά του ἦταν περίπου 29 ½ ἡμέρες. Ὡστόσο ἡ καθιέρωση ἑνὸς ἔτους 354 ἡμερῶν δημιουργοῦσε πρόβλημα καί, ἂν δὲν λαμβάνονταν μέτρα, συνεχῶς θὰ διογκωνόταν, ἀφοῦ ἕνα ἡλιακὸ ἔτος ἔχει 365 ἡμέρες.
Γιὰ νὰ ἐκμηδενίσουν τὴ διαφορὰ αὐτὴ πρόσθεταν κατὰ διαστήματα, συνήθως ἀνὰ διετία, ἕναν ἐμβόλιμο μῆνα διάρκειας περίπου 22-23 ἡμερῶν. Πιθανότατα οἱ Ἕλληνες χρησιμοποίησαν ἡμερολογιακὸ ἔτος 12 μηνῶν περίπου τὸν 8ο αἰ. π.Χ., ἀφοῦ μνεία τῆς ὕπαρξής του ἐντοπίζεται στὸν Ἡσίοδο, ἂν καὶ ὁρισμένοι ἀμφισβητοῦν τὴν ἀξία τῆς μαρτυρίας αὐτῆς.
Ἡ σχέση ἀνάμεσα στὸ ἡμερολογιακὸ ἔτος καὶ στὶς γιορτές, ἦταν γιὰ τοὺς Ἕλληνες στενή, ὅπως ἀποδεικνύεται ἀπὸ τὸ ὅτι τὰ ὀνόματα τῶν περισσοτέρων μηνῶν τους προέρχονταν ἀπὸ ὀνομασίες γιορτῶν ποὺ τελοῦνταν κατὰ τοὺς μῆνες αὐτούς.
Οἱ γιορτὲς αὐτὲς σπάνια σχετίζονται μὲ ἐπεισόδια ἀπὸ τὴ ζωὴ τῶν ἴδιων τῶν θεῶν (παράδειγμα ὁ μῆνας Γαμηλιώνας -Ἰανουάριος-, κατὰ τὸν ὁποῖο γιορταζόταν ὁ ἱερὸς γάμος τοῦ Δία καὶ τῆς Ἥρας, οἱ ἀνθρώπινοι γάμοι θεωροῦνταν ἐπανάληψη τοῦ γάμου αὐτοῦ) καὶ συνήθως ἔχουν νὰ κάνουν μὲ τὶς ἀγροτικὲς ἀσχολίες ποὺ ἐλάμβαναν χώρα κατὰ τὸ ἀντίστοιχο χρονικὸ διάστημα καὶ μὲ τὶς ὁποῖες ὁ ἄνθρωπος ἐξασφάλιζε τὴ σοδειά του συνεπῶς καὶ τὴν ὕπαρξη καὶ διαιώνισή του.
Τὸ ὅτι σὲ ἀρκετὰ μέρη τοῦ ἀρχαίου Ἑλληνικοῦ κόσμου τὰ ὀνόματα τῶν μηνῶν δὲν σχετίζονται μὲ τὶς γιορτὲς τῶν σημαντικότερων θεῶν τους ἀλλὰ συνήθως μὲ αὐτὲς τοῦ Ἀπόλλωνα σημαίνει ὅτι στὴν καθιέρωσή τους πρέπει νὰ ἔχει συμβάλει ἀποφασιστικὰ ἕνα ἱερὸ τοῦ θεοῦ αὐτοῦ μὲ πανελλήνια ἀποδοχή, ὅπως ἀποδεδειγμένα ἦταν αὐτὸ στοὺς Δελφούς.
Μιὰ ἐπιγραφικὴ μαρτυρία μας ἐνημερώνει ὅτι στὴν Ἀθήνα γινόταν μιὰ θρησκευτικὴ τελετὴ στὴν ἀρχὴ τοῦ νέου ἔτους ἢ σωστότερα τὴν τελευταία ἡμέρα τοῦ ἀπερχομένου, ἀφοροῦσε ὅμως περιορισμένο ἀριθμὸ ἀτόμων. Ἐπρόκειτο γιὰ μιὰ θυσία τῶν ἀπερχόμενων ἀξιωματούχων στὸν Δία Σωτῆρα καὶ τὴν Ἀθηνᾶ Σωτείρα καὶ ἀπέβλεπε στὴν ἐξασφάλιση τῆς εὔνοιας τῶν θεῶν αὐτῶν γιὰ τὴ νέα χρονιά.
Μόλις στὰ ρωμαϊκὰ χρόνια καὶ κάτω ἀπὸ τὴν ἐπίδραση τῆς ἴδιας τῆς Ρώμης ἄρχισε ὁ ἑορτασμὸς τῆς Πρωτοχρονιᾶς, ὁ ὁποῖος ἐπεκτάθηκε σὲ ὅλη τὴν ἐπικράτεια τῆς ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας, ἑπομένως καὶ στὸν ἑλληνικὸ χῶρο.
Ἦταν ὁ Ιούλιος Καίσαρας ποὺ τὸ 46 π.Χ. καθιέρωσε τὴν 1η Ἰανουαρίου ὡς ἀρχὴ τοῦ ἔτους, κάτι ποὺ ἔκτοτε γνώρισε εὐρεῖα διάδοση στὴ Δύση μὲ λιγοστὲς καὶ περιορισμένες τοπικὰ καὶ χρονικὰ ἐξαιρέσεις, ὅπως π.χ. στὴν ἐποχὴ τοῦ Καρόλου τοῦ Μεγάλου (ὁ τελευταῖος ἐπειδὴ συνέβη νὰ ἀνεβεῖ στὸν θρόνο τὰ Χριστούγεννα τοῦ 800 μ.Χ. ὅρισε γιὰ τὴν ἐπικράτειά του ὡς ἀρχὴ τοῦ χρόνου τὶς 25 Δεκεμβρίου).
Στὸν Ἰούλιο Καίσαρα καὶ στὶς γνώσεις τοῦ περίφημου ἀστρονόμου ἀπὸ τὴν Ἀλεξάνδρεια, Σωσιγένη, τὴ συνδρομὴ τοῦ ὁποίου εἶχε ζητήσει, ὀφείλουμε καὶ τὴν προσαρμογὴ τοῦ ἔτους στὴ διάρκεια τῆς περιστροφῆς τῆς Γῆς γύρω ἀπὸ τὸν Ἥλιο. Ἡ σειρὰ τῶν μηνῶν ποὺ ἰσχύουν σήμερα, ἡ διάρκεια καὶ οἱ ὀνομασίες τους ὀφείλονται ἐν πολλοῖς στὴ διορατικότητα τοῦ ρωμαίου στρατηλάτη καὶ πολιτικοῦ
.
Στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα τὸ ἔτος τὸ ἀποτελοῦσαν δώδεκα σεληνιακοὶ μῆνες, οἱ ὁποῖοι εἶχαν συνήθως 29 καὶ 30 ἡμέρες ἐναλλὰξ (πρόκειται γιὰ τοὺς «κοίλους» καὶ «πλήρεις» μῆνες, ἀντίστοιχα, τῶν Ἀρχαίων).
Τὰ ὅρια κάθε μῆνα τὰ σηματοδοτοῦσε ἡ ἐμφάνιση δύο νέων φεγγαριῶν, ἑπομένως ἡ διάρκειά του ἦταν περίπου 29 ½ ἡμέρες. Ὡστόσο ἡ καθιέρωση ἑνὸς ἔτους 354 ἡμερῶν δημιουργοῦσε πρόβλημα καί, ἂν δὲν λαμβάνονταν μέτρα, συνεχῶς θὰ διογκωνόταν, ἀφοῦ ἕνα ἡλιακὸ ἔτος ἔχει 365 ἡμέρες.
Γιὰ νὰ ἐκμηδενίσουν τὴ διαφορὰ αὐτὴ πρόσθεταν κατὰ διαστήματα, συνήθως ἀνὰ διετία, ἕναν ἐμβόλιμο μῆνα διάρκειας περίπου 22-23 ἡμερῶν. Πιθανότατα οἱ Ἕλληνες χρησιμοποίησαν ἡμερολογιακὸ ἔτος 12 μηνῶν περίπου τὸν 8ο αἰ. π.Χ., ἀφοῦ μνεία τῆς ὕπαρξής του ἐντοπίζεται στὸν Ἡσίοδο, ἂν καὶ ὁρισμένοι ἀμφισβητοῦν τὴν ἀξία τῆς μαρτυρίας αὐτῆς.
Ἡ σχέση ἀνάμεσα στὸ ἡμερολογιακὸ ἔτος καὶ στὶς γιορτές, ἦταν γιὰ τοὺς Ἕλληνες στενή, ὅπως ἀποδεικνύεται ἀπὸ τὸ ὅτι τὰ ὀνόματα τῶν περισσοτέρων μηνῶν τους προέρχονταν ἀπὸ ὀνομασίες γιορτῶν ποὺ τελοῦνταν κατὰ τοὺς μῆνες αὐτούς.
Οἱ γιορτὲς αὐτὲς σπάνια σχετίζονται μὲ ἐπεισόδια ἀπὸ τὴ ζωὴ τῶν ἴδιων τῶν θεῶν (παράδειγμα ὁ μῆνας Γαμηλιώνας -Ἰανουάριος-, κατὰ τὸν ὁποῖο γιορταζόταν ὁ ἱερὸς γάμος τοῦ Δία καὶ τῆς Ἥρας, οἱ ἀνθρώπινοι γάμοι θεωροῦνταν ἐπανάληψη τοῦ γάμου αὐτοῦ) καὶ συνήθως ἔχουν νὰ κάνουν μὲ τὶς ἀγροτικὲς ἀσχολίες ποὺ ἐλάμβαναν χώρα κατὰ τὸ ἀντίστοιχο χρονικὸ διάστημα καὶ μὲ τὶς ὁποῖες ὁ ἄνθρωπος ἐξασφάλιζε τὴ σοδειά του συνεπῶς καὶ τὴν ὕπαρξη καὶ διαιώνισή του.
Τὸ ὅτι σὲ ἀρκετὰ μέρη τοῦ ἀρχαίου Ἑλληνικοῦ κόσμου τὰ ὀνόματα τῶν μηνῶν δὲν σχετίζονται μὲ τὶς γιορτὲς τῶν σημαντικότερων θεῶν τους ἀλλὰ συνήθως μὲ αὐτὲς τοῦ Ἀπόλλωνα σημαίνει ὅτι στὴν καθιέρωσή τους πρέπει νὰ ἔχει συμβάλει ἀποφασιστικὰ ἕνα ἱερὸ τοῦ θεοῦ αὐτοῦ μὲ πανελλήνια ἀποδοχή, ὅπως ἀποδεδειγμένα ἦταν αὐτὸ στοὺς Δελφούς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου