Ἡ Δήμητρα εἶναι μία ἀπό τις μεγαλύτερες καί παλαιότερες θεές του ἀρχαίου ἑλληνικοῦ πανθέου. Κόρη του Κρόνου καί της Ρέας, ἀδερφὴ του Δία, του Ποσειδῶνα, του Πλούτωνα, της Ἤρας καί της Ἑστίας Θεά της γονιμότητας καί της βλάστησης του ἐδάφους, προστάτιδα της γῆς καί τῶν προϊόντων της, μάνα των δημητριακῶν (ἀπ' ὅπου καί το ὄνομα της) καί κυρίως των σιτηρῶν Η γέννηση της Δήμητρας -ὅπως καί των ἀδελφῶν της- ἀνάγεται στά πρῶτα χρόνια της θεογονίας καί ἀκριβέστερα στήν ἐποχῆ ποῦ ὁ Κρόνος, γιός του Οὐρανοῦ, διεκδίκησε καί κατέλαβε με τή βία την ἐξουσία του κόσμου.
Ἡ τύχη της ξανθάς καί ὄμορφης κόρης της Ρέας, με το ποῦ ἦρθε στό φῶς, ἦταν σκληρή. Η μικρή Δήμητρα -ὅπως καί τα ἀδέλφια της- κατέληξε στό στομάχι του ἄκαρδου πατέρα της κι ἀπελευθερώθηκε μόνο ὅταν ὁ μικρότερος ἀδερφός της Δίας μ' ἕνα του τέχνασμα κατόρθωσε νά τον ξεγελάσει. Η Δήμητρα ὡς θεά διέφερε σημαντικά ἀπό τις ἄλλες γυναικεῖες θεότητες. Ἔξυπνη κι ἑλκυστική, εἶχε ἀπό την ἀρχή ἀπαρνηθεῖ τή θεϊκή κατοικία. Δὲν κατοικοῦσε ποτέ στόν Ὄλυμπο, ἀλλὰ στούς εἰδικὰ γι' αὐτήν ἀφιερωμένους ναούς, κοντά σ' αὐτούς ποῦ την πίστευαν καί τή λάτρευαν.
Η θεά της γεωργίας, διακριτική ἑως ἀπόμακρη, σεμνή καί ἀρκετά συνεσταλμένη, εἶχε ἀπὸ πολύ νωρίς κερδίσει τή συμπάθεια καί την εὔνοια των ὑπόλοιπων Ὀλυμπίων θεῶν Οἱ δυνατότητες, τα προσόντα καί ἡ ἀξία της εἶχαν ἀπ' ὅλους ἀναγνωριστεῖ, ἐνῶ ἡ προσωπικότητα καί ὁ χαρακτῆρας τῆς ἀπαιτοῦσαν ἰδιαίτερη προσέγγιση-ἀντιμετώπιση, ξεχωριστή διάθεση κατανόησης καί σεβασμό. Ἡ Δήμητρα, στόν αἰσθηματικό τομέα, ἦταν μία ἀπὸ τις κατεξοχήν σκληρές καί ἀκατάδεκτες θεές. Ἄν καί δέν ἦταν ἰδιαίτερα κλεισμένη καί αὐστηρή στά "πιστεύω" της, ὡστόσο στίς ἐρωτικές κρούσεις δέν ὑπέκυπτε με εὐκολία, ἀκόμη κι ὅταν οἱ ὑποψήφιοι ἐραστές ἦταν πολύ ἀξιόλογοι Ποσειδῶνας καί Δίας ἦταν δύο ἀπὸ τους ὀλιγάριθμους γνωστούς κι ἐπίδοξους πολιορκητές της. Καὶ οἱ δύο την καταδίωξαν ἐπίμονα καί κατόρθωσαν τελικά νὰ την ἀποπλανήσουν ἐφαρμόζοντας διάφορα παραπλανητικά τεχνάσματα
Ὁ Δίας ἦταν ὁ πρῶτος ἀπό τους δύο ἀδερφούς ποῦ ἐπιχείρησε νά την κερδίσει. Ἄν καί ἐρωτεύτηκε τή Δήμητρα ξαφνικά, δέν την πόθησε καί δέν την πολιόρκησε τόσο ὅσο την Ἤρα. Ἡ συνειδητή καί σταθερή ἀντίσταση της ἀδερφῆς του τον ἔκανε νά σκεφτεῖ τεχνάσματα γιά νά την ἐξαπατήσει. Μεταμορφωμένος σε ταῦρο κατόρθωσε νά την ξεγελάσει κι ἀπό την ἕνωσή τους προέκυψε ἡ Περσεφόνη, ἡ μονάκριβη καί πολυαγαπημένη κόρη της Δήμητρας.
Ἄλλος μῦθος λέει ὅτι ἡ ἀπόκρουση ἀπό πλευράς Δήμητρας τον ἀνάγκασε νά την ἁρπάξει καί νά τή βιάσει κι ἔπειτα σάν δεῖγμα μεταμέλειας νά της πετάξει στόν κόρφο της τα γεννητικά ὄργανα ἑνός κριαριοῦ ποῦ στό μεταξύ εἶχε εὐνουχίσει. ¨Η Δήμητρα δέχτηκε, ὑστέρα ἀπό την πράξη αὐτή, τή μεταμέλεια του ἀδερφοῦ της καί μετά ἀπό δέκα μῆνες ἔφερε στό φῶς την Περσεφόνη, "προϊόν" της ἕνωσής της με τον πατέρα τῶν θεῶν
Ὁ Ποσειδῶνας ἦταν ὁ δεύτερος ἀπό τους δύο ἀδερφούς ποῦ ἐπιτέθηκε στή Δήμητρα με ἐρωτικούς σκοπούς. Η θεά προκειμένου νὰ τον ἀποφύγει μεταμορφώθηκε σε φοράδα καί κρύφτηκε στά κοπάδια του γιοῦ του Ἀπόλλωνα Ὄνκιου. Ὁ Ποσειδῶνας, πανέξυπνος καθώς ἦταν, δὲν ἄργησε νὰ ἀντιληφθεῖ το τέχνασμά της. Χωρίς νὰ χάσει καθόλου χρόνο μεταμορφώθηκε σε ἵππο, την κυνήγησε κι ἔσμιξε μαζί της. Μία κόρη (ποῦ δὲν ἐπιτρεπόταν νὰ προφερθεῖ το ὄνομα της) κι ἕνα ἄλογο με μαύρη χαίτη (ὁ Ἀρίωνας) ἦταν οἱ καρποί τοῦ ἐρωτικοῦ τους σμιξίματος.
Ἡ Δήμητρα ὑστέρα ἀπό τὴ συμπεριφορά του ἀδερφοῦ της ἔνιωσε προδομένη κι ἐξαπατημένη. Μὴ μπορῶντας νὰ πνίξει την ὀργή της, ἔγινε θεά ἐκδικητική μέχρι ποῦ ξεπλύθηκε ἀπό το μῖσος καί τὴ μανία στά νερά του ποταμοῦ Λάδωνα καί μετονομάστηκε σε Λουσία. Ἡ Ὀλύμπια θεά, πέρα ἀπό το ἐρωτικό σμίξιμό της μέ τούς δύο ἀδερφούς της, δέχτηκε καί τον ἔρωτα ἑνὸς νεαροῦ θνητοῦ, τον ὁποῖο καί ἀγάπησε παράφορα.
Στὸ γάμο του Κάδμου καί της Ἁρμονίας ἤ Δήμητρα γνώρισε τον ὄμορφο Ἰάσονα καί ἀμέσως τον ἐρωτεύτηκε Χωρίς ἀναστολές καί ντροπές ἐγκατέλειψε μαζί του το γάμο καί στίς αὐλακιές ἑνός τρεῖς φορές καλά ὀργωμένου χωραφιοῦ παραδόθηκε στήν ἀγκαλιά του. Μετά την ἐρωτική τους ἕνωση, Δήμητρα καί Ἰάσονας ἐπέστρεψαν στήν κοσμική συγκέντρωση με ἐμφανῆ τα σημάδια της πράξης τους. Λάσπες στὰ μπράτσα καί στὰ πόδια ἔκαναν ὅλους νὰ ἀντιληφθοῦν το περιστατικό καί νὰ θυμώσουν πολύ. Ἰδιαίτερα ὁ Δίας, ποῦ δέν του ἄρεσε οἱ θεές νὰ σμίγουν με θνητούς, ἀντέδρασε βίαια στήν ἕνωση αὐτὴ· κευραυνοβόλησε τον Ἰάσονα, ἐνῶ μετά ἀπὸ λίγο χρονικό διάστημα ἐρχόταν στὸ φῶς ὁ σπόρος του Ἰάσονα ἀπὸ την ἕνωσή του με τή Δήμητρα, ὁ μικρός Πλοῦτος. Ὁ θάνατος του Βιάσον δέν ἦταν το μοναδικό κακό ποῦ γνώρισε ἤ Δήμητρα ἀπὸ τον Δία. Μεγαλύτερη ἀκόμα συμφορά της ἦρθε ὅταν ἔχασε τή μονάκριβή της κόρη, τήν Περσεφόνη, ὑστέρα ἀπὸ μυστική συνεννόηση μεταξύ Δία καί Πλούτωνα.
Ἡ Περσεφόνη ἦταν μία κοπέλα γλυκιά, λαμπερή καί προπάντων πολύ ὄμορφη Τα νιάτα της, ἡ λάμψη καί ἡ δροσιά της μάγευαν ὅλοις ὅσους τήν ἀντίκρυζαν καί πολλοί ἦταν ἐκεῖνοι ποῦ ἐπιθυμοῦσαν νά την κατακτήσουν. Ἀσυγκίνητος ἀπὸ τα ξεχωριστά ἐμφανισιακά της προσόντα δὲν μποροῦσε νά μείνει οὔτε ὁ θεός του Κάτω Κόσμου, ὁ ὁποῖος ἀπὸ την πρώτη στιγμή θέλησε νά την κάνει γυναῖκα του. Σεβόμενος μάλιστα τους στενούς συγγενικούς δεσμούς ποῦ τον ἔδεναν μὲ τή Δήμητρα, ἦρθε πρῶτα σε ἐπαφή μὲ ὸ Δία προκειμένου νά τον συμβουλευτεῖ κι ἔπειτα ἀποφάσισε νά την ἀπαγάγει Κάποτε ἡ Περσεφόνη εἶχε βγεῖ νά παίξει μαζί με τις κόρες του Οὐρανοῦ σε ἕνα λιβάδι γεμᾶτο λουλούδια.
Καθώς ἔτρεχε γεμάτη χαρά ἀπό ἐδῶ καί ἀπό ἐκεῖ, μαζεύοντας μενεξέδες, κρίνους καί ὑάκινθους, ξαφνικά ἀντίκρισε ἕνα πανέμορφο λουλούδι ποῦ πραγματικά της τράβηξε την προσοχή· ἦταν ἕνας νάρκισσος, ποῦ ἔφερε ἑκατό ἄνθη καί ποῦ το ἄρωμα του ἁπλωνόταν σε ὅλο το λιβάδι. Ἡ ὕπαρξη του ἐκθαμβωτικοῦ αὐτοῦ λουλουδιοῦ δέν ἦταν καθόλου τυχαία γιά ἐκείνη τή μέρα. Ἡ παρουσία του στό συγκεκριμένο λιβάδι ἦταν προϊόν της πονηριᾶς της θεάς Γαίας ποῦ θέλησε νά βοηθήσει τον Πλούτωνα νά πλανέψει την ὄμορφη ἀνιψιά του.
Ἡ μικρή κόρη της Δήμητρας ἐξυπηρετῶντας τους σκοπούς της Γαίας δέν ἔμεινε καθόλου διάφορη ἀπέναντι στό ξεχωριστό αὐτό θέαμα· γοητευμένη ἀπό την ἰδιαίτερη λάμψη του λουλουδιοῦ, θέλησε νά το ἀποκτήσει καί γιά το λόγο αὐτόν κίνησε με τα δηῶ της χέρια νά το ἀγγίξει προκειμένου νά το ξεριζώσει. Ἀμέσως μετά την ἐνέργειά της αὐτή, ἡ γῆ ἄνοιξε κι ἀπό μέσα της ξεπετάχτηκε ὁ Πλούτωνας με το χρυσό του ἅρμα καί τα ἀθάνατα του ἄλογα. Μάταια ἡ κόρη προσπάθησε νά ἀντισταθείς στήν ἀπαγωγή Ο θεός του Κάτω Κόσμου, σκληρός καθώς ἦταν, δέ συγκινήθηκε μπροστά στά κλάματα καί τις παρακλήσεις της. Την ἅρπαξε με τὴ βία, την ἐπιβίβασε στό ἅρμα του καί την ὁδήγησε στό ἀπέραντο σκοτεινό του βασίλειο. Σὲ ὅλη τὴ διαδρομή ἡ Περσεφόνη ἔκλαιγε καί με σπαρακτική φωνή προσπαθοῦσε νά κάνει ἀντιληπτή την ἀπαγωγή της, ἦταν ὅμως πολύ δύσκολο. Η ταχύτητα τῶν ἀλόγων ὅπως καί ἡ τεράστια ἀπόσταση καί το χάος ποῦ χώριζαν τους δηῶ κόσμους δέ διευκόλυναν στήν ἀποκάλυψη του περιστατικοῦ Μόνο στή Δήμητρα κατόρθωσε νά φτάσει ὁ ἀπόηχος της φωνῆς της κόρης της κι αὐτός ὄχι ἔγκαιρα
Ἡ Δήμητρα ἦταν μία πιστή καί ἀφοσιωμένη στήν κόρη της μητέρα. Τρυφερή καί γλυκιά, ἔτρεφε γιά την Περσεφόνη μία ἰδιαίτερη ἀδυναμία ποῦ ἀντικατοπτριζόταν στή μεταξύ τους σχέση. Ὅταν ὁ Πλούτωνας ἀπήγαγε την Περσεφόνη, ἡ Δήμητρα πραγματικά ἀναστατώθηκε. Ἡ σπαρακτική φωνή της κόρης της ποῦ ἔφτασε στά αὐτιά της την ἔκανε νά ἀνησυχήσει, νά δραστηριοποιηθεῖ Ξέσκισε το κάλυμμα του κεφαλιοῦ της, ἀφαίρεσε τα στολίδια της, ἔβαλε ἕνα μαύρῳ πέπλο σε ἐνδείξη πένθους καί ξεχύθηκε νά την ψάξει. Μέρες ὁλόκληρες ἔτρεχε σε στεριές καί θάλασσες ἀναζητῶντας την. Γιά μία περίπου ἑβδομάδα κανείς δέν τῆς ἀποκάλυψε την ἀλήθεια καί κανένας οἰωνός δέν τῆς εἶχε φανερωθεῖ Εἶχε ἀρχίσει νά ἀπογοητεύεται..
Βαστῶντας ἀναμμένα δαδιά, ἡ Δήμητρα συνέχιζε τις περιπλανήσεις της ἀγρυπνῆ, ἄλουστη καί θεονήστικη. Ἄν καί φανερά ἀποκαμωμένη, δὲν ἐγκατέλειπε τις προσπάθειές της, ἀλλά ἀντίθετα συνέχιζε τις ἀναζητήσεις της ἀποφασισμένη
Την ἐνάτη μέρα συναντᾶ στὸ δρόμο της την Ἐκάτη. Αὐτὴ την πληροφορεῖ ὅτι καὶ ἡ ἴδια πρόλαβε νὰ ἀκούσει τις σπαρακτικές φωνές της Περσεφόνης, ἀλλὰ ὅτι δὲ γνωρίζει το λόγο ἡ το δράστη. Ἐρχόμενη σε ἐπαφή με την ἀπελπισμένη μητέρα ἡ Ἐκάτη εὐαισθητοποιεῖται καί προθυμοποιεῖται νά τή βοηθήσει· της προτείνει, μάλιστα, νά ἀπευθυνθοῦν στόν Ἥλιο μία καί ἦταν ὁ μόνος, ποῦ σάν κατάσκοπος των θεῶν καί των ἀνθρώπων, θά μποροῦσε νά τους ἀποκαλύψει την ἀλήθεια
Ὁ Ἥλιος μπροστά στήν ἐπίσκεψη της καταβεβλημένης μάνας δέ μένει ἀσυγκίνητος Ἐρχόμενος ἀντιμέτωπος με την ἀγωνία της, τή συμπονᾶ κι ἀποφασίζει νά της φανερώσει το δράστη της ἁρπαγῆς Κατονομάζει ὡς δράστη τον Πλούτωνα καί κατηγορεῖ συνάμα ὡς ὑπεύθυνο τον Δία γιατί του ἔδωσε την ἄδεια καί τή συγκατάθεσή του, νά πάρει γιά γυναῖκα του την ὄμορφη Περσεφόνη. Ἐπιπλέον της ἀποκαλύπτει ὅτι ἡ διευκόλυνση ποῦ παρεῖχε ὁ Δίας στό θεό του Κάτω Κόσμου πήγαζε κυρίως ἀπὸ τή θέση του Πλούτωνα καί την ἀπόστασή του καθώς δέν τον θεωροῦσε καθόλου ἀξιοκαταφρόνητο γαμπρό. Η Δήμητρα ἀκούγοντας τα λεγόμενα του Ἥλιου ἀγανακτᾶ κι ἀποφασίζει νά μήν ἐπιστρέψει στόν Ὄλυμπο γιά νά ζητήσει ἐξηγήσεις Τα παρηγορητικά λόγια του λαμπεροῦ θεοῦ την πεισμώνουν περισσότερο κι ἀνένδοτη ἑτοιμάζεται νά συνεχίσει τις ἀναζητήσεις
Κατά τις περιπλανήσεις της κανείς δέν μπορεῖ νά την ἀναγνωρίσει Η κούραση καί ἡ ἐξάντληση εἶχαν ἀλλοιώσει τή θεϊκή της ὑπόσταση ἔτσι ὥστε κανείς καί τίποτα νά μήν μπορεῖ νά την ἀντιληφθεῖ Κάποτε καί μετά ἀπὸ πολύ δρόμο ἡ πληγωμένη μητέρα φτάνει στήν Ἐλευσῖνα, κοντά στό παλάτι του ἔξυπνου βασιλιά της Κελεοῦ. Ἡ θεά κατάκοπη κάθεται δίπλα στό πηγάδι της Παρθένου, κάτω ἀπὸ μία ἐλιά, λίγο νά ξεκουραστεῖ. Ἐκεῖ ἔρχεται ἀντιμέτωπη με τις τέσσερις κόρες του Κελεοῦ (την Καλλιδίκη, την Κλεισιδίκη, τή Δημῶ καί την Καλλιθόη) ποῦ εἶχαν πάει στό πηγάδι με τις στάμνες τους γιά νά πάρουν νερό. Γιά νά μή γίνει ἀντιληπτή ἡ Δήμητρα μεταμορφώνεται σε σεβάσμια γερόντισσα καί ζητᾶ τή βοήθεια τῶν τεσσάρων κοριτσιῶν. Οἱ κοπέλες βλέποντας την ἄθλια κατάσταση της γριούλας τή λυποῦνται καί προθυμοποιοῦνται νά τή βοηθήσουν· την καλοῦν στό παλάτι ἀλλά της ζητοῦν προηγουμένως κάποιες πληροφορίες γιά την καταγωγή της. Η Δήμητρα δέν ἀρνιέται την πρόταση - παράκληση των κοριτσιῶν, ἀλλά ἀποφασισμένη νά μήν ἀποκαλύψει τον πραγματικό της ἑαυτό, σκαρφίζεται ἕνα παραμύθι: τούς λέει ὅτι το ὄνομα της εἶναι Διδῶ κι ὅτι κατάγεται ἀπὸ την Κρήτη. Τοὺς φανερώνει ἐπίσης ὅτι κάποτε την ἅρπαξαν πειρατές γιά νά την πουλήσουν ἀλλά δέν το κατόρθωσαν· κοντά στό Θορικό τους ξέφυγε καί παίρνοντας ἕναν ἄγνωστο γι' αὐτή δρόμο ἐξαφανίστηκε· ἔτσι κάπως περιπλανώμενη ἔφτασε στά μέρη αὐτά χωρίς στόν ἥλιο μοῖρα κι ἔχοντας ἀπόλυτη ἀνάγκη ἀπὸ συμπαράσταση καί βοήθεια...
Οἱ τέσσερις κόρες του Κελεοῦ συγκινήθηκαν με την ἱστορία της γερόντισσας κι ἔχοντας ἤδη πάρει ἀπὸ την ἴδια καί ἐπιπλέον πληροφορίες γιά τα προσόντα της γύρω ἀπὸ τις δουλειές του σπιτιοῦ καί την ἀνατροφή των παιδιῶν, ἀποφασίζουν νά την πάρουν μαζί τους καί νά της συμπαρασταθοῦν Κατά τή διαδρομή, ἡ ὀμορφότερη κόρη του Κελεοῦ, ἡ Καλλιδίκη, ἀναλαμβάνει νά μετατοπίσει την ξένη γύρω ἀπὸ την περιοχή. Τὴς παρουσιάζει την πόλη, τα μεγάλα σπίτια της χώρας καί τή διαβεβαιώνει γιά την χωρίς ἄλλο εὔκολη ἀνεύρεση καταλύματος καί δουλειᾶς σ' ἕνα ἀπὸ αὐτά Ἐπίσης της δηλώνει ὅτι ἡ γονεῖς της, τώρα στά γεράματά τους, ἔχουν ἀποκτήσει ἕνα ἀγόρι ποῦ σίγουρα χρειάζεται ἐπιπλέον φροντίδα ἀπὸ κάποια γυναῖκα εἰδική
Μία παρέα θεῶν ποῦ ἔχουν κατέβει ἀπὸ τον Ὄλυμπο προκειμένου νά παρευρεθοῦν στά Ἐλευσίνια Μυστήρια ἀπεικονίζεται σε αὐτή την πελίκη. Κεντρικές μορφές εἶναι ἐδῶ ἡ θεά Δήμητρα, με σκῆπτρο καί ἡ κόρη της Περσεφόνη, με δᾶδες στά χέρια, σύμβολα ποῦ κρατοῦσαν ὅσοι ἔπαιρναν μέρος στά Ἐλευσίνια. Φτάνοντας στό παλάτι τα τέσσερα κορίτσια ἀφήνουν γιά λίγο τή θεά καί τρέχουν νά ἐνημερώσουν τή μητέρα τους γιά το συμβάν. Ἐκείνη ἀκούγοντας με μεγάλη προσοχή τις ἱστορίες γύρω ἀπὸ τον ποιόν τῆς γερόντισσας δέχεται πρόθυμα νά τή βοηθήσει καί στέλνει τις κόρες της νά τή φωνάξουν. Οἱ κόρες τρέχουν χαρούμενες ἕξω στῆ Δήμητρα, την παίρνουν καί τή συνοδεύουν στό παλάτι. Ἡ Δήμητρα σκυμμένη, με καλυμμένο το πρόσωπο καί μαυροφορεμένη, περνᾶ το κατώφλι κι ἔρχεται ἀντιμέτωπη με τή βασίλισσα καί το μικρό της γιό ποῦ καθόταν ἀπέναντι της σε θρόνοι Με την εἴσοδο της ὁ χῶρος γεμίζει φῶς ἐνῶ το κεφάλι της ἀκουμπᾶ στό ταβάνι. Ἡ βασίλισσα ἀρχικά ταράζεται, τρομάζει, ὅμως στῆ συνέχεια το δέος την ἀναγκάζει νά σηκωθεῖ καί νά προσφέρει το θρόνοι της στήν ἄγνωστη ἐκθαμβωτική ξένη. Ἡ Δήμητρα μή θέλοντας ἀκόμη νά ἀποκαλυφθεῖ ἀλλά οὔτε καί νά παραβεῖ το ἐθιμοτυπικό ποῦ ἀπαιτεῖ εὐλάβεια καί σεβασμό του ὁποιουδήποτε ἀπέναντι σε μία βασίλισσα, ἀρνεῖται την τιμητική θέση ποῦ της προσφέρει ἡ βασίλισσα καί κάθεται σ' ἕνα χαμηλό σκαμνί σκεπασμένο ἀπὸ προβιά ποῦ της δίνεται ἀπὸ την ὑπηρέτρια Ἰάμβη. Η δύσκολη ἀποστολή ποῦ ἔχει ἀναλάβει καί ἡ ἀπόγνωση στήν ὁποία βρίσκεται δέν την ἀφήνουν νά ἐκφραστεῖ ἐλεύθερα Σιωπηλή καί ἥσυχη, φανερά δυστυχισμένη καί ἀπελπισμένη, στέκεται ἀκίνητη με τα μάτια ριγμένα στό ἔδαφος
Ἡ ἀτμόσφαιρα γίνεται ἰδιαίτερα βαριά καί ἡ ὑπηρέτρια Ἰάμβη προκειμένου νά την ἐλαφρύνει καί νά της δώσει ἕναν πιὸ χαρούμενο τόνο ἀρχίζει νά κάνει ἀστεία Τα χαριτωμένα της πειράγματα κανένα δέν ἄφησαν ἀδιάφορο Ἀκόμη καί ἡ Δήμητρα παρασύρεται ἀπὸ το γενικότερο διασκεδαστικό κλίμα κι ἀρχίζει νά γελᾶ Η βασίλισσα Μετάνειρα χαίρεται με την ἔστω πρόσκαιρη ἀλλαγή της διάθεσης της γερόντισσας. Γεμάτη καλοσύνη καί συμπάθεια της προσφέρει μία κούπα κρασί ἀλλά ἡ Δήμητρα, ἐξαιτίας του πένθους της, δέν το δέχεται. Ἀντίθετα λόγῳ της ἐξάντλησης καί της πολυήμερης ἀφαγίας της προτιμᾶ νά ζητήσει ἀπὸ τή βασίλισσα ἕναν κυκεῶνα, δηλαδή χυλό ἀπὸ κριθάρι, νερό καί δυόσμο. Η μητέρα των τεσσάρων πανέμορφων κοριτσιῶν δέν της το ἀρνεῖται κι ἀμέσως προστάζει κάποιον νά της τον παρασκευάσει καί νά της τον φέρει.
Ἡ Δήμητρα με βουλιμία τρώει το παρασκεύασμα καί τελειώνοντάς το ἀνακοινώνει την πρόθεσή της νά ἀναλάβει την ἀνατροφή καί διαπαιδαγώγηση του μικροῦ γιοῦ της βασιλικῆς οἰκογένειας, τοῦ Δημοφῶντα.
Μὲ μεγάλη χαρά καὶ ἀντιλαμβανόμενη την ἰδιαιτερότητα της ξένης, ἡ βασίλισσα Μετάνειρα δέχεται νά ἐμπιστευτεῖ το μονάκριβο γιό της στὰ χέρια της. Η Δήμητρα, με τή μορφή της δυστυχισμένης γερόντισσας, παίρνει ἀπό την πλευρά της μεγάλες δεσμεύσεις γύρω ἀπό το μεγάλωμα καί την περιποίηση του παιδιοῦ. Ὑπόσχεται ἐνώπιον ὅλων ὅτι τίποτε δὲν πρόκειται νά λείψει ἀπό το παιδί, ὅτι ποτέ καί σε τίποτα δέ θά ὑστερήσει, οὔτε καί ποτέ θά ἀρρωστήσει Οἱ δηλώσεις της ξένης ἀφήνουν τους πάντες ἔκπληκτους Κανείς ὡς αὐτὴ τή στιγμή δὲν μπορεῖ νά φανταστεῖ ὅτι πίσω ἀπ' αὐτὰ τα σοβαροφανῆ καί πολύ δεσμευτικά λόγια κρύβεται μία θεά. Ὅλοι τους εἶναι μαγεμένοι ἀπ' αὐτὸ το ἰδιαίτερο ποῦ ἐκπέμπει ἡ ξένη, κανείς ὅμως δὲν μπορεῖ νά καταλάβει το γιατί. Τὸ μεγάλωσα του Δημοφῶντα καί ἡ εἰδική μεταχείριση ἀπό μέρους της γερόντισσας θά τους ἑρμηνεύσει αὐτὸ ποῦ ὡς τώρα θεωροῦν καταπληκτικό καί ἀνεξήγητο
Ἡ Δήμητρα ἀναλαμβάνει εὐθύς ἀμέσως το μεγάλωμα του παιδιοῦ με τρόπο πραγματικά ἰδιαίτερο καί ξεχωριστό. Χωρίς νὰ το θηλάζει καί χωρίς νὰ το ταΐζει, το ἀλείφει καθημερινά με ἀμβροσία, το φυσᾶ με την ἀνάσα της καί τή νύχτα το βάζει πάνω σε μία δυνατή φωτιά γιά νὰ γίνει ἀνθεκτικό κι ἀθάνατο Η προσφορά ἀπὸ μέρους της ἑνός τέτοιου δώρου εἶναι γι' αὐτὴν ἡ καλύτερη ἔνδειξη εὐγνωμοσύνης καί ἡ καλύτερη ἀνταμοιβή πρὸς το βασιλικό ζεῦγος γιά τα καλά ποῦ της δόθηκαν. Ἡ ἀνατροφή του Δημοφῶντα συνεχιζόταν με την ἴδια τακτική ὥσπου κάποια μέρα, ἐντελῶς ξαφνικά, ἐμφανίζεται ἡ Μετάνειρα καί ἀντιλαμβάνεται την περίεργη μέθοδο της ξένης. Ἡ βασίλισσα ταράζεται ἀπὸ το θέαμα καί διαμαρτύρεται ἔντονα. Μὴ γνωρίζοντας τή θεϊκή καταγωγή της ἄγνωστης γερόντισσας, θυμώνει με τή συμπεριφορά της κι ἀρχίζει νὰ ἐκτοξεύει ἀπειλές με πολύ ἄσχημο τρόπο. Ἡ Δήμητρα μπροστά στὶς ἀντιδράσεις της βασίλισσας ἐξοργίζεται καί ἀποφασίζει νὰ ἀποκαλύψει την ταυτότητά της. Δὲ δέχεται κανέναν συμβιβασμό καί φανερώνει την ἀπὸ ἐδῶ καί στό ἐξῆς πορεία της μοίρας του Δημοφῶντα. Ἐπιπλέον, ἀπαιτεῖ την κατασκευή ἑνός μεγάλου ναοῦ με βωμό πρὸς τιμή της, ποῦ θὰ χτιστεῖ, σύμφωνα με τις ἐπιθυμίες της, κάτω ἀπὸ τα τείχη της πόλης καί πάνω στό λόφο ποῦ βρίσκεται κοντά στό Καλλίχορο πηγάδι. Τέλος, ἀνακοινώνει την παρουσία συγκεκριμένων γιορτῶν πρὸς τιμή της προκειμένου μελλοντικά νὰ καθιερωθεῖ καί στό χῶρο τους ἡ λατρεία της. Αὐτὲς τις δηλώσεις κάνει ἡ Δήμητρα καί παίρνοντας την πραγματική της μορφή σηκώνεται καί φεύγει. Η βασίλισσα, ὅπως καί το γύρω πλῆθος, μένει ἔκθαμβη καί σαστισμένη.
Το μικρό ἀγόρι καταλαβαίνοντας ἴσως την οὐσιαστική ἀπώλεια της παραμάνας του ἀπαρηγόρητα κλαίει. Η πραγματοποίηση των ἐπιθυμιῶν της θεάς γίνεται τώρα πρωταρχική μέριμνα της βασιλικῆς οἰκογένειας Το πρωί της ἑπόμενης μέρας ἐνημερώνεται ὁ Κελεός καί συγκεντρώνει ὅλο το λαό γιά νά του ἀνακοινώσει τις προθέσεις του. Χωρίς καθυστερήσεις προστάζει το κτίσιμο του ἀφιερωμένου πρός τή θεά Δήμητρα ναοῦ καί ζητᾶ την ὅσο το δυνατόν γρηγορότερη ὁλοκλήρωσή του. Η Δήμητρα ἀπογοητευμένη καί ἀπελπισμένη κλείνεται στόν πανέτοιμο πιά ναό της κι ἀρνεῖται νά ἐπιστρέψει στόν Ὄλυμπο Ἀγανακτισμένη ἀπό τις συμφορές ποῦ τή βρῆκαν κι ἀπό τις ἀντίξοες καταστάσεις ποῦ μέχρι τώρα βίωσε καί βιώνει στέλνει σε ὁλόκληρο τον κόσμο τή μεγαλύτερη δυστυχία ποῦ θὰ μποροῦσε ποτέ νά του ἔρθει Ἀναγκάζει τους σπόρους νά μείνουν κρυμμένοι μέσα στὸ χῶμα καί καθιστά τή γῆ ἄγονη κι ἀνίκανη νά βλαστήσει.
Ὁ Δίας βλέποντας την ἀνθρωπότητα νά κινδυνεύει με ἀφανισμό, ἀναγκάζεται νά εὐαισθητοποιηθεῖ Στέλνει πρωταρχικά τὴ χαριτωμένη Ἴριδα στὴν Ἐλευσῖνα γιά νά πείσει τὴ Δήμητρα νά ἐπιστρέψει στόν Ὄλυμπο, ἀλλά μάταια. Η θεά ἀποφασισμένη νά μὴν ἀλλάξει στάση καί συμπεριφορά, τὴ στέλνει πίσω ἄπραγη κι αὐτὴν ὅπως κι ὅλους τους ὑπόλοιπους μακάριους θεούς ποῦ πῆγαν με τα δῶρα τους γιά νά την ἐπισκεφτοῦν καί νά τὴ μεταπείσουν. Ὁ πατέρας των θεῶν βλέποντας τις προσπάθειές του νά ἀποβαίνουν ἄκαρπες βρίσκεται σε πραγματικό ἀδιέξοδο Μὴν μπορῶντας νά σκεφτεῖ τίποτε ἄλλο ἀποτελεσματικότερο ἀποφασίζει ὁ ἴδιος νά μεσολαβήσει· στέλνει τον Ἑρμῆ στόν Πλούτωνα καί καταφέρνει νά τον πείσει νά ἀφήσει την Περσεφόνη ἐλεύθερη νά ἐπιστρέψει στὴ μητέρα της. Ο Πλούτωνας ὑπακούει στά λόγια του μικρότερου ἀδερφοῦ του καί δέχεται νά ἀπελευθερώσει την ὄμορφη γυναῖκα του, δέν ἀποκαλύπτει ὅμως τις εἰλικρινεῖς του προθέσεις. Ἀποχαιρετῶντας την Περσεφόνη ὁ ἀδίστακτος θεός του Κάτω Κόσμου της προσφέρει νά φάει το γλυκό σπόρο κάποιου ῥοδιοῦ ἔτσι ὥστε νά μή θελήσει ποτέ νά ἐπιστρέψει μόνιμα στὴ μητέρα της. Μετά τα ἀποχαιρετιστήρια, ὁ Ἑρμῆς παίρνει την ὄμορφη κόρη, ζεύει το ἅρμα του καί την πηγαίνει στὴ μητέρα της στὴν Ἐλευσῖνα. Ἡ Δήμητρα ἀντικρύζοντας τὴ χαμένη της κόρη πέφτει στὴν ἀγκαλιά της πλημμυρισμένη ἀπό χαρά. Δὲν μπορεῖ νά πιστέψει τον ἐρχομὸ της κόρης της, ὅπως καί δέν μπορεῖ νά φανταστεῖ κάποια τίμια συναλλαγή μεταξύ των δύο ἀδερφῶν της. Γνωρίζοντας την ἐμμονὴ του Πλούτωνα κι ἔχοντας συναίσθηση του ἐγωισμοῦ καί του πείσματος ποῦ τον διακρίνει, ρωτᾶ την κόρη της ἄν ὁ ἀδερφός της φεύγοντας της ἔδωσε τίποτα νά φάει. Ἡ Περσεφόνη, ἀθώα καθώς ἦταν, περιγράφει στὴ μητέρα της με λεπτομέρειες το περιστατικό με το ῥόδι.
Ἡ Δήμητρα στενοχωρημένη καταλαβαίνει τὴ σημασία του γεγονότος καί δηλώνει στήν κόρη της ὅτι τώρα πιά θὰ εἶναι ὑποχρεωμένη νά μένει το ἕνα τρίτο του χρόνου κοντά στὸν ἄντρα της καί τα ὑπόλοιπα δύο τρίτα κοντά της. Το ἀποτέλεσμα χωρίς νά εἶναι το ἀναμενόμενο γιά μάνα καί κόρη δέν τις ἀφήνει δυσαρεστημένες. Χαρούμενες ποῦ βρίσκουν μετά ἀπό τόση περιπέτεια καί δυστυχία ἡ μία την ἄλλη, δέχονται στό μεταξύ την ἐπίσκεψη της Ρέας ὕστερα ἀπό αἴτημα του Δία. Η μητέρα των θεῶν εὐχαριστημένη καί ἱκανοποιημένη ἀπό το τελικό ἀντάμωμα, προτείνει ὡς μεσολαβητής του γιοῦ της την ἐπιστροφή καί των δύο (Δήμητρας καί Περσεφόνης) στὸν Ὄλυμπο Κανείς τελικά δέν ἀρνεῖται το συμβιβασμό. Ἠ Δήμητρα δέχεται την πρόσκληση καί εἰσακούει την παράκληση του Δία νά θέσει τέρμα στὶς συμφορές ποῦ βρῆκαν τὴ γῆ. Μὲ την ἐπιστροφή τους τα πάντα γίνονται ὅπως πρίν καί ἡ φύση στό σύνολό της ἀνθίζει καί καρποφορεῖ. Ἠ Δήμητρα εὐτυχισμένη πιά δέ στέκεται μόνο στό ἐπίπεδο της φύσης καί της εὐφορίας της, ἀλλὰ ἐπιπλέον ἀναλαμβάνει νά διδάξει στοὺς βασιλιᾶδες τις ἱερές τελετές καί νά τους μυήσει στὶς μυστηριακές λατρεῖες
Σύμφωνα με το μῦθο, τον καιρό ποῦ ἡ Δήμητρα ἔψαχνε την κόρη της Περσεφόνη ἦρθε σε ἐπαφή με ὁρισμένα ἄτομα
Πρῶτος ἦταν ὁ Φύταλος, ὁ ὁποῖος στήν περιοχή του Κηφισοῦ εἶχε δεχτεῖ νά τὴ φιλοξενήσει ὅταν αὐτὴ καταπονημένη ἀπό τις περιπέτειες ἔψαχνε κατάλυμα γιά νά ξαποστάσει. Δεύτερος ἦταν ὁ Ἀσκάλαβος, ὁ γιὸς μιᾶς χωριάτισσας, της Μίσμης, ποῦ βλέποντας τὴ Δήμητρα νά τρώει με λαιμαργία αὐτό (ἀλεύρι με νερό) ποῦ ἡ μητέρα του της πρόσφερε, σε ἕνα διάλειμμα της κοπιαστικῆς της πεζοπορίας, ἄρχισε νά γελᾶ με εἰρωνεία. Ἡ θεά παρεξηγήθηκε με την ἀντίδραση του μικροῦ ἀγοριοῦ καί το μεταμόρφωσε σε σαύρα.
Τελευταῖος ἦταν ὁ Τάνταλος, ὁ ὁποῖος χωρίς νά ἔχει σχέση με τις ταλαιπωρίες ποῦ ὑπέστη ἡ Δήμητρα, συνδέεται με αὐτὴν με ἕνα περιστατικό της συγκεκριμένης περιόδου. Ὅταν, λοιπόν, ὁ Τάνταλος πρόσφερε στούς θεούς το κρέας του γιοῦ του γιά νά τους δοκιμάσει, ὅλοι το κατάλαβαν καί το ἀρνήθηκαν, ἐκτός της Δήμητρας, ποῦ ἀφηρημένη καθώς ἦταν γιά το χαμό της κόρης της ἔφαγε ἕνα κομμάτι. Πολλοί ἦταν ἐκεῖνοι ποῦ ἀπευθύνονταν στή θεά Δήμητρα γιά νά τους βοηθήσει. Ἡ καλοσύνη της καί ἡ εὐσπλαχνία της ἦταν στοιχεῖα ποῦ βεβαίωναν την καλοπροαίρετη ἐπιτυχία ἑνός ὁποιουδήποτε αἰτήματος - ἐγχειρήματος
Ὁ Ἡρακλεῖς προτοῦ κατέβει στόν Ἄδη, γιά νά φέρει τον Κέρβερο, ζήτησε τή βοήθεια της Δήμητρας γιά νά τον ἐξαγνίσει ἀπό το φόνο τῶν Κενταύρων. Ἡ θεά ἔκανε τον καθαρμό του Ἡρακλῆ, ἀφοῦ ἵδρυσε τα μικρά Ἐλευσίνια μυστήρια προκειμένου ἀργότερα νά μπορέσει νά μυηθεῖ σε αὐτά. Ἡ Μήδεια, ἐξάλλου, φτάνοντας στήν Κόρινθο εἶχε σώσει τους πολῖτες ἀπό το λοιμό καθιερώνοντας θυσίες στή Δήμητρα κι ἐξευμενίζοντας κατά ἐξακολούθηση τή θεά. Ἡ Δήμητρα ὡς θεά ἀπαιτούσατε κι αὐτή το σεβασμό των πιστῶν της.
Ἡ ἐκδικητική της μανία ἔφτανε ἀνελέητη σε αὐτόν ποῦ δέν την τιμοῦσε καί δέν τή λάτρευε ὅπως της ἄξιζε Ἄν καί δέν ὑπάρχουν πολλά παραδείγματα παρόμοιας συμπεριφοράς της, ἕνα εἶναι κυρίως γνωστό καί ἀρκετά χαρακτηριστικό.
Κάποτε ζοῦσε στή Θεσσαλία ὁ Ἐρυσίχθονας, ὁ γιὸς του Τριόπου, ἄνδρας ἰδιαίτερα ἄξεστος καί ἀσεβής Στόν κάμπο του Δωτίου, ὅπου βασίλευε, οἱ Πελασγοί, ἀπό τα παλιά χρόνια, εἶχαν ἀφιερώσει στή Δήμητρα ἕνα πυκνό δάσος ἀπό πεῦκα, ἀχλαδιές, μηλιές κ.λ.π. Κάποια στιγμή ὁ νεαρός βασιλιάς θέλησε νὰ μεγαλώσει το παλάτι του χτίζοντας μία αἴθουσα γιά τα συμπόσιά του. Την ἀπαραίτητη γιά το σκοπό αὐτόν ξυλεία σκέφτηκε νὰ την προμηθευτεῖ ἀπό το ἄλσος ποῦ ἦταν ἀφιερωμένο στή θεά. Συγκέντρωσε λοιπόν 20 δαυλούς καί ξεκίνησε γιά το ἄλσος Φτάνοντας ἐκεῖ διάλεξε μία λεύκα καί διέταξε κάποιον δοῦλο νὰ την κάψει. Ἡ Δήμητρα παίρνοντας τὴ μορφή μιᾶς ἡλικιωμένης γυναίκας προσπάθησε νὰ τον ἀποτρέψει θυμίζοντάς του την ἁγιότητα των δέντρων. Ὀ Ἐρυσίχθονας δὲν την ἄκουσε· ἔκοψε το δέντρο καί ἀποκεφάλισε, μάλιστα, κι ἕναν ἀπό τους δούλους του ποῦ ἀρνήθηκε νὰ ὑπακούσει στή διαταγή του. Ἡ Δήμητρα ὕστερα ἀπό την πράξη του αὐτὴ δὲν τον ἄφησε ἀτιμώρητο· τον καταδίκασε σε μία πείνα ποῦ με τίποτα δὲν μποροῦσε νὰ χορτάσει.
Γιά μία ἀπρεπῆ πράξη του ἡ Δήμητρα τιμώρησε καί τον Ασκάλαφο, το γιὸ του Αχέροντα ποταμοῦ του Κάτω Κόσμου καί της Γοργοτέρας Ὅταν αὐτός εἶδε καί διέδωσε ὅτι ἡ Περσεφόνη ἔφαγε το ρόδι ἀπό τον Πλούτωνα, ἡ Δήμητρα ὀργίστηκε· του ἔριξε μία τεράστια πέτρα ἀπό πάνω του, ἡ ὁποία τον πλάκωνε μέχρι ποῦ τον ἀπελευθέρωσε ὁ Ηρακλής. Η θεά ἀκόμα κι ὑστέρα ἀπό την ἐνέργεια αὐτή του Ἡρακλῆ, μήν μπορῶντας νά συγχωρήσει ποτέ την πράξη του, τον μεταμόρφωσε σε κουκουβάγια.
Ἡ Δήμητρα τέλος βρισκόταν σε ἀπόλυτη σύμπνοια με τις ὑπόλοιπες γυναικεῖες θεότητες. Πάντα τις ὑπολόγιζε καί τις σεβόταν καί ποτέ δέν ἔκανε πράγματα ἀντίθετα πρός τή θέλησή τους. Στὴν περίπτωση της Ψυχῆς, προκειμένου νά μήν ἔρθει σε σύγκρουση με την Ἀφροδίτη, ἀρνήθηκε (ὅπως καί ἡ Ἤρα) νά της προσφέρει τή βοήθειά της στήν προσπάθεια ἀνεύρεσης του γιοῦ της Ἀφροδίτης, Ἔρωτα. Τέλος ἡ Δήμητρα ἦταν μία θεότητα ἀγροτική ποῦ λατρευόταν κυρίως ἀπό τους Ἕλληνες χωρικούς. Σύμφωνα με αὐτὰ ποῦ πίστευαν, με τή βοήθεια καί συμπαράστασή της γινόταν το ὄργωμα, ἡ σπορά, ὁ θερισμός, το ἁλώνισμα καί γενικά ὅλες οἱ ἀγροτικές γεωργικές ἐργασίες
