ΠΛΑΤΩΝΟΣ

ΠΛΑΤΩΝΟΣ

῾Η Παφίη Κυθέρεια δι' οἴδματος ἐς Κνίδον ἦλθε

βουλομένη κατιδεῖν εἰκόνα τὴν ἰδίην.

πάντῃ δ' ἀθρήσασα περισκέπτῳ ἐνὶ χώρῳ

φθέγξατο „Ποῦ γυμνὴν εἶδέ με Πραξιτέλης;”
Πραξιτέλης οὐκ εἶδεν, ἃ μὴ θέμις, ἀλλ' ὁ σίδηρος
ἔξεσεν, οἷά γ' ῎Αρης ἤθελε, τὴν Παφίην.
ΠΛΑΤΩΝΟΣ
Οὔτε σε Πραξιτέλης τεχνάσατο οὔθ' ὁ σίδαρος
ἀλλ' οὕτως ἔστης ὥς ποτε κρινομένη.


Ο ΠΛΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΕΑ ΑΦΟΔΙΤΗ


ΕΡΜΗΝΕΙΑ

Η θεά της Πάφου καὶ τῶν Κυθήρων ἦλθε σὰν κῦμα θαλάσσης

γιὰ νὰ δεῖ το ἄγαλμα ποῦ της ἀφιέρωσαν στὴν Κνίδο.

Κι ἀφοῦ θυμήθηκε ὅλους τους τόπους ποῦ πῆγε

Ἀπόρησε: «Πού με εἶδε ἔτσι γυμνή ὁ Πραξιτέλης;».

Δὲν χρειαζόταν νὰ σε δεῖ κυρά ὁ Πραξιτέλης, ἀλλὰ με την σμίλη του

φανέρωσε αὐτὰ ποῦ φανταζόταν ὅτι ἤθελε ἀπὸ σένα ὁ Ἄρης στὴν Πάφο.

Ἐσένα θεά δὲν σε φανερώνει οὔτε ὁ Πραξιτέλης, οὔτε ἡ σμίλη του



ἀλλά ἡ παμπάλαια φαντασία τῶν ἀνθρώπων

Ἡ σφαγή της Χίου καὶ ἡ σύνδεση με το σήμερα

 

Η σφαγή της Χίου και η σύνδεση με το σήμερα 

•  
 
  

ΒΙΝΤΕΟ


Στὶς 30 Μαρτίου του 1822 οἱ μουσουλμᾶνοι κατακτητές σφαγιάζουν τους κατοίκους της Χίου.

Εἶχε προηγηθεῖ ὁ ξεσηκωμός του νησιοῦ στὶς 11 Μαρτίου 1822, με την ἀπόβαση ἐκστρατευτικοῦ σώματος Σαμιωτῶν.

Οἱ στρατιῶτες του Ἀλλὰχ (ντόπιοι καὶ ἄλλοι ποὺ εἶχαν ἔλθει ἀπὸ την Ἀσία) κλείστηκαν ἀρχικὰ στὸ κάστρο. Στίς 30 Μαρτίου ἔφθασε ὁ ὀθωμανικός στόλος ὁ ὁποῖος ἔλησε την πολιορκία καὶ ἄρχισε τῇ σφαγή του ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ με την συμμετοχή καὶ ἀτάκτων μουσουλμάνων ποὺ κατέφθαναν ἀπὸ τις ἀκτὲς της Μ. Ἀσίας με κάθε εἴδους πλεούμενο.

Ἄραγε θὰ ζήσουμε παρόμοιες εἰκόνες σήμερα, ὁποῦ μουσουλμᾶνοι ἀπὸ την Ἀσία, την Ἀφρική καὶ την Τουρκία ἔρχονται κατά ἑκατοντάδες ἀπὸ την γείτονα;

Ο ΑΠΟΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ ΣΤΙΣ "ΒΑΚΧΕΣ" ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΙΔΗ.

Ἀρχὴ

ΔΙΟΝΥΣΟΣ
Ἥκω Διὸς παῖς τήνδε Θηβαίαν χθόνα
Διόνυσος, ὅν τίκτει ποθ’ ἡ Κάδμου κόρη
Σεμέλη λοχευθεῖσ’ ἀστραπηφόρωι πυρρὶ.
Μορφὴν δ’ ἀμείψας ἐκ θεοῦ βροτησίαν
Πάρειμι Δίρκης νάμαθ’ Ἰσμηνοῦ θ’ ὕδωρ.
ὁρῶ δὲ μητρὸς μνῆμα τῆς κεραυνίας
τὸδ’ ἐγγὺς οἴκων καὶ δόμων ἐρείπια
τυφόμενα Δίου πυρὸς ἔτι ζῶσαν φλόγα,
ἀθάνατον Ἥρας μετὲρ’ εἰς ἐμὴν ὕβριν.

ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ

Νάμαι ἐγὼ, ὁ γιός του Δία, σε αὐτὴν την χώρα της Θήβας,

ὁ Διόνυσος, ποὺ κάποτε με γέννησε η Σεμέλη,

ἡ κόρη του Κάδμου, γιατί ἔμεινε ἔγκυος ἀπὸ φλόγα ἀστραπῆς.

Καὶ πῆρα (ὑγρὴ), ἀνθρώπινη μορφή, ἀπὸ τον θεό,

σὰν νὰ συνάντησα τὴ Δίρκη, κι ἔγινα ἐγὼ ποτάμι, ὅπως ὁ ἰσμηνός.

Καὶ βλέπω στὸ μνῆμα της μητέρας μου την δύναμη του κεραυνοῦ,

αὐτὸ ἐδῶ, κοντά στὰ ἐρείπια τῶν σπιτιῶν καὶ των κτισμάτων

πού φλέγονται ἀκόμη ἀπὸ την ἄσβεστη φλόγα του Διός,

ὑπομένοντας την ἀθάνατη ὀργὴ της μητέρας Ἤρας.

ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ

Α) Η Δίρκη ἦταν βασίλισσα της Θήβας καὶ κατεδίωξε την ἀνεψιὰ της Ἀντιόπη, ἐπειδὴ εἶχε μείνει ἔγκυος ἐκτὸς γάμου, καὶ τη βασάνισε. Τα παιδιά της Δίρκης ἦταν ἀπὸ τον Δία ποῦ την βοήθησε νὰ τα γεννήσει σε μιά σπηλιά, καὶ αὐτὰ ὅταν μεγάλωσαν τιμώρησαν την Δίρκη καὶ τον σύζυγό της βασιλιά της Θήβας.

Ἔτσι παρέμειναν σὰν ἥρωες της Θήβας καὶ βασιλεῖς της.

Ὁ Εὐριπίδης ἔγραψε την σχετική με τον μῦθο τραγωδία «Ἀντιόπη» ποῦ δὲν σώζεται.

Β) Ο Ιἰσμηνός ἦταν γιός της Νιόβης ποῦ σκότωσε τα παιδιά της ὁ Ἀπόλλων γιὰ την προσβολή της στὴν Λητώ. Ο ἰσμηνός ἔγινε ποταμός με το ὁμώνυμο ὄνομα.

Ἄλλη ἐκδοχὴ θέλει τον ἰσμηνός τιτᾶνα γιό του Ὠκεανοῦ καὶ της Τηθύος.

Γ) Οἱ θεϊκές ὀντότητες εἶναι αἰθερικές, καὶ ὁ Διόνυσος παραπονεῖται ἐδῶ ὅτι ἄν καί παιδί του Δία του ἔδωσε ὁ θεός μορφή ἀνθρώπινη (ὑγρὴ).

Αὐτό συμβαίνει σε δαιμονικά ὄντα ποῦ ἔχουν εἰδικὸ προορισμό καὶ ὅταν τον ἐπιτελέσουν ἀποθεώνονται. Ὅπως ὁ Ἡρακλῆς.

Δ) Ο Διόνυσος ἦταν ἀνώτερος δαίμων στὴν κυριαρχία της Δήμητρας ἡ της μούσας Θάλειας, ὅπως μας ἐπεξηγεῖ ἀλλοῦ ὁ Πλούταρχος. Σκοπός του νὰ ὁδηγήσει τους θνητούς, ἀπὸ τις κατώτερες σφαῖρες ὁπού καὶ τους συναντοῦσε σὰν ἄνθρωπος διασκεδαστής (ἀγαθοδαίμων) γιὰ νὰ τους ὁδηγήσει σε ἀνώτερους (θείους) κόσμους.

Ἡ Δήμητρα ἦταν συνήθως ἡ θεά των πόλεων καὶ ἡ Θάλεια τῶν χωρικῶν στὶς ἱερὲς τελετές της ἀναγέννησης της Φύσεως. Με την ἴδια θεία ὑπόσταση.

Ὑπάρχουν ὁμοιότητες του Διόνυσου με τον Κρίσνα, ἀλλὰ ὁ τελευταῖος ἀφορᾶ την μονοθεΐα.

Ἄγαλμα Διόνυσου μυσταγωγού.

Το Ἐρεχθείο εἶναι από τους πιο ιδιόρρυθμους ναούς της ἑλληνικῆς ἀρχαιότητας.

Το Ἐρεχθείο εἶναι από τους πιο ιδιόρρυθμους ναούς της ἑλληνικῆς ἀρχαιότητας. Η ὀνομασία του, ποῦ παραπέμπει στὸ μυθικό βασιλιά της Ἀθήνας Ἐρεχθέα, εἶναι μεταγενέστερη καὶ ἀναφέρεται μόνο στὸν Παυσανία (ἐστί δὲ καὶ οἴκημα Ἐρεχθεῖον καλούμενον, 1, 26,5) καὶ στὸν Πλούταρχο (843Ε). Παλαιότερα ἦταν γνωστός με την ὀνομασία ὁ νεώς ὁ ἀρχαῖος της Ἀθηνᾶς ἡ ἁπλούστερα ὁ ἀρχαῖος νεώς ἢ περιφραστικά ὁ νεώς ὁ ἕν πόλει ἐν ὦ το ἀρχαῖον ἄγαλμα, ἀφοῦ κτίστηκε στὴ θέση του παλαιότερου ναοῦ της Ἀθηνᾶς.

Προβληματική παραμένει ἡ χρονολόγηση του ναοῦ. Ὑπάρχουν δύο διαφορετικές ἀπόψεις. Σύμφωνα με την πρώτη ὁ ναός κτίστηκε κατά τὴ διάρκεια του πελοποννησιακοῦ πολέμου, ἀνάμεσα στὸ 421 με 406 π.Χ., με μία πιθανή διακοπή γύρω στὸ 413 π.Χ. ἐξ αἰτίας της ἥττας στὴ Σικελική Ἐκστρατεία. Σύμφωνα με τὴ δεύτερη ἄποψη ποῦ τὴ διατύπωσε ὁ W. Dorpfeld, ἡ ἀνεγέρσει ξεκίνησε ἀνάμεσα στὸ 438 - 431 π.Χ. Ο ναός ἀποτελοῦσε μέρος του οἰκοδομικοῦ προγράμματος του Περικλῆ, μαζί με τον Παρθενῶνα καὶ τα Προπύλαια, με πιθανό ἀρχιτέκτονα τον Μνησικλή.

Ἀπὸ μία περιγραφή ποῦ βρέθηκε στὴν Ἀκρόπολη πληροφορούμαστε ὅτι κατά την ἐπανάληψη τῶν ἐργασιῶν ἀρχιτέκτονας Ἡ ἰδιορρυθμία του ναοῦ ὀφείλεται στὸ σχῆμα του ποῦ εἶναι διαφορετικό ἀπὸ το συνηθισμένο σχῆμα τῶν ἀρχαίων ναῶν καὶ ὀφείλεται:



α) στὴν ἀνωμαλία του ἐδάφους, μία καὶ το ἔδαφος δὲν ἦταν ἐπίπεδο,


β) στὸ γεγονός ὅτι στὸ κτίριο ἔπρεπε νὰ συμπεριληφθοῦν οἱ παλαιότερες λατρεῖες,

γ) οἱ μυστηριακοῦ χαρακτῆρα λατρεῖες ποῦ τελοῦνταν ἐπέβαλαν μία ἐντελῶς διαφορετική μορφή κτιρίου.



Ὁ ναός ἀρχικά ἦταν ἀφιερωμένος στὴ λατρεία τῶν δύο κύριων θεοτήτων της Ἀττικῆς, της Ἀθηνᾶς καὶ του Ποσειδῶνα (θεοί σύνναοι). Ὁ Ποσειδῶνας, ἄγνωστο σε ποῖα χρονική στιγμή, ταυτίστηκε με τον Ἐρεχθέα. Ὑπήρχαν βωμοί γιὰ τὸν Ἤφαην πρώτη χρονιά ἦταν κάποιος Φιλοκλής, ποῦ ἀντικαταστάθηκε τὴ δεύτερη χρονιά ἀπὸ τον Ἀρχίλοχο. ἱστὸ, τὸν Βούτο, ἐνῶ ἐδῶ κατοικοῦσε καὶ ὁ "οἰκουρός ὄφις". Το κτίριο στὴν ἀρχὴ πρέπει νὰ ἦταν χωρισμένο σε δύο μέρη, ἕνα ἀνατολικό καὶ ἕνα δυτικό. Ἡ ἀρχικὴ διαίρεση του ναοῦ δὲ μας εἶναι γνωστή, ἐξ αἰτίας τῶν ἀλλεπάλληλων μετατροπῶν στὸ πέρασμα των χρόνων.


Σύμφωνα με την Alexandra Lesk ο ναός καταστράφηκε ἀπὸ πυρκαγιά τον 3ο αἱ. π.Χ. ἡ ὁποία ἀκολουθήθηκε, πιθανῶς, ἀπὸ μεγάλου μεγέθους ἐπιδιορθώσεις, στὰ τέλη του 2ου αἱ. π.Χ. Παρεμβάσεις στὸ ναό ἴσως σημειώθηκαν καὶ κατά τὴ μετατροπή σε λατρευτικό χῶρο της Julia Domna στο 2ο αἱ. π.Χ.

Γύρω στὰ τέλη του 4ου αἱ. μ.Χ. ὁ λατρευτικός χῶρος του ἱεροῦ της Ἀθηνᾶς Πολιάδας ἑνοποιήθηκε με τους χώρους λατρείας του Βούτου καὶ του Ἡφαίστου σε ἐνιαίο χῶρο με κίονες, τον ὁποῖο κάλυπτε τοξοειδής θολωτή στέγη. Τον 6ο με 7ο αἰῶνα ὁ ναός μετατράπηκε σε κτίριο τύπου βασιλικῆς καὶ χωρίστηκε σε τρία κλίτη.



Μῦθοι σχετικοί με το Ἐρεχθείο


Μετά ἀπὸ λίγο ξέσπασε πόλεμος ἀνάμεσα στὴν Ἀθήνα καὶ την Ἐλευσῖνα. Οἱ Ἐλευσίνιοι ζήτησαν τὴ βοήθειά του. Ὁ Εὔμολπος με στρατό ἔφτασε ἔξω ἀπὸ την Ἀθήνα, διεκδικῶντας το θρόνο, ὡς γιὸς του Ποσειδῶνα. Στή σύγκρουση τῶν δύο στρατών νίκησε ὁ Ἐρεχθέας καὶ οἱ Ἐλευσίνιοι ἔγιναν ὑποτελεῖς τῶν Ἀθηναίων. Κράτησαν ὅμως το δικαίωμα νὰ γιορτάζουν τα Ἐλευσίνια Μυστήρια. Στὴ μάχη ἐπάνω ὁ Ἐρεχθέας σκότωσε τον Εὔμολπο. Ὁ Ποσειδῶνας ὀργίστηκε με τον Ἐρεχθέα καὶ ζήτησε ἀπὸ το Δία την τιμωρία του. Ο Δίας, ἐκπληρώνοντας την ἐπιθυμία του Ποσειδῶνα, σκότωσε τον Ἐρεχθέα με ἕνα κεραυνό. Σύμφωνα με ἄλλη παράδοση τον σκότωσε ὁ ἴδιος ὁ Ποσειδῶνας, χτυπῶντας τον στὸ κεφάλι με την τρίαινά του. Ἀπὸ τα πολλά χτυπήματα το κεφάλι του Ἐρεχθέα χώθηκε μέσα σε ἕνα .

χάσμα στὴ γῆ

Ὁ Κέκροπας

Ὁ Κέκροπας ἦταν πανάρχαια μορφή της Ἀττικῆς, αὐτόχθονας, γεννημένος ἀπὸ την ἴδια τὴ Γῆ, καὶ διφυής ὡς πρὸς τὴ μορφή, δηλαδή, ἀπὸ τὴ μέση καὶ πάνω ἦταν ἄνθρωπος καὶ ἀπὸ τὴ μέση καὶ κάτω φίδι. Παντρεύτηκε την Ἄγραυλο καὶ γέννησε μαζί της τον Ἐρυσίχθονα -ποῦ πέθανε νωρίς- την Ἄγραυλο (αὐτή ποῦ μένει στοὺς ἀγροὺς), την Ἔρση (δροσιά) καὶ την Πάνδροσο. Καθώς ἔγινε βασιλιάς, ὁ τόπος ποῦ μέχρι τότε ὀνομαζόταν Ἀκτική ἡ Ἀκτῆ, ἀπὸ το ὄνομα του Ἀκταῖου, μετονομάστηκε σε Κεκροπία. Ὁ Κέκροπας κατοίκησε πάνω στὸ βράχο, ἀφοῦ πρῶτα ἔκτισε τα τείχη. Ὅταν ἔφτασαν ἀπὸ τὴ θάλασσα οἱ Κάρες καὶ ἀπὸ τὴ στεριά οἱ Βοιωτοί, ὁ Κέκροπας, γιὰ νὰ τους ἀντιμετωπίσει, σκέφτηκε νὰ μαζέψει τους κατοίκους ποῦ ὡς τότε ζοῦσαν σκόρπιοι καὶ νὰ τους βάλει νὰ μείνουν σε χωριά ποῦ μετά τα ὀργάνωσε σε ἑνιαία πόλη. Με τους κατοίκους ἑνωμένους ἀντιμετώπισε τους εἰσβολεῖς.

Λένε πῶς τότε ἔκανε καὶ την πρώτη καταμέτρηση του πληθυσμοῦ· κάθε κάτοικος ἔπρεπε νὰ φέρει μαζί του μία πέτρα καὶ νὰ τὴ ρίξει σε ἕνα ὁρισμένο μέρος. Ἔτσι μπόρεσε καὶ τους μέτρησε καὶ ἀπὸ το γεγονός αὐτὸ ὀνομάστηκαν λαός (ἀπὸ τὴ λέξη λας = λίθος). Ὁ Κέκροπας παραβρέθηκε καὶ στὴ διεκδίκηση της Ἀθήνας ἀπὸ την Ἀθηνᾶ καὶ τον Ποσειδῶνα εἴτε ὡς μάρτυρας εἴτε ὡς δικαστής.



Ὁ Κέκροπας εἰκονίζεται στὰ ἀριστερά, μισός ἄνθρωπος μισός φίδι. Μαζί με την Ἀθηνᾶ παίρνει μέρος σε μία μυστική τελετουργία μπροστά στὴν ελιά.

τὰ χέρια του κρατάει μικρό ἀρνί γιά τὴ θυσία. Στὴ ρίζα της ἐλιᾶς βρίσκεται το κιβώτιο με τον ἐριχθόνιο, ποῦ ἡ Ἀθηνᾶ ἐμπιστεύτηκε στὶς θυγατέρες του.

Δεξιά μιά γυναῖκα, ἡ Ζευξίππη;)κρατάει τα ὅπλα της θεάς.

Ὁ Κραναός



Ὁ Κέκροπας πέθανε χωρίς νὰ ἀφήσει διαδόχους κι ἔτσι βασιλιάς στὴν Ἀθηνᾷ ἔγινε ὁ Κραναός. Ἦταν κι αὐτὸς αὐτόχθονας. Την ἐποχῆ της βασιλείας του ἔγινε ὁ κατακλυσμός του Δευκαλίωνα. Παντρεύτηκε την Πεδιάδα με την ὁποία ἀπέκτησε τρεῖς κόρες: την Κρανάη, την Κραναίχμη καὶ την Ατθίδα. Ἡ Ατθίδα πέθανε ὅμως νωρίς, γι' αὐτὸ ὁ Κραναός ὀνόμασε τὴ χώρα Ατθίδα ἡ Ἀττικὴ.

Ὁ Αμφικτύων



Ὁ Αμφικτύων ἦταν κι αὐτὸς αὐτόχθονας, ἄν καὶ λέγεται πώς ἦταν γιὸς του Δευκαλίωνα. Εἶχε παντρευτεῖ μία κόρη του Κραναού, ἀλλά αὐτὸ δὲν τον ἐμπόδισε νὰ διώξει τον πεθερό του ἀπὸ την ἐξουσία καὶ νὰ γίνει αὐτὸς βασιλιάς. Την ἐποχῆ της βασιλείας του ἦρθε στὴν Ἀθήνα ἡ λατρεία του Διονύσου, ποῦ την ἔφερε κάποιος Πήγασος ἀπὸ τις Ἐλευθερές. Σύμφωνα με την παράδοση ὁ Ἀμφικτύωνας φιλοξένησε ὁ ἴδιος το θεό καὶ ἐκεῖνος του ἔμαθε νὰ ἀνακατεύει το κρασί με το νερό. Η βασιλεία του Ἀμφικτύωνα δὲν κράτησε πολύ, γιατί διοικοῦσε τόσο ἄδικα την πόλη, ποῦ ὁ λαός ξεσηκώθηκε ἐναντίον του. Ἀρχηγός της ἐξέγερσης ἦταν ὁ Ἐριχθόνιος ποῦ ἐδίωξε τον Ἀμφικτύωνα ἀπὸ το θρόνο.

Ο Εριχθόνιος



Ὁ Ἑριχθόνιος ἦταν κι αὐτὸς αὐτόχθονας καὶ διφυής, ὅπως καὶ ὁ Κέκροπας. Μητέρα του ἦταν ἡ Γῆ καὶ πατέρας του ὁ Ἥφαιστος καὶ γεννήθηκε με ἕναν περίεργο τρόπο. Λένε, λοιπόν, πῶς τον καιρό ποῦ ὁ Ἥφαιστος ἦταν μόνος, γιατί τον εἶχε ἐγκαταλείψει ἡ Ἀφροδίτη, μπῆκε ἡ Ἀθηνᾶ στὸ ἐργαστήριό του, γιὰ νὰ του ζητήσει νὰ της φτιάξει νέα ὅπλα. Ὁ Ἥφαιστος μόλις εἶδε την Ἀθηνᾶ, ἔνιωσε δυνατή ἐρωτική ἐπιθυμία καὶ θέλησε νὰ ἑνωθεῖ μαζί της. Η θεά, ποῦ αἰσθανόταν ἀποστροφή γιὰ την ἐρωτική πράξη, τον ἀπέκρουσε κι ἔφυγε, ἐνῶ ἐκεῖνος την ἀκολουθοῦσε με δυσκολία. Κάποια στιγμή την πρόφτασε. Ἡ Ἀθηνᾶ τον κτύπησε με το δόρυ της, ἀλλὰ το σπέρμα του Ἥφαιστου ἔπεσε στὸ πόδι της. Τότε ἡ θεά πῆρε μία τούφα μαλλί, σκούπισε το πόδι της καὶ το πέταξε στὴ Γῆ.

Ἡ Γῆ γονιμοποιήθηκε καὶ γέννησε ἕνα ἀγόρι ποῦ το ὀνόμασαν Ἐριχθόνιο (ἀπὸ το ἔριο = μαλλί καὶ χθῶν = γῇ). Μόλις γεννήθηκε το παιδί, το πῆρε ἡ Ἀθηνᾶ νὰ το μεγαλώσει, κρυφά ὅμως ἀπὸ τους ἄλλους θεούς. Του ἔσταξε στὰ μάτια δύο σταγόνες ἀπὸ το αἷμα της Γοργῶς. Ἡ μία σταγόνα ἦταν γιά νὰ φέρνει το θάνατο στοὺς ἐχθρούς του καὶ ἡ ἄλλη γιά νὰ τον προφυλάει ἀπὸ τις ἀρρώστιες. Συγχρόνως του ἔδωσε καὶ δύο φίδια νὰ τον προστατεύουν. Πῆρε τα δύο φίδια καὶ μαζί με το μωρό τα ἔκλεισε σε ἕνα κιβώτιο, ποῦ ἀφοῦ το σφράγισε καλά, το ἔδωσε στὶς κόρες του Κέκροπα νὰ το φυλᾶνε. Αὐτὲς ὅμως, ἡ Ἕρση καὶ ἡ Πάνδροσος, ἄνοιξαν το κιβώτιο. Μόλις ἀντίκρισαν το μωρό με τα φίδια τις κυρίεψε ἕνα εἶδος τρέλας ποῦ τις ἔκανε νὰ πᾶνε νὰ πέσουν ἀπὸ τα τείχη της Ἀκρόπολης. Μαθαίνοντας ἡ Ἀθηνᾶ τι ἔκαναν οἱ κόρες του Κέκροπα, πῆρε το μωρό καὶ το ἔκλεισε στὸ ναό, ποῦ ἀργότερα ὀνομάστηκε Ἐρεχθείο, ὅπου το ἀνάθρεψε με δική της φροντίδα.

Περιστερά: Ἡ Γῆ ξεπροβάλλει ἀπὸ κάποιο χάσμα γιὰ νὰ παραδώσει το νεογέννητο Ἐριχθόνιο στὴν Ἀθηνᾶ. Ἀριστερά καμαρώνει ὁ Ἥφαιστος. - Δεξιά: Ἡ Ἀθηνᾶ τοποθετεῖ τὸν Ἐριχθόνιο σ' ἕνα κιβώτιο, βάζοντας δύο φίδια γιὰ φύλακες.



Ὅταν μεγάλωσε ὁ Ἐριχθόνιος, ἔδιωξε τον Ἀμφικτύωνα ἀπὸ το θρόνο κι ἔγινε αὐτὸς βασιλιάς. Στὰ χρόνια του ἦρθε ἀπὸ την Αἴγυπτο στὴν Ἑλλάδα ὁ Δαναός με τις 50 κόρες του πάνω σ' ἕνα καράβι με 50 κουπιά, την πεντηκόντορο, ποῦ την ἔφτιαξαν τότε γιὰ πρώτη φορά.

Στήν Ἀθήνα ἀρχίσαν οἱ κάτοικοι νὰ χωρίζονται σε φυλές, ἀνάλογα με την καταγωγή της οἰκογένειάς του καὶ τους προπάτορές τους. Ἔτσι σχηματίστηκαν οἱ τέσσερις φυλές: ἡ Δίας, ἡ Ἀθηναΐς, ἡ Ποσειδωνιάς καὶ ἡ Ἡφαιστιάς. Την ἴδια περίοδο ἀρχίσαν να γιορτάζονται καὶ τα Παναθήναια καὶ σύμφωνα με την παράδοση ὁ “'Εριχθόνιος ἦταν ὁ πρῶτος ποῦ ἔστησε ἕνα ξύλινο ἄγαλμα της Ἀθηνᾶς πάνω στὴν Ἀκρόπολη. Παντρεύτηκε την νύμφη τῶν ποταμῶν Πραξιθέα καὶ ἀπὸ το γάμο αὐτὸ γεννήθηκε ὁ Πανδίονας.



Ὁ Πανδίονας

Ὁ Πανδίονας παντρεύτηκε τὴ Ζευξίππη, την ἀδελφὴ της μητέρας του, κι ἔκανε μαζί της δύο κόρες, την Πρόκνη καὶ τὴ Φιλομήλα καὶ δύο δίδυμα ἀγόρια, τον Ἐρεχθέα καὶ τον Βούτη.

Ὁ Ἐρεχθέας



Μετά το θάνατο του Πανδίονα ὁ Βούτης καὶ ὁ Ερεχθέας μοίρασαν την κληρονομιά. Ὁ Ἐρεχθέας κληρονόμησε το θρόνο, ἐνῷ ὁ Βούτης ἔγινε ὁ ἱερέας της Ἀθηνᾶς καὶ του Ποσειδῶνα, ποῦ εἰδικά στὴν Ἀθήνα τον ἔλεγαν "Ποσειδῶνα του Ἐρεχθέα".

Ὁ Ἐρεχθέας παντρεύτηκε την Πραξιθέα καὶ ἀπέκτησε μαζί της τρία ἀγόρια, τον Κέκροπα, τον Πάνδωρο καὶ τον Μητίονα, και τέσσερα κορίτσια, την Πρόκριδα, την Κρέουσα, τη Χθονία καὶ την Ὡρείθυια. Ὁ Βορέας ἅρπαξε την Ὡρείθυια καὶ γέννησε μαζί της την Χιόνη. Ἡ Χιόνη με τὴ σειρά της ἑνώθηκε κρυφά με τον Ποσειδῶνα καὶ γέννησε τον Εὔμολπο. Γιὰ νὰ μὴν την ἀνακαλύψει ὁ Βορέας, μόλις γεννήθηκε το παιδί, το ἔριξε στὴ θάλασσα. Ὁ Ποσειδῶνας το πῆρε καὶ το ἔδωσε νὰ το ἀναθρέψει ἡ Βενθεσικήμη. Μετά ἀπὸ καιρό καὶ διάφορες περιπλανήσεις ὁ Εὔμολπος βρέθηκε στὴ Θράκη με το γιὸ του Ἴσμαρο, νὰ ζητάει καταφύγιο στὸ βασιλιά Τεγύριο. Ἐπειδή ὅμως θέλησε νὰ ἀνατρέψει τον Τεγύριο, ἀναγκάστηκε νὰ φύγει κι ἔτσι κατέληξε στὴν Ἐλευσῖνα, ὅπου ὀργάνωσε τις θρησκευτικές τελετές καὶ καθιέρωσε τα Ἐλευσίνια Μυστήρια. Κάποια στιγμή, μετά το θάνατο του γιοῦ του, ἐπέστρεψε στὴ Θράκη, κοντά στὸν Τεγύριο καὶ πῆρε το βασίλειο του γιοῦ του Ἴσμαρου.

Οι ανέκδοτες και επίκαιρες επιστολές του Ι.Καποδίστρια

 

Οι ανέκδοτες και επίκαιρες επιστολές του Ι.Καποδίστρια

Εκπληκτικά επίκαιρες αποδεικνύονται οι 37 ιδιόχειρες επιστολές του Ιωάννη Καποδίστρια, οι οποίες θα δημοπρατηθούν στις 24/06 από τον οίκο δημοπρασιών Πέτρος Βέργος μαζί με συνολικά 442 σπάνια βιβλία, έγγραφα και χαρακτικά. Πρόκειται για επιστολές που απευθύνονται στον στενό συνεργάτη του Αλέξανδρο Κοντόσταυλο (1789-1865) και αναφέρονται σε τρέχουσες κρατικές υποθέσεις, κυρίως οικονομικού χαρακτήρα, των ετών 1828-30.

Οι ανέκδοτες, ως τώρα, επιστολές του Καποδίστρια είναι εξαιρετικά επίκαιρες, αφού αποκαλύπτουν τις αγωνιώδεις προσπάθειές του να βάλει τάξη στις υποθέσεις του νεοσύστατου κράτους χωρίς να υπολογίζει το οποιοδήποτε κόστος.

Χαρακτηριστικά είναι όσα γράφει για τους ισχυρούς Έλληνες της εποχής: «…Θα με λυπούσε πολύ αν ο εγωισμός και η φιλοχρηματία των οικονομικά ισχυρών, των ανθρώπων με υπόληψη και των γαιοκτημόνων με ανάγκαζε να καταφύγω στη βία. Όμως, αν πρέπεινα το κάνω δεν θα διστάσω, γιατί μου είναι αδύνατον να σταματήσω ή να κάνω πίσω…» (29/02/1828).

Σε άλλη επιστολή του απαντάει στη διαβεβαίωση του Κοντόσταυλου ότι ο προϋπολογισμός του κράτους είναι ισοσκελισμένος: «…Δεν συμμερίζομαι τη γνώμη σας σχετικά με τους εθνικούς πόρους και την ισορροπία που βρίσκετε ανάμεσα στα έξοδα και τα έσοδα. Αν συνυπολογίσετε τη φοβερή δυστυχία του λαού και την αφορία που θα μπορούσε να πλήξει επί μακρόν το έδαφος της Ελλάδας, ελλείψει πιστώσεων και κεφαλαίων, θα βλέπατε ότι τα μέσα που διαθέτουμε είναι τελείως δυσανάλογα προς τις ανάγκες μας, πράγμα που με ανησυχεί, διότι μπορώ και συμπάσχω, και υποφέρω περισσότερο από τους δυστυχείς που μου ζητούν ψωμί και δεν μπορώ να τους δώσω…»(13/04/1828). Θα μπορούσαν να είναι τα λόγια ενός σύγχρονου πολιτικού(σχόλιο: όχι δεν θα μπορούσαν, γιατί είναι όλοι προσκυνημένοι και χωρίς ούτε το 1‰ των ικανοτήτων του).

Ο Αλέξανδρος Κοντόσταυλος ήταν ο επιχειρηματίας και πολιτικός που αγόρασε τα μηχανήματα του πρώτου νομισματοκοπείου με εντολή του κυβερνήτη. Ο Καποδίστριας προσπάθησε να ανορθώσει την κατεστραμμένη ελληνική οικονομία(υπό τον έλεγχο των «προστάτιδων» Δυνάμεων από τον Αγώνα κιόλας) με την βοήθεια του φίλου του από την Ελβετία(αυτός την έκανε το κράτος υπόδειγμα που είναι από τον 18ο αι.) Εϋνάρδου(Jean-Gabriel Eynard, 1775-1863), οοποίος είχε την άποψη αυτή για τους «Έλληνες» πολιτικούς: «Οι πληγές της Ελλάδος είναι οι αρχηγοί της. Άπαντες έχουν γλώσσαν χρυσωμένην. Ασχολούνται(κατά το πλείστον τουλάχιστον) αποκλειστικώς με τα ιδιαίτερα συμφέροντά των. Καί τούτο υπό το πρόσχημα του αγνοτέρου πατριωτισμού. Άπαντες είναι ικανότατοι εις το να προβάλλουν τον εαυτόν των και να εκμηδενίζουν τους αντιπάλους των με εκθέσεις πλήρεις υπερβολής».Απόσπασμα από την μακροσκελή επιστολή(30/11/1832) προς τον Όθωνα, που μόλις είχε επιλεγεί από τις Μ. Δυνάμεις ως 1ος Έλληνας βασιλιάς.

Διαχείριση του δημοσίου χρήματος και πάταξη της διαφθοράς Ο Καποδίστριας προχώρησε και οργάνωσε την κάθε κρατική υπηρεσία με λογιστική τάξη και ακρίβεια ώστε να γίνεται έλεγχος για τη διαχείριση του δημοσίου χρήματος και να επιβάλλονται κυρώσεις κατά της διαφθοράς. Στις περιπτώσεις όπου: «… παράπονα κατά της παρανόμου πολιτείας των τε λιμεναρχών και των υγειονόμων και των δασμοτελωνών, εκτρεπομένων ειςκαταχρήσεις πιεστικάς του λαού, των οποίων λαμπρά απόδειξις είναι ο σήμερον όχι μόνον άνετος βίος, αλλά και η σκανδαλώδης πολυτέλειααυτών,… Θέλει διορισθή άνευ αναβολής επίτηδες γενικός επιθεωρητής όλων των λιμένων της επικρατείας με αρμοδιότητες οπόταν ευρίσκη ελλείψεις, υποψίαν διδούσας σφετερισμού ή κακοπολιτείας, να τους διαπαύη της υπηρεσίας, να τους εγκαλή προς την κυβέρνησιν, και αντ’ αυτών να καθιστά άλλους προσωρινώς…».

Οι υπόλογοι πολιτικοί και στρατιωτικοί έπρεπε να αποδώσουν τα πεπραγμένα για τον χειρισμό λογαριασμών: «Δεν αγνοείτε δε ότι ο έλεγχος συνίσταται όχι μόνο εκ της εξετάσεως των λογαριασμών και των αυτοίς προσκείμενων εγγράφων, αλλά και εκ του βασανισμού των πεπραγμένων. Και ουδείς πολιτευτής διατάξας ή τελέσας δαπάνας υπέρ της πολιτείας δύναται να απαλλαχθή της ευθύνης, εαν το ελεγκτικό συμβούλιον δεν λάβη απόδειξιν οτι τα εις τας δαπάνας προσνεμηθέντα χρήματα εδαπανήθησαν άνευ καταχρήσεως και σφετερισμού».

Προασπίστηκε την οικονομία του δημοσίου χρήματος:«Ελπίζομεν ότι, όσοι εξ υμών μεθέξωσι μετά της Κυβερνήσεως εις την προσωρινήν Διοίκησιν, καθώς και οι λοιποί των πολιτών, όσοι προσκληθώσιν επί τούτω θέλουν γνωρίσει μεθ’ ημών, ότι εις τας παρούσας περιστάσεις οι εν δημοσίοις υπουργήμασι δεν είναι δυνατόν να λαμβάνουν μισθούς αναλόγους με τον βαθμόν του υψηλού υπουργήματός των και με τας εκδουλεύσεις των, αλλ’ ότι οι μισθοί ούτοι πρέπει να αναλογούν ακριβώς με τα χρηματικά μέσα, τα οποία έχει η κυβέρνησις εις την εξουσίαν της».

Σε κρίσιμες στιγμές μάλιστα εκάλεσε τους δημοσίους υπαλλλήλους να παραιτηθούν, όσοι είχαν την δυνατότητα, οριστικά ή προσωρινά από το μισθό τους ολικά ή μερικά. Ο Καποδίστριας γνώριζε ότι η διαφθορά του δημοσίου βίου είναι καταστρεπτική για τον τόπο.Ο ίδιος αποκάλυψε κάτι συγκλονιστικό και εν πολλοίς άγνωστο στους νεώτερους Έλληνες:«…Τούτο αν δε βάλωμεν εις τάξιν, αδύνατος είναι ο επισιτισμός του στρατεύματος. Έχω δε ανά χείρας υλικήν την απόδειξιν, ότι και η συντριβή του Μεσολογγίου από τοιούτων ιεροσυλιών προήλθε, πωλουμένων ανοσιοκερδώς εν Ιθάκη και εν Ζακύνθω των διά μεγίστων δυσκολιών εις Μεσολόγγιον πεμπομένων τροφών και του οψαρίου αυτού. Το χρέος μου λοιπόν έκαμα και τους τοιούτους ανθρώπους εις τρόμον έβαλα, λαλήσας κατά πρόσωπον στερράς αληθείας. Οι λόγοι όμως πρέπει να έχωσι τέλος, και τότε φθάνει ο πάταγος, και πατάξω, και υμάς παρακαλώ να πατάξετε ισχυρώς».

‘Άρτου και χρημάτων ανάγκην έχομεν Ο Καποδίστριας πραγματοποίησε πάμπολλες εκκλήσεις προς τους Έλληνες και φιλέλληνες του εξωτερικού να βοηθήσουν οικονομικάτην χώρα: «…’Άρτου και χρημάτων ανάγκην έχομεν. Εγώ εκ των λειψάνων της μικράς μου περιουσίας έδωκα ήδη. Κάμετε και εσείς, Κύριοι παν ό,τι δύνασθε προς βοήθειάν μας,στέλλοντες σίτον αραβόσιτον, όρυζαν και άλευρα και ό,τι εξοδεύσετε θα σας πληρωθεί εν καιρώ και παρά της Εθνικής Τραπέζης. Θαρσείτε Κύριοι ότι η Θεία Πρόνοια δεν θέλει μας εγκαταλείψει. Αλλά θυμηθείτε συγχρόνως ότι αυτή τους κόπους σας ευλογήσασα και βίους καλλίστους εξασφαλίσασα εις υμάς, σας προετοίμασε να αισθάνεσθε χαράν και ικανοποίησιν εις την εκπλήρωσιν των οφειλομένων προς την Ελλάδα».

Ο Καποδίστριας σύναψε δάνεια με στόχο να ενισχυθούν οι γεωργοί και οι ακτήμονες: «… η κυβέρνησις δανείζουσα εις αυτούς(γεωργούς και ακτήμονας) ίνα κατασκευάσωσι καλύβας, και αγοράσωσι βόας και σπόρους, ήθελε τους αναδείξη πολίτας ειρηνικούς και χρησίμους». Η επιβολή και η είσπραξη των φόρων έγινε απ’ ευθείας από την Κυβέρνηση με δικαιοσύνη και ισότητα χωρίς τη μεσολάβηση των προκρίτων ώστε να αποφευχθεί η φοροδιαφυγή και η δυνάστευση των πολιτών. Είχε δε να παλέψει όχι μόνο με την ένδεια των πολιτών αλλά και τη νοοτροπία ορισμένων περιοχών όπου διακήρυτταν: «Ουδέποτε επλήρωσεν η Μάνη, και δεν έπρεπε να καθιερωθή τοιαύτη κακή συνήθεια». Αλλά όχι μόνο δεν επλήρωναν τους φόρους αλλά ενίοτε άρπαζαν και τα δημόσια ταμεία.Αξιοποιήθηκαν οι εθνικοί πόροι και τα κληροδοτήματα του εσωτερικού και εξωτερικού. Όλα αυτά τα μέτρα απέδωσαν, όπως ο ίδιος ομολογεί: «Αι πρόσοδοι της Ελλάδος εδιπλασιάσθησαν σχεδόν αφ’ ότου εγώ ήλθον.Το μεν παρελθόν έτος έδωκαν περί τα 3.000.000 φράγκων, το δε παρόν υπόσχονται περί τα 5.000.000». Το κράτος άρχισε να λειτουργεί, τα έσοδα συνήχθησαν, αξιοποιήθηκε ο εθνικός πλούτος, αν και τα έξοδα για τις στρατιωτικές δαπάνες λόγω του πολέμου τα χρόνια 1828-9 ανέρχονταν στο 73% των εσόδων και τα χρόνια 1829-30 στο 63%.

Η διαφορά του Καποδίστρια από τους σημερινούς κυβερνήτες! Ο Καποδίστριας δεν αγκιστρώθηκε στην εξουσία και δεν θέλησε να κυβερνήσει για πάντα την Ελλάδα ακόμα και όταν του δόθηκε η ευκαιρία. Όταν «Οι δ’ επιζώντες ενθυμούνται ότι, ότε η παρά της εν Άργει Εθνοσυνελεύσεως σταλείσα επιτροπή ίνα υποβάλη αυτώ το εξ εκατόν πεντήκοντα χιλιάδων φοινίκων ψήφισμα είπεν ότι το έθνος ην έτοιμον να ονομάση και ηγεμόνα τον Κυβερνήτην, εκείνος προέτεινεν ως άλλος Φερεκύδης την δεξιάν, υπονοών ότι ο ηγεμών έπρεπε να κατάγεται εξ αίματος βασιλικού και να μη έχη τας χείρας τραχείας ως αυτός ένεκα της πολλής εργασίας». Πίστευε ότι το συμφέρον της Ελλάδος ήταν να έχει ηγεμόνα από βασιλική γενιά ώστε οι Μεγάλες Δυνάμεις να αναγνώριζαν πιο εύκολα την ανεξαρτησία της.Επίσης, ήταν αντίθετος στην ιδέα ότι, για να κυβερνήσει, έπρεπε να στηριχθεί στα όπλα. «…. Δεν φρονώ ότι η νέα ελληνική κυβέρνησις πρέπει να έλθη εις την Ελλάδα επί κεφαλής λόχων και πυροβόλων. Τούτο είναι έξω των δυνάμεών μου, αλλά και αν ηδυνάμην, δεν θα ηρχόμην τοιουτοτρόπως».

Αυτή ήταν η ευγενική ψυχή του Καποδίστρια ο οποίος προέτασσε των πάντων το συμφέρον της πατρίδας την οποία υπηρέτησε χωρίς ουδόλως να τη ζημιώσει. Η προσωπική του ζωή ήταν πρότυπο ήθους. Έλληνες από τη Μαριανούπολη, θέλοντας να τον ευχαριστήσουν για τη βοήθειά του προς την κοινότητά τους, του έδωσαν ένα μεγάλο χρηματικό ποσό. Αρνήθηκε να το δεχθεί και για να μην τους προσβάλλει τους είπε: «… δέχομαι το δώρο σας. Αλλά με τον όρο να καταθέσετε αυτά τα χρήματα σε Τράπεζα και με τους τόκους να προσλάβετε Έλληνα διδάσκαλο για να σας διδάσκει τη μητρική σας γλώσσα. Γιατί αποτελείεντροπή, όντας Έλληνες στην καταγωγή, στο φρόνημα και στη θρησκεία, να αγνοείτε την ευγενέστερη και πλουσιότερη γλώσσα του κόσμου, που την διδάσκονται τόσοι άλλοι αλλοεθνείς …».

Στις 11 Μαρτίου φτάνει με καράβι στην Χαλκιδική ο Φιλικός Εμμανουήλ Παππάς

Στις 11 Μαρτίου φτάνει με καράβι στην Χαλκιδική ο Φιλικός Εμμανουήλ Παππάς με εντολή να οργανώσει την επανάσταση. Πολλοί καλόγεροι από το Άγιο Όρος ξεσηκώνονται έτοιμοι να τον ακολουθήσουν και γίνονται επαφές με Μακεδόνες οπλαρχηγούς σε μια προσπάθεια να προετοιμαστεί μια συντονισμένη εξέγερση.


Στα μέσα Μαρτίου 1821 ο Παπαφλέσσας είχε ολοκληρώσει τον κύκλο των περιοδειών του στην Πελοπόννησο και βρισκόταν μαζί με τον Αναγνωσταρά στη Μεσσηνία, που ήταν η περιοχή για την οποία είχε ταχθεί υπεύθυνος από την Φιλική Εταιρεία. Ο Κολοκοτρώνης ήταν επίσης στο χώρο ευθύνης του, τη Μάνη. Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος ήταν κρυμμένος στην Πάτρα, έτοιμος να αναλάβει δράση. Άλλοι Φιλικοί ήταν σε διάφορους χώρους ευθύνης ο καθένας. Παρά τις αμφιβολίες των προεστών, το κλίμα στην Πελοπόννησο ήταν έντονα επαναστατικό και ένας σπινθήρας έλειπε για την έκρηξη. Στο δεκαήμερο μεταξύ 14-25 Μαρτίου δόθηκε το έναυσμα της επανάστασης σε διαφορετικά σημεία στο Μοριά.Στις 14 Μαρτίου 1821 καταφθάνει στη Ζάχολη , από το Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία του Κούτου , ο ηγούμενος Γερμανός ,όπου μετά από πανηγυρική δοξολογία στον ναό του Αγίου Γεωργίου,υψώνει την Σημαία της Επαναστάσεως με τα σύμβολα της Φιλiκής Εταιρείας και μαζί με τους Ζαχολίτες οπλαρχηγούς Παναγιωτάκη Γεραρή και Χρήστο Ζίνη ή Ζαχολίτη εκδιώκουν από την Ζάχολη τις τούρκικες οικογένειες.


Στό Φενεό ο Αναγνώστης Κορδής και ο Χρήστος Ζαχολίτης, μετά από συμπλοκή σκότωσαν τούρκους γυφτοχαράτζηδες και ύστερα με ένοπλους Ζαχολίτες ενίσχυσαν τη μικρή δύναμη του Φιλικού Νικόλα Σολιώτη που μαζί με τους Ζαχολίτες επιτέθηκε σε Οθωμανούς φοροεισπράκτορες (χαρατζήδες) στο χωριό Πόρτα των Καλαβρύτων. Παράλληλα ο Παναγιωτάκης Γεραρής με 60 Ζαχολίτες ξεκίνησε γιά να λάβει μέρος στην πολιορκία της Ακροκορίνθου που άρχισε στις 24 Μαρτίου.


Στις 20 Μαρτίου ο Σολιώτης με τους Πετμεζαίους χτύπησαν τους Οθωμανούς στους τρεις πύργους των Καλαβρύτων, όπου κλείστηκαν οι ντόπιοι μουσουλμάνοι και ξεκίνησαν την πολιορκία τους πιάνοντας τον πασά των Καλαβρύτων Αρναούτογλου . Στις 21 Μαρτίου, ξεσηκώθηκε η Πάτρα από τους Φιλικούς Παναγιώτη Καρατζά, Βαγγέλη Λειβαδά και Ν. Γερακάρη και οι Οθωμανοί αναγκάστηκαν να κλειστούν στο φρούριό της και η Μάνη με τους Κολοκοτρώνη, Παπαφλέσσα, Νικηταρά και Κεφάλα. Στη Μάνη εξοπλίστηκαν 2.000 Μανιάτες και Μεσσήνιοι με πολεμοφόδια που είχαν σταλεί από τους Φιλικούς της Σμύρνης και είχαν φτάσει εκεί με καράβια. Στις 23 Μαρτίου μπήκαν στην Καλαμάτα και αυτό είναι η πρώτη πολεμική επιτυχία της επανάστασης. Στις 24 Μαρτίου μαζεύτηκαν στα περίχωρα της Καλαμάτας γύρω στους 5.000 Έλληνες για να πάρουν την ευλογία της Εκκλησίας και την ίδια μέρα ξεσηκώθηκε η Φωκίδα στη Ρούμελη.


Στην Καλαμάτα συστάθηκε η Μεσσηνιακή γερουσία και ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης τοποθετήθηκε επικεφαλής της. Πρώτη πράξη της νέας εξουσίας ήταν να στείλει έγγραφο προς τα χριστιανικά έθνη ζητώντας τη βοήθειά τους και αυτό το έγγραφο είναι και η πρώτη πράξη διεθνούς δικαίου της επανάστασης. Στην Πάτρα ιδρύθηκε το Αχαϊκό διευθυντήριο, από τους προεστούς Ανδρέα Λόντο και Χαραλάμπη, τον Παπαδιαμαντόπουλο και το δεσπότη Παλαιών Πατρών Γερμανό.


Στα πριγκιπάτα η επανάσταση εξαπλώνεται με επιτυχία. Οι Ρουμάνοι σύμμαχοι ήταν συσπειρωμένοι γύρω από τον εθνικό τους ηγέτη, συνεργάτη των Φιλικών Τούντορ (Θεόδωρος) Βλαντιμιρέσκου, που είχε κηρύξει επανάσταση ένα μήνα πριν ο Υψηλάντης περάσει τον Προύθο. Στις 21 Μαρτίου ο Βλαντιμιρέσκου με 6.000 πεζούς και 2.500 ιππείς καταλαμβάνει το Βουκουρέστι μέσα σ ένα κλίμα γενικού ενθουσιασμού του πληθυσμού και ακολουθεί ο Υψηλάντης που μπήκε στην πόλη με τον στρατό του στις 27 Μαρτίου. Όλα έδειχναν ότι τα δύο κινήματα, θα συνεργάζονταν για την επιτυχία της εξέγερσης όμως για ποικίλους λόγους αυτό δεν έγινε.


Η 25η Μαρτίου είναι εθνική εορτή, καθώς είχε οριστεί με βασιλικό διάταγμα του Όθωνα στις 15 Μαρτίου του 1838 ως επέτειος της έναρξης της Επανάστασης, μάλλον με την έννοια της συμπύκνωσης στην ημέρα αυτή των επαναστατικών γεγονότων των ημερών.


Για το τί έγινε εκείνες τις ημέρες υπάρχουν πολλές διαφορετικές απόψεις. Σύμφωνα με την παράδοση στις 25 Μαρτίου του 1821, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλόγησε μία ελληνική σημαία και κήρυξε την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης στο μοναστήρι της Αγίας Λαύρας. Όμως, η Ελληνική Επανάσταση είχε ήδη ξεκινήσει στις 21 Φεβρουαρίου από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη στο Ιάσιο. Ο ίδιος ο Γερμανός δεν αναφέρει απολύτως τίποτα σχετικό στα απομνημονεύματά του, για την ημέρα εκείνη, αλλά αντιθέτως ότι δε βρισκόταν στη Λαύρα. Παρ'ολα αυτά το γεγονός οτι ο Παλαιών Πατρών Γερμανός άφησε ανολοκλήρωτα απομνημονεύματα δεν μας αφήνει να βγάλουμε ασφαλή συμπεράσματα.


Οι περισσότεροι ιστορικοί, όπως αναφέρει ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, ήταν της άποψης που αναφέρεται στα απομνημονεύματα του Παλαιού Πατρών Γερμανού, δηλαδή, "οι δε συγκεντρωθέντες αποφάσισαν να μην δώσουν αιτίαν τινά, αλλά ως φοβισμένοι να παραμερίσωσι εις ασφαλή μέρη". Άλλοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι ο πυρήνας της όλης ιστορίας διασώζει κάποια ιστορική αλήθεια, βασιζόμενοι σε προσωπικά αρχεία αγωνιστών και ιεραρχών του 1821, που ισχυρίζονται ότι ο Παλαιών Πατρών Γερμανός τέλεσε δοξολογία στις 17 Μαρτίου στην Αγία Λαύρα, ύψωσε το λάβαρο και όρκισε ορισμένους κοτζαμπάσηδες και επισκόπους του Μωριά, που βρίσκονταν εκεί για τον εορτασμό του Αγίου Αλεξίου. Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι συγκεντρωμένοι έφυγαν από την Αγία Λαύρα έχοντας γνώση της επικείμενης έναρξης επανάστασης.

Ἡ πρώτη στρατιωτικὴ ἀντίδραση ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανοὺς στὶς εἰδήσεις γιὰ ἐξέγερση τῶν Ἑλλήνων

Ἡ πρώτη στρατιωτικὴ ἀντίδραση ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανοὺς στὶς εἰδήσεις γιὰ ἐξέγερση τῶν Ἑλλήνων ἦρθε ἀπὸ τὸν Γιουσοὺφ πασᾶ Σέρεζλη (ἀπὸ τίς Σέρρες). Βρισκόταν μὲ στρατὸ στὸ Βραχώρι (Ἀγρίνιο) καθ' ὁδὸν πρός την Εὔβοια ὅταν ἔμαθε γιὰ τὴν πολιορκία τῆς Πάτρας. Διεκπεραιώθηκε μέσῳ Ρίου στὴν Πελοπόννησο στὶς 3 Ἀπριλίου, ἔκαψε τὴν Πάτρα, αἰφνιδίασε καὶ διάλυσε τοὺς πολιορκητὲς τοῦ φρουρίου της καὶ ἐγκαταστάθηκε ἐκεῖ. Τὸ φρούριο (ἀκρόπολη) τῆς Πάτρας καὶ τὰ γειτονικὰ φρούρια τοῦ Μοριᾶ (Ρίο) καὶ τῆς Ρούμελης (Ἀντίρριο) θὰ μείνουν στὰ χέρια τῶν Ὀθωμανῶν σὲ ὅλη τὴ διάρκεια τοῦ πολέμου, δίνοντας στὰ τουρκικὰ στρατεύματα μιὰ σημαντικὴ δίοδο πρόσβασης πρὸς τὰ ἐνδότερα τῆς Πελοποννήσου.

Ἀρχὲς Ἀπριλίου ἄρχισαν νὰ κινοῦνται καὶ τὰ νησιά. Παρόλο ποὺ ἡ Φιλικὴ Ἑταιρεία εἶχε διείσδυση σὲ αὐτὰ παρατηρεῖται σχετικὴ καθυστέρηση στὸν ξεσηκωμό, ποὺ ὀφείλεται σὲ τοπικὲς ὀργανωτικὲς ἀλλὰ καὶ κοινωνικὲς ἰδιαιτερότητες, καὶ σὲ κάποια ἀπὸ αὐτὰ λαϊκὲς ἐξεγέρσεις προηγοῦνται καὶ ἐπισπεύδουν τὴν κήρυξη τῆς ἐπανάστασης. Στὶς 30 Μαρτίου ξεσηκώθηκε ἡ Ὕδρα ἀπὸ τὸν πλοίαρχο δεύτερης σειρᾶς Ἀντώνη Οἰκονόμου. Οἱ οἰκοκυραῖοι (πλοιοκτῆτες) ἦταν διστακτικοὶ καὶ ὁ Οἰκονόμου ἵδρυσε στὶς 31 Μαρτίου τὴ Διοίκηση, σὲ ἀντιδιαστολὴ μὲ τὴν ὑπάρχουσα Καγγελαρία. Στὶς 3 Ἀπριλίου ξεσηκώθηκαν ἀπὸ ντόπιους φιλικοὺς οἱ Σπέτσες καὶ ἀκολούθησαν ὁ Πόρος, ἡ Σαλαμῖνα καὶ ἡ Αἴγινα καὶ στὶς 10 Ἀπριλίου τὰ Ψαρά. Τὴν ἴδια μέρα ὁ ἀρματολὸς Γιάννης Δυοβουνιώτης μπῆκε στὴν Μπουδουνίτσα (Μενδενίτσα) τῆς Ρούμελης.

Στὴν Ἀττικὴ ὁ Φιλικὸς Μελέτης Βασιλείου καὶ ἄλλοι ντόπιοι μικροκαπετάνιοι ἀφοῦ στρατολόγησαν ἀγρότες καὶ χωρικοὺς γιὰ ἀρκετὲς μέρες, μπῆκαν αἰφνιδιαστικὰ στὴν Ἀθήνα στὶς 15 Ἀπριλίου, περιορίζοντας τοὺς ντόπιους μουσουλμάνους στὸ κάστρο τῆς Ἀκρόπολης καὶ τὴν ἴδια μέρα ἡ Ὕδρα κήρυξε ἐπισήμως τὴν ἐπανάσταση. Στὶς 18 Ἀπριλίου οἱ Ρουμελιῶτες ἀρματολοὶ Διάκος, Δυοβουνιώτης καὶ Πανουργιὰς μπῆκαν στὸ Πατρατζίκι (Ὑπάτη) καὶ τὴν ἴδια μέρα ξεσηκώθηκε ἡ Σάμος μὲ τὸν Φιλικὸ Λυκοῦργο Λογοθέτη.

Ἡ στρατιωτικὴ ἀπάντηση τοῦ Χουρσὶτ πασᾶ τῆς Πελοποννήσου, ποὺ βρισκόταν στὰ Γιάννενα διευθύνοντας τίς ἐπιχειρήσεις ἐναντίον τοῦ Ἀλὴ πασᾶ, προέβλεπε τὴν προσβολὴ τῆς ἐξέγερσης στὴν Πελοπόννησο μὲ τακτικὸ στρατό, πεζικὸ καὶ ἱππικό, ἀπὸ δύο μεριές: Ἀπὸ τὴ μιὰ ἀπευθείας διεκπεραίωση στρατευμάτων μέσῳ Ρίου-Ἀντιρρίου καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη κάθοδο διαμέσου τῆς ἀνατολικῆς Στερεᾶς μὲ καταστολὴ τῆς ἐξέγερσης ποὺ εἶχε ἤδη ἀρχίσει ἐκεῖ. Τὸ πρῶτο σκέλος τῶν στρατευμάτων ὑπὸ τὴ διοίκηση τοῦ Μουσταφάμπεη, πέρασε στὴν Πελοπόννησο πολὺ νωρὶς (6 Ἀπριλίου) καὶ ἐπιδόθηκε σὲ συστηματικὲς καταστροφὲς πόλεων ποὺ εἶχαν περιέλθει στοὺς ἐξεγερμένους. Τὸ δεύτερο σκέλος τῶν στρατευμάτων ὑπὸ τὸν Ὀμὲρ Βρυώνη καὶ τὸν Κιοσὲ Μεχμὲτ βρισκόταν στὴ Φθιώτιδα στὶς 19 Ἀπριλίου μὲ ἐντολὴ τὴ διενέργεια τακτικῶν ἐκκαθαριστικῶν ἐπιχειρήσεων ἀπὸ βορὰ πρὸς νότο.

Τὰ ἑλληνικὰ στρατιωτικὰ τμήματα ποὺ (μιὰ μέρα πρὶν) εἶχαν καταλάβει τὴν Ὑπάτη, ἀποφάσισαν νὰ τὴν ἐγκαταλείψουν καὶ νὰ ἀντιμετωπίσουν τὴν ὀθωμανικὴ στρατιὰ στὴν Φθιώτιδα σὲ τρία σημεῖα: Ὁ Πανουργιὰς στὴ Χαλκωμάτα, ὁ Δυοβουνιώτης στὸ Γοργοπόταμο καὶ ὁ Διάκος στὴν Ἀλαμάνα. Στὶς 24 Ἀπριλίου, ὁ Ὀμὲρ Βρυώνης ἐπιτέθηκε καὶ στὰ τρία σημεῖα ταυτόχρονα. Ὁ Πανουργιὰς καὶ ὁ Δυοβουνιώτης ἀναγκάστηκαν σὲ ὑποχώρηση, ὅμως τὸ τμῆμα τοῦ Διάκου ποὺ ἀντιστάθηκε πεισματικὰ στὴ γέφυρα τῆς Ἀλαμάνας σφαγιάστηκε καὶ ὁ ἴδιος συνελήφθῃ ἐπιτόπου. Λίγες μέρες ἀργότερα τὰ ἑλληνικὰ στρατιωτικὰ σώματα ἡττήθηκαν στὸ Ἐλευθεροχώρι τῆς Λαμίας. Στὶς 8 Μαΐου ὁ Ὀδυσσέας Ἀνδροῦτσος κατάφερε πλῆγμα στὸν Ὀμὲρ Βρυώνη στὸ χάνι τῆς Γραβιάς. Μὲ 120 μαχητὲς ἀντιμετώπισε ἐπιτυχημένα ὅλη τὴν ἡμέρα τίς ὀθωμανικὲς ἐπιθέσεις προξενῶντας τους σημαντικὲς ἀπώλειες καὶ ἀποσύρθηκε τὴ νύχτα πρὸς τὰ βουνά, μὲ ἐλάχιστες δικές του ἀπώλειες. Λίγες μέρες ἀργότερα ὀθωμανικὸ στρατιωτικὸ σῶμα ἀπέτυχε νὰ καταλάβει τὰ Βλαχοχώρια τῆς Γκιώνας, ποὺ ὑπερασπίζονταν ὁ Γιάννης Γκούρας. Οἱ τελευταῖες αὐτὲς ἐπιτυχίες ἀναπτέρωσαν τὸ ἠθικὸ τῶν ἐπαναστατημένων καὶ προβλημάτισαν τοὺς Τούρκους, ποὺ ἀποσύρθηκαν προσωρινὰ στὴν Μενδενίτσα.

Στὶς 6 Ἀπριλίου εἶχε περάσει μέσῳ Ρίου στὴν Πελοπόννησο ὁ Μουσταφάμπεης, κεχαγιάμπεης τοῦ Χουρσὶτ πασᾶ, μὲ ἐντολὴ τὴν καταστολὴ τῆς ἐξέγερσης. Ἔκαψε τὴ Βοστίτσα (Αἴγιο), διάλυσε τὴν πολιορκία τοῦ Ἀκροκόρινθου, ἔκαψε τὸ Ἄργος, σύντριψε τὴν ἀντίσταση ποὺ βρῆκε στὸν ποταμὸ Ξεριά, διάλυσε τὴν πολιορκία τοῦ Ναυπλίου καὶ μπῆκε πανηγυρικὰ στὴν Τρίπολη στὶς 6 Μαΐου. Στὶς 12 Μαΐου ἐπιχείρησε μιὰ πρώτη ἀπόπειρα διάσπασης τῆς πολιορκίας τῆς Τρίπολης καὶ ἐπιτέθηκε μὲ ἰσχυρὲς δυνάμεις ἐναντίον τῶν πολιορκητῶν, στὸ Βαλτέτσι ἀπὸ βορὰ καὶ νότο. Τὴ θέση ὑπερασπίσθηκαν λυσσαλέα, στρατιωτικὰ σώματα τῶν Μαυρομιχαλαίων (Κυριακούλης, Ἠλίας καὶ Γιάννης), τοῦ Κολοκοτρώνη, τῶν Πλαπουταίων καὶ ἄλλων καπεταναίων. Τὴν ἑπόμενη ὁ Μουσταφάμπεης ἄρχισε ὑποχώρηση ποὺ ἡ ἑλληνικὴ ἀντεπίθεση μετέτρεψε σὲ ἄτακτη φυγὴ μὲ σημαντικὲς ἀπώλειες. Ἐπιζητῶντας μὲ κάθε τρόπο τὴν διάνοιξη δρόμου πρὸς τὴ Μεσσηνία ὁ Μουσταφάμπεης ἐπιτέθηκε στὶς 18 Μαΐου στὰ Δολιανὰ καὶ στὰ Βέρβαινα, ὅπου ἡττήθηκε ἀπὸ τὰ ἑλληνικὰ στρατιωτικὰ σώματα καὶ ἐπέστρεψε ἄπρακτος στὴν Τρίπολη. Οἱ νῖκες αὐτές, ποὺ ὀφείλουν πολλὰ στὴν ἐπιμονή, τὴν μεθοδικότητα ἀλλὰ καὶ τίς στρατηγικὲς ἱκανότητες τοῦ Κολοκοτρώνη (ἀρχιστράτηγος ἀπὸ τίς ἀρχὲς Μαΐου), ἐπέτρεψαν τὴν στενότερη πολιορκία τῶν φρουρίων, στὰ ὁποῖα ἄρχισαν νὰ σημειώνονται ἐλλείψεις τῶν ἀναγκαίων ἀφοῦ ὁ ἑλληνικὸς στόλος εἶχε ἤδη περιορίσει μὲ τὴ δραστηριότητά του, την ἀπὸ θάλασσα τροφοδοσία τους.

Στὶς πρῶτες του ἐξόδους καὶ περιπολίες τὸν Ἀπρίλιο, ὁ ἑλληνικὸς στόλος κυρίεψε ἀρκετὰ πλοῖα καὶ μαζεύτηκαν μεγάλες ποσότητες ἀπὸ λάφυρα. Ἡ θέα τοῦ ἑλληνικοῦ στόλου μὲ τὴν ἐπαναστατικὴ σημαία, βοηθοῦσε νὰ ξεσηκωθοῦν νησιὰ ἢ παραθαλάσσιες περιοχὲς ποὺ δὲν εἶχαν μέχρι τότε ξεσηκωθεῖ καὶ τὰ πληρώματα τοῦ στόλου δὲν δίσταζαν νὰ βγοῦν ὁπλισμένα στὴ στεριὰ καὶ νὰ συμμετέχουν σὲ ἐπιχειρήσεις. Σημαντικὴ ἦταν ἡ συμβολὴ τοῦ στόλου καὶ στὸν ἀπὸ θαλάσσης ἀποκλεισμὸ καὶ κανονιοβολισμὸ τῶν φρουρίων ποὺ πολιορκοῦνταν (Ναύπλιο, Μονεμβασία).

Στὶς 7 Μαΐου ἐπαναστάτησαν μὲ πρῶτο τίς Μηλιές, τὰ Εἰκοσιτέσσερα (τὰ χωριὰ τοῦ Πηλίου) τῆς Θεσσαλίας, ὅπου ὁ ὑπεύθυνος γιὰ τὴν περιοχὴ Φιλικὸς Ἄνθιμος Γαζὴς εἶχε προετοιμάσει τὸ ἔδαφος ἀπὸ νωρὶς μὲ σημαντικὴ ἐθνεγερτικὴ δράση καὶ ἐπαφὲς μὲ τοὺς ντόπιους ἀρματολοὺς Μπασδέκηδες (Κυριάκο καὶ Παναγιώτη). Οἱ ἰσχυροὶ προεστοὶ (κοτζαμπάσηδες) ἦταν πολὺ ἀρνητικοὶ στὴν ἰδέα τῆς ἐπανάστασης, ὅμως ὅταν ἐμφανίστηκαν ἀπὸ τὸ Τρίκερι τρία πλοῖα τοῦ ἑλληνικοῦ στόλου, ὁ λαὸς δὲν μποροῦσε πιὰ νὰ συγκρατηθεῖ. Στὶς 9 Μαΐου οἱ ἐπαναστάτες ἀπὸ ὅλα τὰ χωριὰ μαζεύτηκαν ἔξω ἀπὸ το Βόλο καὶ πολιόρκησαν τοὺς Ὀθωμανοὺς ποὺ κλείστηκαν στὸ φρούριο τῆς πόλης. Στὴν πολιορκία βοήθησαν καὶ τὰ ἑλληνικὰ πλοῖα καὶ πληρώματα. Στὶς 11 Μαΐου οἱ ἐπαναστάτες μπῆκαν στὸ Βελεστίνο (οἱ Ὀθωμανοὶ κλείστηκαν στοὺς 4 ἰσχυρότερους πύργους) καὶ ἐκεῖ μαζεύτηκαν τὴν ἴδια μέρα ἀντιπρόσωποι ἀπὸ τὰ ἐπαναστατημένα χωριά, κηρύχθηκε ἐπίσημα ἡ ἐπανάσταση καὶ συστάθηκε ἡ Βουλὴ τῆς Θετταλομαγνησίας, μὲ πρόεδρο τὸν Ἄνθιμο Γαζὴ καὶ γραμματέα τὸν Φίλιππο Ἰωάννου.