Ο γενετιστής Κ. Τριανταφυλλίδης : «Ελάχιστες οι προσμίξεις στο DNA των Ελλήνων εδώ και δεκάδες χιλιάδες χρόνια»

Ο γενετιστής Κ. Τριανταφυλλίδης : «Ελάχιστες οι προσμίξεις στο DNA των Ελλήνων εδώ και δεκάδες χιλιάδες χρόνια»


Αυτόν τον επιστήμονα δεν θα τον δείτε στα μεγάλα κανάλια.....

Αποκάλυψη: To DNA των Ελλήνων δεν έχει επηρεασθεί

Το pontos-news.gr συνομιλεί με τον ομότιμο καθηγητή του Τομέα Γενετικής Ανάπτυξης και Μοριακής Βιολογίας του Τμήματος Βιολογίας του ΑΠΘ, Κωνσταντίνο Τριανταφυλλίδη.


Εξαιρετικά ενδιαφέροντα στοιχεία για τη γενετική σύσταση των Ελλήνων, είτε ζούσαν εντός των ορίων της μητροπολιτικής Ελλάδας είτε στον Πόντο, στην Ιωνία και την Καππαδοκία, απέδωσαν οι πολύχρονες έρευνες του ομότιμου καθηγητή γενετικής Κωνσταντίνου Τριανταφυλλίδη. Ο καθηγητής εντόπισε τη γενετική υπογραφή Ελλήνων σε περιοχές της Ευρώπης όπου είχε σημειωθεί ελληνικός αποικισμός, ενώ στηριζόμενος σε μελέτες για το προσφυγικό χωριό Πλατύ Ημαθίας κατέρριψε μύθους όπως ότι οι Έλληνες έχουν γενετική ομοιότητα με Τούρκους και Βούλγαρους, ή ότι οι Πομάκοι είναι Τούρκοι.

Παρά τα σχεδόν 400 χρόνια σκλαβιάς των Ελλήνων από τους Τούρκους σε αρκετές περιοχές του ελλαδικού χώρου, το ποσοστό ετερομιξίας (προσμίξεων) του γενετικού στοιχείου (DNA) των Ελλήνων με μη καυκάσιες φυλές από τη Νεολιθική Εποχή μέχρι σήμερα φθάνει μόλις το 2%. Είναι μάλιστα πολύ μικρότερο σε σύγκριση με άλλους πληθυσμούς της Μεσογείου, όπως για παράδειγμα οι Ισπανοί, των οποίων η πρόσμιξη με τους Άραβες φτάνει στο 8% του DNA τους.



Η γενετική σύσταση των προσφυγικής καταγωγής Ελλήνων της Ανατολής (Πόντιοι, Μικρασιάτες, Καππαδόκες) δεν παρουσιάζει στατιστικά καμία σημαντική διαφορά με το DNA των μη προσφυγικής καταγωγής Ελλήνων. Έχει όμως τεράστια διαφορά με αυτό των Τούρκων, παρά τη γειτνίαση Ελλήνων και Τούρκων σε πολλές περιοχές πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Αντιστοίχως, οι νεοπρόσφυγες Πόντιοι από τη Γεωργία έχουν παρόμοια γενετική σύσταση με τους κατοίκους της μητροπολιτικής Ελλάδας και πολύ διαφορετική από εκείνους της Γεωργίας.
Η μελέτη στο Πλατύ Ημαθίας
Τον οποιονδήποτε ισχυρισμό ότι οι προσφυγικής καταγωγής Έλληνες της Ανατολής έχουν προσμίξεις στη γενετική τους σύσταση με τους Τούρκους, ή οι γηγενείς Έλληνες Μακεδόνες με τους Βούλγαρους, καταρρίπτει η έρευνα στην οποία στηρίχτηκε ο Κ. Τριανταφυλλίδης στο Πλατύ Ημαθίας. Το χωριό κατοικείται σήμερα σε ποσοστό 90% από Πόντιους και Καππαδόκες και κατά 10% από γηγενείς Έλληνες.



Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του καθηγητή, το DNA των κατοίκων του συγκεκριμένου χωριού παρουσιάζει μεγάλη γενετική ομοιότητα με αυτό των υπόλοιπων κατοίκων της Ελλάδας και ελάχιστη με τη γενετική σύσταση Τούρκων και Βούλγαρων.
Ένας άλλος μύθος που κατέρριψε η έρευνα του κ. Τριανταφυλλίδη, είναι οι όποιοι ισχυρισμοί ότι οι Πομάκοι είναι Τούρκοι. «Από την έρευνα τεκμηριώνεται ότι οι Πομάκοι είναι γηγενής πληθυσμός, ο οποίος ζούσε τα τελευταία 2.500-3.000 χρόνια στην οροσειρά της Ροδόπης», μας λέει.

Αποδείχθηκε γενετικά ότι οι Πομάκοι έχουν μεγάλη σχέση με τους Έλληνες και τους Βούλγαρους και ελάχιστη με τους Τούρκους.Ελληνική γενετική «υπογραφή» στις αποικίες
Ακόμα και σήμερα, μετά από περισσότερα από 2.500 χρόνια, ανιχνεύεται η γενετική υπογραφή των Ελλήνων στις αποικίες της Αρχαιότητας. Είναι αξιοσημείωτο ότι το 37% του DNA των σημερινών κατοίκων της Σικελίας (μέρος της Μεγάλης Ελλάδας) προέρχεται από τους Έλληνες, ενώ αντίστοιχη προέλευση έχει και το 17% του DNA των σημερινών κατοίκων της Προβηγκίας στη Νότια Γαλλία, όπου υπήρξαν αποικίες όπως αυτή της Μασσαλίας.



«Είναι εντυπωσιακό, επίσης, ότι το DNA των λειψάνων Νεολιθικής Εποχής που βρέθηκαν στην Ιρλανδία και στη Νοτιοανατολική Σουηδία έχει προέλευση από την ανατολική Μεσόγειο και κυρίως από τις Μυκήνες. Επίσης, η μελέτη του DNA λειψάνων της Νεολιθικής Εποχής από σπήλαιο του οροπεδίου του Λασιθίου έδειξε ότι είναι παρόμοιο με το DNA των σημερινών κατοίκων της συγκεκριμένης περιοχής. Η σύγκριση έγινε με 135 διαφορετικούς πληθυσμούς από την Ευρασία και την Αφρική.

»Δεν βρέθηκε καμία ένδειξη προέλευσης του DNA των νεολιθικών Κρητών από την Αφρική, άρα δεν ευσταθεί και η άποψη που έχει διατυπωθεί ότι ο νεολιθικός πολιτισμός της Κνωσού είναι αφρικανικής προέλευσης».

Ο Homo Sapiens στην Ελλάδα

Σύμφωνα με γενετικά στοιχεία, πριν από 53.000 χρόνια έφτασε στον ελλαδικό χώρο ο «Σοφός Άνθρωπος» (Hopo Sapiens) και όχι πριν από 45.000 χρόνια, όπως δείχνουν τα ιστορικά στοιχεία. Για 5.000 χρόνια δε, συνυπήρξε με τον Άνθρωπο του Νεάντερταλ.

Επίσης, με βάση τα γενετικά στοιχεία, το DNA των σημερινών κατοίκων της Ευρώπης –κατά συνέπεια και των Ελλήνων– προέρχονται σε ποσοστό
2-4% από τον Άνθρωπο του Νεάντερταλ και το υπόλοιπο από τον Homo Sapiens.Στη Νεολιθική Εποχή (πριν από περίπου 10.000 χρόνια) οι άνθρωποι μετακινήθηκαν από τη βορειοδυτική Ανατολία και τη Λεβαντίνη (σημερινές Συρία και Ισραήλ) προς τα νησιά του Αιγαίου και τη Θεσσαλία (ο γνωστός Πολιτισμός του Σέσκλου) και στη συνέχεια από τον ελλαδικό χώρο μέσω των κοιλάδων Αξιού και Δούναβη μετακινήθηκαν προς την Κεντρική Ευρώπη και διά θαλάσσης προς τη δυτική Μεσόγειο.
«Αυτό τεκμηριώνεται από τη σύγκριση DNA μεταξύ νεολιθικών λειψάνων στον ελλαδικό χώρο και στην Ευρώπη, αλλά και από πολιτιστικά αγαθά, για παράδειγμα περιδέραια, τα οποία κατασκευάστηκαν στο Αιγαίο και βρέθηκαν σε νεολιθικούς τάφους της Δυτικής Ευρώπης», κατέληξε ο Κ. Τριανταφυλλίδης.
Ο Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης έχει τα τελευταία 35 χρόνια αφιερώσει τη ζωή του στην έρευνα της γενετικής σύστασης των Ελλήνων και συνόψισε τα συμπεράσματά του στο βιβλίο του Η γενετική ιστορία της Ελλάδος – Το DNA των Ελλήνων, το οποίο κυκλοφόρησε το 2014 από τις εκδόσεις Δ. Κυριακίδη, αλλά και στο δίγλωσσο (ελληνικά και αγγλικά) υπό έκδοση έργο του Η γενετική καταγωγή των Ελλήνων. Θα είναι 240 σελίδων σε γλώσσα εκλαϊκευμένη, με ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τα πολλά στοιχεία αρχαιογενετικής, δηλαδή μελέτες DNA σε λείψανα Παλαιολιθικής και Νεολιθικής Εποχής και Εποχής του Χαλκού.

Νά γιατί οἱ Σπαρτιᾶτες ἦταν ἄτρωτοι στή μάχη!

Το 1961 ὁ Ἀμερικανός πυρηνικός φυσικός καί καθηγητής μεταλλουργίας δρ Λάιλ Μπόρστ ἐπισκέφθηκε την Σπάρτη ἐπηρεασμένος ἀπό την ἀνδρεία των ἀρχαίων Σπαρτιατῶν ἀλλά καί γιγιά νά μελετήσει τα ὅπλα ποῦ χρησιμοποιοῦσε αὐτός ὁ πολεμικός λαός της ἀρχαίας Ἑλλάδας

Ζήτησε λοιπόν ἀπό τους ἐκεῖ ἀρχαιολόγους νά δεῖ δείγματα ὀβολῶν ἀπό το Ηραίον ( ναό – θησαυροφυλάκιο της ἀρχαίας Σπάρτης) του 670 π.χ. καί ἀφοῦ τα ἀνέλυσε ἀπεφάνθη πώς οἱ Σπαρτιᾶτες δέν εἶχαν ἁπλῶς σίδερο ἀλλά ἀτσάλι!

Δηλαδή ἕνα κρᾶμα σιδήρου καί ἄνθρακα με περιεκτικότητα σε ἄνθρακα μεταξύ 0,2 καί 0,8%.Κατά την δήλωση του στούς New York Times, αὐτὸ ἰσοδυναμούσαμε με την κατοχή ἀτομικῆς βόμβας γιὰ τα...μέτρα της ἐποχῆς Αἰτῶ ἐξηγεῖ ἐπιστημονικά, πέρα ἀπό την ἀποδεδειγμένη ἀνδρεία ποῦ ἀπέδειξαν ὁ Λεωνίδας καί οἱ 300 Σπαρτιᾶτες του στή μάχη των Θερμοπυλῶν καί πέρα ἀπό την ἐπιλογή του τέλειου στρατηγικοῦ σημείου της μάχης, το πώς 300 ἄνδρες ἀποδεκάτισαν ἕναν στρατό Περσῶν, Μήδων καί Σακῶν ποῦ ἀριθμοῦσαν τις 50.000 πάνοπλων ἁδρῶν, συμπεριλαμβανομένων καί των πλέων ἐπίλεκτων ταγμάτων των Περσῶν των ἀθανάτων, πρίν πέσουν ὅλοι ἀπό τα βέλη των τοξοτῶν μετά ἀπ΄ την προδοσία του Ἐφιάλτη

Γιὰ ἄλλη μία φορά ἀποδεικνύεται (καί μέσα ἀπό την ἐπιστήμη) το πόσο προηγμένη τεχνολογία διέθεταν οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες Φανταστεῖτε τώρα με πόση εὐκολία μποροῦσαν τα ἀτσάλινα ξίφη των Σπαρτιατῶν νά διαπεράσουν τις χάλκινες καί σιδερένιες πανοπλίες των Περσῶν καί ἀκόμα πόσο φόβο θὰ προκάλεσε στούς Πέρσες το γεγονός πώς στὰ δικά ξίφη τους οἱ Σπαρτιατικές πανοπλίες ἔμεναν ἀνεπηρέαστες

ἐκστρατεία του Διονύσου καὶ ἡ "Ἑλληνικότητα" του Ἀνατολίτικού πολιτισμοῦ

ἐκστρατεία του Διονύσου καὶ ἡ "Ἑλληνικότητα" του Ἀνατολίτικού πολιτισμοῦ


Πέρα ἀπὸ το μυθολογικό ἔπος των "Διονυσιακῶν" του Νόννου το ὁποῖο ἀναφέρεται σε ἕνα καθαρά γαστρονομικό ἡ οὐράνιο ἐπίπεδο με ἀπολήξεις στὴν χθόνα σχετικά με τις ἐκστρατεῖες του Διονύσου στὴν ἀνατολή, λαμβάνουμε ὥς κύρια πηγή το "Περί Ἴσιδος καὶ Ὀσίριδος" του Πλουτάρχου κεφ. 13.

<<Καὶ ὅταν βασίλευε ὁ Ὄσιρις τους μέν Αἰγύπτιους ἀμέσως ἀπήλλαξε ἀπὸ την γεμάτη στερήσεις θηριώδη ζωή ἀφοῦ τους δίδαξε την γεωργία,τους ἐθέσπισε νόμους καὶ τους δίδαξε νά τιμοῦν τους θεούς (σημ: ἀστρονομία, φιλοσοφία, τέχνη, μυθολογία). Μετά ταξίδεψε σε ὅλη τὴ γῆ καὶ ξημέρωσε τους τρόπους των ἀνθρώπων καὶ ἐλάχιστες φορές μάλιστα χρειάστηκε τα ὅπλα γιατί τις περισσότερες φορές τους ἔθελγε μέσῳ της μουσικῆς, του τραγουδιοῦ καὶ της πειθοῦς του λόγου. Γι' αυτό καὶ οἱ Ἕλληνες πίστευαν ὅτι εἶναι ὁ ἴδιος με τον Διόνυσο>>

.

Φυσικά δὲν θὰ πρέπει νά θεωρήσουμε τον Διόνυσο ὡς φυσικό ἱστορικό πρόσωπο ἀλλὰ ὡς ἕνα εὐρύτερο σύνολο στοιχείων καὶ καταστάσεων με βαθύ μυθολογικό ὑπόβαθρο το ὁποῖο ὡς ἔκφραση ἀποκτᾶ ὑπόσταση μέσα ἀπὸ τον συμβολισμό του Διονύσου δὲ Νόννος ἀναφέρει ὅτι ἐπικεφαλῆς της ἐκστρατείας του Διονύσου στὴν ἀνατολὴ ἦταν ὁ Ὀφέλτης ὁ ὁποῖος δὲν εἶναι ἄλλος ἀπὸ τον Ἀστερίωνα. Ὁ Διόνυσος σε γενικές γραμμές συμβολίζει την κάθοδο καὶ ἀνόδῳ των ψυχῶν σε σχέση με τον ἐνδοκοσμικό νοῦ καὶ τον Σείριο (Ὄσιριος),σε ἄμεση σχέση τις φάσεις της Σελήνης ὡς υἱός της Περσεφόνης (βλ. Ὀρφικούς Ὕμνους πρὸς Διόνυσον, Περσεφόνη, Εὔβουλο),με εὐρύτερες συμβολικές ἀπολήξεις στὸ πολιτισμικό ὑπόβαθρο του Μεσογειακοῦ χώρου καὶ δή του ελλαδικού.

Ὅπως ἀναφέρει καὶ ὁ Εὐριπίδης στὶς "Βάκχαι" στίχο 270: <<<<Δύο δυνάμεις πρῶτο ἦρθαν στοὺς ἀνθρώπους, ἡ θεά ΔΗΜΗΤΡΑ ἡ Γῆ ἡ ὅπως θέλεις πές την ποῦ θρέφει τους ἀνθρώπους Μετά ἦρθε της ΣΕΜΕΛΗΣ γόνος ὁ ΔΙΟΝΥΣΟΣ ποῦ με τον οἶνο (σημείωση γραφόντα: ἀναφέρεται ὄχι μόνον στὸν οἶνο καθ'αυτό ὥς ποτό,ἀλλὰ στὸ νηπενθές νάμμα των μυστηρίων,της μουσικῆς,του χοροῦ,του πολιτισμοῦ καὶ των τεχνῶν) παύει τὴ λύπη τῶν θνητῶν. Καὶ σὰν χορταίνουν το ποτό ἀπ' του ἀμπελιοῦ τὴ ροή,ὕπνο δίνει καὶ λήθη στὰ κακά της ἡμέρας. Θεός χύνεται σπονδή στοὺς ἀθανάτους ὥστε γιὰ χάρη του οἱ θνητοί νά μὴν στεροῦνται πλούτη. Τον περιγελᾶς ποῦ στὸν ΜΗΡΟ εἶναι ραμμένος; Θὰ σου ἐξιστορήσω μία ὄμορφη ἱστορία: Ὅταν ὁ ΖΕΥΣ ἀπ' τὴ φωτιά του κεραυνοῦ τον πῆρε στὸν Ὄλυμπο τον ἔφερε ὥς θεῖον βρέφος. Ἡ ἬΡΑ βάλθηκε νά τον διώξει ἀπὸ τον ΟΥΡΑΝΟ. Ὁ ΖΕΥΣ σὰν μέγας θεός κάτι ἄλλο μηχανευθεῖ Απ'τον ΑΙΘΕΡΑ ποῦ κυκλώνει τὴ χθόνα μέρος κόβει καὶ φτιάχνει ἄλλον ΔΙΟΝΥΣΟ καὶ ΟΜΗΡΟ τον δίνει νά πάψει το νεῖκος της γιὰ το Διόνυσο. Καὶ με τα χρόνια εἴπανε πώς τράφηκε ραμμένος μέσα στοῦ Δία το Μηρό καὶ το μετέλλαξαν σε ΟΜΗΡΟΣ κι ἔτσι το μῦθο πλάσανε πώς τάχα ὁ Διόνυσος ἦταν ὅμηρος της Ἤρας>>. Ὁ ΑΣΤΕΡΙΩΝ ὡς Υἱός του Κομήτου (βλ. "Ἀργοναυτικά" Ὀρφέως στίχο 164) σχετίζεται ἄμεσα με την Κρήτη καὶ τον (πρό)Μινωικό πολιτισμό της. Ἄς μὴν ξεχνᾶμε ὅτι ἡ Κρήτη ἔλαβε το ὄνομα της ἀπὸ τον βασιλιά Κρίς ἐνῶ πρὶν ὀνομαζόταν Αίθρα.

Ὁ Ἀστερίων ἔλαβε ὡς σύζυγο την Εὐρώπη καὶ "υἱοθέτησε" τους υἱούς της ἀπὸ τον Δία, τον Μίνωα, τον Ραδάμανθυ καὶ τον Σαρπηδώνα. Οἱ παραπάνω πληροφορίες συνδέονται κυρίως με τα Αστερούσια Ὄρη καὶ τον Τσούτσουρα, το πιθανό μέρος συνάντησης του Μίνωα με τον Δία, ὅπου κάθε 9 ἔτη ἐλάμβανε τους νόμους του βασιλείου του καὶ ὅπως ἀναφέρει ὁ Ὅμηρος ἐννεαώρως ἐβασίλευε. Ὁ δὲ Ἀστερίων κατά την παράδοση συνδέεται καὶ με τον Μινώταυρο. Στήν Ἱστορία του Ἑλληνικοῦ Ἔθνους διαβάζουμε σχετικά: <<Στήν Κρήτη,ὁ Ταῦρος ταυτίζεται με τον Οὐρανό καὶ τον Ἥλιο ποῦ γονιμοποιοῦν τὴ Γῆ, ἐνῶ το θηλυκό στοιχεῖο συσχετίζεται με τὴ Σελήνη, ποῦ το σχῆμα της θυμίζει τα κέρατα. Ἔτσι, ὁ Γάμος του Ταύρου με την Ἀγελάδα, εἶναι μαζί Γάμος Ἥλιου καὶ Φεγγαριοῦ Ἀργότερα, τα πρόσωπα του Ἱεροῦ αὐτοῦ Γάμου τα ὑποδύεται ὁ Βασιλιάς καὶ ἡ Βασίλισσα της Κνωσοῦ ποῦ το ὄνομα της Πασιφάη δηλαδή Ὁλόφωτη, δείχνει ἀκριβῶς τὴ σχέση Βασίλισσας-Θεάς με την Σελήνη. Ὁ Υἱός της ὁ Μινώταυρος, ἄνθρωπος με κεφαλή Ταύρου, λέγεται καὶ <<Ἀστερίων>>,γιατί καὶ αὐτὸς, ὅπως καὶ ὁ πατέρας του σχετίζεται με τον ἔναστρο οὐρανό..>> Στὸν Ὀρφικὸ Ὕμνο στὸ Διόνυσο ἀναφέρεται: <<Τον βαρυβρόντη Διόνυσο ποῦ Εὔαν Εὐοί κραυγάζει, τον πρωτογενῆ ποῦ ἔχει δυό φύσεις καὶ γεννηθεῖ τρεῖς φορές τον Βασιλέα Βάκχειο ποῦ ζεῖ μέσα στοὺς ἀγροὺς, τον Δίμορφο,το Διπλοκερασφόρο,τον Κισσοστεφανομένον, τον Ἀπόκρυφον ποῦ εἶναι Βακχικός,Ἁγνός,με Ταύρου Πρόσωπο>> Τα παραπάνω σχετίζονται καὶ με την Ἀμάλθεια Αἴξ ποῦ ἔθρεψε τον νεογέννητο Δία στὸ Ἰδαῖον Ἄντρον ὅπως καὶ με τους Ἰδαίους δάκτυλος καὶ τους Κορυβαντικούς Χορούς, τους Κουρήτες καὶ την θεμελίωση του Μινωικοῦ Πολιτισμοῦ ποῦ σὰν κυρίαρχο σύμβολο εἶχε τον Διπλοῦν Πέλεκυν καὶ τον Ταῦρο πάνω στὴν μητριαρχική πελασγική Κρήτη.

Ἕνα πρόχειρο συμπέρασμα εἶναι ὅτι ὁ Ἀστερίων συνδέεται ἄμεσα με τον Διόνυσο. Κατά κάποιο τρόπο θὰ μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι ὁ πρῶτος εἶναι προσωποποιήση του δευτέρου. Ἄν ὁ Διόνυσος εἶναι κάτι το πολύ γενικό στὰ δισερεύνητα πλαίσια της μυθολογίας, τότε ὁ Ἀστερίων εἶναι κάτι πιὸ εἰδικό Δύο στοιχεῖα ποῦ ρίχνουν ἀρκετὸ φῶς στὰ μυστήρια ποῦ περικλείουν το πρόσωπο του Διονύσου μέσα στὴν μυθολογία. Αὐτὸ δὲν σημαίνει ὅτι ὁ Ἀστερίων καὶ οἱ ὑπόλοιποι Ἀργοναῦτες ἦταν φυσικά ἱστορικά πρόσωπα ἀλλὰ προσωποποιήσεις ποῦ ἀπεικονίζουν συμβολικές μυθολογικές/κοσμογονικές/ψυχοκαθοδικές καταστάσεις με ἀπολήξεις στὴν χθόνα. Ὁ,τι ἰσχύει δλδ καὶ με τους θεούς ἀλλὰ σε ἀκόμη εὐρύτερα ἐπίπεδα, με την διαφορά ὅτι ὁ Διόνυσος ἐνσαρκώνει τους θεούς ἀπὸ το μικροκοσμικό- ὑποατομικό ὡς το μακροκοσμικό- ὑπερκόσμιο ἐπίπεδο ὡς δομή ἡ ἐκφράση ἑνός νοῦ παρά ὡς ὀντότητα Ἀφοῦ δὲν ἀφήσαμε ἀσαφές καὶ αὐτὸ το ζήτημα, ἀλλὰ σηματοδοτήσαμε κάποιες πτυχές του, πᾶμε παρακάτω.

Οἱ ἀπόγονοι ἡ το ἀποτέλεσμα της ἐκστρατείας του Αστερίωνος στὴν ἀνατολὴ εἶναι οἱ Δραβίδες καὶ ὁ Ἰνδικός πολιτισμός. Ἡ σχέση της ελληνικής φιλοσοφίας με τις ἀνατολικές θρησκεῖες εἶναι ἄμεση καὶ πολύ στενή με τὴ χαώδη διαφορά ὅτι οἱ θρησκεῖες -ἀνατολικές καὶ μιμῆ- εἶναι δόγματα δηλαδή κλειστές σε νέες ἰδέες, ἐνῶ ἡ φιλοσοφία εἶναι ἀνοικτή σε διαρκῶς νέες ἰδέες Ἔχουν ὅμως πάρα πολλά κοινά με την Κοσμοθεώρηση των Ἑλλήνων καὶ κυρίως των Πυθαγορίων, των Πλατωνικῶν καὶ του Ηράκλειτου δίχως νά γνωρίζω καὶ νά μπορῶ νά ἀπαντήσω το γιατί. Ἴσως οἱ Ἕλληνες φιλόσοφοι νά σχετίζονται με τους Ντέβα Αβατάρ του Ἰνδουϊσμοῦ.. Ἡ ἰνδουϊστική φιλοσοφία μιλάει γιὰ ἕναν ὑλικὸ κόσμο ψευδαισθήσεων ὅμοιο με το "Μή ὄν" των Ἑλλήνων καὶ κυρίως των επικούριων, των σοφιστῶν (με ἄλλες διαφορές) καὶ των σκεπτικῶν Ἡ ὕλη διαρκῶς ὑπόκειται στὸν νόμο της φθοράς γιʼιʼ αὐτὸ καὶ δὲν μπορεῖ νὰ συλληφθεῖ ἀπὸ τον νοῦ μας μέσῳ των αἰσθήσεών μας, καθώς αὐτὸ πουποῦ παρατηροῦμε τώρα μετά ἀπὸ λίγο θὰ ἀλλάξει, ἀκόμη κι ἐμεῖς οἱ ἴδιοι θὰ ἀλλάξουμε Πάνω σε αὐτή τή λογική ἔρχεται ἡ πλατωνική φιλοσοφία σαφῶς ἐπηρεασμένη ἀπὸ την ἐλεατική νὰ ὑποστηρίξει ὅτι το Ὅλον εἶναι Πολλά καὶ Ἐν με τή διαφορά ὅτι κάποιοι ἐκ τῶν Ἐλεατών ὅπως ὁ Ζήνων καὶ ὁ Παρμενίδης ὑποστήριξαν ὅτι το Ἐν προϋπάρχει των Πολλῶν καὶ κάποιοι ἐξ αἰτῶν ὅπως ὁ Ἐμπεδοκλῆς ὑποστήριξαν ὅτι το Ἐν καὶ τα Πολλά συνυπάρχουν. Ὁ δὲ Πλάτων θεώρησε ὅτι στὸν Ὑλικὸ κόσμο ἐπικρατεῖ ἡ Λήθη ἐνῶ στὸν κόσμο των Ἰδεῶν ἡ Α-λήθεια καὶ σκοπός ὅλων των ὄντων εἶναι ἡ ἀνελίξη πρὸς αὐτὴν, κάτι ἀνάλογο με τον πραγματικό σκοπό της ζωῆς στὸν Ἰνδουϊσμό καὶ κυρίως τον Μπεκτιβεντάντα Σουάμι Πραμπουπάντα ἡ φιλοσοφική θεώρηση του ὁποίου ἄρχισε νὰ προσδιορίζει τα λεπτά ὅρια μεταξύ ἰνδουϊστικῆς φιλοσοφίας ,θρησκείας καὶ μυστικισμοῦ

Ὁ Κρίσνα ὁ "ἄπειρα ἑλκυστικός" του ινδουισμού ἐπὶ της οὐσίας εἶναι ὁ "ἄπειρα ἑλκυστικός" κόσμος των Ἰδεῶν του Πλάτωνα καὶ σκοπός των ψυχῶν εἶναι κατά τον Πλάτωνα ἡ συναναστροφή με τις ἀληθινές Ἰδέες πρὸς αὐτόβουλη καὶ συνειδητή μείωση των υλικών παθών, με ἀποτέλεσμα την λύτρωση των ψυχῶν καὶ την ἀπελευθέρωσή τους ἀπὸ τα δεσμά της ὕλης καὶ της διαρκοῦς παλιγγενεσίας (μετεμψύχωσης) θεωρία σαφῶς προερχόμενη ἀπὸ τους Ὀρφικούς καὶ του Πυθαγόρειους. Ὁ Κόσμος των Ἰδεῶν λοιπόν εἶναι το ἀληθινό ΕΙΝΑΙ το ὁποῖο εἶναι κάτι σὰν καθαρό φῶς καὶ αείζωη ἐνέργεια ἀλλὰ περισσότερο ἰδεατό Ὡστόσο ὁ Πλάτων διατηρῶντας ταυτόχρονα καὶ τις παραδόσεις των προσωκρατικῶν Ἐλεατῶν ὡς πρὸς το ΈΝ διατύπωσε ὅτι το ΕΝ εἶναι διφυές ὡς ΕΕΝ τέλειο (ἐνέργεια) καὶ ὡς Μονάδα ἐξελίσιμη (ὕλη) ἐντός του ὁποίου ὡστόσο το ἀρχικό ΈΝ το πλατωνικό Ἀγαθὸν διατηρεῖ την ὑπερβατικότητά του σε σχέση με το ὄντως Ὄν ἡ Μονάδα ἡ ὁποῖα μετέχει στὸ γίγνεσθαι καὶ συνεπῶς εἶναι ταυτόχρονα καλή καὶ κακή ἡ ὀρθότερα φθαρτή καὶ ἄφθαρτη Ὁ δὲ Ἀριστοτέλης ἀναφέρει ὅτι το Ὅλον εἶναι Οὐσία Πάνω στὴν ἔννοια του καλοῦ καὶ του κακοῦ ὁ Ἡράκλειτος ἀναφέρει "Το καλό καὶ το κακό εἶναι ἕνα καὶ το αὐτὸ" ἀπόσπασμα 58 ὅσον ἀφορᾶ το Ὅλον, ἐνῶ ὅσον ἀφορᾶ το ΈΝ λέει Ἕνα εἶναι το σοφό, νὰ γνωρίσεις τον λόγο ποῦ κυβέρνησε τα πάντα μέσῳ των πάντων" στὸ ἀπόσπασμα 41. Διαβάζοντας στὸ βιβλίο "Τέλειες ἐρωτήσεις τέλειες ἀπαντήσεις" του Σουάμι Πραμπουπάντα σελ. 35 <<Βασάμσι τζιρνάνι γιατά βιχάγια , ποῦ σημαίνει "Τώρα φοράς ἕνα πουκάμισο καὶ ὅταν παλιώσει θὰ το πετάξεις καὶ θὰ πάρεις ἄλλο">> βρίσκουμε την ρήση του Ηράκλειτου ποῦ ἀναφέρει <<ἀθάνατοι θνητοί , θνητοί ἀθάνατοι>> 62 καὶ "εἶναι τέρψη ἡ θάνατος γιὰ τις ψυχές νὰ γίνονται ὑγρές Τέρψη εἶναι ἡ πτώση στὴ γέννηση.

Ἡ ζωή μας γεννιέται ἀπὸ τον θάνατό τους καὶ ἡ ζωή μας γεννιέται ἀπὸ τον θάνατό τους" ἀπόσπασμα 77. Συνεχίζοντας τον Διάλογό του ὁ Πραμπουπάντα στὸν διάλογό του (σχεδόν πλατωνικό) συνεχίζει λέγοντας "Τί εἶναι αὐτὸ ποῦ ἀλλάζει το ἄλλο ; Τι εἶναι αὐτὸ ποῦ μένει σταθερό; (θυμίζοντας τον διάλογο "Τίμαιο" ποῦ ρωτάει ὁ Σωκράτης "Τι εἶναι αὐτὸ ποῦ ὑπάρχει ἀεί καὶ δὲν γεννήθηκε καὶ τί ἐκεῖνο ποῦ διαρκῶς γίνεται;) Συνεχίζοντας ὁ Σουάμι: Το ΆΤΜΑ (ψυχή).Ἀπὸ τή μία ζωή στὴν ἄλλη Ὁ πραγματικός σου ἑαυτός Ποιός εἶναι αὐτὸς ποῦ μιλάει μέσα σου;Ποιός εἶναι αὐτὸς ποῦ μιλάει μέσῳ ἐμοῦ;" Πάνω σε αὐτὸ ὑπενθυμίζω το σοφό γνωμικό των προγόνων μας ΓΝΩΘΙ Σ' ΑΥΤΟΝ σε ἰσορροπία πάντα με το ΜΗΔΕΝ ΑΓΑΝ. Ὁ Κρίσνα καὶ το Ἄτμα. Ὁ Ἀπόλλων καὶ ὁ Διόνυσος. Το ΕΝ καὶ τα Πολλά. Ἡ Ὕλη καὶ ἡ Ἐνέργεια Το Εἶναι καὶ το Μὴ Εἶναι Ἡ Ψυχή καὶ ὁ Θεός. Ἐντὸς του Γίγνεσθαι τῶν προσωκρατικῶν "ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΡΕΙ" ποῦ θὰ ἔλεγε καὶ ὁ Ἡράκλειτος Τα πάντα μεταστοιχειώνονται σε διάφορες μορφές ὕλης καὶ ἐνέργειας καὶ ἡ ἀνθρώπινη ὕπαρξη καὶ ὑπόσταση εἶναι μέρος τους ἐμπεριέχοντας τον ἀνθρώπινο λόγο ὡς μέρος του συμπαντικοῦ ὁ ὁποῖος μετέχει μεταξύ φθοράς καὶ ἀφθαρσίας, χρόνου καὶ αἰωνιότητας, ὕλης καὶ ἐνέργειας "Ὅσο μακριά κι ἄν σε βγάλει ὁ δρόμος τα πέρατα της ψυχῆς δὲν θὰ τα βρεῖς, τόσο βαθύ λόγο ἐμπεριέχει λέει ὁ Ἡράκλειτος δέσποσα 45 καὶ "Σʼ ὅλους τους ἀνθρώπους ἔχει δοθεῖ ἡ αὐτογνωσία καὶ ἡ φρόνηση 116,"στὰ ἰδία ποτάμια μπαίνουμε καὶ δὲν μπαίνουμε εἴμαστε καὶ δὲν εἴμαστε" ἀπόσπα. 49 ἀλλὰ ταυτόχρονα "ἀδύνατον νὰ μποῦμε δύο φορές στὸν ἴδιο ποταμό" ἀπόσπασμα 91 καθώς τα πάντα μεταβάλλονται ὅπως "το πῦρ ζεῖ το θάνατο της γῆς, κι ὁ ἀέρας το θάνατο του πυρός, το ὕδωρ το θάνατο του ἀέρα καὶ ἡ γῆ του ὕδατος Ἡράκλεις. ἀπόσπ. 76.

Βάση τοῦ Ἰνδουϊσμοῦ καὶ τῶν ἀνατολικῶν φιλοσοφιῶν τα πάντα μεταστοιχειώνονται καὶ ἀποτελοῦν μία πλάνη γιὰ τον ἄνθρωπο (Μάγια) διότι τίποτε δὲν κρατάει γιὰ πάντα καὶ δὲν ὑπάρχει ἀμετάβλητο, ἐνῶ το μόνον ἀληθινό εἶναι ἡ οὐσία των πάντων το ἄπειρα ἑλκυστικό (Κρίσνα) εἶναι αὐτὸ ποῦ ὑπάρχει ἀμετάβλητο σὰν κοσμική ἐνέργεια (Ατμα) καὶ σκοπός της εἶναι ἡ ἐπιστροφή πρὸς την εὐδαιμονία (Νιρβάνα) μέσῳ της διαλεκτικῆς μας σχέσης με τή ζωή καὶ το θάνατο (Διαλογισμός) καὶ της ἄσκησης/αναπνοής του αθλητισμού-άθλων (Γιόγκα/Ζέν). "Διόνυσος καὶ Αϊδης ἐν καὶ το αὐτὸ" Ἡράκλειτος απόσπ. 15. ΓΙΝ καὶ ΓΙΑΝΓΚ... Ὁ Ἡράκλειτος καὶ ὁ Πλάτων ἦταν δύο ἀπὸ ὅλους τους Ἕλληνες Την "ἑλληνικότητα" του πολιτισμοῦ της ἀνατολῆς ἦρθε νὰ ἐνδυναμώσει καὶ νὰ ἀναζωπυρώσει ἡ ἐκστρατεία ἐλλογοποίησης του Ἀλεξάνδρου στὴν Ἀνατολὴ, ὁποῦ ἐκεῖ συνάντησε πολιτισμούς ποῦ του εἶπαν "κι ἐμεῖς Ἕλληνες εἴμαστε" καὶ ὁ ἴδιος συχνά τους ἔλεγε "Καὶ τώρα μπορεῖτε νὰ καλεῖστε Ἕλληνες". Κατά κάποιο παράδοξο (;;;) τρόπο συναντοῦμε στοιχεῖα καὶ σύμβολα του ελληνικού πολιτισμοῦ ὄχι μόνον στὶς Ἰνδίες, ἀλλὰ καὶ στὴν Νότια Κίνα καὶ στὸ Θιβέτ. ἄν παρατηρήσουμε φυσιογνωμικά καὶ πολιτισμικά την φυλή των Καλάς στὸ Ἀφγανιστάν ἡ την φυλή Σίκχ (Σινδούς) στὰ σύνορα του Πακιστάν θὰ βγάλουμε ἀρκετὰ σημαντικά συμπεράσματα. Μετά ἀπὸ αὐτὰ ἄς σκεφτοῦμε τον ρόλο των Ταλιμπάν ἀπέναντι στὴν παγκοσμιοποίηση ὡς πυρῆνας ἀντίδρασης καθώς καὶ τον πνευματικό ρόλο των Σούφι της βόρειας Ἰνδίας καὶ του Θιβέτ στὴν Ἀσιατική Ἤπειρο

Ἄς μὴν ξεχνᾶμε ὅτι κατά την μυθολογία ὁ Διόνυσος μεγάλωσε στό ὀρός της Νύσσας (βλ. "Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις" του Ἀρριανού Δ/27 Ι ) ἀλλὰ καὶ λαμβάνοντας ὑπʼ ὄψιν το ἀκόλουθο ἀπόσπασμα του Ἀρριανοῦ ἀπὸ τα "Ἰνδικά" (Ε 12) σχετικά με την καταγωγή των Σίβας ἡ Σίνδων καὶ λαμβάνοντας υπʼ ὄψιν την ἐτυμολογική συγγένεια των Σίβας με την Ἰνδική Θεότητα Σίβα....: <<Ὅσον ἀφορᾶ τους Σίβας οἱ οποίοι ἦταν γένος Ἰνδικόν ἐπειδὴ ὁρισμένοι τους εἶδαν νά ντύνονται με δέρματα, ἰσχυρίζονται ὅτι εἶναι ὑπολείμματα του στρατοῦ ἐκ της ἐκστρατείας του Ἡρακλέους ἐπειδὴ μάλιστα οἱ ΣΣίβαι φέρουν καὶ ράβδο ὡς ἀνάμνησιν του ροπάλου του Ἡρακλέους>>. ἐνῶ στά "Ἀργοναυτικά" του Ὀρφέως στίχος 1046 διαβάζουμε: <<Ἔπειτα τρέχοντες (ἡ Μήδεια καὶ ὁ Ἰάσων) το ρεῦμα του ποταμοῦ Φάσι λόγο ἀνοησιῶν εἰς το μέσο της πεδιάδος ἔφτασαν ποῦ κατοικοῦν οἱ Γυμνοί,οἱ Βουονόμαι,καὶ οἱ ἀγρότες Ἄρκυες,ἐπίσης καὶ ἡ φυλή των Κερκετικών περήφανων Σινδών>>. Ἢ σημερινή φυλή των Σίντ δλδ. Στήν παραπάνω εἰκόνα βλέπουμε Ἱερεῖς στὸ Θιβέτ σε τελετουργικό χορό. Παρατηρῆστε τις περικεφαλαῖες ποῦ φορᾶνε Σας θυμίζουν τίποτα;

Συνοπτική καταγραφή των πολέμων στήν ἀρχαία Ἑλλάδα

Συνοπτική καταγραφή των πολέμων στήν ἀρχαία Ἑλλάδα

Στὸν κατάλογο ποῦ ἀκολουθεί ἀναφέρονται οἱ σημαντικότεροι πόλεμοι της ἀρχαίας ἑλληνικῆς ἱστορίας κατά χρονολογική σειρά. Πόλεμοι στήν ἀρχαιότητα χαρακτηρίζονταν συνήθως συγκρούσεις ποῦ αφορούσαν συνασπισμούς κρατῶν καὶ πόλεων καὶ ὄχι ἁπλά τοπικές συγκρούσεις μεταξύ γειτονικῶν περιοχῶν

Ἀρχαϊκή περίοδος

Πρῶτος Μεσσηνιακός πόλεμος (743-724 π.Χ.): Πόλεμος ἀνάμεσα στοὺς Σπαρτιᾶτες καὶ τους Μεσσήνιους ποῦ εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα την προσάρτηση της Μεσσηνίας στήν Σπάρτη

Ληλάντιος πόλεμος (ἀνάμεσα στὰ ἔτη 710-650 π.Χ.): Πόλεμος ἀνάμεσα στὶς δύο ἰσχυρότερες πόλεις κράτη της Εὔβοιας γιά τή διεκδίκηση του Ληλάντιου πεδίου. Στὸν πόλεμο ἀναμίχθηκαν της Ἰωνίας καὶ οἱ Θεσσαλοί. Ἀποτέλεσμα του πολέμου ἦταν νὰ ἀποδυναμωθοῦν οἱ δύο Εὐβοϊκές πόλεις ποῦ μέχρι τότε ἦταν μεγάλες ἀποικιακές καὶ ἐμπορικές δυνάμεις.

Δεύτερος Μεσσηνιακός πόλεμος (685-668 π.Χ. περίπου): Πόλεμος ποῦ ξέσπασε μετά την ἐξέγερση των Μεσσήνιων κατά της Σπάρτης. Στὸν πόλεμο αὐτὸ ἀναμίχθηκαν οἱ περισσότερες πόλεις της Πελοποννήσου. Ἔληξε με νίκη των Σπαρτιατῶν καὶ νέα ὑποταγή των Μεσσήνιων.

Μελιακός πόλεμος (περίπου 650 π.Χ.): Πόλεμος Ἰωνικῶν πόλεων ἐναντίον της πόλης Μελίας στήν χερσόνησο της Μυκάλης. Οἱ νικητές του πολέμου ἵδρυσαν το κοινό των Ἰώνων καὶ το θρησκευτικό τους κέντρο τοποθετήθηκε στή Μυκάλη στήν περιοχή της κατεστραμένης πόλης Μελίας

Μιλ πόλεις ησιακός πόλεμος (624-612/611 π.Χ.): Ὁ πόλεμος αὐτὸς ἦταν ἀποτέλεσμα της προσπάθειας των Λυδών νὰ καταλάβουν τή Μίλητο καὶ ἔληξε με συμφωνία εἰρήνης ἀνάμεσα στὶς δύο πλευρές.

Πρῶτος ἱερὸς πόλεμος (595-585 π.Χ.): Πόλεμος ἀνάμεσα σε μέλη της Δελφικῆς ἀμφικτυονίας κι της πόλης Κρίσας, με το ἐπίνειό της Κίρρα ποῦ κατηγορήθηκαν πώς παρενοχλοῦσαν τους προσκυνητές των ΔελφῶνἸωνική ἐπανάσταση (499-494 π.Χ.): Ἐπανάσταση τῶν Ἰωνικῶν πόλεων ἀλλὰ καὶ ἄλλων πόλεων της Μικράς Ἀσίας καὶ της Κύπρου κατά των Περσῶν

Περσικοί πόλεμοι (492-479 π.Χ.): Δύο διαδοχικές ἐκστρατεῖες των Περσῶν κατά τῶν Ἑλληνικῶν πόλεων. Ἡ ἐκστρατεία του Δαρείου τερματίστηκε με την ἧττα των Περσῶν στή μάχη του Μαραθῶνα καὶ του Ξέρξη με την ἧττα των Περσῶν στήν μάχη των Πλαταιῶν

Πρῶτος Πελοποννησιακός πόλεμος (460-445 π.Χ.) Πρώτη φάση των συγκρούσεων ἀνάμεσα στήν Πελοποννησιακή καὶ την Ἀθηναϊκή συμμαχία ποῦ τερματίστηκαν με τις Τριακονταετεῖς Σπονδές.

Δεύτερος ἱερὸς πόλεμος (449-448 π.Χ.) Διαμάχη Ἀθήνας καὶ Σπάρτης σχετικά με την ἀνάθεση του ἐλέγχου του μαντείου των Δελφῶν στοὺς Φωκεῖς

Σαμιακός πόλεμος (440-439 π.Χ.) Πόλεμος ποῦ ξέσπασε ὅταν ἡ Ἀθήνα παρενέβη στή διαμάχη των πόλεων της Σάμου καὶ της Μιλήτου γιά τον ἔλεγχο περιοχῶν ποῦ ἀνῆκαν παλαιότερα στήν Πριήνη.

Πελοποννησιακός πόλεμος (431-427 π.Χ.) Ὁ μεγαλύτερος πόλεμος της ἀρχαιότητας ἀνάμεσα στὶς ἑλληνικές πόλεις. Πῆρε πανελλήνιες διαστάσεις καὶ μετά ἀπὸ συγκρούσεις ποῦ διήρκεσαν 27 χρόνια ἐπικράτησε ἡ Πελοποννησιακή συμμαχία. Ὁ πόλεμος αὐτὸς περιλάμβανε τρεῖς φάσεις.

Ἀρχιδάμειος πόλεμος (431-421 π.Χ): Ὁ Ἀρχιδάμειος πόλεμος, πῆρε το ὄνομα του ἀπὸ τον βασιλιά της Σπάρτης Ἀρχίδαμος, ὁ ὁποῖος ἦταν ἐπὶ κεφαλῆς τῶν πελοποννησιακῶν δυνάμεων ποῦ κατέλαβαν την Ἀττική -ὄχι ὅμως καὶ την Ἀθήνα- στὰ πρῶτα ἔτη του Πελοποννησιακοῦ πολέμου. Οἱ δύο πόλεις ὑπέγραψαν την ἄνοιξη του 421 π.Χ. τή Νικίειο εἰρήνη ἡ ὁποία συμφωνήθηκε νὰ ἔχει διάρκεια μισοῦ αἰῶνα

Σικελική ἐκστρατεία (415-413 π.Χ): Ὁ Ἀλκιβιάδης, πολιτικός με πολλές ἱκανότητες καὶ ὑπέρμετρες φιλοδοξίες, χρησιμοποιῶντας ὡς πρόφαση τον πόλεμο δύο σικελικῶν πόλεων, της Ἔγεστας καὶ του Σελινούντα, πείθει την Ἐκκλησία του Δήμου, νὰ ὀργανώσει μεγάλη ἐκστρατεία στή Σικελία με το πρόσχημα της ἀποστολῆς βοήθειας πρός τους Ἐγεσταίους, φίλους της Ἀθήνας

Δεκελικός πόλεμος (413-404 π.Χ.):Ὁ Ἀλκιβιάδης κατηγορεῖται ἀπὸ τους ἐχθροὺς του καὶ αὐτὸς φοβούμενος την καταδίκη σε θάνατο, ἀρνεῖται νὰ ἐπιστρέψει στήν Ἀθήνα καὶ καταφεύγει στή Σπάρτη. Ἐκεῖ προτρέπει νὰ καταλάβουν καὶ νὰ ὀχυρώσουν τή Δεκέλεια στήν Ἀττική γιά νὰ ἀποκόψουν την Ἀθήνα ἀπὸ την ἀγροτική ἐνδοχῶρα της.

Κορινθιακός πόλεμος (395-386 π.Χ.): Πόλεμος ἀνάμεσα στὴ Σπάρτη καὶ στὸν συνασπισμό ποῦ συγκροτήθηκε ἀπό τους πρώην σύμμαχούς της Σπάρτης, Κορίνθιους καὶ Βοιωτούς καθώς καὶ ἀπό τους Ἀθηναίους καὶ Ἀργείους Ὁ πόλεμος ἔληξε το 386 π.Χ. με την Ἀνταλκίδειο εἰρήνη

Θηβαϊκοί πόλεμοι (371-362 π.Χ.): Σειρά πολέμων ποῦ διεξήγαγαν οἱ Θηβαῖοι γιὰ νὰ ἐπεκτείνουν την ζώνη ἐπιρροῆς τους. Ἡ Θηβαϊκή ἐπεκτατικότητα τερματίστηκε με την μάχη της Μαντίνειας το 362 π.Χ.

Πρῶτος συμμαχικός πόλεμος (357-355 π.Χ.) Πόλεμος ποῦ προκλήθηκε ὅταν ἀποστάτησαν ἀπό τὴ δεύτερη Ἀθηναϊκή συμμαχία τα νησιά Ρόδος, Κῶς καὶ Χίος καὶ ὁδήγησε στὴν διάλυση της συμμαχίας.

Τρίτος ἱερὸς πόλεμος (356-346 π.Χ.): Πόλεμος ποῦ ξέσπασε μετά την ἄρνηση των Φωκέων νὰ πληρώσουν το πρόστιμο ποῦ τους ἐπέβαλλε το Ἀμφικτυονικό συνέδρειο. Ὁ πόλεμος πῆρε μεγάλες διαστάσεις καὶ ἀναμίχθηκαν τα περισσότερα κράτη της κεντρικῆς Ἑλλάδας καὶ ἐπιπλέον οἱ Ἀθηναῖοι καὶ οἱ Μακεδόνες. Τελικά οἱ Μακεδόνες ἔκλεισαν εἰρήνη με τους Ἀθηναίους (Φιλοκράτειος εἰρήνη) καὶ ὑπέταξαν τους Φωκεῖς

Τέταρτος ἱερὸς πόλεμος (339-338 π.Χ.): Πόλεμος ποῦ ξέσπασε ὅταν ἡ πόλη των Λοκρῶν, Ἀμφισσα καταπάτησε ἱερά κτήματα των Δελφῶν Ἡ Δελφική Ἀμφικτυονία ἀνέθεσε την ἀρχηγία της ἐκστρατείας στὸν Φίλιππο ποῦ κατέλαβε την Ἀμφισσα καὶ ἀργότερα ἦρθε ἀντιμέτωπος με τον συνασπισμό πόλεων της νότιας Ἑλλάδας ποῦ σχηματίστηκε γιὰ νὰ τον ἀντιμετωπίσει Ὁ Φίλιππος ἐπικράτησε στὴν μάχη της Χαιρώνειας καὶ ξεκίνησε ἡ ἐποχῆ της Μακεδονικῆς ἡγεμονίας

Ἑλληνιστική περίοδος

Λαμιακός πόλεμος (323-322 π.Χ.):Πόλεμος μεταξύ Μακεδόνων καὶ πόλεων της Νότιας Ἑλλάδας ποῦ ἐπαναστάτησαν μετά τον θάνατο του Μεγάλου Ἀλεξάνδρου

Πόλεμοι τοῦ Ἀντίγονου (319-301 π.Χ.): Πόλεμοι του Ἀντίγονου γιὰ νὰ ἐπανενώσει την αὐτοκρατορία του Μεγάλου Ἀλεξάνδρου

Ἐκστρατεία του Πύρρου (280-275 π.Χ.): Ἡ Ἐκστρατεία του Πύρρου στὴν Ἰταλική χερσόνησο καὶ Σικελία

Χρεμωνίδειος πόλεμος (267-261 π.Χ.): Πόλεμος ἀνάμεσα στὸ Μακεδονικό βασίλειο του Ξανοίγονταν Γόνατά καὶ στὴ συμμαχία μεταξύ Ἀθήνας καὶ Σπάρτης ποῦ ἐνισχύονταν ἀπό το βασίλειο των Πτολεμαίων της Αἰγύπτου

Δημήτριος πόλεμος (239-238 π.Χ.): Πόλεμος ἀνάμεσα στὸν νέο Βασιλιά της Μακεδονίας Δημήτριο καὶ τον συνασπισμό Αιτωλικής καὶ Αχαΐκής Συμπολιτείας

Κλεομενικός πόλεμος (229/228-222 π.Χ.): Πόλεμος ἀνάμεσα στὴν Ἀχαϊκή Συμπολιτεία με σύμμαχο τὴ Μακεδονία καὶ την Σπάρτη του Κλεομένη Γ'. Κατάληξη του πολέμου ἦταν ἡ Μάχη της Σελλασίας στὴν ὁποῖα ἡ Σπάρτη ἡττήθηκε

Δεύτερος συμμαχικός πόλεμος (220-217 π.Χ.): Πόλεμος ποῦ κήρυξε ἡ Μακεδονία καὶ ἡ Αχαϊκή Συμπολιτεία ἐναντίον της Αιτωλικής Συμπολιτείας. Ὁ πόλεμος ἔληξε με την συνθήκη εἰρήνης ποῦ ἀποφασίστηκε στὸ συνέδριο της Ναυπάκτου το 217 π.Χ.

Πρῶτος Μακεδονικός πόλεμος (215-205 π.Χ.): Ὁ πρῶτος ἀπό μία σειρά πολέμων ἀνάμεσα στοὺς Ρωμαίους καὶ τους Μακεδόνες. Με τον πόλεμο αὐτὸ ἡ Ρώμη κατέλαβε κάποια ἐδάφη ἀνατολικά της Ἀδριατικής.

Πρῶτος Κρητικός πόλεμος (205-200 π.Χ.): Πόλεμος ποῦ διεξήγαγε ἡ Μακεδονία με συμμάχους την Αἰτωλική Συμπολιτεία καὶ πόλεις της Κρήτης, κατά της Ρόδου καὶ των συμμάχων της. Οἱ Μακεδόνες ἀναγκάστηκαν νὰ ἐγκαταλείψουν τον πόλεμο μετά την ἐμπλοκὴ των Ρωμαίων καὶ οἱ Ρόδιοι ἐπέκτειναν την κυριαρχία τους σε πόλεις της Κρήτης

Δεύτερος Μακεδονικός πόλεμος (200-197 π.Χ.): Ὁ δεύτερος πόλεμος ἀνάμεσα στοὺς Ρωμαίους καὶ τους Μακεδόνες κατέληξε σε νίκη των Ρωμαίων στὴ Μάχη στὶς Κυνός Κεφαλαί το 197 π.Χ. καὶ με την συνθήκη ποῦ ἀκολούθησε ἀπαγορεύτηκε στὴ Μακεδονία νὰ ἀναμειγνύεται με πολιτικά θέματα ἐκτὸς των συνόρων του κράτους του

Αἰτωλικός πόλεμος (191-189 π.Χ.): Πόλεμος ἀνάμεσα στὴν Αἰτωλική Συμπολιτεία καὶ τους συμμάχους της καὶ τὴ Ρώμη καὶ τους συμμάχους της. Ὁ πόλεμος ἔληξε με ἐπικράτηση των Ρωμαίων.

Τρίτος Μακεδονικός πόλεμος (171-168 π.Χ.): Ὁ τρίτος πόλεμος ἀνάμεσα στὴ Ρώμη καὶ την Μακεδονία ποῦ ὁδήγησε στὴν κατάλυση του Μακεδονικοῦ βασιλείου

Δεύτερος Κρητικός πόλεμος (155-153 π.Χ.): Πόλεμος ἀνάμεσα σε πόλεις της Κρήτης καὶ τους Ῥόδιους

ΑΘΑΝΑΤΟΙ κομάντος...

ΑΘΑΝΑΤΟΙ κομάντος...
Δεν ξεχνώ... Κύπρος 1974 Ά Μοίρα Καταδρομών, επιχείρηση ΝΙΚΗ

Η εξάπλωση των Ελλήνων

Η εξάπλωση των Ελλήνων

Κοίταζε τὸν ὀρίζοντα ὁ Ἓλληνας· καὶ δὲν ἒβλεπε τὴν ἀπόσταση, οὒτε τὶς θάλασσες ποὺ ἒπρεπε νὰ διασχίσῃ. Ἒβλεπε τὰ εὒφορα τὰ χώματα καὶ τὶς πόλεις ποὺ θὰ ἒστηνε μὲ τὰ χέρια του. Καὶ ἦταν καὶ ὁ χρησμὸς τῆς Πυθίας ποὺ τοῦ ἒδινε ἀέρα στὰ πανιά του, γιατὶ καὶ οἱ Θεοὶ στὸ πλευρό του ἦταν, καὶ τὸν συντρόφευαν…

Καὶ ἡ φλόγα ἀπὸ τὸ Πρυτανεῖο τῆς Μητέρας-Πόλης, φώτιζε τὸν δρόμο τους καὶ στέριωνε τὶς πόλεις τους, ποὺ οἱ περισσότερες μέχρι σήμερα διατηροῦν τὰ ἑλληνικὰ τους ὀνόματα καὶ τιμοῦν τοὺς ἰδρυτές τους, τοὺς Ἓλληνες…

Στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα, ἒμποροι καὶ ναυτικοὶ ταξίδεψαν καὶ στὴν συνέχεια μετακόμισαν πέρα ἀπὸ τὴν ἠπειρωτικὴ Ἑλλάδα. Ἐγκαταστάθηκαν σὲ γόνιμες περιοχές, μὲ καλὰ λιμάνια, καὶ μὲ ἐμπορικὲς εὐκαιρίες. Οἱ περιοχὲς αὐτὲς καθιερώθηκαν ὡς αὐτοδιοικούμενες ἀποικίες. Ἀργότερα, μερικὲς ἀπὸ αὐτὲς τὶς ἀποικίες ἒστειλαν τοὺς δικούς τους ἂποικους σὲ ἂλλες περιοχές.

Οἱ ἀποικίες μιλοῦσαν τὴν ἲδια γλῶσσα καὶ λάτρευαν τοὺς ἲδιους θεοὺς μὲ τὴν Μητρόπολη. Οἱ ἰδρυτὲς μετέφεραν μαζί τους τὴν ἱερὴ φλόγα ποὺ εἶχε ληφθῇ ἀπὸ τὸ Πρυτανεῖο τῆς μητρικῆς πόλης. Πρὶν ξεκινήσουν τὴ δημιουργία μιᾶς νέας ἀποικίας συχνᾶ ἒπαιρναν χρησμὸ ἀπὸ τὸ μαντεῖο τῶν Δελφῶν.

Τὸ Πρῶτο κύμα τοῦ ἑλληνικοῦ ἀποικισμοῦ ἒλαβε χώρα στὴν Μικρὰ Ἀσία. Ὁ ἀρχαῖος γεωγράφος Στράβων ὑποστήριξε ὃτι οἱ Αἰολεῖς ἐγκαταστάθηκαν στὴν Μικρὰ Ἀσία τέσσερις γενιὲς πρὶν τοὺς Ἲωνες.

Οἱ Αἰολεῖς ἂποικοι ἐγκαταστάθηκαν στὴ βόρεια περιοχὴ τῆς ἀκτῆς τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, καθῶς καὶ στὰ νησιὰ τῆς Λέσβου καὶ τῆς Τενέδου.

Οἱ Ἲωνες ἐγκαταστάθηκαν στὸ κεντρικὸ τμῆμα τῶν ἀκτῶν τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, δημιουργῶντας τὶς ἀποικίες τῆς Μιλήτου καὶ τῆς Ἐφέσου, καθῶς καὶ στὰ νησιὰ τῆς Χίου καὶ τῆς Σάμου.

Οἱ Δωριεῖς ἐγκαταστάθηκαν στὸ νότιο τμῆμα τῆς ἀκτῆς, δημιουργῶντας τὴν ἰδιαίτερα ἀξιοσημείωτη ἀποικία τῆς Ἀλικαρνασσοῦ.

Ἡ Δεύτερη ὀμάδα τῶν ἀποικιῶν δημιουργήθηκε στὴ Δυτικὴ Μεσόγειο.

Ὁ Στράβων ἀναφέρεται στὴ Σικελία μὲ τὸ χαρακτηρισμὸ Μεγάλη Ἑλλάδα· ἀλλὰ ἒτσι χαρακτηρίζεται οὐσιαστικὰ καὶ ὃλη ἡ Νότιος Ἰταλία στὴν ὁποία εἶχαν ἐγκατασταθεῖ Ἓλληνες. Ὁ Πολύβιος ἦταν ὁ πρῶτος ποὺ χρησιμοποίησε τὸν συγκεκριμένο ὃρο.

Μεγάλη Ἑλλάδα ἢ Μεγάλη Ἑλλάς, Magna Graecia, Magna Grecia ἢ, σπανιότερα, Grande Ellade.

Στὴ Σικελία ἒχουμε τὶς ἀποικίες

1. Συρακοῦσες, ἰδρύθηκαν ἀπὸ τοὺς Κορίνθιους τὸ 734 π.Χ.

2. Μεσσήνη ἢ Ζάγκλη (σημερινὴ Messina), ἀποικία τῶν Χαλκιδαίων

3. Μύλοι (σημερινὸ Milazzo).

4. Αἰολίδες Νῆσοι μὲ ἐπίκεντρο τὴν Λιπάρα, ἀποκία τῆς Κνίδου, 580 π.Χ.

5. Πάνορμον, (σημερινὸ Palermo).

6. Ἂκις ἢ Ἂχις (σημερινὸ Acireale).

7. Ξιφωνία. Δὲν ἒχει βρεθεῖ κανένα ἀρχαιολογικό της ἲχνος καὶ δὲν ὑπάρχουν σαφεῖς πληροφορίες γιὰ τὴν ἀκριβή της θέση.

8. Μινωικὴ Ἡράκλεια

9. Αἲγεστα ἢ Ἒγεστα

10. Τίνδαρις

11. Εὒβοια, ἀποικία τῶν Λεοντίνων.

12. Ἀκράγας ἢ Ἀκράγαντας (σημερινὸ Agrigento).

13. Νάξος, ἀποικία τῶν Χαλκιδαίων. Ἰδρύθηκε τὸ 757 π.Χ. (σημερινὴ Giardini Naxos).

14. Ταυρομένιον, ἀποικία τῶν κατοίκων τῆς Νάξου Σικελίας (σημερινὴ Taormina).

15. Μέγαρα Ὑβλαῖα, ἀποικία τῶν Μεγαρέων. Ἰδρύθηκε τὸ 734 π.Χ.

16. Λεοντίνοι, ἀποικία τῶν Χαλκιδαίων ἢ τῶν κατοίκων τῆς Νάξου Σικελίας. Ἰδρύθηκε τὸν 8ο αἰ. π.Χ. (σημερινὸ Lentini).

17. Κατάνη, Ἰδρύθηκε ἀπὸ τοὺς Ναξιῶτες Σικελίας τὸν 8ο αἰ. π.Χ. (σημερινὴ Catania).

18. Γέλα, ἰδρύθηκε ἀπὸ κατοίκους τῆς Ρόδου καὶ τῆς Κρήτης τὸ 675 π.Χ. (σημερινὴ Gela).

19. Καμάρινα, ἀποικία τῶν Συρακουςῶν.

20. Ραγούσα (σημερινὴ Ragusa).

21. Ἀκρίλλαι (σημερινὸ Chiaramonte Gulfi).

22. Ἀγύριον (σημερινὴ Agira).

Στὴν Καλαβρία ἒχουμε τὶς ἀποικίες

1. Ρήγιον, (σημερινὴ Reggio Calabria), ἀποικία τῶν Χαλκιδαίων.

2. Ἐπιζεφύριοι Λοκροί, ἀποικία τῶν Ὀπουντίων Λοκρῶν (σημερινὸ Locri).

3. Κρότων, (σημερινὸ Crotone), ἰδρύθηκε τὸ 710 π.Χ. ἀπὸ ἂποικους τῆς Ἀχαϊας.

4. Σύβαρις, (σημερινὸ Sibari), ἰδρύθηκε τὸ 720 π.Χ. ἀπὸ ἂποικους τῆς Ἀχαϊας.

5. Σκῦδρος, ἀποικία τῶν κατοίκων τῆς Συβάρεως, μετὰ τὴν καταστροφή της ἀπὸ τὸν Κρότωνα τὸ 510 π.Χ.

6. Θοῦριοι, ἀποικία τῶν Ἀθηναίων. Ἰδρύθηκε τὸ 443 π.Χ. στὰ ἐρείπια τῆς κατεστραμμένης Συβάρεως.

7. Μέδμα, ἀποικία τῶν Ἐπιζεφύριων Λοκρῶν (σημερινὸ Rosarno).

8. Σκυλλάκιον (σημερινὸ Squillace).

9. Ἰππώνιον (σημερινὴ Vibo Valentia).

10. Βοῦς (σημερινὴ Bova).

11. Καυλωνία (σημερινὴ Monasterace Μarina).

12. Μέταυρος, ἀποικία τῆς Μεσσήνης καὶ τοῦ Ρηγίου (σημερινὸ Gioia Tauro).

13. Κρίμισα (σημερινὸ Cirò).

14. Λάος (σημερινὴ Mercelina).

15. Τερίνα, ἀποικία τοῦ Κρότωνα.

16. Ἰέραξ (σημερινὸ Gerace).

17. Κωσταντία (σημερινὴ Cosenza).

18. Λακίνιον (σημερινὸ Capo Colonna).

Στὴν Ἀπουλία ἒχουμε τὶς ἀποικίες

1. Βάρις ἢ Βάριον (σημερινό Bari).

2. Βρινδίσιον (σημερινὸ Brindisi).

3. Τάρας ἢ Τάραντας (σημερινὸ Taranto) ἀποικία τῶν Σπαρτιατῶν.

4. Μεταπόντιον (σημερινὸ Metaponto).

5. Καλλίπολις (σημερινὴ Gallipoli).

6. Κανύσιον

7. Ὑδροῦς (σημερινὸ Ὀτράντο).

8. Ἀλήσιον (σημερινὸ Lecce).

9. Φοβαία (σημερινὴ Foggia).

10. Ἀπένηστη ἢ Ἀπάμεστη (σημερινὴ Mattinata). Ἡ ἀποικία ἰδρύθηκε ἀπὸ κατοίκους τῆς Αἰτωλοακαρνανίας.

Στὴν Καμπανία ἒχουμε τὶς ἀποικίες

1. Κύμη (σημερινὴ Cuma), Ἀποικία τῶν Χαλκιδαίων καὶ τῆς Κύμης.

2. Νεάπολις (σημερινὴ Νάπολη). Ἰδρύθηκε ἀπὸ κατοίκους τῆς Κύμης Καμπανίας.

3. Ἐλέα (σημερινὴ Velia).

4. Ποσειδωνία, ἀποικία τῶν Συβαριέων (σημερινὸ Capaccio-Paestum).

5. Πύχουντας, ἀποικία τῆς Μεσσήνης (σημερινὸ Policastro Bussentino).

6. Πιθηκοῦσσαι, ἀποικία τῶν Χαλκιδαίων καὶ τῆς Ἐρέτριας (σημερινὴ Ischia, στὸ ὁμώνυμο νησάκι).

7. Δικαιάρχεια (σημερινὸ Pozzuoli).

8. Παλίνωρος ἢ Παλίνωρον (σημερινὸ Palinuro, δημοτικὸ διαμέρισμα τοῦ δήμου Centola).

Στὴ Λουκανία ἒχουμε τὶς ἀποικίες

1. Μεταπόντιον (σημερινὸ Metaponto).

2. Σύρις (σημερινὴ Nova Siri).

3. Ἡράκλεια (σημερινὸ Policoro).

4. Πιστοικός (σημερινὸ Pisticci).

5. Τροίλια ἢ Ὀβελάνον (σημερινὴ Ferrandina).

Ὑπόλοιπη Ἰταλία

1. Ἀνκῶν (ἡ Δωρικὴ Ἀνκῶν, τὸ ἀρχικό της ὂνομα) ἀποικία τῶν Συρακουςῶν (σημερινὴ Ἀνκόνα).

2. Ἂδρια (σημερινὴ Adria).

Ἀνέφερα μόνο τὶς ἀποικίες στὴν Ἰταλία. Ἐνδεικτικὰ νὰ ἀναφέρῳ τὴ Μασσαλία στὶς ἀκτὲς τῆς Γαλλίας ποὺ ἰδρύθηκε ἀπὸ τοὺς Ἲωνες Φωκαεῖς τὸ 600 π.Χ. Ἡ Μασσαλία μὲ τὴν σειρά της ἒγινε βάση γιὰ τὴν ἲδρυση ἀκόμα πιὸ ἀπομακρυσμένων ἀποικιῶν στὴν περιοχὴ τῆς Ἰσπανίας

Ἐπίσης στὴν Ἀφρική, ἡ Κυρήνη ἰδρύθηκε τὸ 630 π.Χ. ὡς ἀποικία τῆς Θῆρας, ποὺ ἦταν ἀποικία τῆς Σπάρτης..

Ἀκόμη, στὴ θέση τῆς σημερινῆς Βεγγάζης ὑπῆρχε ἡ ἑλληνικὴ ἀποικία Εὐεσπερίδες…

Ὑπήρχαν πολλὲς ἀποικίες ἀκόμη, κατὰ μῆκος τῆς ἀκτῆς τοῦ Αἰγαίου, τοῦ Ἐλλησπόντου, τῆς Προποντίδος καὶ τοῦ Εὒξεινου Πόντου.

Ἡ πολιτιστικὴ συμβολὴ τῶν Ἑλλήνων τῆς Μεγάλης Ἑλλάδος ἦταν σημαντική. Ἡ γραφὴ ποὺ οἱ Ρωμαῖοι υἱοθετήσανε, ἡ Λατινικὴ γραφὴ, προέρχεται ἀπὸ τὸ λεγόμενο Χαλκιδικὸ ἀλφάβητο, ποὺ οἱ Ἓλληνες ἀπὸ τὴν Κύμη τῆς Εὐβοίας μετέφεραν στὴν Καμπανία τῆς Ἰταλίας, χτίζοντας ἐκεῖ τὴν ἀποικία τους. Τὸ τέλος τῆς ἀκμῆς τῆς Μεγάλης Ἑλλάδος ἦρθε λόγω τῆς ἐπεκτατικῆς πολιτικῆς τῆς Ρώμης. Τὸ ἒτος 272 π.Χ. καταστράφηκε ὁ Τάρας καὶ χάθηκε τὸ μεγαλύτερο μέρος τῶν κατοίκων του, γιατὶ ἐπαναστάτησαν καὶ βοήθησαν τὸν Πῦρρο στὸν πόλεμό του κατὰ τῶν Ρωμαίων. Ἀλλὰ ἡ Μεγάλη Ἑλλάδα συνέχισε νὰ ὑπάρχῃ σὰν πνευματικό-πολιτιστικὸ δημιούργημα, ἀφοὺ ἀκόμα σήμερα ἓνα μέρος τοῦ πολιτισμοῦ, τῶν ἠθῶν, τῶν ἐθίμων καὶ τῆς ἑλληνικῆς γλῶσσας, ὑπάρχουν στὴν Κάτω Ἰταλία…

Ὁ μυστηριώδης ἥρωας της Μάχης του Μαραθῶνα πού ἐξόντωνε μαζικά τους Πέρσες με ἕνα ἄγνωστο ὑπερόπλο

Ὁ μυστηριώδης ἥρωας της Μάχης του Μαραθῶνα πού ἐξόντωνε μαζικά τους Πέρσες με ἕνα ἄγνωστο ὑπερόπλο

exelaos Ἐχετλαίος ἡ Ἔχετλος ἦταν το ὄνομα ἑνὸς ἀγνώστου ἥρωα πού ἐμφανίστηκε στὴ μάχη του Μαραθῶνα καὶ βοήθησε νὰ ἀναχαιτιστεῖ την περσική εἰσβολή στὴν Ἑλλάδα.

Ἱστορικά, ὁ Ἐχετλαίος δὲν ἀναφέρεται πουθενά στὸ παρελθόν καὶ ἡ ὕπαρξη του στὸ πάνθεον τῶν ἀρχαίων ἡρώων γίνεται μετά τὴ μάχη του Μαραθῶνα. Στὴ μάχη ἐκείνη, ὁ Ἐχετλαίος εἶχε ἐμφανιστεῖ ξαφνικά στὸ ἑλληνικό στρατόπεδο ντυμένος με στολή ἄγνωστη γιὰ τους Ἀθηναίους κρατῶντας στὰ χέρια του μία ἐχέτλη emoticon smile λαβή ἀρότρου) ἡ κάτι πού ἔμοιαζε με ἐχέτλη, ἀντὶ γιὰ ὅπλο.
Με αὐτὸ το παράξενο ὅπλο, ὁ Ἐχετλαίος χτυποῦσε τους Πέρσες κι ἐξόντωσε πολλούς ἀπὸ αὐτούς. Μετά τὴ μάχη, ὁ ἄγνωστός ἄνδρας ἐξαφανίστηκε με τον ἴδιο τρόπο ποῦ εἶχε ἐμφανιστεῖ καὶ κανείς δὲν γνώριζε το παραμικρό γι' αὐτὸν, οὔτε κἂν το ὄνομα του.
Οἱ Ἀθηναίοι, μετά τὴ μάχη, ρώτησαν το Μαντεῖο τῶν Δελφῶν νὰ μάθουν ποῖος ἦταν αὐτὸς ὁ ἄγνωστος ἥρωας ποῦ πολέμησε μαζί τους καὶ το Μαντεῖο τους ἔδωσε ὡς ἀπάντηση πῶς θὰ ἔπρεπε νὰ τιμοῦν τον ἥρωα Ἐχετλαίο.
Οἱ Ἀθηναῖοι ἀπὸ εὐγνωμοσύνη πρὸς αὐτὸν, ὅρισαν την ἐπίσημη λατρεία του ὥς ἥρωα. Γενικά, ἡ νίκη στὴν μάχη του Μαραθῶνα φαίνεται ὅτι ξάφνιασε ἀκόμα καὶ τους Ἀθηναίους. Γιὰ νὰ ἐξηγήσουν την πανωλεθρία των Περσῶν, ἀρκετοί ἀπὸ τους Ἀθηναίους πολεμιστές ἰσχυρίστηκαν ὅτι εἶδαν πολλούς ἥρωες καὶ θεούς νὰ πολεμοῦν στὸ πλάϊ τους.
Ὁ κυριότερος ἀπὸ αὐτούς ἦταν ὁ Πάνας ὁ ὁποῖος ἀνέπνευσε στοὺς Πέρσες τον «Πανικό» τον ἱερὸ, τρομερό φόβο. Σε αὐτὴν την μυθοπλασία μᾶλλον συγκαταλέγεται καὶ ἡ ἐμφάνιση του ἥρωα Ἐχετλαῖου.

ΑΙΓΙΔΑ - Το Διαστρικό Ὑπέροπλο τῶν Θεῶν καὶ του Ἀχιλλέα

-Ὁ ΖΕΥΣ ἩΤΑΝ ΚΑΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΑΙΓΙΔΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΦΟΡΟΥΣΕ ΣΤΟΝ ἈΡΙΣΤΕΡΟ ΩΜΟ.

-Ἡ ἈΘΗΝΑ ΤΗΝ ΦΟΡΟΥΣΕ ΡΙΓΜΕΝΗ ΣΤΟΥΣ ΩΜΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΣΥΓΚΡΑΤΟΥΣΕ ΜΕ ΤΟ ΓΟΡΓΟΝΕΙΟ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟ ΣΤΗΘΟΣ.

-ΣΕ ΟΤΙ ΑΦΟΡΑ ΣΤΟ ΥΛΙΚΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΤΗΣ ΑΙΓΙΔΑΣ ΑΠΟ ΚΑΤΣΙΚΙΣΙΟ ΔΕΡΜΑ Ή ΤΟ ΔΕΡΜΑ ΤΟΥ ΓΙΓΑΝΤΑ ΠΑΛΛΑΝΤΑ, ΠΟΥ ΤΟΝ ΣΚΟΤΩΣΕ Η ΑΘΗΝΑ ΚΑΙ ΔΕΝ ΤΟ ΔΙΑΠΕΡΝΟΥΣΕ ΤΙΠΟΤΑ, ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΕΝΤΕΛΩΣ ΞΕΝΟ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ.

- Ο ΟΜΗΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΛΥΤΑ ΣΑΦΗΣ ΣΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ, ΤΟ ΥΛΙΚΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ, (ΙΛΙΑΔΑ β-448, 0-308, 310, Π-594), ΑΝΑΦΕΡΕΙ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ ΣΑΝ ΜΕΤΑΛΛΙΚΗ, ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΗΦΑΙΣΤΟΥ ΑΠΟ ΚΑΘΑΡΟ ΧΡΥΣΑΦΙ ΚΑΙ ΕΙΧΕ 100 ΚΡΟΣΙΑ.(Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥ ΣΕΙΡΙΟΥ Β ΕΙΝΑΙ 100 ΧΡΟΝΙΑ, 50 ΧΡΟΝΙΑ ΟΡΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΓΗ ΚΑΙ 50 ΟΧΙ).

-Η ΑΘΗΝΑ ΜΕ ΔΙΚΗ ΤΗΣ ΕΥΘΥΝΗ ΚΑΙ ΕΠΙΒΛΕΨΗ ΤΗΝ ΕΔΩΣΕ ΣΤΟΝ ΘΕΟ ΑΠΟΛΛΩΝΑ, ΤΟΝ ΗΜΙΘΕΟ ΗΡΑΚΛΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΗΡΩΑ ΑΧΙΛΛΕΑ, ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΤΗΝ ΕΠΕΣΤΡΕΨΑΝ ΑΜΕΣΩΣ ΜΕΤΑ ΤΗ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ.

-ΤΟ ΛΕΞΙΚΟ ¨ΗΛΙΟΣ¨ ΑΝΑΦΕΡΕΙ ΟΤΙ Η ΑΙΓΙΔΑ ΗΤΑΝ ΑΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ.

-Ο ΟΜΗΡΟΣ ΑΝΑΦΕΡΕΙ ΟΤΙ Ο ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΤΗΝ ΦΟΡΟΥΣΕ ΚΑΙ ΑΠΟ ΜΑΚΡΙΑ ΠΥΡΠΟΛΟΥΣΕ ΤΑ ΤΕΙΧΗ ΤΩΝ ΤΡΩΩΝ.

-ΑΛΛΗ ΑΠΟΨΙΣ:

-ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΕ ΠΡΑΓΜΑΤΙ Ο ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΓΕΝΕΤΙΣΤΗΣ ΗΦΑΙΣΤΟΣ.

-ΠΕΡΙΕΙΧΕ ΕΚΑΤΟ ΘΥΣΑΝΟΥΣ ΟΛΟΧΡΥΣΟΥΣ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΙΧΑΝ ΥΠΕΡΥΛΗ ΑΓΝΩΣΤΗ ΚΑΙ ΕΞΕΠΕΜΠΕ ΑΛΙΞΕΚΕΡΑΥΝΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ.

-ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΥΠΗΡΧΕ Η ΓΟΡΓΩ ΜΕ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΟΥΤΑΝ ΚΑΙ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΔΙΔΕΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΟΠΩΣ:

-ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΚΕΡΑΥΝΩΝ,ΣΥΣΩΡΕΥΣΗ ΝΕΦΩΝ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΤΑΙΓΙΔΑΣ.

-Ο ΧΕΙΡΗΣΤΗΣ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΦΟΡΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΝΑ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΘΕΙ ΚΑΤΑ ΒΟΥΛΗΣΗ, ΝΑ ΑΦΑΝΙΣΕΙ Η ΝΑ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΑΛΛΟΝ Ή ΝΑ ΤΟΝ ΚΑΝΕΙ ΑΟΡΑΤΟ.

-ΕΞΕΠΕΜΠΕ ΑΚΤΙΝΕΣ ΑΠΟΫΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΛΟΥΣΕ ΠΥΡΙΝΙΚΗ ΣΥΝΤΗΞΗ ΚΑΙ ΣΧΑΣΗ.

-ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΠΥΡΠΟΛΗΣΕΙ ΑΠΟ ΜΑΚΡΙΑ ΚΑΡΑΒΙΑ, ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΚΑΙ ΝΑ ΕΞΑΦΑΝΙΣΕΙ ΤΟΝ ΑΝΤΙΠΑΛΟ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ.

-ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΠΡΟΚΑΛΟΥΣΕ ΠΑΡΑΚΡΟΥΣΗ, ΠΑΝΙΚΟ, ΤΡΟΜΟ, ΕΞΟΥΔΕΤΕΡΩΣΗ ΑΙΣΘΗΣΕΩΝ.

-ΔΙΑΝΟΙΓΕ ΟΜΦΑΛΟΥΣ ΣΥΜΠΥΚΝΩΣΕΩΣ ΚΑΙ ΑΡΑΙΩΣΑΙΩΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΓΑΙΑΣ, ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΠΥΛΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΥΛΟΥΣ ΓΙΑ ΑΤΟΜΙΚΑ ΤΑΞΙΔΙΑ ΣΤΟ ΣΥΜΠΑΝ.

Ο Μῦθος του Ἑρμαφρόδιτου - ἀποσυμβολισμός

Ὅ Ἐρμαφρόδιτος παρουσιάζεται στὴν Ἑλληνική καὶ Ρωμαϊκή μυθολογία καὶ τέχνη ὥς το ὄν ποὺ ἔχει ταυτόχρονα τα χαρακτηριστικά καὶ τῶν δύο φύλων.

.


Ἦταν γιός του Ἑρμῆ καὶ της Ἀφροδίτης τον ὁποῖο ἀνέθρεψαν οἱ νύμφες στὶς σπηλιές του ὄρους Ἴδη της Φρυγίας. Στὸ πρόσωπό του ἀντιφέγγιζε ἡ χάρη καὶ ἡ ὀμορφιά καὶ τῶν δύο γονέων του, ἀπὸ τους ὁποίους πῆρε καὶ το ὄνομα του. Ὅταν ἔγινε δεκαπέντε χρόνων, ἐγκατέλειψε το βουνό ὁπού μεγάλωσε γιὰ νὰ περιπλανηθεῖ στὴ Μικρά Ἀσία καὶ νὰ γνωρίσει καινούργια μέρη.

Πέρασε ἀπὸ πόλεις της Λυκίας, καθώς καὶ ἀπὸ την Καρία, ὁπού σταμάτησε νὰ ξεκουραστεῖ σε μία πηγή ποῦ ὀνομαζόταν Σαλμακίς, τα νερά της ὁποίας σχημάτιζαν λίμνη.

Ἡ ὁμώνυμη νύμφη της πηγῆς, ἡ φιλάρεσκη Σαλμακίς, μαγεύτηκε ἀπὸ την ὀμορφιά του νέου καὶ τον ἐρωτεύτηκε παράφορα. Ὁ Ἑρμαφρόδιτος ὅμως ἔμεινε ἀσυγκίνητος καὶ ἀδιάφορος μπροστά στὸ ἐρωτικό πάθος της. Ὅταν ἐκείνη ἔνιωσε πῶς οἱ προσπάθειές της νὰ τον κατακτήσει ἀπέβαιναν μάταιες, προσποιήθηκε την ἀδιάφορη καὶ ἀπομακρύνθηκε ἀπὸ την πηγή. Ὁ Ἑρμαφρόδιτος, νομίζοντας ὅτι ἔμεινε μόνος, βούτηξε στὸ νερό της πηγῆς. Ἡ Σαλμακίς ὅμως, ποῦ εἶχε κρυφτεῖ σε ἕνα γειτονικό θάμνο καὶ παρακολουθοῦσε τις κινήσεις του  νέου, βλέποντάς τον ἀνυπεράσπιστο μέσα στὸ βασίλειό της, βούτηξε καὶ αὐτὴ στήν πηγή.
.

Ὁ Ἑρμαφρόδιτος, ὅσο καὶ ἄν προσπάθησε, δὲν κατάφερε νὰ ξεφύγει ἀπὸ την ἀγκαλιά της νύμφης, ποῦ τυφλωμένη ἀπὸ το πάθος παρακάλεσε τους θεούς νὰ μὴ χωρίσουν ποτέ οἱ δύο τους. Οἱ θεοί πραγματοποίησαν την ἐπιθυμία της καὶ συνένωσαν τα δύο σώματα σε ἕνα, δημιουργῶντας ἕνα καινούργιο ὄν με διττή φύση, οὔτε ξεκάθαρα γυναικεία οὔτε ξεκάθαρα ἀνδρική. ὁ Ἑρμαφρόδιτος, καθώς ἔνιωθε το σῶμα του νὰ ἀφομοιώνεται με το θηλυκό, καταράστηκε την πηγή καὶ παρακάλεσε τους γονεῖς του ὅποιος ἄντρας πέφτει στὰ νερά της νὰ χάνει τον ἀνδρισμό του καὶ νὰ ἐκθηλύνεται. ὁ Ἑρμῆς καὶ ἡ Ἀφροδίτη εἰσάκουσαν την παράκληση του γιοῦ τους καὶ ἔδοσαν στὴν πηγή τὴ μυστηριώδη αὐτή δύναμη. Ἄς ἐξετάσουμε τώρα καὶ την «ἐσωτερική παράδοση» στὴν ὁποία γίνεται συμβολικά ἀναφορά στὸ ἀρχέγονο ἑρμαφρόδιτο στάδιο τόσο της κοσμογονίας ὅσο καὶ της «ἀνθρωπογονίας».


Στήν Ὀρφική Κοσμογονία ὁ Ἡρικαπαῖος ἡ καὶ Ἡρικεπαῖος ἦταν ἑρμαφρόδιτο ὄν το ὁποῖο καὶ χαρακτηριζόταν κυρίαρχη πρωτόγονη καὶ ζωοδότης δύναμη του κόσμου. Κατά την κοσμογονία δημιουργήθηκε στὴν ἀρχὴ ὁ Χρόνος καὶ ἐξ αὐτοῦ ἡ δυάδα Αἰθήρ καὶ Χάος, τα ὁποία μετά του κοσμογονικοῦ Ὠοῦ (αὐγοῦ) παρήγαγαν την πρώτη θεϊκή τριάδα. Στὴ συνέχεια ἀπὸ τὴ γονιμοποίηση του Ὠοῦ προῆλθαν ὁ Ἔρως, ὁ Φᾶνης (δηλαδή ὁ θεός του φωτός) καὶ ὁ Μήτις (ὁ θεός της σκέψης, της φρόνησης) ποῦ ἀποτέλεσαν ἔτσι τὴ δεύτερη θεϊκή τριάδα.

.
Στήν Ἑρμητική παράδοση σύμφωνα με τον Ἑρμῆ τον Τρισμέγιστο, ὁ πατέρας Νοῦς του κόσμου ἦταν ἀρσενικοθήλυκος ζωή καὶ φῶς, ἀπὸ τον ὁποῖο ξεπηδᾶ ὁ «Λόγος». Ο κόσμος του φωτός εἶναι το ἀρχετύπῳ του αἰσθητοῦ κόσμου, ὁ ὁποῖος δημιουργεῖται ἀπὸ το κατώτερο μέρος του, ὑστέρα ἀπὸ ἀπόφαση τοῦ Θεοῦ καὶ διά της συμμετοχῆς του «Λόγου», υἰοῦ τοῦ Θεοῦ..

διά της συμμετοχῆς του «Λόγου», υἰοῦ τοῦ Θεοῦ.

Στήν συνέχεια ὁ πατέρας Νοῦς γέννησε ἕναν ἄλλο δεύτερο δημιουργό Νοῦ, ὁ ὁποῖος μέσω του «Λόγου» δημιουργεῖ τον δικό μας αἰσθητό κόσμο, ποῦ ὑπακούει στούς κανόνες της Εἰμαρμένης. Καθῆκον του κατώτερου αἰσθητοῦ κόσμου εἶναι νὰ μιμεῖται τον ἰδεατό (ἀρχέτυπο). Ο «Λόγος» με τον δημιουργό «Νοῦ», θέτουν σε κίνηση τους ἑπτὰ κύκλους, του πυρός..
«Ο Νοῦς-Θεός ποῦ εἶναι ἀρσενικό-θηλυκός, ζωή καὶ φῶς μαζί, γέννησε με ἕναν λόγο, ἄλλον δημιουργό Νοῦ, ὁ ὁποῖος εἶναι Θεός της φωτιᾶς καὶ του πνεύματος καὶ ὁ ἐνιαῖος δημιουργός ἑπτὰ διοικητῶν ποὺ περιέχουν σε κύκλους τον αἰσθητὸ κόσμο καὶ ἡ διοίκησή τους καλεῖται Εἱμαρμένη καὶ ἀμέσως ἀπὸ τα κατώτερα στοιχεῖα (του Θεοῦ) ξεπήδησε ὁ Θεϊκός Λόγος στὴν περιοχή της καθαρῆς φυσικῆς δημιουργίας κι ἑνώθηκε με τον δημιουργό Νοῦ (πρὸς τον ὁποῖον εἶναι ὁμοούσιος)....... Καὶ ὁ δημιουργός Νοῦς μαζί με τον Λόγο, ποῦ περιβάλλει τους κύκλους καὶ τους κάνει νὰ στριφογυρίζουν με κραδασμούς στριφογύρισε τα δικά του δημιουργήματα καὶ τα ἄφησε νὰ στρέφονται ἀπὸ ἀπροσδιόριστο χρόνο καὶ θὰ συνεχίσουν νὰ στρέφονται διαρκῶς χωρίς τέλος». Λόγοι, Ι 9,10.
.
ὁ ἄνθρωπος δημιουργήθηκε «κατ’ εἰκόνα» τοῦ Θεοῦ. Η δημιουργία του ἀνθρώπου ξεκινάει με την δημιουργία του ἀνθρώπου ἀρχέτυπο, ποὺ τον δημιουργεῖ ὁ πρωταρχικός Νοῦς κατ’ εἰκόνα του πατέρα:

.«Κι ὁ πατέρας ὅλων ὁ Νοῦς, ποῦ εἶναι ζωή καὶ φῶς, γέννησε τον ἀνθρώπῳ, ἴσον με τον ἑαυτὸ του, τον ὁποῖον ἀγάπησε ὡς γέννημα δικό του. Καὶ ἦταν πανέμορφος ὁ ἄνθρωπος γιατί εἶχε την εἰκόνα του πατέρα του. Ἐπειδή ὁ Θεός ἀγάπησε την ἴδια του την μορφή, του παρέδωσε ὅλα τα δημιουργήματα ». Λόγοι, Ι 12-15
.

Ἡ δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου γίνεται με την δημιουργία του ἀνθρώπου –ἀρχέτυπο, ποῦ τον δημιουργοί ὁ πρωταρχικός Νοῦς κατ’ εἰκόνα του πατέρα. Στήν συνέχεια καὶ ὁ ἄνθρωπος συμμετέχει στὴν δημιουργία. Ἀρχικὰ ὁ ἄνθρωπος δὲν εἶχε φῦλο ἦταν ἁρσενικοθήλυκος κάτι ποῦ συναντᾶμε ἐπίσης στὴν ἀρχαιοελληνική γραμματεία τόσο στὸν Ἡσίοδο ὅσο καὶ τον Πλάτωνα .


«Οἱ ψυχές παιδί μου, Ὅρε ἔχουν ὁμοία φύση, καθότι προέρχονται ἀπὸ τον ἴδιο τόπο, ὅπου τις πλάθει ὁ δημιουργός, καὶ δὲν εἶναι οὔτε ἀρσενικές οὔτε θηλυκές. Διότι ἡ διάκριση αὐτή γίνεται στὰ σώματα καὶ ὄχι στὰ ἀσώματα.» Ἀπὸ τον Λόγο του Ἑρμῆ πρὸς τον Τατ, ἀπόσπασμα 24, 8
.
«Ὅταν ἐπληρώθη ἡ περίοδος, λύθηκε ὁ δεσμός ποῦ συγκρατοῦσε τα πάντα με την θέληση του Θεοῦ. Ἔτσι ὅλα τα ζῶα πού ἦταν ἀρσενικοθήλυκα κι ὁ ἄνθρωπος μαζί, διαλύθηκαν κι ἄλλα ἔγιναν ἀρσενικά κι ἀλλὰ θηλυκά. Καὶ τότε ὁ Θεός εἰπέ ἅγιο λόγο. Αὐξάνεστε καὶ πληθύνεστε ὅλα τα κτίσματα καὶ τα δημιουργήματα». Ποιμάνδρης Ι, 18.
.
Ὁ ἄνθρωπος - ἀρχετύπῳ διαπερνόντας τους πλανητικούς κύκλους παρουσιάστηκε στὴν φύση, καὶ εἰσέρχεται την ὕλη. Κάτι ὅμως ποῦ εἶχε ὡς συνέπεια την πτώση του, διότι ὡς Νάρκισσος ἀγάπησε την μορφή του, την ἀντανάκλασή του στὸν ὑλικό κόσμο, καὶ συνειδητά ἐπέλεξε νὰ κατοικήσει στὴν ἄλογη μορφή.
.«... Καὶ τότε ὁ ἄνθρωπος εἶδε στὴν κατώτερη φύση την ὡραία μορφή του Θεοῦ κι ὅταν εἶδε το ἀπέραντο κάλλος κι ὅλη την ἐνεργητικότητα τῶν διοικητῶν νὰ ἑνώνονται στὴν μορφή του Θεοῦ, ἐκεῖνος μειδίασε ἀπὸ ἀγάπη, γιατί εἶδε την ὑπέροχη μορφή του ἀνθρώπου νὰ ἀντανακλᾶται στὸ νερό καὶ στὴν σκιά του πάνω στὴν γῆ. Κι αὐτός βλέποντας την ὁμοία με αὐτὸν μορφή στὸ νερό την ἀγάπησε καὶ θέλησε νὰ κατοικήσει σε αὐτὴν. Κι ἀμέσως ἡ βουλή ἔγινε ἐνέργεια καὶ κατοίκησε στὴν ἄλογη μορφή. Καὶ γιὰ αὐτὸν τον λόγο ὁ ἄνθρωπος εἶναι διπλός ἀπὸ ὅλα τα ζῶα της γῆς: θνητός κατά το σῶμα κι ἀθάνατος στὴν οὐσία του». Λόγοι, Ι 12-15

Ἐξαιτίας της πτώσης του ὁ ἄνθρωπος ἔχει διπλή φύση, θνητός ὡς πρὸς το σῶμα καὶ ἀθάνατος ὡς πρὸς τὴ οὐσία του. Ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἔχει ἐπίγνωση της ἀθάνατης φύσης του, προχωράει πρὸς την γνώση του ὑπέρτατου ἀγαθοῦ καὶ την ἕνωση με τον Θεό, ποὺ γίνεται με την ἐνδοσκόπηση, ἐνῶ ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἐρωτεύτηκε το σῶμα του παραμένει στὸ σκοτάδι καὶ τον θάνατο. Με τον θάνατο βέβαια δὲν καταστρέφεται τίποτα ἁπλῶς γίνεται μία διάλυση των ὑλικῶν στοιχείων

.«-Δὲν παθαίνουν πατέρα, τα ζῶα πού βρίσκονται μέσα σε αὐτὸ (Θεῖο) καὶ εἶναι μέρη του;
.
-Κράτα τον λόγο σου τέκνο μου, γιατί πλανᾶσαι στὴν ὀνομασία τῶν φαινομένων. Δὲν πεθαίνει τίποτα τέκνο μου, ἀλλὰ ὡς σύνθετα σώματα, διαλύονται. Ἡ διάλυση δὲν εἶναι θάνατος, ἀλλὰ διάλυση του κράματος. Καὶ διαλύεται ὄχι γιὰ νὰ χαθεῖ ἀλλὰ γιὰ νὰ γίνει κάτι νέο. Γιατί ποία εἶναι ἡ ἐνέργεια της ζωῆς: Δὲν εἶναι ἡ κίνηση; Καὶ ὑπάρχει τίποτα ἀκίνητο στὸν κόσμο; Τίποτε, παιδί μου.

-Οὔτε ἡ Γῆ δὲν εἶναι ἀκίνητη πατέρα κατά την γνώμη σου;
.
-Ὄχι παιδί μου. Η γῆ εἶναι καὶ πολυκίνητος ἀπὸ μόνη της καὶ στάσιμη. Πόσο γελοῖο εἶναι νὰ λέμε την τροφό τῶν πάντων ἀκίνητη, αὐτὴ ποῦ βλασταίνει καὶ γεννάει τα πάντα.

Εἶναι ἀδύνατο νὰ βλασταίνει κάτι δίχως νὰ κινεῖται…(… )
Τέκνο μου, ὁ κόσμος ὡς σύνολο εἶναι ἀμετάβλητος , ἀλλὰ τα μέρη του εἶναι μεταβλητά, ἐνῷ τίποτα δὲν εἶναι φθαρτό καὶ τίποτα δὲν χάνετε. Μόνο οἱ ὁρισμοί μπερδεύουν τους ἀνθρώπους. Δὲν εἶναι ἡ γένεση ζωή, ἀλλὰ ἡ αἴσθηση, οὔτε ὁ θάνατος ἀλλὰ λήθη». Λόγοι ΙΒ, 17,18
.Ἡ ψυχή ἀπελευθερώνεται καὶ ἀναβαίνει περνῶντας ἀπὸ τις ἑφτὰ σφαῖρες ἀφήνοντας ὅλα της τα πάθη ἑως ὅτου φτάσει στὴν ὄγδοη φύση καὶ την ἕνωση της με τον Θεό.
.
«Ἡ ἀσεβής ψυχή μένει στὴν ἴδια οὐσία, κολάζεται ἀπὸ αὐτὴν καὶ ζητάει γήινο σῶμα γιὰ νὰ εἰσέλθει. Σε ζώου σῶμα δὲν χωράει ἀνθρώπινη ψυχή καὶ ἡ Θέμιδα δὲν ἐπιτρέπει ἡ ἀνθρώπινη ψυχή νὰ ἐκπέσει σε ἀλόγου ζώου σῶμα. Νόμος του Θεοῦ εἶναι γιὰ νὰ προφυλάσσει την ἀνθρώπινη ψυχή ἀπὸ μία τέτοια ὕβρη». Λόγοι, X, 19.
.Σύμφωνα με την «ἐσωτερική παράδοση» ἡ ἐξελίξη τοῦ ἀνθρώπου προχωρᾶ μέσα ἀπὸ Ἑπτὰ Κοσμικές Περιόδους ποῦ ἀντιστοιχοῦν σε διαδοχικές «καταστάσεις» ἀπὸ τις ὁποῖες περνᾶ ἡ Γῆ ὅσο καὶ τα ὄντα ποῦ ζοῦν σε αὐτή, συνεπῶς καὶ ἀνθρωπότητα ἀπὸ το πνεῦμα πρός την Ὕλη. (Ὁ Ἡσίοδος στὸ «Ἔργα καὶ Ἡμέραι» ἀναφέρει πώς ὑπῆρχαν πέντε ἑως τώρα γένη της ἀνθρωπότητας, χαρακτηρίζοντάς τα κατά σειρά φθίνουσας ἀξίας μετάλλων: Πρῶτο εἶναι το «Χρυσό» Γένος, ὁποῦ οἱ ἄνθρωποι ζοῦσαν σὰν τους θεούς χωρίς μόχθο, βάσανα καὶ γηρατειά. Δεύτερο το «Ἀργυρό» Ὑπερβόρειοι-Οὐρανός, τρίτο το «Χάλκινο» Λεμούρειοι-Κρόνος, τέταρτο το Γένος τῶν Ἡρώων Ἄτλαντες-Δίας καὶ πέμπτο το «Σιδερένιο» Γένος, το πιὸ «ἄθλιο» ἀπ’ ὅλα, το δικό μας).

Ἐμεῖς βρισκόμαστε τώρα στὴν τετάρτη Κοσμική Περιόδο. Ἔχουν προηγηθεῖ ἡ «Κρόνια», ἡ «Ἡλιακή» καὶ ἡ «Σεληνιακή» καὶ θὰ ἀκολουθήσει ἡ περίοδος του «Δία», της «Ἀφροδίτης» καὶ του «Ἡφαίστου», κατά τις ὁποῖες ἡ ἀνθρωπότητα θὰ γίνεται διαρκῶς πνευματικότερη. Οἱ τρεῖς προηγούμενες ἁλυσίδες ἀντιστοιχοῦν συμβολικά στὴν «ὀρυκτή», «φυτική» καὶ «ζωική» ἐξελίξη του ἀνθρώπου καὶ κατ’ αὐτὲς ἐμφανίστηκαν διαδοχικά τα στοιχεῖα Φωτιά, Ἀέρας καὶ Νερό.
.
Το πρῶτο γένος τῶν ἀνθρώπων, το κατεξοχήν Θεῖο ἡ «Χρυσό» ἦταν καθαρά αἰθερικό ἀποτελούμενο ἀπὸ τα ἀστρικά σώματα τῶν «Σεληνιακῶν Προγόνων» πάνω στὰ ὁποία ἄρχισε νὰ δομεῖ ἡ Φύση του ὑλικό σῶμα του ἀνθρώπου.
.
Το δεύτερο γένος (Ὑπερβόρειοι) ἦταν ἄφιλο ἐνῶ το τρίτο (Λεμούρειοι) ἑρμαφρόδιτο. Στὰ μέσα περίπου αἰτοῦ του τρίτου γένους τῶν Λεμουρείων ἔγινε ὁ διαχωρισμός τῶν φύλων ἡ «ἡ πτώση στὴ γέννηση» καὶ ὁ προηγουμένως ἑρμαφρόδιτος ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος πολλαπλασιαζόταν μέχρι τότε μόνο με τὴ θέλησή του, ἀπέκτησε φῦλο καὶ χρειαζόταν πιὰ γιὰ την ἀναπαραγωγή του τὴ συνεύρεσή του με ἕνα ὄν του ἀντιθέτου φύλου. Στὰ προηγούμενα γένη ὁ πολλαπλασιασμός ἦταν ἀγενὴς (ἀσεξουαλικός) εἴτε με τὴ στερέωση ἑνὸς «ἐκτοπλασματικού» σώματος ποὺ πρόβαλλε ὁ γονέας ἡ με ἐκβλάστηση, ἡ με «ἱδρωτογέννηση» ἡ με ἄγνωστες

σε μας μορφές ὡοτοκίας.
.
Σύμφωνα με αὐτή την παράδοση, ἡ τελευταία ἑρμαφρόδιτη ἀνθρωπότητα εἶχε τέσσερα χέρια καὶ δύο πρόσωπα καὶ την ἱκανότητα της κυκλοτεροῦς ὅρασης (μπρὸς καὶ πίσω). Μποροῦμε ἔτσι νά καταλάβουμε τις παράξενες Ἰνδουϊστικές θεότητες με τα τέσσερα χέρια ἡ την παράδοση γιὰ τους Κύκλωπες (=κύκλος + ώψ-μάτι, δηλαδή ἐτυμολογικά οἱ ἔχοντες κυκλοτερῆ ὅραση) καὶ τον ἐκφυλισμό του τρίτου ματιοῦ της «πλάτης» μας μετά τὴ πτώση τῶν Ἑρμαφρόδιτων, ὁπότε αὐτὸ τελικά ἀποσύρθηκε με τα χρόνια μέσα στὸ κεφάλι μας καὶ ἀποτελεῖ τὴ σημερινή ὑπόφυση.

 

Ἄς δοῦμε πῶς περιγράφει στὸ Συμπόσιο ὁ Πλάτωνας το ἀρχέγονο αὐτό ὄν:
.
«… ὑπῆρχε λοιπόν τότε το ἀνδρόγυνο, ποὺ καὶ στὴν ἐμφάνιση καὶ στὸ ὄνομα ἀποτελοῦσε συνδυασμό του ἀρσενικοῦ καὶ του θηλυκοῦ" τώρα ὅμως δὲν ὑφίσταται πιά ἀλλὰ το ὄνομα χρησιμεύει σὰν βρισιά. Ἔπειτα ὁλόκληρο το σῶμα κάθε ἀνθρώπου ἦταν στρογγυλό, ἔχοντας ὁλόγυρα τὴ ράχη καὶ τα πλευρά. Χέρια εἶχε τέσσερα καὶ πόδια ἴσα με τα χέρια, καὶ πρόσωπα δύο πάνω ἀπὸ κυκλικό αὐχένα, ὀλόιδια μεταξύ τους. Κεφάλι ἕνα πάνω ἀπὸ τα δύο πρόσωπα πού βρίσκονταν το ἕνα ἀπέναντι στὸ ἄλλο καὶ αὐτιά τέσσερα καὶ διπλά γεννητικά ὄργανα, καὶ ὅλα τα ἀλλά ὅπως θὰ μποροῦσε κανείς ἀπὸ αὐτὰ νὰ εἰκάσει.

Προχωροῦσε λοιπόν καὶ ὄρθιο ὅπως καὶ τώρα πρὸς ὁποιαδήποτε κατεύθυνση ἤθελε, ἀλλὰ καὶ ὅταν ἐπιθυμοῦσε νὰ τρέξει γρήγορα, ὅπως οἱ ἀκροβάτες, ποῦ φέρνοντας τα πόδια ἐπάνω κινοῦνται κυκλικά, ἔχοντας τότε ὀχτὼ σκέλη, στηριζόταν σ' αὐτὰ καὶ μετακινοῦνταν γρήγορα κυκλικά. Καὶ ἦταν τρία τα γένη καὶ τέτοια, γιατί το ἀρσενικό γεννήθηκε ἀρχικά ἀπὸ τον ἥλιο, το θηλυκό ἀπὸ τὴ γῆ κι ἐκείνῳ ποῦ μετεῖχε καὶ τῶν δύο ἀπὸ τὴ σελήνη, γιατί καὶ ἡ σελήνη μετέχει καὶ τῶν δύο. Ἦταν δὲ κυκλικά, καὶ αὐτὰ καὶ ἡ πορεία τους, γιατί ἦταν ὁμοία με τους γονεῖς τους καὶ ἦταν φοβερά ὡς πρὸς τὴ δύναμη καὶ τὴ σωματική τους ἀντοχὴ καὶ εἶχαν πολύ μεγάλη ἔπαρση.
.
Τα ἔβαλαν μάλιστα καὶ με τους θεούς, καὶ αὐτό ποῦ λέει ὁ Ὅμηρος γιὰ τον Ἐφιάλτη καὶ γιὰ τον Ὤτο, γιὰ ἐκείνους το λέει, το ὅτι δηλαδή προσπάθησαν νὰ ἀνεβοῦν στὸν οὐρανὸ γιὰ νὰ ἐπιτεθοῦν στοὺς θεούς. Ο Ζεὺς τότε καὶ οἱ ἄλλοι θεοί σκέφτονταν τι πρέπει νὰ τους κάνουν καὶ δὲν ἔβρισκαν λύση, γιατί δὲν μποροῦσαν οὔτε νὰ τους σκοτώσουν καὶ, ὅπως τους Γίγαντες, νὰ τους κατακεραυνώσουν γιὰ νὰ ἀφανίσουν το γένος τους (γιατί ἔτσι οἱ τιμές πρὸς αὐτούς καὶ οἱ θυσίες τῶν ἀνθρώπων θὰ χάνονταν), οὔτε ὅμως καὶ νὰ τους ἀφήσουν νὰ παρεκτρέπονται.

Τέλος ὁ Ζεύς σκέφτηκε κάτι καὶ τους λέει: Μου φαίνεται, εἰπέ, πῶς μηχανεύτηκα ἕναν τρόπο ὥστε καὶ νὰ διατηρηθοῦν οἱ ἄνθρωποι καὶ νὰ πάψει ὁ ἐκτραχηλισμός τους, ἀφοῦ θὰ ἔχουν γίνει ἀσθενέστεροι. Τώρα λοιπόν αὐτούς, εἰπέ, θὰ τους κόψω τον καθένα στὴ μέση, κι ἔτσι καὶ ἀσθενέστεροι θὰ εἶναι καὶ χρησιμότεροι σ' ἐμᾶς, γιατί θὰ εἶναι πολυπληθέστεροι. Καὶ θὰ βαδίζουν ὄρθιοι πάνω στὰ δύο σκέλη.
.
Ἄν ὅμως ἐξακολουθήσουν νὰ παρεκτρέπονται καὶ δὲν θελήσουν νὰ ἡσυχάσουν, καὶ πάλι εἰπέ, θὰ τους κόψω στὰ. δύο, ὥστε νὰ περπατοῦν πάνω στὸ ἕνα πόδι σὰ νὰ παίζουν κουτσό. Ἀφοῦ τα εἰπέ αὐτά, ἔκοψε τους ἀνθρώπους στὴ μέση, ὅπως ἐκεῖνοι ποῦ κόβουν τα μούσμουλα γιὰ νὰ τα ξεράνουν, ἡ ὅπως ἐκεῖνοι ποῦ κόβουν τα αὐγά με μία τρίχα. Καὶ ὅποιον ἔκοβε, ἔβαζε τον Ἀπόλλωνα νὰ του γυρίζει το πρόσωπο καὶ τον μισό λαιμό πρὸς την τομή, ὥστε βλέποντας το κόψιμό του νὰ γίνει ὁ ἄνθρωπος φρονιμότερος καὶ τον ἔβαζε νά γιατρέψει καὶ τα ἄλλα.

Αὐτὸς λοιπόν του γύριζε το πρόσωπο καὶ, τραβῶντας ἀπὸ παντοῦ το δέρμα πρὸς αὐτὸ ποῦ λέμε τώρα κοιλιά, ὅπως τα σουρωτά πουγκιά, το ἔδενε στὴ μέση της κοιλιᾶς ἀφήνοντας ἕνα στόμιο, αὐτὸ ποῦ λέμε ἀφαλό. Καὶ τις ἄλλες ρυτίδες τις πολλές τις λείαινε καὶ διάρθρωνε τα στήθη ἔχοντας ἕνα ὄργανο παρόμοιο μ' ἐκεῖνο ποῦ χρησιμοποιοῦν οἱ τσαγκάρηδες γιὰ νὰ λειαίνουν τις ρυτίδες των δερμάτων γύρω ἀπὸ τα καλαπόδια. Ἄφησε ὅμως λίγες, αὐτὲς ποῦ βρίσκονται γύρω ἀπὸ την κοιλιά καὶ τον ἀφαλό, γιὰ νὰ ἀποτελοῦν ἀνάμνηση του παλιοῦ παθήματος. Ἐπειδή λοιπόν ἡ φύση διχοτομήθηκε, ποθῶντας το καθένα το μισό του, πήγαινε μαζί του.
.
Καὶ τυλίγοντας τα χέρια του ὁ ἕνας γύρω ἀπὸ τον ἄλλον καὶ ἀγκαλιασμένοι μεταξύ τους, θέλοντας νὰ ξαναενωθοῦν, πέθαιναν ἀπὸ την πείνα καὶ την ἀπραξία, γιατί δὲν ἤθελαν νὰ κάνει τίποτα ὁ ἕνας χωρίς τον ἄλλον. Καὶ ὁπότε πέθαινε το ἕνα ἀπὸ τα δύο μισά καὶ παρέμενε το ἄλλο, ἐκεῖνο ποῦ παρέμενε ἐπιζητοῦσε ἄλλο καὶ ἀγκαλιαζόταν μαζί του, εἴτε τύχαινε νὰ εἶναι το ἡμίση μιᾶς ὁλόκληρης γυναίκας (αὐτὸ ποῦ τώρα ὀνομάζουμε γυναῖκα), εἴτε ἑνὸς ἄντρα, καὶ ἔτσι χάνονταν. Τους λυπήθηκε ὅμως ὁ Ζεύς καὶ μηχανεύτηκε κάτι ἄλλο, μεταθέτοντας τα γεννητικά τους ὄργανα μπροστά γιατί προηγουμένως τα εἶχαν κι αὐτὰ πρὸς τα ἕξω καὶ ἡ γονιμοποίηση καὶ ἡ γέννηση γινόταν ὄχι ἐπάνω τους ἀλλὰ στὴ γῆ, ὅπως καὶ στὰ τζιτζίκια.

Τα μετέθεσε λοιπόν ἔτσι αὐτὰ μπροστά καί ἔκανε ὥστε μ' αὐτὰ νὰ γίνεται ἡ γονιμοποίηση μέσα τους, με το ἀρσενικό μέσα στὸ θηλυκό, ὥστε με το ἀγκάλιασμα, ἄν τύχει νὰ εἶναι ἀνάμεσα σε ἄντρα καὶ γυναῖκα, νὰ γίνεται γονιμοποίηση καὶ νὰ ἀναπαράγεται το γένος, ἡ ἄν εἶναι ἄντρας με ἄντρα, νὰ ἐπέρχεται κορεσμός ἀπὸ τὴ συνουσία καὶ νὰ ὑπάρχουν παύσεις, καὶ νὰ στρέφονται στὶς δουλειές τους καὶ νὰ ἀσχολοῦνται με τα διάφορα ζητήματα της ζωής.
.
Εἶναι λοιπόν ἀπὸ τόσο παλιά ὁ ἔρωτας ἔμφυτος στοὺς ἀνθρώπους καὶ τους ἐπαναφέρει στὴν ἀρχαία φύση, καὶ ἐπιχείρει νὰ κάνει ἀπὸ τα δύο ἕνα, καὶ νὰ γιατρέψει την ἀνθρώπινη φύση. Ο καθένας λοιπόν ἀπὸ μας εἶναι κομμάτι ἀνθρώπου, σὰν κομμένος ἀπὸ ἕνα στὰ δύο, ὅπως οἱ γλῶσσες τα ψάρια, κι ἀναζητεῖ πάντοτε ὁ καθένας το κομμάτι ποῦ του λείπει…»
.
Θὰ μποροῦσε νὰ πεῖ κανείς πῶς καὶ σε Ψυχολογικό ἐπίπεδο ἡ ἀναζήτηση του ἄλλου μισοῦ ποῦ ἀναφέρει ὁ Πλάτωνας, βρίσκει την ἐκφράση του μέσα ἀπὸ την θεωρία του Carl Jung Animus και Anima. Σύμφωνα με αὐτή τόσο οἱ ἄντρες ὅσο καὶ οἱ γυναῖκες ἔχουν μέσα τους στοιχεῖα καὶ του ἀντίθετου φύλου. Κάθε ἄντρας ἔχει καὶ μία θηλυκή πλευρά καὶ κάθε γυναῖκα ἔχει ἀσυνείδητα ἀρσενικά χαρακτηριστικά. Το θηλυκό ἀρχέτυπο στὸν ἄντρα ἀποκαλεῖται «Anima», ἐνῶ το ἀρσενικό ἀρχέτυπο στὴ γυναῖκα ἀποκαλεῖται «Animus».

Ἡ λέξη ἡρωισμός φοβᾶμαι ὅτι δὲν ἀποδίδει στὸ ἐλάχιστο τις πράξεις αὐτοθυσίας των Ἑλλήνων

Ἡ λέξη ἡρωισμός φοβᾶμαι ὅτι δὲν ἀποδίδει στὸ ἐλάχιστο τις πράξεις αὐτοθυσίας των Ἑλλήνων, οἱ ὁποῖες ἦταν ὁ καθοριστικός παράγοντας γιὰ τὴ νικηφόρα ἔκβαση της κοινῆς προσπάθειας των ἐθνῶν, κατά τὴ διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, γιὰ την ἀνθρώπινη ἐλευθερία καὶ την ἀξιοπρέπεια. Ἐάν δὲν ἦταν ἡ ἀνδρεία των Ἑλλήνων καὶ το θάρρος τους, ἡ ἔκβαση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου θὰ ἦταν ἀκαθόριστη. Winston Churchill (παραφρασμένο ἀπὸ μία ἀπὸ τις ὁμιλίες του στὸ βρετανικό κοινοβούλιο στὶς 24 Ἀπριλίου 1941)

Τὸ χρυσόμαλλο δέρας δὲν ἦταν μυθοπλασία...

.
Το χρυσόμαλλο δέρας δὲν ἦταν καθαρά ἀποκύημα της φαντασίας τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων, ἀλλὰ βασιζόταν σε ἱστορικά δεδομένα! Μπορεῖ, δηλαδή, ὁ Πηλέας νὰ ἀνέθεσε στὸν Ἰάσωνα νὰ φέρει το πολυπόθητο χρυσόμαλλο δέρας, ἕνα ἰσχυρὸ σύμβολο ἐξουσίας, ἀλλὰ γιατί το δέρμα ἑνὸς τόσο κοινοῦ ζώου θεωρεῖτο τόσο σημαντικό;

" Ἡ ἀπάντηση εἶναι εὔκολη, ἄν διερευνηθεῖ ὁ τρόπος ἀπόληψης του χρυσοῦ ἀπὸ τα χρυσοφόρα ποτάμια την ἐποχῆ του Χαλκοῦ. Ἰδιαίτερα ὁ ποταμός Φάσις στὴν περιοχή της Κολχίδος (σημερινή Γεωργία) ἦταν γνωστός γιὰ τις ποσότητες ψηγμάτων χρυσοῦ ποῦ μετέφερε.

Ἀρχικά, ἡ ἀπόληψη αὐτοῦ του πολύτιμου μετάλλου γινόταν με προβιές, κυρίως προβάτων, τις ὁποῖες βουτοῦσαν οἱ μεταλλευτές μέσα στὸ ποτάμι, ὁπού καὶ ἐγκλωβίζονταν τα ψήγματα του χρυσοῦ. Στὴ συνέχεια οἱ προβιές στέγνωναν καὶ τινάζονταν γιὰ νὰ συλλεχθεῖ ὁ χρυσός ἡ καίγονταν γιὰ νὰ ἀποληφθοῦν οἱ σβόλοι του χρυσοῦ.

Με την πάροδο του χρόνου καὶ την ἐξελίξη τῶν τεχνικῶν, οἱ προβιές τοποθετοῦνταν σε σταθερά ξύλινα ρεῖθρα μέσα στὴν κοίτη του ποταμοῦ" ἐξήγησε ὁ Μᾶρκος Βαξεβανόπουλος, ὑποψήφιος διδάκτορας γεωλογίας στὸ Ἀριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, σε διάλεξη ποὺ ἔδωσε πρόσφατα στὸ Μουσεῖο Φυσικῆς Ἱστορίας Βόλου, με θέμα: "Ἀρχαία μεταλλεῖα: Ἀπὸ το Πήλιο του Ἰάσωνα, στὸ Λαύριο του Πεισίστρατου".

Ὅπως ὑπογραμμίζει στὴν ὁμιλία του, το ἀξιόλογο στὰ φιλολογικά ἔργα γιὰ την Ἀργοναυτική ἐκστρατεία, ἀλλὰ καὶ τον Τρωικό πόλεμο εἶναι ὅτι τα οἰκονομικά κέντρα της ἐποχῆς καὶ τα γεωστρατηγικά σημεῖα τοποθετοῦνται πρὸς την περιοχή του Εύξείνου Πόντου. "Καὶ ὄχι ἄδικα", ἐξηγεῖ, "καθώς τα γεγονότα ποὺ περιγράφονται τοποθετοῦνται χρονικά περίπου στὸ πέρασμα ἀπὸ την Ἐποχῆ του Χαλκοῦ στὴν Ἐποχῆ του Σιδήρου".

Πρόσφατα, στὴν περιοχή της Γεωργίας, μελετήθηκαν χῶροι με την ἀρχαιότερη ἐξόρυξη καὶ μεταλλουργία σιδήρου- περίπου το 1400 π.Χ. Αὐτὸ δείχνει ὅτι στὴν εὐρύτερη περιοχή του Εύξείνου Πόντου ἔχουμε το πέρασμα ἀπὸ τὴ μεταλλουργία του χαλκοῦ, στὴ μεταλλουργία του σιδήρου.

"Ἀρὰ, ὄχι ἄδικα", συμπεραίνει, "ὁ Ἡρόδοτος τοποθέτησε τὴ φυλή των Χαλύβων, ποὺ ἐπεξεργάζονταν το σίδηρο, σε ἐκείνη την περιοχή".

Οἱ αἰῶνες γνώσης σε θέματα μεταλλευτικῆς καὶ μεταλλουργίας ὁδηγοῦν σταθερά στὴν ἀνακάλυψη της ἀπόληψης καὶ της χύτευσης του σιδήρου. Πιθανότατα, οἱ ταξιδευτές της ἐποχῆς μεταφέρουν στὸν ἑλλαδικό χῶρο τις γνώσεις γιὰ το νέο μέταλλο. Η νέα ἐποχῆ θὰ σημαδευτεῖ ἀπὸ τα πιὸ ἰσχυρὰ, πιὸ γερά στὴν κρούση, σιδερένια ὅπλα.

Ὅπως πιθανολογεῖ, ἄλλωστε, ὁ κ. Βαξεβανόπουλος, ἡ λεγόμενη "Κάθοδος των Δωριέων" ἔχει σχέση με την κάθοδο της γνώσης σε θέματα μεταλλευτικῆς καὶ μεταλλουργίας.

"Ἄς μὴν ξεχνᾶμε ὅτι ὁ βασικός μοχλός της οἰκονομίας καὶ των ἐπιμέρους λειτουργιῶν της ἦταν ἡ κατοχή των μετάλλων καὶ τῶν μεταλλοφόρων περιοχῶν" διευκρινίζει.

Ἀρχαία μεταλλεῖα στὸ Πήλιο

Ὁ Ἰάσονας, ὅμως, δὲν ξεκίνησε ἀπὸ μία περιοχή, χωρίς γνώσεις μεταλλευτικῆς καὶ μεταλλουργίας. Οἱ κάτοικοι της ἀρχαίας Ἰωλκοῦ γνωρίζουν το χρυσό καὶ το χαλκό, ὡς μέταλλα.

Το Πήλιο μέχρι πρότινος δὲν ἦταν γνωστό γιὰ την παρουσία χρήσιμων μετάλλων. "Κι ὅμως", ἀναφέρει ὁ ὑποψήφιος διδάκτορας, "ἀπὸ την περιοχή της Ζαγοράς μέχρι το χωριό Καλαμάκι Πηλίου ἔχουν βρεθεῖ πάνω ἀπὸ 30 μεταλλοφόρες περιοχές με ἔντονη την παρουσία ὀρυκτῶν του σιδήρου, του μολύβδου καὶ του χαλκοῦ".

Μάλιστα, στὸ χωριό Ξουρίχτι, ἀνακαλύφθηκε ἀρχαῖο ὑπόγειο μεταλλεῖο με συνολικό μῆκος διαδρόμων πάνω ἀπὸ 100 μέτρα, ἐνῶ στὴ γύρω περιοχή, ἔντονη εἶναι ἡ παρουσία ἐπιφανειακῶν ἐκμεταλλεύσεων.

"Μποροῦμε λοιπόν νὰ ὑποθέσουμε ὅτι ἡ ἐξάντληση τῶν τοπικῶν μεταλλοφοριῶν, ὑπῆρξε ἡ κύρια ἀφορμὴ γιὰ την ὀργάνωση ἐκστρατειῶν σε ὑπερπόντιες περιοχές. Ἡ ἀναζήτηση νέων καὶ πλούσιων μεταλλοφοριῶν χαλκοῦ καὶ χρυσοῦ, πιθανῶς, ἦταν ἡ κύρια αἰτίᾳ τῶν ἀποστολῶν, ἴσως καὶ των ἐπιμέρους πολεμικῶν συγκρούσεων" ἐκτιμᾶ.

Ἀρχαῖο Λαύριο

Σημεῖο σταθμός στὴν ἱστορία του Λαυρίου εἶναι γιὰ τον κ. Βαξεβανόπουλο, το 546 π.Χ., ὁπότε καὶ ἐπιστρέφει ὁ Πεισίστρατος ἀπὸ την ἐξορία του.

Ἀπὸ το Παγγαίο καὶ τὴ Θράκη, ὁποῦ εἶχε ἐξοριστεῖτε, φέρνει μαζί του ἔμπειρους μεταλλευτές των μεταλλείων του Παγγαίου καὶ της Σκαπτής Ὕλης καὶ πλέον το Λαύριο ἀρχίζει νὰ γνωρίζει ἰδιαίτερη ἀκμὴ.

Ξεκινᾶ ἡ διάνοιξη δαιδαλωδῶν στοῶν, ποὺ συνδέονται με την ἐπιφάνεια με κατακόρυφα φρεάτια. Το 483 π.Χ. θὰ ἀνακαλυφθεῖ μία ἰδιαίτερα πλούσια μεταλλοφορία ποὺ θὰ ὁδηγήσει στὴν οἰκονομική ἄνθηση της Ἀθήνας.

Ἀπὸ τις προσόδους αὐτῆς της ἀνακάλυψης, ὁ Θεμιστοκλῆς θὰ πείσει του Ἀθηναίους νὰ ναυπηγήσουν 200 τριήρεις, με τις ὁποῖες νίκησαν τον Περσικό στόλο στὴ ναυμαχία της Σαλαμίνας.

"Ἄρα, ἀντιλαμβανόμαστε ὅτι ἀκόμη καὶ ἡ πορεία της ἱστορίας ἀπεξαρτᾶται ἀπὸ την ἐξελίξη της μεταλλευτικῆς δραστηριότητας, ἀφοῦ αὐτὴ ὁρίζει τους πυλῶνες της οἰκονομίας καὶ κατ' ἐπεκτάσει της πολιτικῆς" προσθέτει, χαρακτηρίζοντας το Λαύριο ὡς "την πρώτη βιομηχανική ἐπανάσταση πρὸ Χριστοῦ".

Γενικότερα πάντως, μεγάλα μεταλλευτικά κέντρα της ἀρχαιότητας θεωροῦνται ἡ Θάσος, ἡ ἀπέναντι της Θάσου περιοχή της Σκαπτής Ὕλης, το ὀρὸς Παγγαίο, το ὀρὸς Ἄγκιστρο, ἡ Βορειοανατολική Χαλκιδική, ἡ Σίφνος καὶ ἡ Μῆλος.

Σε ὅλες αὐτὲς τις περιοχές ὑπάρχουν δεκάδες ἀρχαῖες ὑπόγειες στοές ἐξόρυξης μεταλλεύματος, οἱ ὁποῖες, ὅμως, δὲν ἔχουν μελετηθεῖ ἐνδελεχῶς, με ἀποτέλεσμα την ἔλλειψη βασικῶν στοιχείων καὶ την καταστροφή πολλῶν στοῶν, καταλήγει ὁ κ.Βαξεβανόπουλος.

** Οἱ φωτογραφίες προέρχονται ἀπὸ το ἀρχεῖο του κ. Βαξεβανόπουλου καὶ ἀπεικονίζουν την ἐξερεύνηση της ἀρχαίας μεταλλευτικῆς δραστηριότητας

Τι λει η μυθολογία γιὰ τον Ἑρμῆ ποὺ ἔφερνε τους νεκρούς στὸν Κάτω Κόσμοέ

Ὁ Ἑρμῆς ἡ με το ἐπικὸ ὄνομα Ἐρμείας, εἶναι ἕνας ἀπ' τους παλαιότερους θεούς με γνήσια Ἑλληνική «λαϊκή» καταγωγή.

Κατά τὴ μυθολογία γεννήθηκε σε μία σπηλιά στὴν Κυλλήνη (στὸ σημερινό ὄρος Ζήρια) της Κορινθίας, ἀπὸ τον Δία καὶ την πανέμορφη Νύμφη Μαῖα, την κόρη του Ἄτλαντα.

Στόν Ὅμηρο μνημονεύεται με το ἀρχαιότερο ὄνομα του Ἑρμῆς ὁ Κυλλήνιος, ἀλλὰ καὶ με τους ἐπιθετικούς προσδιορισμούς «εὔσκοπος ἀργεϊφόντης », «διάκτορος», δηλαδή ψυχοπομπός. Στὸν Όμηρο χρησιμοποιούνται συχνότερα τα ἐπίθετα «χρυσόραβδος» Ἑρμῆς, «ἀγγελιοφόρος» Ἑρμῆς, ἐνῶ στὸν Ἡσίοδο «ξακουστός κήρυκας των θεῶν» καὶ «προστάτης των βοσκῶν καὶ τῶν αἰγοπροβάτων».

Η μυθολογία ἀναφέρει ὅτι ἀμέσως μετά τὴ γέννησή του ἐπινόησε καὶ κατασκεύασε την πρώτη λύρα καὶ ἔδειξε, ἀπὸ τὴ βρεφική του ἀκόμη ἡλικία, την ἐπιδεξιότητά του νὰ μπορεῖ νὰ κλέβει ἀκόμη καὶ τα βόδια του Ἀπόλλωνα. Ὁ Ἑρμῆς, ὅπως καὶ ὁ Προμηθέας, ἐπειδὴ ἀνακάλυψε τὴ φωτιά καὶ τα πυρεῖα, καὶ συγχρόνως τὴ θυσία, προφανῶς μία θυσία γιὰ το δωδεκάθεο, θεωρεῖται κατά βάση «ἕνας ἀνταγωνιστής του δόλιου πυρφόρου Προμηθέα».

Ὁ Ἑρμῆς, μολονότι στὴν ἐπικὴ ποίηση φαίνεται νὰ ἔχει βοηθητική θέση ἔναντι των ἄλλων ὀλύμπιων θεῶν, πολύ γρήγορα ἐξελίχθηκε σε τόσο πολυσχιδή θεότητα ὥστε κάλυπτε σχεδόν κάθε ἐκδήλωση της ζωῆς.

Εἶναι ὁ πλέον πολυάσχολος θεός, καθώς ἔχει πολλά καθήκοντα στὸν Ἐπάνω Κόσμο: πρὶν ἀπ' ὅλα εἶναι ὁ ἀγγελιοφόρος του Δία, εἶναι ἐπίσης θεός των διασταυρώσεων των δρόμων καὶ των ὁρίων (συνόρων) (Ἑρμῆς Τρικέφαλος ἡ Τετρακέφαλος), προστάτης τῶν θυρῶν τῶν σπιτιῶν καὶ των πυλών τῶν ναῶν (Πύλαιος καὶ Προπύλαιος Ἑρμῆς), θεός των γραμμάτων καὶ της ρητορικῆς (λόγιος Ἑρμῆς), προστάτης τῶν ἀθλητῶν καὶ των ἀγώνων (ἀγώνιος Ἑρμῆς), προστάτης τῶν ἐμπόρων (ἀγοραῖος καὶ κερδῶος Ἑρμῆς) -μάλιστα προστάτευε ὄχι μόνο το θεωρούμενο σήμερα ὡς νόμιμο, ἀλλὰ καὶ το τυχαῖο εὕρημα, το λεγόμενο ἕρμαιον, ποὺ σημαίνει «δῶρο του Ἑρμῆ», δηλαδή το θεόσταλτο δῶρο (ἐξ οὐ καὶ Ἑρμῆς Τύχων) ἡ το ἀπροσδόκητο πολύτιμο εὕρημα ἡ ἀκόμη καὶ το προϊόν κλοπῆς ἡ ἁρπαγῆς (ἐξ οὐ καὶ ἄναξ φηλητῶν ἡ δόλιος ἡ ληιστήρ Ἑρμῆς).

Κατά τὴ Γιγαντομαχία, φορῶντας την Ἄϊδος κυνήν (ἀόρατη περικεφαλαία), σκότωσε τον γίγαντα Ἱππόλυτο, ἔσωσε τον Δία ἐπανασυνδέοντας τα νεῦρα τῶν ποδιῶν του, τα ὁποία εἶχε κόψει ὁ Τυφωέας καὶ ἀπελευθέρωσε τον θεό Ἄρη, τον ὁποῖον εἶχαν φυλακίσει οἱ Ἀλωάδες γιὰ ἕνα καὶ πλέον ἔτος.

Σε ὅλη την ἀρχαιότητα ὁ Ἑρμῆς θεωροῦνταν ὁ πιὸ ἔξυπνος καὶ ὁ πιὸ φιλάνθρωπος θεός (Ἑρμῆς ἀλεξίκακος καὶ ἀγαθῶν δωτήρ) καὶ γι' αὐτὸ ὁ πιὸ ἀγαπητός καὶ διασκεδαστικός θεός του ἑλληνικοῦ πανθέου, «ἔκφραση ὅλων των προτερημάτων καὶ ὅλων τῶν ἐλαττωμάτων του ἀρχαίου Ἕλληνα». Σε ὅλη την ἱστορία του ὅμως, την πρώτη θέση εἶχαν τα χθόνια γνωρίσματά του καὶ ἰδίως ἡ γνωστή πανελλήνια ἰδιότητα του ψυχοπομποῦ ἡ ψυχαγωγοῦ.

Ὡς ψυχοπομπός στὸν Κάτω Κόσμο ἐξυπηρετεῖ τον Πλούτωνα καὶ την Περσεφόνη. Συγκεκριμένα μεταφέρει τις ψυχές τῶν νεκρῶν καὶ συγχρόνως παρευρίσκεται στὸ δικαστήριο του Ἄδη, δηλαδή ἐκτελεῖ καθήκοντα με τα ὁποία ἀπέκτησε ἐξαιρετική θέση ἀνάμεσα στοὺς θεούς του Κάτω Κόσμου.

Πολλές εἶναι οἱ ἀρχαῖες πηγές ποὺ παρουσιάζουν τον Ἑρμῆ συνδεμένο με καθαρά χθόνιες θεότητες, ὅπως εἶναι ἡ Δήμητρα, ὁ Πλούτων, ὁ Τροφώνιος κ.ά. «Χθόνιο», λ.χ., ἀποκαλοῦν τον Ἑρμῇ ὁ Σοφοκλῆς, ὁ Αἰσχύλος καὶ ὁ Εὐριπίδης. Δὲν εἶναι ὅμως ἀπίθανο ἡ ἰδιότητα του χθόνιου θεοῦ νὰ προῆλθε ἀπὸ την ἄλλη ἰδιότητά του, του κήρυκα τῶν θεῶν καὶ του ψυχοπομποῦ.

Ἔτσι, σὰν κήρυκας μποροῦσε νὰ διαβιβάσει εἰδήσεις ἡ εὐχές ἀπὸ τον Ἐπάνω Κόσμο στὸν Κάτω ἡ νὰ μεταφέρει τις ψυχές στοὺς χθόνιους, καὶ ὡς ἐκ τούτου νὰ θεωρήθηκε καὶ ὁ ἴδιος χθόνιος. Στοὺς Ὀρφικούς Ὕμνους, ὁ Ἑρμῆς ὁ χθόνιος ὁδηγεῖ τις «ἀθάνατες ψυχές» στὸν Ἄδη καὶ τις ξαναφέρνει πίσω στὸν Ἐπάνω Κόσμο (γιὰ καινούριες ἐνσωματώσεις).

Ὡς ψυχαγωγός ἀναφέρεται ἐπίσης καὶ στὶς «Χοηφόρους» του Αἰσχύλου (στ. 622), μολονότι ὁ Ὀρέστης ἀναμένει ἀπὸ αὐτὸν ὄχι ἁπλὰ νὰ διαβιβάσει την εὐχὴ του στοὺς ἄλλους χθόνιους καὶ στὸ νεκρό πατέρα του, ἀλλὰ καὶ νὰ τον συμπαρασταθεῖ στὴν προσπάθειά του νὰ ἐκδικηθεῖ τους δολοφόνους του πατέρα του (στ. 727-29). Τὴ χθόνια θεότητά του μαρτυρεῖ καὶ ὁ Παυσανίας, ὁ ὁποῖος ἀναφέρει ὅτι εἶδε στὸν Ἄρειο Πάγο ἄγαλμα του Ἑρμῇ δίπλα σε ἀγάλματα των ἄλλων μεγάλων «ὑπογαῖων θεῶν».

Γιὰ την ἐξαιρετική θέση του Ἑρμῆ ἀνάμεσα στοὺς θεούς του Κάτω Κόσμου μας πληροφορεῖ καὶ ο Πλούταρχος, καθώς στὴ γιορτή Ἐλευθέρια της Πλαταιάς συνήθιζαν πρῶτα νὰ προσεύχονται στὸν χθόνιο Ἑρμῆ καὶ στὸν χθόνιο Δία κατά τὴ θυσία του ταύρου καὶ κατόπιν νὰ καλοῦν στὴν «αἰμακουρία» τις ψυχές ἐκείνων ποὺ εἶχαν σκοτωθεῖ στὴ μάχη κατά των Περσῶν, το 479 π.Χ..

Τον Ἑρμῆ ὅμως, ὡς φοβερό χθόνιο θεό, τον ἐπικαλοῦνταν οἱ Ἕλληνες κατά τον 5ο π.Χ. αἱ. καὶ στοὺς λεγόμενους «καταδέσμους» (defixiones), δηλαδή στὶς ἐπικλήσεις πρὸς τους νεκρούς ή τους χθόνιους θεούς, γιὰ νὰ βλάψουν ὅσους μισοῦσαν. Στὴν ἀρχαϊκή ἐποχῆ κάθε ταφικό μνημεῖο ἦταν ἀφιερωμένο ὥς «ἄγαλμα» του ψυχοπομποῦ θεοῦ του Κάτω Κόσμου.

Ο Πίνδαρος, ἕνα λίθινο γλυπτικό ἔργο στημένο πάνω σε τάφο το ἀποκαλεῖ «ἄγαλμα Αϊδα». Πάντως, ἀξιοσημείωτο εἶναι το γεγονός ὅτι στὸν Ὅμηρο δὲ γίνεται μνεία του πορθμέα Ἑρμῆ, ἀφοῦ οἱ ψυχές των νεκρῶν καὶ στὴν Ἰλιάδα καὶ στὴν Ὀδύσσεια μπαίνουν στὸν Ἄδη «χωρίς τὴ βοήθεια κάποιου πλωτοῦ μέσου, ἀρκεῖ βέβαια νὰ ἔχουν καεῖ».

Ὅπως ἀναφέραμε στὴν προηγούμενη νεότητα, το ρόλο του πορθμέα (του περαματάρη) στη μεταγενέστερη (μεθομηρική) ἐποχῆ θὰ τον χρεωθεῖ ὁ Χάρων (Χάροντας), ὁ ὁποῖος μετέφερε με το πλεούμενό του τους νεκρούς στὴν ἀπέναντι ὄχθη των ποταμῶν του Κάτω Κόσμου (κυρίως της φοβερῆς Στύγας) καὶ της Αχερουσίας λίμνης.

Η ἱστορία του θεοῦ Ἑρμῆ εἶναι ἴσως ἡ πιὸ διδακτική γιὰ την ἐξελίξη καὶ τὴ διαρκῆ ἀνανέωση του περιεχομένου ὅλων των χθόνιων θεῶν. Μάλιστα ἡ περίπτωση του Ἑρμῆ δικαιώνει τὴ νεότερη ἐπιστημονική ἔρευνα, σύμφωνα με την ὁποία -ὅπως προαναφέρθηκε- κάθε μελέτη ἡ παρουσίαση της ἑλληνικῆς θρησκείας θὰ πρέπει νὰ ξεκινάει ἀπὸ την πρό-ὁμηρική θρησκεία των Ἑλλήνων.

Σ αὐτὴν λοιπόν την πλούσια «λαϊκή» θρησκευτική παράδοση καὶ στὸ τελετουργικό της μπορεῖ κανείς νὰ ἀνιχνεύσει τις ἄφθονες χθόνιες καταβολές κάθε ὁλύμπιου θεοῦ καὶ νὰ καταγράψει την ἐξελίξη καὶ τὴ σταδιακή ἀνανέωσή του, ἡ ὁποία σε μερικές περιπτώσεις εἶναι τόσο σημαντική, ὥστε ἀπὸ την ἀρχικὴ θεότητα δὲν ἐπιζεῖ παρά μόνο το ὄνομα, ὅπως λ.χ. ἡ περίπτωση του χθόνιου θεοῦ Ἑρμῆ, στὴ μετεξέλιξη του ὁποίου ἀξίζει νὰ κάνουμε μία σύντομη ἀναφορὰ:

Ὁ Ἑρμῆς, στὰ πρώιμα χρόνια εἶχε συνδεθεῖ με τους παρόδιους λιθοσωροῦς ποὺ ἦταν εἴτε τάφοι εἴτε «ὀροί» (ὁρόσημα). Καὶ το ἑλληνικό ὄνομα του ἐξάλλου σημαίνει κυριολεκτικά «αὐτὸν ποὺ προβάλλει μέσα ἀπὸ σωρό με πέτρες».

Ὑπῆρχε λοιπόν μία παλιά συνήθεια του ἀρχαίου Ἕλληνα ἀγρότη ποὺ, ὅταν ἔβρισκε στὸ δρόμο ἕνα σωρό ἀπὸ πέτρες, ἔριχνε ἄλλη μία πέτρα ἐπάνω του, γιατί πίστευε ὅτι κάποια θεϊκή δύναμη (θεός-δαίμων) κατοικοῦσε μέσα σ' αὐτὲς. Ο Μ. Nilsson θεωρεῖ ὅτι σ' αὐτὴν τὴ συνήθεια ὑποκρύπτονται ἴχνη παλιάς λιθολατρίας, καὶ σημειώνει ὅτι αὐτὲς τις πέτρες τις ὀνόμαζαν «ἔρμα» καὶ την μεγαλύτερη ἀπὸ αὐτὲς -στὴν κορυφή του σωροῦ- την ὀνόμαζαν «Ἔρμή».

Καὶ ὁ W. Burkert ἐπισημαίνει ὅτι οἱ λιθοσωροί, ὅπως καὶ ἡ πρωτόγονη ὁριοθέτηση των περιοχῶν με φαλλό, εἶχαν πάντοτε την ἴδια ἀποτρεπτική δύναμη. Οἱ λιθοσωροί αὐτοί, δηλαδή οἱ «Ἔρμές», τους ὁποίους οἱ ἄνθρωποι της ὑπαίθρου χρησιμοποιοῦσαν ὡς «ὁδοδείκτης» γιὰ τους ταξιδιῶτες, ἀλλὰ καὶ ὡς ὁρόσημα των ἀγρῶν καὶ των ἰδιωτικῶν κτημάτων, φαίνεται πῶς ἀποτελοῦσαν τεμένη του χθόνιου Ἑρμῆ, ὁ ὁποῖος μάλιστα τιμωροῦσε ὅποιον τολμοῦσε νὰ καταπατήσει ξένη γῆ.

Μολονότι ἡ «παρουσία» του θεοῦ των «συνόρων» (Ἑρμῆ) ἐμπόδιζε την παράνομη καταπάτηση, οἱ γείτονες φαίνεται ὅτι μετακινοῦσαν τα σύνορα, γιὰ νὰ ἐπεκτείνουν τὴ δική τους γῆ, με ἀποτέλεσμα οἱ ἰδιοκτῆτες τῶν κτημάτων νὰ χρησιμοποιοῦν ὡς ὁρόσημα ἀκόμη μεγαλύτερες πέτρες σε ὄρθια ἐμφανῆ θέση. Στὴν κορυφή αὐτῶν των λιθοσωρῶν (εἴτε «ὀροί» ἦταν εἴτε τάφοι) στηνόταν μία ἀκόμη μεγαλύτερη πέτρα, ἡ «ἐρμαϊκή στήλη». Ὁ Παυσανίας ἀναφέρει ὅτι οἱ λιθοσωροῖ αὐτοί χρησιμοποιοῦνταν καὶ ὡς σύνορα των χωρῶν.

Στὶς λίθινες ἥ ἀργότερα ξύλινες αὐτὲς «Ἔρμές», τις ὁποῖες μεταγενέστερα τοποθετοῦσαν σε διασταυρώσεις ὁδῶν, στὶς πλατεῖες τῶν πόλεων καὶ στὶς εἰσόδους τῶν σπιτιῶν ἡ των ναῶν, τονίζονταν με ἐμφάσει οἱ φαλλοί. Ἀπὸ την παρουσία των φαλλῶν, σύμβολο της γονιμικῆς του ἰδιότητας, ὁ Ἡρόδοτος συμπεραίνει ὅτι ὁ Ἑρμῆς ἦταν προϊστορικός θεός, τον ὁποῖο οἱ Ἀθηναῖοι εἶχαν παραλάβει ἀπὸ τους Πελασγούς. Τέλος, το 520 π.Χ. ὁ γιὸς του Πεισίστρατου Ἵππαρχος πρότεινε στοὺς Ἀθηναίους τὴ λίθινη μορφή του Ἑρμῆ ποὺ ἀργότερα ἐπιβλήθηκε γενικῶς.

Ἀξίζει νὰ ἀναφέρουμε στὸ σημεῖο αὐτὸ την ἐπισήμανση του Μ. Nilsson ὅτι ἀπὸ την ἀντίληψη τῶν ἀγροτικῶν λαῶν ὅτι μέσα στὶς πέτρες κατοικοῦσε κάποια θεϊκή «δύναμη» (ἕνας δαίμων) πού εἶχε ἀνάγκη ἀπὸ έξαγνισμοῦς καὶ χοές, δημιουργήθηκε η ἀντίληψη γιὰ την ὑπόγεια κατοικία των νεκρῶν, δηλαδή γιὰ το σκοτεινό Ἄδη κάπου βαθιά, κάτω ἀπὸ τὴ γῆ.

Κατά συνέπεια, μέσα ἀπὸ τις «δαιμονικές τελετουργίες» τῶν ἀγροτικῶν λαῶν, γεννήθηκε ἡ πίστη σε ἕνα θεό ποὺ θὰ παραλαμβάνει τις ψυχές τῶν νεκρῶν, γιὰ νὰ τις ὁδηγεῖ στὸν Κάτω Κόσμο ἡ μερικές φορές θὰ τις ἐπαναφέρει στὴν ἐδῶ ζωή. Καὶ αὐτὸς ὁ θεός ἦταν ὁ Ἑρμῆς Ψυχοπομπός ἡ Ψυχαγωγός.

Ὡς ψυχοπομπός, ὁ Ἑρμῆς, ἀναφέρεται καταρχάς στὴ «δεύτερον -νέκυια» της Ὀδύσσειας νὰ παραλαμβάνει τις ψυχές των σκοτωμένων μνηστήρων καὶ, με το χρυσό καὶ ὄμορφο μαγικό ραβδί του, νὰ τις ὁδηγεῖ ἀπευθεῖας στὸν Ἄδη («κατ' εύρώεντα κέλενθα») μέχρι τον ασφοδελόν λειμῶνα, «ἔνθα ναίουσι ψυχαί, εἴδωλα καμόντων» καὶ ὄχι ὅπως ἀναφέρουν οἱ μεταγενέστερες δοξασίες καὶ δείχνουν οἱ ἀττικές λήκυθοι νὰ ὁδηγεῖ τις ψυχές στὴ λέμβο («ἀκάτιο») του πορθμέα Χάροντα.

Ὁ ψυχοπομπός Ἑρμῆς σε ἀγγειογραφίες ἐμφανίζεται νὰ ἐπαναφέρει στὸν Ἐπάνω Κόσμο τὴ βασίλισσα του Ἄδη, την Κόρη Περσεφόνη, νὰ μεταφέρει τὴ νεκρή Ἀλκμήνη ἀπὸ τὴ Θήβα στὰ Νησιά των Μακάρων καὶ νὰ συνοδεύει τον Πρίαμο κατά τὴ μεταφορά του Ἕκτορα γιὰ ἐνταφιασμό. Με την ἴδια ἰδιότητα ὁ Ἑρμῆς μεταφέρει καὶ την Ἑλένῃ στὴν Αἴγυπτο, ἀφήνοντας στὴ θέση της ἕνα ὁμοίωμά της. Ἐπίσης, ὁ Ἑρμῆς, παριστάνεται στὸ περίφημο ἀνάγλυφο του Ὀρφέα νὰ ὑπενθυμίζει στὴν Εὐρυδίκη, πιάνοντάς της ἐλαφρά το χέρι, ὅτι πρέπει νὰ ἐπιστρέψει ὁριστικά στὸν Κάτω Κόσμο.

Κατά τὴ μυθολογία, ὁ Ἑρμῆς, φορά φτερωτά χρυσά σανδάλια, με τα ὁποία μπορεῖ σὰν γλάρος νὰ γλιστρᾶ πάνω στὰ κύματα, ὅποτε χρειάζεται, ἐνῶ κρατάει τὴ θαυματουργική του ράβδο, με την ὁποία ὅποτε θέλει ἀποκοιμίζει ἡ ξυπνᾶ ἀπὸ τον ὕπνο τους ἀνθρώπους. Γι' αὐτὸ ἄλλωστε τιμᾶται καὶ ὡς ὑπνοδότης, ὕπνου προστάτης καὶ ὀνειροπομπός.

Κατά το Διογένη Λαέρτιο (8,31) ὁ Πυθαγόρας ἀποκαλοῦσε τον Ἑρμῆ «θεϊκό ταμία των ψυχῶν», «πομπαίο» καὶ «πυλαίο καὶ χθόνιο», ἐπειδή συνόδευε τις ψυχές τῶν νεκρῶν στὸ ὑποχθόνιο βασίλειο μέσῳ της «Πύλης» του Ἄδη, ὅπου καὶ φρόντιζε ὁ ἴδιος ὁ Ἑρμῆς νὰ συγκεντρωθοῦν οἱ καθαρές ψυχές στὸν «ὑψηλότερο χῶρο», ἐνῶ οἱ ἀκάθαρτες νὰ βρεθοῦν σε «ἄρρηκτα δεσμά» με τις Ἐρινύες.

Στή Θεσσαλία εἶχε ἐπικρατήσει ἡ συνήθεια στὰ ἑλληνιστικά καὶ στὰ ρωμαϊκά χρόνια νὰ χαράζουν ἡ νὰ ζωγραφίζουν κάτω ἀπὸ το ὄνομα του νεκροῦ, στὸ κάτω μέρος της ἐπιτάφιας στήλης, μία μικρή ἐρμαϊκή στήλη με τις λέξεις «Ἐρμάου χθονίου», ποὺ σημαίνουν ὅτι ἡ στήλη με το ὄνομα του νεκροῦ ἀφιερωνόταν στὸ χθόνιο Ἑρμῆ.

Καὶ ὁ Πλούταρχος ἀναφέρει την τοπική συνήθεια των κατοίκων του Ἀργούς, τριάντα ἡμέρες μετά το θάνατο συγγενικοῦ τους προσώπου νὰ θυσιάζουν γιὰ τον Ἑρμῆ, ὁ ὁποῖος «δέχεται τις ψυχές τῶν ἀνθρώπων, ὅπως το χῶμα δέχεται τα σώματά τους». Παρόμοιο μνημόσυνο γιὰ τους δικούς τους νεκρούς εἶχαν καὶ οἱ Ἀθηναῖοι στῆ γιορτή τῶν Χύτρων, την τρίτη καὶ τελευταία ἡμέρα τῶν Ἀνθεστηρίων, ὁπότε θυσίαζαν γιά τον ψυχοπομπό Ἑρμῆ καὶ ὄχι γιὰ τους ὀλύμπιους θεούς.

Η δημοτικότητα του Ἑρμῆ αὐξήθηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό στὰ ὑστέρα χρόνια της ἀρχαιότητας, τότε πού ὁλοκληρώθηκε καὶ ἡ μετεξέλιξή του, καθώς ἀπέκτησε πολλαπλές ἰδιότητες ἐντελῶς ξένες πρὸς την ἀρχικὴ του χθόνια φύση. Ἔτσι, ἀπὸ χθόνιος θεός του Κάτω Κόσμου καὶ ψυχοπομπός τῶν νεκρῶν ψυχῶν θὰ μετεξελιχθεί μέχρι καὶ σε θεό των γυμναστηρίων καὶ του ἀθλητισμοῦ, προστάτη τῶν ἀθλητικῶν ἀγώνων.

Πολλά γυμνάσια ἀφιερώθηκαν τότε στὸν Ἑρμῆ τον ἀγώνιο ἡ ἐναγώνιο, τον ὁποῖο τιμοῦσαν συνήθως μαζί με τον Ἡρακλῆ. Σε ἀρκετὰ γυμνάσια ἔχουν βρεθεῖ πολλά ἀναθήματα με την ἐπιγραφή «Ἑρμῆ καὶ Ἡρακλεῖ», ἐνῶ, ὅπως μας πληροφορεῖ ὁ Παυσανίας, στὴ Μεγαλόπολη ὑπῆρχε κοινός ναός γιὰ τους δύο θεούς, κοντά σε στάδιο. Μεγάλες γιορτές πρὸς τιμήν του Ἑρμῆ, ὡς προστάτη τῶν ἀθλητῶν καὶ ἀθλητικῶν συλλόγων (τα λεγόμενα Ἐρμαία) τελοῦνταν σε πολλές πόλεις της Ἑλλάδας καὶ της Ρώμης, ἑνῶ ἡ τέταρτη ἡμέρα του μῆνα ἦταν ἀφιερωμένη στὸν Ἑρμῆ, ὅπως στὴ Ρώμη ἡ τετάρτη ἡμέρα της βδομάδας.

Οἱ Ρωμαῖοι πρῶτοι μεταμόρφωσαν τον Ἑρμῆ σε θεό ἐμπορίου, τον Mercurius, με το γεμᾶτο βαλάντιο στὸ χέρι. Πάντως, τα γυμναστήρια με τον καιρό ἔχασαν τον ἀρχικὸ χαρακτῆρα της σωματικῆς ἀγωγῆς, καθώς σε εἰδικές αἴθουσές τους, μετά τις σωματικές ἀσκήσεις γινόντουσαν καὶ θεωρητικά μαθήματα. Μάλιστα δίδασκαν διακεκριμένοι λόγιοι της ἐποχῆς (ἰδίως ρήτορες καὶ φιλόσοφοι), με ἀποτέλεσμα ὁ Ἑρμῆς αὐτόματα νὰ γίνει προστάτης καὶ των γραμμάτων καὶ της ρητορικῆς (λόγιος Ἑρμῆς).

Ριζικά ἐπίσης ἄλλαξε καὶ ἡ εἰκαστική του παράσταση: ἐνῶ οἱ ἀρχαϊκοί ἀγγειογράφοι, ἐκφράζοντας τις μεταθανάτιες ἀντιλήψεις της ἐποχῆς τους, ἀπεικόνιζαν σε λευκές ληκύθους το σκυθρωπό χθόνιο Ἑρμῆ, ὡς σεβάσμιο γενειοφόρο ψυχοπομπό, κατά την κλασική καὶ ἰδιαίτερα την ἑλληνιστική ἐποχῆ παριστανόταν ὡς ὡραῖος ἔφηβος με καλογυμνασμένο (πραξιτέλειο) σῶμα, ὅπως φαίνεται ἀπὸ το γυμνό ἄγαλμα του ποὺ βρέθηκε στὴν Ἄνδρο (μόνο ἕνα φίδι ποὺ ἑλίσσεται σε παρακείμενο κορμό δέντρου, μαρτυρεῖ το χθόνιο χαρακτῆρα του).

Ἄλλωστε, μ' αὐτήν τὴ μορφή ὁ Ἑρμῆς γίνεται ἀργότερα, μαζί με τον Ἔρωτα καὶ τον Ἡρακλῆ, ὁ θεός της ἀθλούμενης νεολαίας καὶ των γυμναστηρίων. «Η πραξιτέλεια αὐτή εἰκόνα του Ἑρμῆ ἀπέχει τόσο πολύ ἀπὸ τὴ σεβάσμια μορφή του παλιοῦ χθόνιου θεοῦ, ὥστε φαίνεται σὰ νὰ παριστάνει ἄλλο θεό», ἐπισημαίνει ὁ Ν. Παπαχατζῆς.

Ὁ Ἑρμῆς παριστάνεται συνήθως καὶ με φτερωτά πέδιλα καὶ με το πλατύγυρο καπέλο του, τον πέτασο, σύμβολα της ἀέρινης ταχύτητας του ἀγγελιαφόρου θεού και κρατώντας τη μαγική χρυσή ράβδο του, το κηρύκειον, αρχαιότατο σύμβολο της ποιμενικῆς του φύσης καὶ της ἀφθονίας. Ἄλλα ἱερὰ σύμβολα, ἐκτὸς ἀπὸ τον φαλλό, σύμβολο γονιμότητας, εἶναι ἡ ἀόρατη κυνή, το ξίφος καὶ το δρέπανο, σύμβολα της χθόνιας φύσης του, ο δίσκος, σύμβολο του θεού προστάτη της γυμναστικῆς καὶ τῶν ἀθλητικῶν ἀγώνων, ὁ αὐλός (σῦριγξ), ἡ λύρα καὶ ἡ κιθάρα, σύμβολα της μουσικῆς του φύσης, καὶ τέλος το βαλάντιον, σύμβολο του θεοῦ προστάτη του ἐμπορίου καὶ τῶν συναλλαγῶν.

Σὰν σήμερα η μεγάλη ναυμαχία ποὺ ἔγινε στὴν Ἑλλάδα ἀλλὰ χωρίς τους Ἕλληνες!

1827. Ένα από τα τραγικότερα χρόνια στην πορεία της ελληνικής επαναστάσεως. Πριν ένα χρόνο είχε πέσει το ηρωικό Μεσολόγγι. Τον Ιούνιο του 1827 έπεσε κι ένα άλλο μεγάλο και ιστορικό οχυρό: Η Ακρόπολη των Αθηνών. Ολόκληρη η Ηπειρωτική Ελλάδα βρισκόταν στα χέρια του εχθρού. Η Πελοπόννησος στέναζε και ασφυκτιούσε κάτω από την πίεση και του δεύτερου κατακτητή: Τον Ιμπραήμ πασά της Αιγύπτου. Τα ελληνικά πελάγη ήταν έρμαιο των πειρατών. Η αναρχία και οι διχόνοιες συγκλόνιζαν το Ναύπλιο. Οι πολυετείς αγώνες και οι θυσίες του ελληνικού λαού βρίσκονταν εμπρός σ´ ένα θανάσιμο κίνδυνο.

Η Τουρκία φυσικά προσπάθησε να εκμεταλλευθεί την κατάσταση και απέκρουε με ετοιμότητα όλες τις ειρηνευτικές ενέργειες των πρέσβεων της Ρωσίας και Αγγλίας στην Κωνσταντινούπολη, έπειτα από την υπογραφή του αγγλορωσικού πρωτοκόλλου του 1826, που είχε υπογραφεί στην Πετρούπολη στις 4 Απριλίου. Το πρωτόκολλο αυτό ήταν το πρώτο επίσημο διπλωματικό έγγραφο, που αναγνώριζε πολιτική ύπαρξη της Ελλάδος.


Οι κυβερνήσεις των μεγάλων Δυνάμεων στην πραγματικότητα δεν επιθυμούσαν την ουσιαστική επιτυχία της ελληνικής επαναστάσεως και την αποκατάσταση της Ελλάδος σε εντελώς ανεξάρτητο κράτος. Στόχος του ειρηνευτικού αυτού διακανονισμού ήταν η επαναφορά και αποκατάσταση του status quo ante bellum – του προ του πολέμου status quo (=καθεστώτος) – του οποίου μέρος αποτελούσε και η ακεραιότητα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.


Λιθογραφία της Ναυμαχίας




Η υπογραφή του πρωτοκόλλου της 4 Απριλίου, που αποτελούσε ένα βήμα θετικής εξελίξεως στο διπλωματικό πεδίο υπέρ των Ελλήνων, τελικά αποδείχθηκε αρνητική για την πορεία του αγώνα τους, μακροπρόθεσμα.

Τον ίδιο χρόνο, το 1826, διορίστηκε στην Κωνσταντινούπολη από τη βρετανική κυβέρνηση ο νέος πρέσβης της Στράτφορντ Κάνιγκ, πρώτος εξάδελφος του υπουργού των Εξωτερικών Γεωργίου Κάνιγκ. Με αφετηρία το πρωτόκολλο Αγγλίας-Ρωσίας, προσπάθησε να επιτύχει ευρύτερη συμφωνία για την κατάπαυση του πολέμoυ στην Ελλάδα και κατόρθωσε να παρασύρει και την εκ παραδόσεως φιλότουρκη Γαλλία υπέρ των Ελλήνων, παρά την αντίδραση του Αυστριακού καγκελλαρίου Metternich και την αμφιλεγόμενη στάση της Πρωσία. Οι πρέσβεις των τριών Δυνάμεων – Ο Ριμποπιέρ της Ρωσίας, ο Γκιγιεμινό της Γαλλίας και ο Κάνιγκ της Αγγλία – προκειμένου να πείσουν το σουλτάνο να δεχθεί την κατάπαυση των εχθροπραξιών, έφθασαν στην ακραία απειλή ότι θα αποχωρούσαν από την Κωνσταντινούπολη οι πρέσβεις των χωρών τους. Συστηματική πίεση προς τη Πύλη για τη σύναψη ειρήνης άρχισαν από τον Φεβρουάριο του 1827, ενώ ο Άγγλος πρέσβης προσφέρθηκε vα μεσολαβήσει στις εμπόλεμες χώρες – Ελλάδα, Τουρκία – για την κατάπαυση του πυρός και συχρόνως την πληροφορούσε για την υπογραφή του πρωτοκόλλου της 4ης Απριλίου 1826. Η Πύλη αρνήθηκε κατηγορηματικά την μεσολάβηση της Αγγλίας και χαρακτήρισε περιφρονητικό το πρωτόκολλο ως «ένα άχρηστο κομμάτι χαρτί».


Όλες αυτές οι διαβουλεύσεις και παρασκηνιακές ενέργειες των τριών προστατίδων δυνάμεων γίνονταν εν αγνοία των Ελλήνων, ή σαν να μην ήταν η ενδιαφερομένη άμεσα χώρα. Το μόνο στοιχείο από την πλευρά των ξένων Δυνάμεων ήταν η ενεργός παρουσία στις πολεμικές επιχειρήσεις μερικών Άγγλων και Γάλλων αξιωματικών, όπως ο Κόδριγκτον, ο Κόχραν, ο Φαβιέρος, ο Δεριγνύ, ο Χάμιλτον – οι οποίοι συνήθως ενεργούσαν υπέρ του ελληνικού αγώνος πολύ πέραν των προθέσεων των κυβερνήσεών τους.


Η τραγική επιδείνωση της καταστάσεως στην επαναστατημένη Ελλάδα, και κυρίως μετά την απόβαση στην Πελοπόννησο, από τον Φεβρουάριο του 1825, του αιγυπτιακού στρατού, με επικεφαλής τον Ιμπραήμ πασά, ανησύχησε επιτέλους τις αυτοκαλούμενες πρoστάτιδες Δυνάμεις και άρχισαν σχετικές ενέργειες για την αντιμετώπιση του ελληνικού προβλήματος. Το όψιμο ενδιαφέρον τους φυσικά δεν πήγαζε από την ειλικρινή αγάπη τους για τον δοκιμαζόμενο ελληνικό λαό και για την Ελλάδα, στην οποία όλη η Ευρώπη όφειλε τα πολιτιστικά και πνευματικά τροφεία. Το ενδιαφέρον τους βασικά ξεκινούσε από τις μεταξύ τους αντιζηλίες στον αγώνα τους για το προβάδισμα και την επιρροή στο νευραλγικό αυτό χώρο. Η σταδιακή κατάρρευση και παρακμή του «μεγάλου ασθενούς», της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αύξησε το ενδιαφέρον τους για την έκβαση του αγώνος των Ελλήνων.


Η στάση και οι ενέργειες των ευρωπαϊκών δυνάμεων στο ελληνικό ζήτημα υπαγορευόταν από διαφορετικά και αντικρουόμενα μεταξύ τους κίνητρα, κυρίως κατά την περίοδο των διαπραγματεύσεων ανάμεσά τους. Η καχυποψία και ο φόβος της μιας για ενεργό επέμβαση της άλλης αύξανε το ενδιαφέρον τους για τη λύση του ελληνικού ζητήματος. Ο πρέσβης της Αγγλίας στην Κωνσταντινούπολη Κάνιγκ κατέβαλε φιλότιμες προσπάθειες, προκειμένου να αναλάβει η χώρα του την πρωτοβουλία για τη διευθέτηση του ζητήματος. Στις ενέργειές του αυτές είχε – κατά ένα σημαντικό ποσοστό – και τη συγκατάθεση της μιας από τις εσωκομματικές παρατάξεις των Ελλήνων, οι οποίοι απογοητευμένοι από τη στάση της Ρωσίας είχαν στραφεί προς την Αγγλία. Κύριος στόχος του Κάνιγκ ήταν η εξουδετέρωση ή έστω ο περιορισμός της επιρροής της Ρωσίας στον ελληνικό χώρο. Οι προσπάθειές του όμως προσέκρουαν στο πρωτόκολλο της Πετρουπόλεως, το οποίο έδινε δικαίωμα στη Ρωσία και της μονομερούς ακόμη επεμβάσεως στο ελληνικό ζήτημα. Αντιδρώντας στις διπλωματικές ενέργειες του Άγγλου πρέσβη η Ρωσία τον πίεζε εκβιαστικά να προχωρήσουν οι δυο χώρες τους – απομακρύνοντας τις άλλες, Γαλλία, Αυστρία, Πρωσία – στη λύση που εκείνη θα ενέκρινε. Χαρακτηριστικές είναι οι οδηγίες του Ρώσου υπουργού των Εξωτερικών Νέσελροδ, που έστειλε στον πρέσβη του στο Λονδίνο Λίβεν, στις 9 Ιανουαρίου 1827, και αφορούσαν κυρίως στον διαγραφόμενο κίνδυνο από τον αιγυπτιακό στόλο εναντίον των λιμανιών της Πελοποννήσου «Τα πραγματικά εξαναγκαστικά μέτρα στα οποία αποδίδουμε μεγάλη σημασία είναι να ενωθούν οι ναυτικές μας μοίρες, με στόχο να εμποδίσουμε την είσοδο τουρκικών ή αιγυπτιακών ενισχύσεων στρατιωτών, όπλων πλοίων και πολεμοφοδίων στην Πελοπόννησο ή στο Αρχιπέλαγος… Αν ο κύριος Κάνιγκ αρνηθεί μια συνθήκη σύμφωνη με τις δικές μας επιθυμίες… ο αυτοκράτοράς μας σας υποβάλλει μια άλλη μέθοδο διαπραγματεύσεων, ως εφεδρικό μέσο, που θα μεταχειρισθείτε σε έσχατη ανάγκη…». Αυτή η μέθοδος συνίστατο στις εξής επισημάνσεις. Ο Λίβεν θα έπρεπε να υπενθυμίσει κατηγορηματικά στον Κάνιγκ, το 60 άρθρο του πρωτοκόλλου της Πετρουπόλεως της 4ης Απριλίου 1826, σύμφωνα μετο οποίο τα συμβαλλόμενα μέρη διατηρούσαν το δικαίωμα να εκμεταλλεύονται κάθε ευνοϊκή ευκαιρία για να αναγκάσουν τη Τουρκία να δεχθεί τις αποφάσεις τους για την κατάπαυση του πολέμου στην Ελλάδα.


ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΝΑΥΑΡΙΝΟ
by Ivan Aivazovsky




Η Γαλλία, που μέχρι τότε έπαιζε δευτερεύοντα ρόλο στο αγγλορωσικό παιχνίδι, κατέβαλλε μεγάλες διπλωματικές προσπάθειες για να κερδίσει ισότιμη θέση στο σχέδιο για την επίλυση του ελληνικού ζητήματος και να αυξήσει την επιρροή της στην ανατολική Μεσόγειο. Η εξέλιξη των γεγονότων την προβλημάτιζε κατά πόσον τη συνέφερε να μένει αμετακίνητη στην φιλοτουρκική πολίτική της.


Η Αυστρία – αμετακίνητη πάντοτε στην ανθελληνική πολιτική της – με διπλωματικές ραδιουργίες, προσπαθούσε να ματαιώσει την αγγλορωσογαλλική συμφωνία. Όταν αντιμετώπισε αντιδράσεις στις ενέργειές της πρότεινε παραπλανητικά πενταμερείς συζητήσεις – με συμμετοχή και της Πρωσίας – στο Λονδίνο, με στόχο να καθυστερήσει τη σύναψη συνθήκης και τη λήψη οριστικών αποφάσεων, αποβλέποντας σε αλλαγή του ευρωπαϊκού πολιτικού κλίματος. Το γεγονός ότι η αυστριακή πρόταση βρήκε θερμούς υποστηρικτές στους συντηρητικούς κυβερνητικούς κύκλους της Αγγλίας, που πάντοτε έβλεπαν με καχυποψία και πολλές επιφυλάξεις την ενδεχόμενη απελευθέρωση της Ελλάδος, είναι ανδεικτικό και για τις αγγλικές προθέσεις.

Οι διάφοροι ισχυροί φιλελληνικοί παράγοντες της Ευρώπης, απογοητευμένοι από τις πολιτικές «ίντριγκες» των κυβερνήσεων των χωρών τους, δικαιολογημένα δυσπιστούσαν ως προς την ειλικρίνεια των προθέσεών τους απέναντι στην Ελλάδα. Και αυτός ακόμη ο Άγγλος «στόλαρχος του ελληνικού ναυτικού» Κόχραν, με την τυχοδιωκτική ζωή του και τη νεφελώδη στάση του, έγραφε στο διοικητή της αγγλικής μοίρας Hamilton, στις 10/22 Ιανουαρίου 1827, να εκδηλώσει πιο ενεργά και αποτελεσματικά τα φιλελληνικά του αισθήματα: «Οι φιλελληνικές επιτροπές υποπτεύονται πολύ και δυσπιστούν για την ειλικρίνεια των Δυνάμεων απέναντι στον αγώνα των Ελλήνων και κυρίως της Αυστρίας και της Ρωσίας, χωρίς να εξαιρούν και τη Γαλλία. Νομίζω ότι οι δύο πρώτες δεν επιθυμούν παρά ένα συμβιβασμό, με τον όρο να εγκαταστήσουν και πάλι τους Τούρκους στην Ελλάδα. Στην απελευθέρωση των Ελλήνων από τους Τούρκους – όπως σωστά είχε επισημάνει ο Hamilton – αντιδρούσαν οι συμπατριώτες του πλοιοκτήτες, έμποροι και πρόξενοι, οι οποίοι αντιμετώπιζαν με φόβο τις ναυτιλιακές και εμπορικές επιτυχείς δραστηριότητες των Ελλήνων. Αυτοί ήταν οι λεγόμενοι Φραγκολεβαντίνοι – κυρίως της Σμύρνης οι οποίοι με πρωτοφανή τρόπο είχαν πανηγυρίσει για την καταστροφή και σφαγή των κατοίκων της μαρτυρικής Χίου και τη βάρβαρη χαρά τους την είχαν διατυπώσει και γραπτώς στην εφημερίδα τους «Spectateur Oriental»


Στις 19 Ιανουαρίου 1827, η Γαλλία – με δική της πρωτοβουλία – συνέταξε και υπέβαλε στην κρίση της Αγγλίας σχέδιο συνθήκης για την ειρήνευση της Ελλάδος, το οποίο όμως δεν προέβλεπε τρόπους εξαναγκασμού της Τουρκίας για αποδοχή. Στο σχέδιο αυτό η Αγγλία δεν εκδήλωσε άμεσο ενδιαφέρον.


Ναυμαχία Ναυαρίνο
Φρεγάτα «Asia» πίνακας του George Phillip Reinagle (1828)




Μικρή σοβαρή πρόοδος για το ελληνικό ζήτημα και για την άμεση απειλή του αιγυπτιακού στόλου, που είχε γίνει πολύ ορατή, σημειώθηκε με την άφιξη στην Κωνσταντινούπολη του νέου Ρώσου πρεσβευτή Ribeaupierre στις 11 Φεβρουαρίου 1827. Κατά την πρώτη συνάντησή του με τον ρεϊς εφέντη, του Τούρκο υπουργό των Εξωτερικών, του δήλωσε κατηγορηματικά, ότι ο τσάρος Νικόλαος ήταν αποφασισμένος να επιτύχει, με κάθε τρόπο την ειρήνευση της Ελλάδος. Άφησε δε να κυκλοφορήσουν στην Κωνσταντινούπολη φήμες για σοβαρές απειλές εναντίον της Τουρκίας.


Ο πρέσβης της Αγγλίας Κάνιγκ, όπως και των άλλων Δυνάμεων, όπως ήταν φυσικό, ανησύχησαν από τη ρωσική δραστηριότητα και επεσήμαναν στην Πύλη ότι είχε αρχίσει μια αντίστροφη κίνηση για την Τουρκία. Ο υπουργός όμως των Εξωτερικών της Τουρκίας – μετά μάλιστα και την πτώση της Ακροπόλεως των Αθηνών – απέρριψε με ιταμότητα κάθε πρόταση συμβιβασμού. Ακριβώς όμως αυτή η αδιαλλαξία της Πύλης ενήργησε αντίστροφα υπέρ της Ελλάδος. Οι «προστάτιδες» Δυνάμεις πείσθηκαν επιτέλους ότι με τις απλές διπλωματικές διαπραγματεύσεις δε θα έπειθαν την Τουρκία σε καμμιά υποχώρηση. Ο μεγάλος Έλληνας διπλωμάτης και υπουργός των Εξωτερικών της Ρωσίας Ιωάννης Καποδίστριας, είχε δώσει διπλωματικούς αγώνες στα διάφορα συνέδρια και ιδιαιτέρως στον τσάρο Αλέξανδρο, προκειμένου να πείσει και τον τσάρο και τους άλλους Ευρωπαίους διπλωμάτες για την τουρκική πραγματικότητα: «Οι Τούρκοι δεν γνωρίζουν ούτε θα ημπορέσουν ποτέ να γνωρίσουν την γλώσσαν των διαπραγματεύσεων. Γνωρίζουν μονάχα την γλώσσαν των όπλων. Και μόνον με τον πόλεμον θα αναγκασθούν να υποχωρήσουν στο θέμα της Ελλάδος».



Η Αγγλία και η Γαλλία πείσθηκαν επιτέλους ότι έπρεπε να σπεύσουν να επιλύσουν με ειρηνικό τρόπο το ελληνικό ζήτημα και να κηρύξουν τον πόλεμο οι Ρώσοι εναντίον της Τουρκίας. Υπό την πίεση των γεγονότων οι τρεις «προστάτιδες» δυνάμεις υπέγραψαν στο Λονδίνο τη συνθήκη της 6ης Ιουλίου 1827, της οποίας οι κυριώτεροι όροι περιέχονταν και στο κείμενο του πρωτοκόλλου της Πετρουπόλεως. Το διαφορετικό και το πιο σημαντικό όμως μέρος της συνθήκης ήταν το μυστικό «συμπληρωματικό» άρθρο το οποίο καθόριζε τα μέσα εξαναγκασμού κυρίως της Τουρκίας, για τη συμμόρφωσή της με τους όρους της συνθήκης. Αν σε ένα μήνα οι εμπόλεμες χώρες – Ελλάδα, Τουρκία – δεν συμμορφώνονταν με τους όρους της συνθήκης για ανακωχή, οι προστάτιδες Δυνάμεις θα φρόντιζαν να τους επιβάλουν. Οι ναύαρχοι- διοικητές των μοιρών του στόλου τους έλαβαν οδηγίες για τη λήψη των αναγκαίων μέτρων, προκειμένου να γίνει πραγματικότητα η απειλή τους. Έπρεπε όμως να απoφύγoυν κάθε ανάμιξή τους στις μεταξύ τους εχθροπραξίες.


πίνακας του Auguste Mayer




Στις 12 Ιουλίου 1827 η αγγλική κυβέρνηση έστειλε συγκεκριμένες οδηγίες στον αρχηγό της αγγλικής μοίρας στη Μεσόγειο, ναύαρχο Κόδριγκτον: Τα μέτρα που θα έπαιρνε κατά του οθωμανικού στόλου δεν έπρεπε να καταλήξουν σε εχθροπραξίες. Οι τρεις δυνάμεις επιθυμούσαν να επιτύχουν ειρηνικό διακανονισμό. Κάθε εχθρική ενέργεια θα ήταν αντίθετη προς τις αποφάσεις τους. Μόνο σε περίπτωση που τα τουρκικά πλοία επιχειρούσαν να παραβιάσουν τα περάσματα, που θα είχαν καταλάβει οι στόλοι των τριών Δυνάμεων, θα είχαν τη δυνατότητα αλλαγής τακτικής.


Στις 4 Σεπτεμβρίου ο Άγγλος πρέσβης στην Κωνσταντινούπολη Στ. Κάνιγκ έστειλε στον Κόδριγκτον λεπτομερέστερες οδηγίες. Έπρεπε να εμποδίζει μετακινήσεις τουρκικών πλοίων από το ένα ελληνικό λιμάνι στο άλλο. Σε περίπτωση που μέρος του τουρκοαιγυπτιακού στόλου αποφάσιζε να επιστρέψει στην Ασία ή την Αφρική, έπρεπε να τα προστατεύσουν από ελληνικές επιθέσεις. Και με προσωπική επιστολή του ο Κάνιγκ διευκρίνιζει «Παρά το γεγονός ότι τα μέτρα δεν παίρνονται με εχθρικές διαθέσεις, σε περίπτωση που όλα τα άλλα μέσα δεν καρποφορήσουν, η παρεμπόδιση των ενισχύσεων του εχθρού εν ανάγκη θα επιβληθεί με κανονιοβολισμό».


Νεώτερες οδηγίες που έλαβε ο Κόδριγκτον στις 16 Οκτωβρίου μεταξύ άλλων ανέφεραν: «Όσο για τα τουρκικά και αιγυπτιακά πλοία, που βρίσκονται τώρα στα λιμάνια του Ναβαρίνου και της Μεθώνης και που θα επιμείνουν εκεί, θα πρέπει να αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο επιθέσεως». Ο Κόδριγκτον δεν είχε καμιά αμφιβολία ότι δεν υπήρχε άλλη λύση. Στις 28 Ιουλίου έγραψε στη γυναίκα του: «Μονάχα μια δυναμική πράξη εξαναγκασμού (της Τουρκίας και Αιγύπτου) θα τα τακτοποιούσε όλα «.


Στις 8 Αυγούστου εντελώς απρόοπτα ο αρχιτέκτονας της στροφής της αγγλικής πολιτικής υπέρ των Ελλήνων- φυσικά γιατί εξυπηρετούσε και την Αγγλία – ο πρωθυπουργός της Γεώργιος Κάνιγκ πέθανε. Στην Ελλάδα η αναπάντεχη είδηση, σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή, προκάλεσε εθνική οδύνη. Στην Τουρκία εθνικούς πανηγυρισμούς. Η Πύλη το χαρακτήρισε «ως θαύμα του Προφήτη». Η επάνοδος του φιλότουρκου Ουέλλιγκτον και άλλων συντηρητικών στην κυβέρνηση, αναπτέρωσε τις ελπίδες του σουλτάνου ότι η συνθήκη της 6ης Ιουλίου θα έμενε μόνο στα χαρτιά. Όταν στις 16 Αυγούστου οι τρεις πρεσβευτές στην Κωνσταντινούπολη Κάνιγκ, Ριμποπιέρκαι Γιγιεμινό, επέδωσαν στον Τούρκο υπουργό των Εξωτερικών Περτέφ «νότα» με την οποία ζητούσαν πλήρη αποδοχή των όρων της συνθήκης της 6 Ιουλίου, μέσα σε 15 ημέρες, ο Περτέφ επιδεικτικά και περιφρονητικά ούτε καν ξεσφράγισε τον φάκελο εμπρός στους πρεσβευτές. Μετά την πτώση της Ακροπόλεως των Αθηνών οι Τούρκοι διαλαλούσαν ότι η επανάσταση είχε σβήσει οριστικά. Έπειτα – όχι αδικαιολόγητα – ο Περτέφ αδυνατούσε, όπως είπε, να καταλάβει τη λεπτή διάκριση ανάμεσα στον «ειρηνικό αποκλεισμό», όπως αναφερόταν στη «νότα» και στην εχθρική φιλία και της φιλικής εχθρότητας των τριών Δυνάμεων.

Όπως κι αν είχαν όμως τα πράγματα ο χρονοδείκτης της ιστορίας έδειχνε 12 παρά πέντε και τα γεγονότα θα ακολουθούσαν τον αναπόφευκτο μοιραίο δρόμο τους. Όσο κι αν οι Άγγλοι συντηρητικοί δίσταζαν και προβληματίζονταν, η διεθνώς υποχρέωση που είχε αναλάβει η Αγγλία τους εμπόδιζε να υπαναχωρήσουν. Τα γεγονότα τους είχαν προλάβει.


Ο μόνος που φαινόταν να μην έχει καταλάβει την αλλαγή του διεθνούς σκηνικού ήταν ο Metternich, που θριαμβολογούσε για τον θάνατο του Κάνιγκ, τον οποίον χαρακτήριζε ως «κακοποιό μετέωρο» και διακήρυσσε ότι η τριπλή συμμαχία θα παρέλυε και η συνθήκη της 6ης Ιουλίου θα έμπαινε στο «χρονοντούλαπο» της ιστορίας. Η ενεργός αντίδραση της Αυστρίας, όμως, αντί να αναχαιτίσει επέσπευσε την εξέλιξη των γεγονότων.


Όλα έδειχναν ότι ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος ήταν έτοιμος και αποφασισμένος να καταφέρει το τελειωτικό θανάσιμο κτύπημα εναντίον της Ελλάδος. Ο συνδυασμένος στόλος – τουρκικός, αιγυπτιακός – αποτελούνταν από τρεις μοίρες: της Πύλης με 2 πλοία γραμμής, 5 φρεγάτες και 9 κορβέτες. Των Αιγυπτίων με 3 φρεγάτες, 9 κορβέτες, 4 μπρίκια και 6 ημιολίες (= ελαφρά πλοία με μιάμιση σειρά κουπιά). Και η μοίρα από την Τύνιδα με 3 φρεγάτες και ένα μπρίκι. Επί πλέον υπήρχαν 6 πυρπολικά και 40 μεταγωγικά με σύνολο 4500 ανδρών, στους οποίους συμπεριλαμβάνονταν και 600 άτακτοι Αλβανοί. Επίλεκτα μέλη του εχθρικού στόλου ήταν 6 Γάλλοι, άλλοτε αξιωματικοί στο ναυτικό του Ναπολέοντα, με επικεφαλής τον πλοίαρχο Letellier. Ο στόλος αυτός προσέγγισε αρχικά στη Μεθώνη και στις 8 Σεπτεμβρίου ενώθηκε με τις δυνάμεις του Ιμπραήμ στο Ναυαρίνο, όπου την προηγούμενη ημέρα είχε φθάσει και ένας μικρότερος στόλος, με διοικητή τον Ταχήρ πασά, τον οποίο ο Μεχμέτ Αλή της Αιγύπτου είχε διορίσει στόλαρχο γιατί είχε μεγάλη εμπιστοσύνη στις ικανότητές του. Οι τουρκοαιγυπτιακές δυνάμεις, σε όλες τις φάσεις της ναυμαχίας, ήταν ποσοτικά πολύ ανώτερες από τις συμμαχικές, σε πλοία, σε πυροβόλα και σε άνδρες.


Ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος διέθετε συνολικά 89 πολεμικά πλοία, με 2240 πυροβόλα, ενώ ο συμμαχικός δεν αριθμούσε περισσότερα από 27 πλοία (12 αγγλικά, 8 ρωσικά και 7 γαλλικά) με 1324 πυροβόλα ισχυρότερα όμως από εκείνα του αντιπάλου του, ο οποίος υστερούσε και σε ποιότητα και σε πείρα και σε εκπαίδευση των πληρωμάτων.


Το πιο ανησυχητικό σημείο όμως για τους συμμάχους δεν ήταν η αριθμητική υπεροχή του εχθρού, όσο η δυσπιστία και η έλλειψη εμπιστοσύνης ανάμεσα στους ναυάρχους των τριών συμμαχικών στόλων, τον Κόδριγκτον που ήταν και ο αρχηγός – τον Γάλλο Δεριγνύ και τον Ρώσο Χέυδεν. Ο Κόδριγκτον δεν έκρυβε καθόλου την δυσαρέσκειά του. Στις 7 Αυγούστου έγραφε στον Φ. Άνταμ στην Κέρκυρα: «Είναι αλήθεια ότι δεν μπορώ να εμπιστευθώ στη διαγωγή του Δεριγνύ και ούτε σε κανένα άλλο ομοεθνή του. Και τώρα τι στο διάβολο θα κάνω με όλους αυτούς τους λαρδοφάγους Ρώσους! … αν ήταν στο χέρι μου ποτέ δεν θα ήθελα να τους έχω υπό τις διαταγές μου, γιατί δεν θα μπορούσα να τους τιμωρήσω αν δεν με υπάκουαν… Τώρα όμως τι να κάνω; Δεν είναι στο χέρι μου!..».


Στις 19 Οκτωβρίου ο Κόδριγκτον κάλεσε στην αγγλική ναυαρχίδα «Ασία» τους δύο Άγγλους διοικητές και τους αρχαιότερους πλοιάρχους για να συσκεφθούν και να αποφασίσουν για το σχεδιασμό των επιχειρήσεων. Τα συμμαχικά πλοία δεν θα έπρεπε να πυροβολήσουν αν δεν τους δινόταν σήμα. Αν όμως εχθρικό πλοίο ´έκανε την αρχή τότε έπρεπε να βυθιστεί αμέσως. Τελείωσε τις οδηγίες του με μια περίφημη φράση του Nelson: «Εκείνος ο κυβερνήτης θα βρίσκεται στη σωστή θέση του που θα κατορθώσει να τοποθετήσει το πλοίο του δίπλα σε ένα εχθρικό.


Την επόμενη 8/20 Οκτωβρίου 1827 η δραστηριότητα του συμμαχικού στόλου άρχισε από τα ξημερώματα. Το ημερολόγιο του κυβερνήτη της ναυαρχίδας «Ασία» αναφέρει «ασθενείς ανέμους και συννεφώδη καιρό», λίγο μετά τα μεσάνυχτα. Ο εχθρικός στόλος μέσα στον κόλπο του Ναυαρίνου ήταν παραταγμένος σε σχήμα πετάλου. Ένας ανώνυμος Βρετανός ναύτης του πολεμικού πλοίου «Γένοβα», που αναδείχθηκε σε πραγματικό χρονικογράφο, έχει διασώσει στο ημερολόγιό του ενδιαφέρουσες ειδήσεις «Με έξι σφυρίγματα στις 11 π.μ. τα τύμπανα μας κάλεσαν στις θέσεις μας με το γνώριμο ρυθμό του πολεμικού τραγουδιού «ατρόμητα τα πλοία μας, χαρούμενα ναυτάκια οι άνδρες μας». Στη 1.30 – ο Κόδριγκτον έδωσε το σήμα της εισόδου του συμμαχικού στόλου στον κόλπο. Μισή ώρα μετά η ναυαρχίδα του «Ασία» περνούσε την είσοδο του λιμανιού ανενόχλητη παρόλο που τα εχθρικά πυροβολεία βρίσκονταν σε απόσταση βολής πιστολιού και από τις δυο πλευρές. Ακολούθησαν και άλλα πλοία, άνω η γαλλική ναυαρχίδα «Σειρήν» κατέλαβε την καθορισμένη θέση της.

Η ατμόσφαιρα άρχισε να ηλεκτρίζεται. Πρώτο σημάδι δράσης ήταν η αποστολή μιας βάρκας από τη ναυαρχίδα του Μωχαρέμ μπέη, που μετέφερε στον Κόδριγκτον την απαίτηση του Αιγύπτιου ναυάρχου να μην προχωρήσει μέσα στο λιμάνι. Και ο Κόδριγκτον απάντησε κατηγορηματικά, πως είχε έλθει για να δώσει διαταγές και όχι για να πάρει.


Ένα «τυχαίο γεγονός», όπως το χαρακτηρίζουν αρκετοί ιστορικοί της ναυμαχίας του Ναυαρίνου έπαιξε το ρόλο του «μοιραίου γεγονότος». Σε κάποια στιγμή ένα εχθρικό πυρπολικό έφθασε πολύ κοντά στο πολεμικό πλοίο «Ντάρτμουθ» και ο κυβερνήτης του Φέλλουϋς έστειλε μια λέμβο με λίγους άνδρες και επικεφαλής τον υποπλοίαρχο Φιτσρόυ για να αναγκάσει το εχθρικό πυρπολικό να απομακρυνθεί. Εκείνοι άρχισαν τότε να πυροβολούν και σκότωσαν το νεαρό Άγγλο υποπλοίαρχο και μερικούς ακόμη άνδρες. Το «Ντάρτμουθ» ανταπέδωσε το πυρ. Η γαλλική ναυαρχίδα «Σειρήν» χτυπήθηκε από την αιγυπτιακή φρεγάτα ´Έσμίνα». Αμέσως ο Γάλλος διοικητής Δεριγνύ διέταξε σφοδρό κανονιοβολισμό κατά της εχθρικής φρεγάτας και σε ελάχιστα λεπτά το πυρ γενικεύθηκε .


Παρά ταύτα ο Κόδριγκτον δεν είχε πάρει ακόμα καμιά απόφαση κατάστροφής του τουρκοαιγυπτιακού στόλου. Γι´ αυτό έστειλε τον Έλληνα πλοηγό Πέτρο Μικέλη, με λίγους άνδρες στον Αιγύπτιο διοικητή Μωχαρέμ μπέη να τον διαβεβαιώσει ότι ο σκοπός των συμμάχων απέναντι στους τουρκοαιγυπτίους δεν ήταν εχθρικός, αλλά ήθελαν να τους αναγκάσουν να φύγουν από το Ναυαρίνο και να επιστρέψουν στις βάσεις τους στα Δαρδανέλια και την Αλεξάνδρεια. Οι Αιγύπτιοι όμως, ερεθισμένοι σκότωσαν τον Έλληνα απεσταλμένο του Κόδριγκτον, οπότε μέσα σε λίγα λεπτά συντονισμένα όλα τα κανόνια της «Ασίας» βύθισαν την αιγυπτιακή ναυαρχίδα. Σχεδόν ταυτόχρονα τέθηκε εκτός μάχης και η τουρκική ναυαρχίδα. Από αυτή τη στιγμή κι έπειτα η μάχη γενικεύτηκε και ξέφυγε από κάθε σχεδιασμό και έλεγχο. Οι κανονιοβολισμοί ρίχνονταν από όλες τις πλευρές και ο πυκνός καπνός εμπόδιζε τους συμμάχους να διακρίνουν τα δικά τους πλοία από τα εχθρικά. Στις 3 μ.μ. πλησίασε και ο ρωσικός στόλος με επικεφαλής τη ναυαρχίδα ´Άζόφ», οπότε η μάχη πήρε ανυπολόγιστες διαστάσεις.



Γύρω στις 6 μ.μ. τα πάντα είχαν τελειώσει. Όλη αυτή η ιστορική ναυμαχία είχε διαρκέσει μονάχα 4 ώρες. Οι καταστροφές ήταν αφάνταστα δυσανάλογες: 60 εχθρικά πλοία καταστράφηκαν εντελώς και πολλά άλλα ανατινάχθηκαν από τους ίδιους τη νύχτα για να μην τα αιχμαλωτίσουν οι σύμμαχοι. Κατά το Γάλλο πλοίαρχο του εχθρικού στόλου Λετελιέ τα μόνα πλοία που επέπλεαν την άλλη ημέρα ήταν μια φρεγάτα δίχως ιστούς, 4 κορβέτες, 6 μπρίκια και 4 ημιολίες. Είχαν 6000 νεκρούς περίπου και 4000 τραυματίες.


Οι σύμμαχοι δεν έχασαν κανένα πλοίο και είχαν συνολικά 174 νεκρούς και 475 τραυματίες.


Ο Γάλλος αντιναύαρχος Jurien de la Graviere περιγράφει συγκλονιστικά το αποτέλεσμα της ναυμαχίας: «… Ο όρμος του Ναυαρίνου βράζοντας από τα βλήματα, που κάθε στιγμή τρυπούσαν την επιφάνειά του, σκεπασμένος από συντρίμμια που επέπλεαν, με γαντζωμένους επάνω τους Τούρκους και Αιγύπτιους, δεν ήταν πια η μεγάλη και ήρεμη υδάτινη έκταση, επάνω στην οποία λικνιζόταν με ράθυμη μεγαλοπρέπεια το πρωινό της 8/20 Οκτωβρίου ο επιβλητικός στόλος του Ιμπραήμ. Ο όρμος είχε πάρει την όψη μιας από τις καταχθόνιες εκείνες λίμνες, όπου κολυμπούν οι κολασμένοι ανάμεσα σε κύματα από φωτιά και πίσσα….

Η νίκη των συμμάχων ήταν αποφασιστική και ολοκληρωτικά καταστροφική για τον εχθρό. Ιστορικά όμως δε γίνεται αποδεκτό το χωρίς αποδείξεις συμπέρασμα του Γάλλου διοικητή Δεριγνύ ότι «το σχέδιο επιθέσεως, που είχε προτείνει στους συναδέλφους του είχε πλήρη επιτυχία,. Είναι ζήτημα αν διεξήχθη άλλη μάχη ποτέ, που να φανέρωνε τόσο πολύ την απουσία κάποιου σχεδίου. Η ναυμαχία του Ναυαρίνου «υπήρξε ουσιαστικά μια υπόθεση των τότε Μεγάλων Δυνάμεων, των οποίων έμμεσα θύματα ή ευεργετημένοι ήταν συμπωματικά τα μικρότερα έθνη και λαοί.


πίνακας του Γιάννη Νίκου




Ο αντίκτυπος της νίκης στις ευρωπαϊκές χώρες ήταν διαφορετικός. Γενικά προκάλεσε κατάπληξη. Κανένας δεν περίμενε και δεν ευχόταν αυτό το τέλος. Ο αυτοκράτωρ της Αυστρίας Φραγκίσκος χαρακτήρισε την πράξη των τριών ναυάρχων δολοφονία. Ο Metternich «τρομακτική καταστροφή» και στη Βιέννη θρηνούσαν για το πλήγμα εναντίον της Τουρκίας. Η κυβέρνηση της Αγγλίας έδειχνε κεραυνόπληκτη προ του ανεπιθύμητου τετελεσμένου, που διέπραξε ο Κόδριγκτον. Μάταια ο πρωταγωνιστής της ναυμαχίας προσπαθούσε να πείσει την κυβέρνησή του ότι η «ναυμαχία υπήρξεν αναπότρεπτο γεγονός». Ο διάδοχος του Κάνιγκ Goderich έτρεμε προ της ευθύνης και των συνεπειών που μπορούσε να έχει και το κόμμα των συντηρητικών εξερράγη σε εκδηλώσεις αγανακτήσεως εναντίον της ναυμαχίας και του αρχηγού της. Η πολιτική εκστρατεία εναντίον του Κόδριγκτον εκδηλώθηκε έντονα στην έναρξη των εργασιών της Βουλής, στις 29 Ιανουαρίου του 1828. Στην ομιλία του θρόνου ο Άγγλος βασιλιάς θα διακηρύξει την αντίθεσή του: «… στο λιμάνι του Ναυαρίνου έλαβε χώρα μια σύγκρουση τελείως απροσδόκητη… μεταξύ των <πόλων των συμμάχων Δυνάμεων και του στόλου της οθωμανικής Πύλης… Η Αυτού Μεγαλειότης δεν μπορεί να μη θρηνήσει, που αυτή η σύγκρουση έγινε με τη ναυτική δύναμη ενός προαιωνίου συμμάχου, του σουλτάνου. Εξακολουθεί όμως να τρέφει την ελπίδα πως το ατυχές αυτό γεγονός δε θα συνοδευθεί από άλλες εχθροπραξίες…». Οι αντιδράσεις εναντίον του συνεχίσθηκαν. Και του απένειμαν με τον μεγαλόσταυρο του Λουτρού, όταν όμως η κυβέρνηση Goderich ανετράπη, εξαιτίας της ναυμαχίας του Ναυαρίνου, και ανέλαβε ο Wellington ο Κόδριγκτον ανεκλήθη από τη θέση του, παρά τις αντίθετες διαμαρτυρίες, με το αιτιολογικό ότι είχε παρερμηνεύσει τις οδηγίες που του δόθηκαν.






Αντιθέτως στη Ρωσία η είδηση της νίκης προκάλεσε πλήρη επιδοκιμασία. Ο αυτοκράτωρ Νικόλαος με επιστολή του προς τον Κόδριγκτον, της 8 Νοεμβρίου 1827, του εξέφραζε την πλήρη ικανοποίησή του, επειδή «κατήγαγε μια νίκη για την οποία όλη η πολιτισμένη Ευρώπη του χρωστούσε διπλή ευγνωμοσύνη».

Στη Γαλλία η κοινή γνώμη πανηγύρισε το γεγονός και τοποθετήθηκε ανεπιφύλακτα υπέρ της απελευθερώσεως της Ελλάδος. Και τη γνώμη της αυτή επέβαλε και στην κυβέρνησή της. Σε συνεδρίαση της γαλλικής Βουλής ο βαρώνος Dupin θα εκδηλώσει έντονη διαμαρτυρία για την ανεπίτρεπτη στάση της αγγλικής κυβερνήσεως και εγκωμίασε τον Γεώργιο Κάνιγκ που ενέπνευσε στις τρεις Δυνάμεις στο να «σώσουν την πολιτική και θρησκευτική ελευθερία ενός βασανιζομένου λαού, του ελληνικού». Και ο Βίκτωρ Ουγκώ το Νοέμβριο θα ψάλλει στις Orientales:


«Γκρεμίστηκε ο παλιότουρκος ο κολοσσός στον Ταύρο – είναι η Ελλάδα ελεύθερη και με χαράς ωδή – το Ναυαρίνο ο Βύρωνας στον τάφο τραγουδεί».


Η αντίδραση της Πύλης, μόλις πληροφορήθηκε την καταστροφή, ήταν έκρηξη οργής και απειλών, που δεν κατέληξαν όμως σε έκτροπα.

Στην Ελλάδα; Επάνω από το λιμάνι του Ναυαρίνου, μέσα από τα συντρίμμια του εχθρού υψώθηκε το φωτεινό τόξο της ελπίδας. Της ελπίδας που θα οδηγούσε την πορεία προς την Ελευθερία, ενός λαού που πίστευε ότι παρά τις αδυναμίες του και τα σφάλματά του κάποια θεϊκή δύναμη θα τον βοηθούσε, όπως του είχε διαμηνύσει ο μεγάλος αγωνιστής της ελευθερίας του ο Ιωάννης Καποδίστριας:

«Εάν οι Μεγάλες Δυνάμεις μας εγκατέλειψαν πιστέψετε ότι ο Θεός δεν θα μας εγκαταλείψει»!.. οπωσδήποτε με τη ναυμαχία του Ναυαρίνου ένα νέο εθνικό κράτος προστέθηκε στο χάρτη της Ευρώπης.