Kείμενο διάλεξης τοῦ δημοσιογράφου Γιώργου Πήττα ποὺ δόθηκε τὴν τετάρτη 5 Μαρτίου 2008 στὸν Ὅμιλο Ἔλευσις Κύπρου
Ἂν ρωτήσετε τυχαίους περαστικοὺς στὸ δρόμο «τί εἶναι ὁ Παγανισμός;» οἱ ἀπαντήσεις θὰ ποικίλουν ἀπὸ τὴν ἀπόλυτη ἄγνοια, μέχρι τὸν θολὸ μῦθο.
Βλέπετε, ἡ λέξη καὶ ἡ ἔννοια, φορτώθηκαν μὲ χίλιες δυὸ ἐνοχικὲς ἐπιστρώσεις, μέσα ἀπὸ τὴν πτώση τοῦ ἀρχαίου κόσμου καὶ τὴν λυσσαλέα προσπάθεια ἑνὸς νέου, ὄχι ἀναγκαῖα καλύτερου, νὰ ἐπικρατήσει.
Καὶ ὅπως πάντα, ἡ ἐπίσημη ἱστορία καταγράφει τὸ χρονικό του νικητὴ ἀπὸ τὴν δική του πλευρὰ ἐνῶ τὸν ἡττημένο τὸν τεμαχίζει προκειμένου νὰ ἀλλοτριώσει τὴν ἱστορικὴ μνήμη τοῦ μέλλοντος.
Ὁ Παγανισμὸς πρῶτα ἀπὸ ὅλα σὰν λέξη, ἔρχεται ἀπὸ τὸ λατινικὸ paganus: χωριάτης /ἀγρότης/ἄνθρωπος τῆς γῆς. Κατὰ συνέπεια μιλᾶμε γιὰ ἀνθρώπους ποὺ ἐξ ὁρισμοῦ ζοῦσαν μακριὰ ἀπὸ τὰ ἀστικὰ κέντρα, στὴν περιφέρεια τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας.
Ὅταν ἄρχισε ὁ ἐκχριστιανισμὸς τῆς Εὐρώπης, μὲ συνέπεια τὸ ξεθεμελίωμα τῶν μέχρι τότε παραδόσεων, κάποιοι, καὶ ἦσαν πολὺ αὐτοί, δὲν ἤθελαν οὔτε τίς συνήθειες τῶν προγόνων τους νὰ ἀλλάξουν, οὔτε τίς λατρευτικές τους παραδόσεις.
Εὔλογο, μιᾶς ποὺ μιλᾶμε γιὰ πράγματα ποὺ ὑπῆρχαν γιὰ πολλοὺς αἰῶνες, ποὺ δημιουργήθηκαν πηγαῖα μέσα ἀπὸ τὴ σχέση μεταξὺ ἀνθρώπων καὶ περιβάλλοντος χώρου καὶ μὲ αὐτὰ ἔζησαν καὶ μεγάλωσαν γενιὲς καὶ γενιές.
Καί, νὰ τονίσω σὲ αὐτὸ τὸ σημεῖο πὼς ὅταν προσδιορίζουμε τὴν ἔννοια «Περιβάλλον» περιλαμβάνουμε μὲ τὴν ἴδια ἔνταση καὶ τὸ ἄνθος ποὺ φυτρώνει δίπλα μας, ἀλλὰ καί, τὸ τελευταῖο ἄστρο στὶς ἐσχατιές του Σύμπαντος.
Τὸ Φυσικό μας Περιβάλλον εἶναι τὸ Ὅλον.
Μὲ τὴ διαφορά, πὼς ἡ ἀποτύπωση τοῦ Ὅλου σὲ Τοπικὴ Κλίμακα, εἶναι ποὺ φιλτράρει καὶ ἀβίαστα καθοδηγεῖ τὸ Περιεχόμενο τῶν κατὰ τόπους Ἀντιλήψεων γιὰ τὸν Κόσμο-τῶν Κοσμοαντιλήψεων.
Παρένθεση:
Εἶναι πολὺ χαρακτηριστικό, πὼς ὅταν οἱ ἐκπρόσωποι τῶν χριστιανικῶν ἐκκλησιῶν ἀντιμάχονται Ἀντιλήψεις ἢ ἀπόψεις ποὺ μοιάζουν νὰ διακυβεύουν τὴν δική τους συνεισφορά –ἂς τὸ πῶ ἔτσι «κομψὰ» – στὴν Παράδοση, λησμονοῦν ἐπιλεκτικὰ πὼς ἡ δική τους ἀντίληψη εἶναι ποὺ ξεθεμελίωσε καὶ μάλιστα βιαιότατα παραδόσεις ποὺ προΰπαρχαν γιὰ πολλοὺς αἰῶνες καὶ μάλιστα μέσα σὲ αὐτὲς τίς παραδόσεις εἶναι ποὺ χτίστηκαν ἐπιστῆμες, τέχνες , φιλοσοφίες καί, ὅλα ὅσα σήμερα ἀποκαλοῦμε «Κλασικὲς Σπουδές». Ἱστορικά, αὐτὸ τὸ μῖσος στὸ «χθεσινὸ» καὶ τὸ «Ἄλλο» δὲν εἶχε προηγούμενο-ὁ χριστιανισμὸς διατηρεῖ ἐπάξια τὰ πρωτεῖα στὴν Συστηματικὴ Καταστροφή.
Κλείνει ἡ παρένθεση.
Ὁ Παγανισμός, εἶναι ἕνας ὅρος, ποὺ πλέον προσδιορίζει γενικὰ καὶ ἀόριστα τὸν Πολυθεϊσμό, δηλαδὴ τὸν «πλουραλισμὸ» στὰ ἐν τοῖς οὐρανοῖς τεκταινόμενα.
Αὐτὸ βέβαια, εἶχε σὰν συνέπεια τὴν ἀντανάκλαση αὐτῆς ἀντίληψης καὶ στὰ ἐπὶ τῆς γῆς.
Ὁ κόσμος ἄλλαξε καὶ ἄλλαξε ριζικὰ καὶ δραματικά.
Δὲν θὰ μποῦμε ἐδῶ τώρα σὲ λεπτομέρειες γιατί εἴμαστε στὸ πλαίσιο μιᾶς ὁμιλίας ποὺ δὲν θέλει νὰ προκαλέσει πάρα πολλὰ χασμουρητά.
Κατὰ συνέπεια , θὰ κάνουμε σὲ αὐτὸ τὸ σημεῖο ἕνα τεράστιο ἅλμα στὸ χρόνο –θὰ προσπεράσουμε μὲ ἰλιγγιώδη ταχύτητα αἰῶνες ὁλάκερους –τοὺς αἰῶνες τῆς χριστιανικῆς ἐπικράτησης καὶ τοῦ βασικοῦ μοτίβου , αὐτοῦ τῆς Ἐνοχῆς ὡς ἐργαλείου ποδηγέτησης καὶ ἐξανδραποδισμοῦ-θυμίζουμε ἐπιλεκτικὰ τὸν Μεσαίωνα-τὸ Βυζάντιο-τὴν Βικτωριανὴ Βρετανία-τὴν ἄνοδο τοῦ Πουριτανισμοῦ στὶς ΗΠΑ.
Καί, θὰ φθάσουμε στὶς μέρες μας, στὸ δεύτερο μισὸ τοῦ περασμένου αἰῶνα:
Ἀπὸ τὰ μέσα τῆς δεκαετίας τοῦ 60 καὶ ἐντεῦθεν, ἀρχῆς γενομένης μὲ τὸ θαυμάσιο ἀλλὰ ἀφελέστατο flower power τοῦ κινήματος τῶν Hippies ὁ Παγανισμός, ὡς ἀντίλαλος, ἄρχισε νὰ ἐπιστρέφει.
Εἶναι ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ μεγάλη πλάνη νὰ πιστεύουμε πὼς ἡ δεκαετία τοῦ 60 ἦταν μόνο λουλούδια τραγούδια καὶ ἀφέλεια.
Κατὰ τὴν ἀπίθανη ἐκείνη δεκαετία ἡ δύση προσπάθησε κυρίως νὰ ἀπενοχοποιηθεῖ –καὶ θυμίζω ἐδῶ τίς ἐνοχικὲς ἐπιστρώσεις ποὺ ἀνέφερα στὴν ἀρχή.
Ποιητὲς μουσικοί, ζωγράφοι , σκηνοθέτες ἀλλὰ καὶ ἀκαδημαϊκοὶ μέσα ἀπὸ μία ἀργὴ ἀλλὰ ἐξελικτικὴ διαδικασία ποὺ πέρασε μέσα ἀπὸ ὅλες τίς μορφὲς ἔκφρασης εἴτε τῆς καλλιτεχνικῆς εἴτε τῆς στοχαστικῆς κυριολεκτικὰ ἔμοιασαν νὰ συντονίζονται σὲ μία ἔκρηξη.
Ἴσως , αὐτὸ ποὺ λέμε Ἱστορικὴ Συγκυρία ἡ ὁποία –νομίζω-ποτὲ δὲν ἀποτελεῖ μία τυχαιότητα ἀλλὰ εἶναι προϊὸν ἑνὸς ντόμινο ποὺ δὲν εἶναι πάντα ἠχηρό.
Ἕνα Butterfly Effect τὸ ὁποῖο συμβαίνει πάντα ὑπογείως-Underground-γιὰ νὰ χρησιμοποιήσω τὸν προσδιορισμὸ τῶν κινημάτων ἐκείνης τῆς ἐποχῆς.
Τὸ περίφημο «κάντε ἔρωτα ὄχι πόλεμο» ποὺ ἐπίσης μοιάζει στὶς μέρες μας ἁπλοϊκό, δὲν εἶναι παρὰ ἕνα σλόγκαν.
4 λέξεις ποὺ ἐκφράζουν πλήρως το συναίσθημα τῶν ἀνθρώπων μετὰ ἀπὸ δύο παγκοσμίους πολέμους, τὴν ἀνάγκη οἱ ἄνθρωποι νὰ τὰ βροῦν μεταξύ τους, τὴν διάθεση νὰ παραγκωνισθοῦν οἱ ἱεραρχίες καὶ οἱ ἐξουσίες ὥστε νὰ ἐξαλειφθοῦν αὐτὰ ποὺ χωρίζουν τὸν κόσμο, ποὺ πρακτικὰ ἀλλὰ καὶ συμβολικὰ ἀποκαλοῦμε σύνορα-ὅρια.
Γιὰ πρώτη φορά, μετὰ ἀπὸ αἰῶνες, ἀναζητήθηκε ξανὰ,σε κινηματικὰ ἐπίπεδα, τὸ νόημα τῆς ὕπαρξης –δηλαδὴ ἡ Ἱερότητα-μέσα στὴ Φυσικὴ Διαδικασία.
Ἡ σύγκρουση τότε, στὴ δεκαετία τοῦ 60 εἶχε καὶ μία ἄλλη κρίσιμη παράμετρο.
Πολὺ πρὶν ἡ Οἰκολογία καὶ ἡ ἐναρμόνιση τῆς Οἰκονομίας μὲ τὴ Φύση γίνουν ὀντολογικὲς ἐπιταγές, τὰ κινήματα τοῦ 60 μίλησαν γιὰ τὴν ἐπιστροφὴ στὴ φύση.
O Neal Young ἔγραφε τὸν Ὕμνο στὴ Μάνα Φύση διασκευάζοντας τὸν ἀμερικανικὸ ἐθνικὸ ὕμνο ὁ Paul McCartney τὸ Mother Nature o Donovan τὰ χρώματα τῆς φύσης.
Ἦταν ὅλοι τους γνήσια τέκνα του William Blake τοῦ σημαντικοῦ Βρετανοῦ Ποιητῆ ζωγράφου καὶ στοχαστῆ ποὺ πρὶν ἀπὸ ὅλους, ἀπὸ τὸ ξημέρωμα ἀκόμα της βιομηχανικῆς ἐπανάστασης, εἶδε τὸν ἐφιάλτη τοῦ βιασμοῦ τῆς φύσης νὰ ἔρχεται.
Στὴ δεκαετία τοῦ 60 λοιπόν, μπῆκαν οἱ σπόροι τῆς ἀναβίωσης τοῦ Παγανισμοῦ .
Καὶ τὰ τελευταῖα 15 περίπου χρόνια, σὰν κίνημα διογκώνεται σὲ ὅλες τίς χῶρες τῆς δύσης καὶ ὄχι μόνο. Γιατί;
Γιατί ἁπλούστατα ὁ «Παγανισμὸς» ἰσοῦται μὲ τὴν ἐπιστροφὴ στὸν Κατὰ Φύση Ἄνθρωπο ποὺ θεωρεῖ τὸ Οἰκοσύστημα ὀργανικὸ μέρος του ὅπως τὸ χέρι καὶ τὸ πόδι καὶ ὄχι ἰδιοκτησία πρὸς ἐκμετάλλευση ἢ δῶρο τοῦ ἑνὸς θεοῦ, γιὰ ξόδεμα, ἅλωση καὶ ἀσέλγεια.
Παραφράζοντας λοιπὸν τὸν Jean Paul Sartre καὶ τὸν τίτλο τοῦ σημαντικοῦ ἔργου του «Ὑπαρξισμός, ἕνας Ἀνθρωπισμὸς», λέμε, πὼς στὸν 21ο αἰῶνα ὁ Παγανισμὸς ἢ νέο-Παγανισμὸς εἶναι σὲ μεγάλο ποσοστό του ἕνας καινούργιος ἀνερχόμενος Ἀνθρωπισμὸς ποὺ ἀνταποκρίνεται μὲ σημαντικὴ εὐστοχία στὴν κορυφαία ἀγωνία τῆς ἐποχῆς:
Τὴ σχέση μας μὲ τὴ Γῆ, μὲ τὸ Περιβάλλον, κυρίως μὲ τὴν Ἱερότητα ποὺ πρέπει νὰ διέπει τὴ ματιά μας γιὰ τὴ Μητέρα Φύση-μὲ τὸ Ὅλον του Περιβάλλ-Οντος.
Κακὰ τὰ ψέματα. Ἂν φτάσαμε ἐδῶ ποὺ φτάσαμε στὶς μέρες μας, εἶναι ἀκριβῶς γιατί χάσαμε αὐτὴν τὴν Ἱερότητα στὴν ἀντίληψή μας γιὰ τὴ Φύση, τὴν ὁποία ἐπὶ μακρόν, θεωρήσαμε ὡς ὑποχείριο καὶ ἀντικείμενο πρὸς καθυπόταξη.
Δὲν ξέρω πόσο ἔχουν ἀντιληφθεῖ οἱ ἰθύνοντες τὸ ἀκριβῶς συμβαίνει. Τὸ πρόβλημά μας ὅμως δὲν εἶναι οἱ ἰθύνοντες, ἀλλὰ ἐμεῖς οἱ ἴδιοι.
Στὸ κατὰ πόσο ἔχουμε κατανοήσει τὸ μέγεθος τοῦ προβλήματος καὶ στὸ κατὰ πόσο κάνουμε ὅτι μποροῦμε ὁ καθένας.
Ἡ Κλιματικὴ Ἀλλαγή, ἡ Παγκόσμια Ὑπερθέρμανση, ἡ κατ ἐξακολούθηση παρὰ φύση ἀσέλγεια στὴν κατὰ Φύση Τάξη, μᾶς φέρνει κάθε μέρα μὲ ἐξαιρετικὰ γοργοὺς ρυθμοὺς στὸ τέλος τοῦ κόσμου ἔτσι ὅπως τὸν ξέρουμε.
Καὶ λέω «ὅπως τὸν ξέρουμε» γιατί ὁ Φυσικὸς Νόμος ἀνὰ πᾶσα στιγμὴ μπορεῖ νὰ μᾶς ἀποβάλλει ὡς παρασιτικοὺς ὀργανισμοὺς καὶ νὰ ἐπιστρέψει ἀνενόχλητος πλέον στὸν Θρίαμβό Τοῦ.
Τὸ χειρότερο;
Ὅλα αὐτὰ ποὺ συμβαίνουν σήμερα, ἔχουν προβλεφθεῖ ἀπὸ τοὺς ἐπιστήμονες ἐδῶ καὶ πολλά, πάρα πολλὰ χρόνια ἀλλά, κανεὶς δὲν ἄκουγε. Τώρα, στὸ «καὶ πέντε» χτύπησε ὁ συναγερμός.
Ἀλλά, τὸ ζητούμενο, δὲν εἶναι ἁπλὰ κάποια πρακτικὰ μέτρα.
Τὸ μέγα ζητούμενο, εἶναι ἡ καθολική, ἕως τὰ βάθη τῆς ψυχῆς μας ἀλλαγὴ Ἠθικῆς καὶ Παιδείας (ἔννοιες ταυτόσημες κατὰ τὴν ἀντίληψή μας) ὡς πρὸς τὴ σχέση μας μὲ τὸν Κόσμο τοῦ ὁποίου εἴμαστε ἁπλὰ ἕνα Μέλος καὶ ὄχι οἱ ἐξ ἀποκαλύψεως ἰδιοκτῆτες.
Στὴν Ἀρχαιότητα ὁ παγανιστὴς ἄνθρωπος συμβολοποιοῦσε τὴ σχέση του μὲ τὴ Φύση ἀποδίδοντάς τη Θεϊκὴ Ἰδιότητα καὶ βαφτίζοντας τὴν κάθε ἰδιότητα μὲ ἕνα ὄνομα.
Κρατοῦσε ἔτσι τὴν σεβαστικὴ ἀπόσταση ἀπὸ τὴ μία ἀλλὰ συντηροῦσε καὶ τὴν συγγενικὴ οἰκειότητα ἀπὸ τὴν ἄλλη.
Ὁ Χριστιανισμός, σὰν θρησκεία ποὺ στηρίχτηκε καὶ στηρίζεται πάνω στὴν ἐνοχὴ γιὰ κάθε τί ποὺ παράγει Ἐνθουσιασμὸ καὶ Ἐσωτερικὸ Πάθος λειτούργησε ὄχι ἁπλὰ ἀνασταλτικά, ἀλλὰ εὐνουχιστικά.
Θεωρῶντας τον Κόσμο ὄχι ὡς Κόσμημα καὶ Δόξα ἀλλὰ ὡς ἰδιόκτητο δεδομένο, τοῦ ἄλλαξε τὸν ἀ-Δόξαστο.
Καὶ παρήγαγε μία σειρὰ ἀπὸ ἠθικολογικοὺς κανόνες ποὺ ἐπειδὴ εἶναι βαθύτατα ἐνάντιοι στὴν ἀνθρώπινη φύση ,διαμόρφωσαν μὲ τοὺς μὲ τοὺς αἰῶνες μία οὐσιαστικὰ διεστραμμένη ἀνθρωπότητα ποὺ μισεῖ τὸν ἑαυτό της.
Μιὰ ἀνθρωπότητα ποὺ ντρέπεται διαρκῶς.
Μία «νῦν καὶ ἀεὶ» ξεφτίλα...
Θὰ τὸ πάω πολὺ μακριά, ἀλλὰ ἂν αὐτὴ τὴ στιγμὴ ἡ φύση μας ἐκδικεῖται εἶναι γιατί πρῶτα ἀπὸ ὅλα πήγαμε οἱ ἴδιοι κόντρα στὴν φύση μας.
Τσακίσαμε τὸν Ἐρωτισμό μας ποὺ εἶναι ὁ ἀπόλυτος φυσικὸς ὁδηγὸς καὶ διάχυτος ὅσο ὁ ἀέρας ποὺ ἀναπνέουμε.
Δὲν θὰ ἀνοίξω ἐδῶ ἕνα ἄλλο μέγα κεφάλαιο γιὰ τὸν Ἔρωτα καὶ τὴν Συμπαντικὴ Συνουσία. Θεωρῶ πὼς σὲ αὐτὴ τὴν αἴθουσα, εἴμαστε λίγο πολύ, ὑποψιασμένοι.
Καὶ ναί, ἐρχόμαστε ἐδῶ στὸν πυρῆνα.
Ὁ Παγανιστὴς εἶναι Ἐρωτικὸς καὶ Φιλήδονος.
Τί σημαίνει αὐτό;
Ἐρωτικὸς: Ἐναρμονισμένος δηλαδὴ μὲ τὸ ἔνστικτό του ἐνορχηστρωμένος μὲ τίς ὁρμές του.
Ὅπως ὁλάκερη ἡ Φύση ποὺ ὅταν ἀνθίζει λέμε πὼς «Ὀργιάζει»
Φιλήδονος: Δηλαδή, ποὺ ἀγαπάει τὴν ἡδονή-μας ἐνοχλεῖ ἡ λέξη; Μὰ εἶναι κατὰ τὸ λεξικὸ ἕνα συνώνυμο τῶν λέξεων Χαρά, Ἀπόλαυση, Πληρότητα, Εὐτυχία. Αὐτὸς ὁ Ἄνθρωπος, ὁ «ἀνθισμένος» ἄρα Ὀργιαστικὸς στὶς αἰσθήσεις του, ὁ Χαρούμενος καὶ Εὐτυχής, εἶναι ὁ Ἐνθουσιαμένος Παγανιστὴς Ἄνθρωπος.
ΝΑΙ Ὁ ΠΑΓΑΝΙΣΜΟΣ , ΕΙΝΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ..
Ἡ τάση του, εἶναι ἡ ἐπαναφορὰ στὴ Φυσικὴ Τάξη καὶ ἡ διείσδυσή του σὰν ἀντίληψη στὶς σημερινὲς κοινωνίες εἶναι ὑπαρκτή.
Ἡ οὐσία του, ἡ ἀγωνία του, ποὺ εἶναι καὶ ἡ ἀγωνία τοῦ κόσμου ὅλου, νὰ ξαναβρεθεῖ ὁ ρυθμός.
Σκεφτεῖτε τὴν λέξη ΡΥΘΜΟΣ σὲ σχέση μὲ ὅσα εἴπαμε νωρίτερα. Ρυθμός:
Κάπου στὰ 1230 ὁ δημιουργὸς τοῦ χοροῦ τῶν δερβίσηδων ὁ Πέρσης Γιαλαλουντὶν Ρούμι, δίδασκε πὼς τὸ μυστικό της ζωῆς βρίσκεται στὴν ὑποταγὴ στὸν ἔρωτα. Ἔγραφε:
«Ἡ καρδιὰ εἶναι τὸ σιτάρι. Ἐμεῖς, ὁ μύλος. Ξέρει ὁ μύλος γιατί γυρίζει;»
Αἰῶνες ἀργότερα, ὁ T.S Elliot του ἀποκρίθηκε:
«Στὸ ἀκίνητο σημεῖο τοῦ Κόσμου ποὺ γυρίζει, οὔτε σάρκα οὔτε ἄϋλο.
Οὔτε ἀπό, οὔτε πρός. Εἶναι χορός. Μὰ οὔτε σταματᾶ μηδὲ ἀρχίζει. Εἶναι.»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου